Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 38, 17 September 1920 — HAINA NANE. [ARTICLE]

HAINA NANE.

E Mr. Lunaliooponopono o ka Nupe pa Kuokoa, ka Adimarala hoi naua e rula nei na ale hanupanupa o ka Pakipika nei, niai ka hikina a ka la īna Kuinukahi i Hawaii, a pulelo loa aku i kn mple oiu o Lehua i ke kai, Aloha pumehana kaua a. nui lou: —lua hoi oe e oluolu mai aua i kekahi rumi kaawale 0 ka hiwahiwa a ka lahui, alaila, e hookau iho oe i kuu wahi puolo e kau ae la maluna?, ma ke auo, i wahi ohua eepakoke, a no ka mea, he maiihini, malia hoi ea, ma kau hooponopono ana iho hōi e kamaaina ai, o ia hoi keia: Ma kou helu o ka la 13 o Augato iho nei i puehu aku la i ike iho ai au i ka mea nani a ke kae'ae'a, a i ole, ka loea 1 ka waioopu, J. W. K. Kakelamaluikaleo, e olelo ana penei: Eia au la he kama, he kupa, lie owe, a he keikipapa hoi no Hawaii nui akea, 0 'ke keiki au a Kapukapu ma laua o Holei; o ke kiai pali au o Panau, Puna i Hawaii; no'u na akaku like ole e»kolu e maalo nei, a -pela au i heaia niai ai e ko ka lionua holookoa, "Na Aloha Ekolu i ka Ipo Hookahi." Ka inua: He keiki au ua kupa. a ua papa hoi ma ka aiua ame ke kai, a i ole au e loaa ia oe ilaila, alaila e kakali malie ilio oe, aia hiki mai Mahealani, o manao ae oe owau sc hoa. Owai au ia oei . Haina: Hilo. Penei kaua e maopopo ai: 0 Hilo, o 'kekahi keiki no ia a ka Mokupuui o Ilawaii i hanau .mai ai, a ua papa hoi ka inoa ma 'ka aina, a ma ke kai hoi, a eia mai ka mea a kamalii o lealea ai, kuu alio Hilo loa o Hilo, ka papa ia o ka inoa o ua keiki nei ma ke kai, he aho lawai'a, ua llilo kaakolu ia, pau kauna a ka noonoo; a ina hoi au e kakali aua aia ahiki mai Mahealaui, alaila ea, e loaa pono ana kahi kolohe, me kuu pua hoonaui kiaha, o ia hoi keia, o Hilo nei kau ka Hoaka. Ea, pehea, pau pulu paha auauei aohe lau kanu, no ka mea ke liuea mai la na pihaa moew-ai o uka? Ka lua: 11« malihini au 71 ua kamaa'ina no nae lioi i ko leo, a pela iho la axl i lilo ai i aiikane hu>lumaitu na ke 'onaoua, ua noho pu no au ine oukou, inili a malama ia, a lilo au i mea hooko 1 ka makemake oko kauoha. Owai la au ia olual īlalna: Haua. Eia mai ka'u wehe aua i ka paa i hanaia e ua loea nei: O ka hana, he mali.hini i'o uo ia ke «loaa mai i ka niea e makemake ana e loaa kana liana, aia a 'ma ka olelo maikai awi me ka haku liana; iua oia e ae mai ana i kau uonoi aua aku, alaila loaa kau haua, kou kooaikane iho la no ia me ua īnaiihini hulunianu uei a ke onaona, g ua olohe nei e paha anai nei, a lie mea oiaio no lioi, o •ka haiia ka mea uaua e hooko i ka ina•keinake o ke kauoha, o ia paha keia: lna -e kauoha mai ka haku ia oe, 6 mea, haua oe i keia, e hooko ana oft, a e malama ana hoi, no ka mea, he mea nui <ka hana ke lo&ai i ke kanaka. Ea, pehea mai nei sc hoa, ua ino'a palia ka alae hua-pi, he keiki, mania ka llina.

Ke kolu: He inoa -aii ua kaulana apuni na moku, loaa ac no au ia oe i ka moku o Mauo, aia au la i ka ]>iko o Waialeaie analalo pouo ma ke kowa ao o na mokupuni; kc ole nae au ilaila, alaila e loaa ac ana au ia oe ma ka poli o Kawaikiui, c liooipoipo ana nie ka leo 0 ka olie o KanikaWi. Owai la lioi au ia oukou? Haina: Kalii. A no 'ka mea, o ka pauku hi 'u keia o ua kama nei a maua, a o ka pi'ii uo hoi ia e kohu pono ai ka no ana, i ka hulu o ka jnanu a ua loea nei, e hookapakahi manuia ao nei hooliehelo i ke one o Lulii. Eia nvai ka mea ike a ka haole, o ke kahi o ia no ka inea e pono ai ke kalii(ko ana a nani ka lauoho o ke kanaka, a pela no hoi na Arahinc. e kau ana lakou 1 na kahi maluna o ka piko o ko lakou mau poo, ka piko hoi o Waialeale, a utt sc hoa nei e uhiUhi iaumamane 'inai uel, ea, e puehu ana paha nfl„ liaUu i,kfr l>ya-, pua o ka manu a kaua, i ke keikl kia manu o Olaa, nō ka mea, ke ike nei au, o k& hao a <ka wainui aoho opala koe, iloaa aku la ia'u i ka nael(> ;o alakai, e hoekepue ana i ke auu a ke kiowao. Nolaila, i ka lioohui ia ana ae o na aka-ku like ole eWiu a lilo i hookahi, e loaa ana ua kama nei au, a ke ao holookoa e olelo nei, Hilo Hanakahi. a ua loea nei e pahapaha mai nei, he keiki au no ka pohina uakea o ke Koolau, a he kae'ae'a hoi no ka aina i ka vtihiwaLnoe i ke kula. Pololei wale no oe, a no ka mea, ua ike no oe i ka nui o ka ua o Hilo, heha mai a lil« "ka ua o Hilo, he ua kanilehua, he ua mao ole, "he ua kinakinai ka ua ō Hilo, he koa hoi no ka la makani, pololei hou no oe, o ia hoi (keia, i Honolulu nei no kamalii e hooleie lupe ai ,eia nae ka mea apiki, e kahea ana ka makani i Hilo, pa mai, pa anai ka maiani nui o Hilo, lawea mai ka ipu mii, waiho a*ku ka : iki. l

Kc laiia nei ko'u manao, no keia mau •wehewehe ana, i ka meahuoa i ka maka o ke kuikele, a ka loea lioi o ka waioopu, J. "SV. K. Kake'amuluikaleo, ua konio pono aku <la oe i ka ai a <ka lua, i ke kiina noeau a ka mikioi, ka makani nowelo piiko o Lehua, a ina pela ea, alaila ke haawi aku nei au i ka mahalo, a nui loa hiki ole ke ana ia; a ina no hoi aole i kupono aku ]a i ko piko ea, alaila he mea maopopo 'loa, ua hui aku la ka opua me ka naulu, no ka mea, ke lohxs nei au i ka leo o ka moa, e i mai ana, ua ao kaua o ka inuwai, ua pa ka makani a he kilapoe. Me oe v Mr. Lunahooponopouo ko'u malialo a nui loa, a i kou mau sela kikoni hua mekala o kou papapa'i ko'u weliua pau ole. Owau no a mau, 11. H. KEALAPIIOKAOPAK. Lihikai o Puuhale.

Kapokepeke mai la no ke kiina a ke keiki o Kalilii-'kai, ke hele la a napo malie ka hanu i ka houpo; eia nae alo iki wale iho la no kahi eu ma ke kuono. Nouia mai ka pohaku a pa pouo ma ka lae o ke kolohe!—L. 11.