Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 39, 24 September 1920 — HE MOOLELO NO Elese, ka U'i Nohea i Liliia A I OLE Ka Ipo Aloha a ke Kanaka Waiwai [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Elese, ka U'i Nohea i Liliia A I OLE Ka Ipo Aloha a ke Kanaka Waiwai

kuu Hale aloha, mai hopohopo iki' oe n.o ko kaua hookaawaleia, nau au a pela hoi oe na'u, ua hoike aku au ia oe 0 ka make wale no ka mea nana e hookaawale i ka kaua pilii aloha ana. Xo ke aha oe i kamailio ae la me keki, e Halfc ? Aole anei ou noonoo iho o ko kaua hoi koke aku i ka hale he mea ia e lioopauia aku ai ko mama ame ko Kete mau inanao pihoihoi a noonoo ino loa mai hoi no'u?" "E noonoo mau ana no hoi oe e Elese 110 laua." 4 "Pela no, āole aii ē hoalo ā hōopoina ana i ka noonoo ana ae no ka poe a'u i aloha ai elike la me oe; o oe ka'u mea mua e noonoo ae ai a mahope aku laua, no ka mea, uaoi aku kuu makemake aaie kuu aloha ia oe mamua 0 laua, eia nae, aole hiki ia'u ke hoopoii)a i ka hoomanao ana ae no laua." "E kala mai oe ia'u," alaila apo iho la 0 Hale a alakai aku la iaia mai kahi hale aku o ke kāhunapule hoopunipuni no kahi o ka waapa e kali mai ana no lakou, oiai nae, ma ka mea oiaio na Mokana 110 ia moku i kauoha aku e kii mai ia lakou i mea e holopono ai kana liana hoowalewale ia Hale. O ko lakou hele nui aku la ia mai kalii hale aku aliiki i kahi e pae ihai ai.o na waapa, me ke kamailio ole 0 kekahi o lakou no kekahi manawa; i\o Elesc nae me ka hauoli waie 110 oia 0 ia hele aua aku a lakou, a 110 Hale hoi, aia iloko 0 kona noonoonoo na meā like ole e lioonalueaia āi kona noonōo no kekahi liana koīohe hou e lianaia mai ana nona e ka hoaloha 110 onā, e Mokana. "E E lese, wahi au o ka olelo ana mai nei, aole kaua e hookaawaleia ana, eia nae, oiai kaua e hoi aku ana no ka honie a i sca manawa e hui aku ai kaua me kela poe o kakou, e hoo- ; kaawaleia ana kaua no kekahi manawa." "Healia kou manao ma ia ninau ana mai la au?" i ninau ae ai 0 Elcse. "Eia ko'u manao, ma ka ninau e pili ana i kou inoa māikai, ua makaukau au e mauna aku i kuu ola nei no ka hoppakele ana la hanohano ou. a oia au i noonoo iho nei no keia manawa he mea pono loa 110 kaua ka hunakele loa ana i kela mareia ana mai nei 0 kaua, aliiki i kuu makaukau ana e hoike ae ia mea iinua o ke akea." ''O, e Hale," i kani iho ai ka Elcse uhu. 4< E ae niai ana anei oe e kakali ka hoike ana ae? Eiā no ke kumu o ko'u hōike mua anā aku la ia oe ia mea, no'u iho ke ike e nei au o ka hoike koke ana ae i ko kaua mare ma kē a,kea' he hana ia e komo aku ai au iloko 0 ka pili.kia a e poino ai au. E hoomanao oe i keia ua aa au e alana aku ia'u iho' imua o ka lehulehu ke liiki mai i ka manawa kupono." "Akahi no a maopopo aku la ia'u kou jnanao, e Hale, nolaila e kala mai oe ia'u. Elike me kau i manao ai, pela no' e hanaia aku ai. A eia nae. e hoi aku ana au a hoike aku ia mama aine Kele 110 kela mareia ana mai nei o kaua." "Aole oe e hoike iki i kekahi niea, ke oluolu mai oe. E waiho mālie ka kaua mea huna pela ahiki i kuu makaukau ana ē hoike ae ia mea imua 0 keakea, elike me ia a'u o ka lioikē," mua ana aku nei ia oe. Mai noho.oe a hoike. iki i kekahi mea„ ina e loheia ana o Mokana, a i ole o kela kahunapule nana i mare mai nei ia kaua na mea i hoike ae i ko kaua mre aoā. E hoohiki mai oe imua o'u aole oe e hoike iki aku ana i kēkalii. mea i k'o mama ame ko kaikuaana e loaa aku ai kekahi manāo hoohuoi ia laua." j "A eia hoi paha ua hoohiki aku au imua o kuu mama 0 na.{ huaolelo aloha apau a ka'u ipo e hoike mai ana ia'u oia ka'u e l hoike. aku ai iaia; e pili paiia auanei au i kahi o ka liewa ina e | hooko ble ana au i ka'u mau olelo lioohiki." 1 "Kc hoomanao nei no au i kau mau mea apau i kamailio mai ai. i kou manawa e noho mare ole ana i ko makuahine oe e hoike aku ai i kāu mau mea huna. a oiai ua mareiā oe i nēi' manawa. nolaila ia'u wale no oe e hoike mai »i i kau mau mea huna. aole i ko makuahine." "Ae, ke hoomanao i'o nei au i ku'u olelo ana aku ia oe pela, ina pela aole au e hoike aku ana : .a laua, a i ole i'kekahi mea e ae paha." "Oia kou pono o ka hoololie mai i ka'u; 110 ko'u poiio, e poiip kaua e huna loa 1 Jceia mea ahiki i ka manawa kupono a'u e ike ana alaila huai ae imua o ke akea," i pane ae ai 0 Hak me ke kuoo. "A eia hou: aole anei owau kau kane i nei manawa, nolaila 0 ke aha kou kumu o ka hookaulua aiia?" , , "Aole au e lipokaulua ana i ka hooko. aku, elike me kau i makemake ai e hooko aku ana au. Ile makemake no ko'u e maopopo o mama ame Kete i kekahi mea e'pili ana nou. O, iife 110 ko laua ike mai ia oe aole e nele.ana ko iaua iiiakemake. He mea oiaio keia a'u e hoike aku la, | hoomana mai ana laua ia oe i ka nianawa a laua e ike iho ai 1 kou hōao aiia e hoopakele i kuu inoa mai na ahewaia ana mai e ka lehulehu, ' ame kou mauna ana Oiai Jioi i kou mau pomaikai 0 keia mua" akui" ' ' " . . ' / . ; "Aole ana anei laua e a'o mai ana ia oe e hana oe ma na anoj apau e hiki ana ia oe no ka hoopakele ana ae ia'u mailoko ae p| ka poino?" • . "O, e liana. niai ana īaua pda, aka.mai manao ilio nae oe e noonoo iho an?i au np ka. laua, īnea e makemake mai ana ia'u e hana aku nōu. Oway -kau wahine kupaa luli ole, o kau mea e makemake ai o ko'u makemake pu no ia, oiai nae o kā nianao 0 ia makemake he kauniaha,, he eliaeha, a i ole he make aku. Makemake aō e maopopo aku pe i, keia, e kuu Hale aiōha." No ka ioa aohe 0 laua ikeia mai e kekalai poe.. nolaila huli iho. la o Hale. a honi ilio la iaia ine ka puliki āna aku iaia i kona alo, ,me ka, hooliiki pu ana iho e uku mai ana pia iaia me mau makana waiwai nui a kumukuai kiekie .loa 110 ka oiaio 0 kpna alolia iaia. He mau minuke kakaikalii ma ia hppe iho, hoea aku la lako.u 1 kahi o ka waapa e lana mai āua e kākaU ana 110 no lakou, a i ko lakou kau ana aku, he mau minuke pokole ioa mahope o ka hoe ana aku a pili i ka moku, 0 kā hoomaka aku la no ia o ke Tcsc e holo. He moku maemae a nani ia, he maemae na wahi apau oluna ame na rumi moe, a ia lakou i kau aku ai ke hookāni wate la 110 o Elesc i ka maemae 0 ia moku, a i ka hooinalA āna aku e holo ke mahalo wale la 110 oia no ka hoea ana ae ō ia moku i ka wa pono e hoihoi aku ai ia laua 110 ka home. Oia wale 110 ame Hale ka iloko o ka rumi kapena i ka hapanui o ka manawa. no ka mea aia maluna mau o ka oneki o Mokana iloko o kela manawa o ka holo.ana aku 0 ka moku me ka .niama loa ahiki i ka hoea ana aku i ka uwajk) kokoke i ke- kulanākauhale. a hookahi nae ana manawa o ka ilio anh liiāi e hoike ia Hale ma ua hata hope aku ka moku a lakou 0 ka holō ana mai ma ia kakaliiaka. a e hoea aku ana lakou i ka uwapo ma ka manawa like e hoeā ae ai ka hapahui o lakou. . " Aia a hoea aku -kakou i ka uwapo, a lele ae o Rose PiaSona ea; alaila me ia oe e hoi pu aku ai i ka hale, e Elese,' i pane āe o Ilale," i oie ai e hoohuoi mai ko makuahine." . "Aohe pilikia 0 ia." wahi a ka Ēlese pane, me ka oluolu loa; "oia kēkahi o ka poe hāna ole \ kekahi mea a koe aku kekahi

haca, : aoiai.ya hooholōoiāi Kona maoao o Hale kana mea e ai r ftiajijūa o na raea e ae ma keia ao, ua makaukau mau 6ia e aktti a<* i apau a kanaTālohā e • a ** iaia rrfe konā nīnau 016 alcif i kekaHi kiiniū; '> -M.a ke kakahiaka nui o ka la apopo/' wahi a Hale o ka pane ana "e hele. ifaai na oe i ka halekuai. elike me ko na manawa e ae aa e hēle ae ai." "Ua pono kela, e kuu aloha," wahi a Elese o ka pane hou ana āe. i "A eia nae, ia' oe e hele ae ai ika halekuai ma ke kakahiaka o ka la apopo ao'le oe e hoea ae ana ilaila," i pane iho ai o i Hale me ka akaa'kā knā iho. "E kakaii aku ana au nou ma i keka,hi wahi, a ia oe e lioea ae ai, e laweia aku ana 6e e a'u no' kekahi Avahi mamao ioa e ike oleia maj ai kaua e kekahi mea, he a'u o ka hoomakaukau ana nou." Pii ae la ka ula ma ko Elese mau papalina' a huna inai la i kona mau maka ma ka umauma o Hale, a pane ae la me kahi lep, liilii loa:' . "Ua ike no oe owau kau wahine, nolaila ua makaukau au e hana aku elike me kau e kauoha nlāi āi ia'u." • '-'Pela no ko'u-manao ; uaike no āu o oe ka oi aku o ka hoolohe ame ka u'i pu mawiuii. o nā wāhine 'u'i e ae apaU maUma o keia honua, a no ia kuinu ke hophiki aku nei au imua ou e lilo ana ia i hana na'u iloko o na la apau o ko'u ola ana, ka hooikaika ipau ana e lilo oe i wahine hauoli loa ma nei mua aku; aole.ōia \yale f aka, e lilo pu oe i moiwahine 'nō ka home." - "P> e kyu aloha, aohe a'u msa e āe e noi aku ai'ia oq 0 kou aloha vyale.no, elike me ka loihi o ko kaua ola ana maluna o keia ili honpā," i hawanawana ae ai o Elese. "Aole o ke alohā \vale no kā mea e loaa aku ana ia oē, aka he nui hou ae e.kuu aloha. Ē hpomana\Y2Lhui oē aka la apopo,; iā manawa oe § ike iho ai i. ko'u hooko i ka'u mea 'e kamailio aku nei ia oe. O, e Elese, e hiki ana no anei ia oe ke koho mai 1 ka nui o na mea e lioahuia ana nou ?" "Aole hiki .ia'u; o keia \yale np, p ko'u ike. wale aku no ia oe, i a ike iho i kou app mai me lypu mau limā ma kuu nui kino,! ua lawa loa ia waiwai i kuii manao, ua oi aku ia e piha ai kuu! naau me ka hauoli mamua o na mea e ae ma keia ao." j Elike me ka Mokana o »ka olelo ana mai ia laua e hoea like | āku ana na moku a elua i ka uwapo i ka manawa hookāhi, pela j no ka mea i ikeia mahope ihp; nawai no auanei' e olfe ka pololei 0 kana olelo nana no hoi ia hana i hoolala niua, Mahope 0 ko ua o Mokana hoakaka ana aku i ka hapānui o lakou nō ke kumu 0 ka haule hope ana 0 Hale ma, a kā lehulehu p lakou 0 ka manaoiei ]Pa āna mai i kana, ua hoi aku la kela ame keia no.ko lakōu mau walii pakahi iho me' kā hauoli ; no kēla huakai holomoku hauoli loā. a m.e iā a Hāle 0 kā Ho.ike mua ana aku ia Elese na Rose Pias'ona oia e hoihoi aku i kona hale, pela no i hookoia ai i ke kau nui ana aku i ka uwapo. , MOKUNA XIX. | Ka Hūle mii ke Kw Loa Aku 0 ke Kaona. \ He liilii lōa ka Ele£ē mau olelo o ke kāinailio āna me Hale mamua o ko Ijaua anā, 0 kana mau huaolelo lbope loa oia ka haāwi aria ae ia Hale i kPna aloha, a ia laua i heie aku'ai me RoSe rio kōna liale he liilii loa kana mau olelo a he mumule ka hāpānui o ka manawa. Mamuli o ko Elese kamailio nui ole aku ia Rose ua lilo ia 1 meā haohao nui nana, aole īioi elike tne ia ma .na la māmua| aku he ohaohq aku 0 Elese i ke kamailip iaia, oiai nae oia pu 110 kekahi i huipu me Mokana ma na hana e hoohihiaiā āi'o Elcse, a 110 ko Elese muinule loa i kā hapānui o ka manawa. ua pinepine ka RoSe mau inanawa o ka hoao ana mai e hoonPwelo olelo i hiea e hemo .āku ai ka r Elcse mea huna, he ole no 'nae ka.huaiia aku, no ka mea,'ia manawa, aohe hana nui e ae? iloko 0.-.ko Ēlēse noonop. ona hoomanao poina ole wale no no kana aloha. • -' . , ' . Māhope o ko hoea ana aku i kā liale a hāawi ae la no hoi leo laua j[r.au aloha hppe, huli aku la o Rose e hoi, a iaia ma ke r wale iho la 110 oia iaia iho: Mahōpe o kō Elese hoeu ana aku i ka hale a haāwi ae la 110 hoi ko laua niau āioha hope, huli akū la o Rosc e hoi, a iaia ma ke alahele, i walē Hio la no oia iaiā ihp: "He keu ak'u kā hōi kela a kahi kaikamāhihe lapUwale nui waPe, e noke āku 'ka hoi oe 1 kā niele iaiā i kekahi mau mea, he. ole ka hoikeia mai; \yahi kaikamahine naaupo maoli kelā!" "Ina pela kau hana, e hōike aku ana au ia ōe i kekajii la owau aku ,ana ka Hale wahine e mare ai, aole 0 oe." ta Rōse Piasoria i hoi aku ai he liilii ipa ka Elese mea o ke kamāiiio ana akti i'kona makuāhine ame ke ka?ikuaaria no na mea je piii .anai ka lakou huākai makaikai i ka mokupuni, a no kana Uāna'ole olelo āku la i ka makuahine ua mluhiluhi oia a ua makemake oia e hoi e hiaiiioe. Aohe hpoleia liiāi ō kona .makemāke, nolaila iaia i hoi aktv ai e hiauioe, i aku la 0 Kcte i kā makualiine: : "Aohe .i lpaa he hauōli ia Elese i keia la ; me he mea la lie mea kanā?i kāumahā ai ,oiā kelā hoi koke ana āku la ona e hiamoe i poina iaia na mea ana i kaumaha ai. s Manao anei oe he kanaka kekahi maloko o ka halēkuāi kahi ana o ka hana ana i alōhā Aoiie ō'u lohe;iki āku nēi iāiā i kte kāmailio m.āi no kekahi 0 ia mau kanaka opio ināloko o kā halekuai." "Aohe o'u. manao no ia kē kuniu, me he mea la hp kiiinu okoa ē aēv Ke hoomānao la 'no hōi oe i kana mea o ka olelo anā mai iar'u 0 nā apau e pili ana i ke aloha a kekāhi. kanaka opio e kamailio mai ana iaia e hoi mai ana ōia a hoike mai ia'u.", ; . Ua lolie 'mai la o Elcse i nei mau olelo apau a ka mākuāhine o .ka olelo. āna ae* a'i ole ai oia e lohe hou mai 1 kekahi mau oīelo ē ftili ,?tna houa, wiK iho la iāia a paa i ke a huli āku la kē alo i kāhi e, ā hoao iho la e hiāmoe, o na maka no ( nāe ke pili> 0 lea naāu oia mau no ka'hia-a. ,Hc J k : u ho Ike alolia ole nei mau hana a Elcse oia ka hunakele loā anā i, nā iiiea.āpau i kona makuahine, hookahi nō kumu ua pilia oia i:ka tnaka'u o uukuia aku, a i ole, auaia aole e hele hou i ka hana iiia kēkahi kakahiaka nui ae: Ma kekahi kakahiākā nui ana ae ua liele a kahikole ka la ma leona manawa 6 ke āe, a mahope o kona ai āiia m'e ka awiwi Joa, 0 ka oili aku lā no ia hele, me ka loaā ōle he manawa j 110 ka makuāhifte e nmau aku ai iaiāi kekalii -mea. Hookahi 110 kumu ; o kona hele Ana ine ka awiwi īoa, aja mau ilokō oria ka mānao' liaUoli no ka hui koke aku iiie-Hale. a ninau aku ieiia i kānā hana i manao ai e hana mai npna, eia nae, iloko o ia manāwa ana e noonoo la no kortā hui leoke aku me Hāle, ke kau māu iho lā kela āka o ka noonōo kāumāha malyna no kona āwaawa lōa'āohe i hoike iki. i kona mākuāhinē no ka hiēa i hanaia mai inaluna Ona e Harisona, a pela hoi me Ha|e, ua'hunakele loa pia i keia mau mea I*4 lāua. Me na kaina wawae mama wāle uo oia o ia heie aha aku anā, a oiai oia e hek ana .me ka nanea, a ia aea ana ae ana iluna o kona akii la no ia ia Hale me ua maka hoihoi, ia manawa poina ae la ia» xia mea e ae apau, .0 ka mea w-ale no ilōko onā pia ka hui koke aku me ke kanaka opio i aloha ai, .1 paaia aku iloko o na Vima nana i pulama iaia i 'ka la .mā- ; niua iho,.ā e lohē &fc.u jioi i ka leo ohiolu a e hoopili aku i kpua tajiatiftia. e Hāle, inaikāi maoli oe, o leo'u maa mau ia pe aia 110 kou hele māi i ke awākea, .uo kētāf la nae ua kakahiāka inaali kēia hele āha uiāinei oūl" wahi ana. - "Auwe, ua.poinailip ū ,no ka pāha og i ka'u i olelo aku'ai ia oe-ma ka po aku la i hala e hele mai ana au e leakali nou ma ke aiahelē au e hele. uiai āi no o 4ca halekuai?" i panē m'ai ai o Hāle.

"Aohe au i poina, a aohe no he kanalua iloko o'u no kou liooko māu i kau olelo! ]£e hauoli loa nei au i ko'u ike aku la ia oe. Ēa, e Hale, e ninali aku ana au ia oe. pehea la, i kau. noonoo iho' he mea oiaio anei ua niareia kaua ?" "O, i ka'u noonoo iho,-ine he mea la he moeuhane wale 110 ia! Aka, ina oe eae mai ana e hele pu ae me a'u> au e hoike akū ai ia oe he mea oiaio ia. Ua maopopo anei ia oe ka'u mea e hana aku ana nou? Hiki anei ia oe ke koho mai i kā'u mea e haiia aku ata e hoopuiwaia aku ai kou noonoo ? He nianaolana ko'u e piha ana 110 oe' i ka hauoli ina 110 kou ike ia meā,. Heie mai maanei, he kaalio ka'u oke kauoha ana aku nei e kakali mai 110 kaua." "A pehea ana kela poe o ka halekuai, aole ana anei lakou e haohap mai ana 110 ko'u hoea ole aku ilaila?" i ninau aku ai o Elese me ke ano kanalua iloko ona no ka ae aku i ka, Hale uoi."' Akaaka mai la o Hale a i mai la: "Ke manao nei au aole e ike hou ana kela poe o ka halekuai i kou helehelena mg, nei iliua aku. Aole keia he olelo hoomeamea wale no na'u, aka, he olelo oiaio loa. aole oe e hele hou aku ana ilaila e hana ai ina nei nma aku." "Kahaha! Pehea ana ka inama ame ka Kete mea e noonoo mai āna no'u?" r . "O, aohe waitfāi o ko laua ike ana aohe ou hele hou i ka halekuai e hana ai! I hoike aha ana aku no ia ia laua no ia mea ? Ōka kaua hana maikai oia ka hoolala ana i kekahi mea no ko laua pono a e hoohāuoliia aku ai hoi la(ia. Waih'o niai oe ia hana na'u e Fiana aku, o kau wale no o ke kau ae; eia ke kaalio, nolaila pii ae e kau." Hopu aku la oia i ka lima o Elese a kokua aku la iaia ma ka hoee anā aku iluna 0 ke kaa, a ia laua i komo aku ai, papaniia mai la ka puka, a na ke kalaiwa ka hana ma ia wahi aku. ''E oluolu oe e hoike mai ia'u 110 ka kaua wahi e holo aku nei/' i noi ae ai 0 Elese k "He oiuolu mau au e hoike aku ia oe i kau mea e noi mai ai," i pane iho āi o Hale. "Heaha la hoi ka hana mua a na manu iko laua'manawa e lilo ai i mau hoa ? Aole anei oka punana ka mua a lāua e hoomakaukau ai?" "Alaila e holo aku ana anei kaua e hana i punana?" i ninau ae ai 0 Elese me ka nee ana mai a pili ma ko Hale aoao. "Aoh<> a kaua hana anaaku i punana, no ka mea, ua paa mua ka pUnanā i ka hanaiā, 0 ka kaua hana wale 110 o ka hele aku a nolio; aohe e kala ia i hanaia ai, oia hoi ina e halawai ana kaua me ka haawina laki, a ke manao nei no au e loaa aha 110 ia laki ia kaua," i pāne iho ai o Hale me ka akaaka ana iho: Ia manawa ke ike iho la o Elese i ka hoomau 0 ke kāalio i ka holo no kekahi wahi inahope loa aku o ke kulanakauhale, a no kona ike he oi aku ko Hale maopopo no ia wahi a laua e holo aku ana, aohe oia*i hoouluhua wale ae ma ka ninau pinepine ana ia tiale, no ka mea, he hilinai.oia i kona pono maluna 0 Hate, nolaila ua hoolalau wale ae la no kana mau mea o ke kamailio ana ae ma na mea i pili loa 110 ko laua pono o ka noho ana o ia mua aku. , I ka hoea ana aku o ke kaa mawalio mai o ka hale ku iho la ia. me he mea la ua kaniailio mua wale ia aku ke kalaiwa kahi ana e lawe aku ai i kanā mau Ohua. a ia Hale ma 110 a lele aku, o ka holo aku la no ia o kekaalio. "O keia anei ka punana au o ka olelo ana mai nei ua hana mua ia a ua makaukau 110 kaua?" i iiinau ae ai o Elese. "Ae; o keia ua punana la. a he lehulehu aku o na punana eiike me keia ma keia wahi," i pane iho ai o Hale, a ke nana la ko Elese mau maka ma o a maanei, a ke ike aku la oia i kekāhi mau pahuleka e kakau mai ana. me ka hele ma kela ame keia hale. Ia Hale i kamailio mui ai ua wehe niāi la oia i ke panipuka ia manawa, a koino aku la iloko 0 ka haie, a mahope aku no hoi o Elese o ka hahai ana aku a hoomaka aku la ko laua pii like ana i ka hāle maīuna ma ke alanuipii ololi ahiki i ke kau ana āku i ka papaliele maluna. Ia kau ana aku la'a'laua 'wehe ae la o Hale i k'e ki a i ka hemo ana mai o kaip.uka, huli mai la oia ihope a lalaii mai la Ika liinā o Elese a i mai la: "Komo aku iloko." 'No malihini ia hale ua ano hoomanene iho la kana komo; aha āku me ka naka pu ana ae o kona kino, no ka mea eia oia i ka hale malihini loa e hiki ole ai iaia ke kppa ilio o kon;i home ia. Ke nui la kona hanu ana ia manawa. me'ka alaalāwa inau ae a kona mau maka ma o a maanei o na paia o ia liale. a iaia i liele aku ai me na kaina wawae lolohi loa, a ke ike iho la 0 Hak ia manawa he ano niaka'u palia kona ia manawa. O ka rumi hookipa ka mua o na rumi a laua o ke komo ana aku, a iaiā e 'nana āla ma kela ame keia wahi o na paia 0 ia nimi he nani wale 110 me na kii nani'e kakau mai ana, a ke ike aknla no hoi oia i ka lewale'wa mai o na uhi puka aniani nahenahe, tne na uhi kuwelu mal'una ae o na puka, a ke nana aku, maloko 0 ia r.ūmi e kuku mai ana na noho pulu, na koki ame kekahi pakaukau poepoe, ine ka uhi nani i han'a lau ia. Ua hoopihaia mai la oia ia manawa i ka hauoli 110 kona ike 'aku i na mea nani ā kona mau maka e ike aku ana, ana e i wāle iJio anā no iloko ona ia manawa. ina 110 laua ponoi ia hale hauoli maoli. "O, he nani maoli ka hoi keia rumi! He uuku ka rumi eia nae he maemae na mea apau i hoomakaukauia! E nana iho i keia moena weleweka, keia mau lihilihi hou loa maluha o keia] koki, a pela boi ma ha puka aniani!" j Ke ku la oia me ka piha i ke kahaha ame ka malialo pu 110, kana mau mea nani apau e ike iho ana, a ke i wale iho la 110 oia iloko iho ona, ina 110 laua po.noi ia hale. e malama mau ana oia i ka niaemae me ka hoao mau e hoomahuahua mau aku i koina makāala, ana, e hoomauia aku ai ka maikai o ia mau mea apau, ke auo 0 na wahine apau e inakee ana e mālama i ka maemae aine ka maikai 0 kela ame keia mau lāko hale, a e makee niāu ana i ka maemae o ka home. ' "E Hale, kuu alohā, he oiaio anei no kaua ponoi keia hale?" wahi aka Elese ninau. O kaua wale no anei ke noho ana ianei? Oko kaua" punana anei keia ?" /'Ae; o ko kaua punana keia a o kou honie hoi o keia mua altu," i pane iho āi'o Hale. "O ka hapa wale nr> keia oka hale au e ike nei, koe aku kekahi mau rumi: e pono oe e hele aku e nanā i na wahi e ae a pau, he ole kou hookani wale iho no i ka maikai o keia ruini a koe na wahi e ae." _' Alaila h'ooleuu niai la o Elese i kana paa ana ia Hale a koino aku }ā iloko 6 ka rumi moe oiāi no ka puka e hamama mai ana ika hmii hpokipa. Oia ka rumi oi ae oka maikai i kaiiil' 'ike āna.aku, e ku niai ana kekahi moe keleawe i hoohinuhimiia na Ayāhi āpāu a lali-'ke nana aku. oia no oe o ka moe gula 0 na alii kiekie, a e kau āna maluna 0 ia moe kekahi uhi lihilihi me na paleuhma i har(aia me na lihilihi. "Nana.aku oeialoko o kahi rumi kau lole, heaha la nā mea e loaa aku ana ia oe maloko olaila," i pane aku ai o Hale, me ka hopu pu ana aku i kona lima a alakai aku la. Ia weiie ana inai ana i ke pani puka, a ike aku la i ke kakau mai o na lole wahine kupono iaia, he mau lole nani kumukuai kiekie wale rio. oia hopkāni okoa ana akii ia ana. Huli mai la o.iā ih'ope a nināu māi la ia Hale i ka. mea nona ia mau lole. aohē pāne aku 'o Hale, aka, wehe mai la oia i ka lua o na rumi liilii.kau lole, he r.umi i piha pu me na lole wahine nani o na ano like ole. - Aoh'e i pāu ka'Elese nana ana nie ka hookani i ka iiāni 0 ia ināu lole, huiei e ia'aku la nāe oia e Hale 'no kahi e ku mai ana 6 kā a i ka hiki ana aku 'nia kahi e ku niai ana o ka pahuūme: ālaila huki mai la o Hale i na ume apau kekahi ina- ; hope, o kekahi, kāhi e waiho aha o na lol'e lilina, na lolē kilika, ā 11» hemo ana ihāi 0 kela ame keia ume, holo mai la ke ala I 0 -ka \y4lala i ho&p&a af oloko 0 ja mau pahu'ume. | "O, e Halē. ltale, kuu ua oi loā aku keia'. mau mea [ nlamua q kā'tv mau mea i liioeuhane ai! No'u wāle no anei | kēia māu m,ea nāhi āpau au oke 'kiiai ana ? Heaha lbi mnnao 0 nei haua āh, e kmi ?*' 1 f

"I hoolako hoi paha au 1 keia m&u mea nou, no ka'u waliinemare, nolaila e ike iho oe ua lako ko punana me n% niea apau au e makemake ai, e uilani Hou ole aku ai kou noonoo no v..\ meii uani hou aku; ua hpolalo au i keia mau mea apau nou. .< o keia uo, hoi ka'u hana nui oka hoi ana mai i keia po o ka hoolako i keia mau mea apau nou. "Eia 110 ka maiiao o keia: 'Ua makemake au e hoike aku ia oe i ka nui 0. ka mea hiki ia'u ke hana aku'no ka wahine a'u i aloha ai. iua 110 hookahi wale no po. He ma«aolana C4viipono ana keia mau lole, apau ia oc. Makemake au e ike aku i;i oe e aahu mai ana i na lole Hlina maikai loa, na lote kilika. iv\ lole nahenahe am<? na lole nani e ae apau a na wahine e tjiakc make ai. O kou aahu mai ina lole nani oia ko'u makemake. i kupono kou helehelena nani me ka nani o ka lole. aole kohu 0 na wahine u'i e maikai ko lakou mau helehelena a o ka lole nae he haahaa loa. "A eia hou: E nana mai oe i keia mau mea gula ame keia mau poliaku momi maka,mae loa, kupono paha i kou makeniake a aole paha. Aohe au uwaki, nolaila. tia hookahi a nau keia ] 3 ehea iho la kou manao i keia maii mea la apau?" "O, e Hale! No keaha la oe i hoonui wale ai i na hool.ilo no ka hoonuanua ana uiai ia'u me keia mau mea? O, ua ano ilihia maoli iho Ja au la no ka ike aku i keia mnu mea nani au oka hooako ana no'u. Hopu mai ia'u 'a paa aku iloko o kou mau lima: e apo mai ia'u i loaa iho ai ka manoio ia'u na'u oe a nau hoi au, a no ka mea, nou a nou wale no ka ilina o kuu makemake." "Tahuhu!" MOKUNA XX. Ka An-a Maluna 0 ke Alwui me Mahela. la pau ana o ka laua nana ana ia mau mea. liwe aku 1n o Hale e hoikeike i ua o Elese i ka haekuke. "O. maemae maoli keia rumi kuke !■' i hoolio ae ai o E!cse īne ka hauoli 110 ka ike aku i ka maemae 0 na wahi apau o ka halekuke, ke kapualii aila mahu no hoi e ku mai ana, he kajmai hou loa, me na lako no apau oka halekuke. "O, e kuke aku ana au i mau meaai 110 kou mau aina a pau. e Hale!" "O, e hoolepo i kou mau lima maemae ma o ke kuke ana. ea? O, aoJe; ika haleaina kaua eai ai, aole iloko 0 keia hale." 1 pane iho ai o Hale. "Kupanaha no ka! Ua lako hoi keia liale ina mea apau. o ke kuke wale aku ho ka hana i koe a ke moa na meaai o ka noho iho la no ia a hookonio ko waho ialoko? Healia la ka waiwai o kou hoolako ana i keia mau mea apau a i kahi e aku la ka e hooilo dala wale ai nor" No kekahi manawa aku ia, aole i keia manawa," wahi a ka Hale pane pokole. He hāna ka'u e noonoo nei i nei manawa e kaawale ai oe mai a'ū āk*u no keia po a e kaawale pu mai ai hoi oe mai kou home mai." "E Hale, ina 110 lioi oe e ae maikai mai ana e hoike aku au i. keia mau mea apau ia mama a ia Kcte. me kuu papa loa aku ia laua aold e īioikē ae i kekahi mea i ka kaua ineahuna, ia Inua wale iho no a nalo ia mea, niaikai maoli! Aole laua e huai ae ana ika kaua meahuna, pela ko'u manaoio. Ua maopopo au i na apau e pili ana 110 laua; e ike mai «>e i keia he nui ko laua aloha ia'u, 110 ia kunui, aole laua e huai ae ana i kekahi mea e lilo ai i mea 110 kaua e hilahila a e nemaia mai ai hoi e ka lehulehu." . "O, aole, mai noi hou mai oe iā'u no ia mea. e Elese." "E oluolu oemai huhu maila'u, e Hale," wahi a ua o Elesc o ke noi ana ae ma ke ano hoofhalimali. "Ina pela. mai noonoo hou oe no kou hoike aku i ka kaua meahunā i ko makuahine ame ko kaikuaaua, a i ole, i kekahi niea e ae paha mawaho ae 0 laua, ahiki i kuu makaukau ana; e lawa no hoi e horke aku ana au h oe," alaila ia manawa e ike iho ai oe o ka manawa kupono ia e lioike ae ai, ole i keia manawa. E lohe māi oe i keia, ua oi aku ko'u ike 110 ka e hiki mai ana mamua 0 kou. nolaila e noho oe me ka hamau loa." "Ae. ua ike no aii iā mea: heaha no'la hoi ko'u ano, he ano naaupo maioli no; eia nae ka'u iHoonoo iho nei. pehea ana l.i e liiki ai ia'u ke noho nie kō'U hoike akil i ke ano hoopunipuni ia laua, a eia kekahi, ke ike pJfe nei au pehea ana la e hiki ai ia'u ke noho kaawale niai ia <5e mai i keta po, me ka lilo ole o kou kaawale mai a'u aku i mea hoehaelia ole mai i ko'u nou noo, oiai ua maopopo ia oe ua nui kuu aloha ia pe. e Hale?" "E a'o iho oe ia mfea he hoomanawanui. uumi ke aloha pcr maloko: waiho mai oe ia hāna na'u e hana aku, o kau hana wale 110 oka hOolohe māi i ka r u mau mea apini e kauoha aku ai ia oe. He haiia ka'u e lioolala nei i nei maiiāwa, aole nae au e hoike aku ana ia oe. Hoi aku kaua iloko bka rumi hoo kipa. He makeniake au ia oē'e hana mai i kekahi mea no'u. ke ae maikai mai nae E ae mai āha anei oe?" "Ua ike no oe, e kuu Hale aloha. aohe au lUea hookahi i kauoha mai ai i hoōko ole ia e a'u. Heaha ia hana la au i makemāke ai ia'u e hana aku nou?" "He makemake au ia e hoi oe a loko o kela ruini moe. a komo mai i ka lole au ioi 'loa aku ai kou makemake. Makemake au e,ike ak'u ia oe iloko o kekalu' o'ia mau lole nani. 110 kuu niakēmake e kahiko ia oe a naiii i keia la elike me kou ano lie wahilie oe na'u: o kuu ike aku ia oe iloko o kekaln lol<maikai loa he mea hoohauoli loa mai ia i kun nooiioo. Hele mai." Aohe pane ae 0 Elese. aka nae, pii ae la nae ka ula ma kona mau papalina 110 keia mau olelo a Hale, a liahai mai fa ia Hale. Alakai aku la o Hale iaia ahiki i ke komo ana aku iloko o ka rumi moe, a i aku la: "E haalele ana au ia oe maanei 110 kou kopio ana i lole liou nou, a e hoi ae au iloko o ka rumi liookipa a malaila e ka.kali mai ai & oe. "He manaoio ko'u e kupono ana kela mau lole a]mu ia oe. no ka mea, na'u kena mau lole i kauoha ia Kosc Piasona e ohi mai a ua lole kupono waie no nou. a pela me na mea e ae apau ,a oukou na wahine e makemake ai." "Amve, ua maopoj)o 110 nae ia Ko.se Pia>ona keia uiau mea apau?" ...• "Aole ka e liiki ia'u ke kolio i ka'u mea kupono e hiliuai aku ai e nalo ana ka'u mau mea huna iaia: ua makemake au e hoolako i kekahi mau mea maikai nou, a ina aole ou makemake e hooluolu mai i ko'u noonoo. aohe a'u nana ana āku. Mai manao iho nae oe mamuli o kuu kauoha ana ia Uosc e wae i keia mau mea nau, ua hookaunu au me ia. a aia ilaila ko'u iini v V. aole!" "O. ina pt;la e huikala mai oe ia'u. e Haie. O ka'u wale 110 0 ka ha'oha'o ana ihomei, pehea la ka hiki ana ia oe ke hoolako 1 keia mau mea apau i ka po hookahi." "Aole anei ou lioomanao ilio he komo mau aku 110 hoi au. iloko o ka halekuai i na la apau, pela i loaa ai kena mau mea la apau, i lawe liilii ia mai fa la aku a ia la aku āna. ahiki i ka pau pono ana 0 ka'u mau mea apau i makemake ai. oia kena mau mea au /p ka. ike ana ilio nei. Ina aohe ou makemake i kena mau lole mai komo oe." "E Hale. e huikala māi oq ia'u? īloni mai ia'u a i pu jnai ke huikala aku nei au ia oe. e kuu Elese aloha. I ; . komo aku ana au i ka'u Iple e makemake loa 'aiia 110 ka hoohauol? ana aku ia oe. e kuu aloha. Aole ana anei oe e honi mai ana ia'u mamua o kou oili ana aku noloko 0 ka rumi hookipa?" Owai hoi ia mea'ku-e aku i keia noi a ka hiiahaa nui wale. Lle wai hou paha ia no ke kanaka. Alaila apo mai la 0 Hale iaia a honi iho la no kekahi mānawa. me ka haawi pu ilio i kekahi mau muki lehulehu ma konā mau lehelehe. a ia pau ana haalele iho'lk ia El£§e iloko o ka rumi. a oili aku la oia noloko o ka rumi hookipa, a malāila oia i honhnla ni i kfkabi rnanawa mā ka heluhMn ana, oiai hoi p Elese e linohan ann, e kilohi ana a e hoōpe ana iāia rtie ka pauela ame k:t tvainla (Aole i pau.)