Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 41, 8 October 1920 — Page 1

Page PDF (1.35 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOPUKALA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

________________________________________________________________________________________________________________

BUKE LV@--HELU 41.       NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H., POALIMA, OKATOBA 8, 1920.     NA HELU APA@ @21

________________________________________________________________________________________________________________

KA HOPENA O KE

KOHO WAE MOHO

MA OAHU APUNI

_______

Oili ka Elele Kalanianaole Maluna

o Link McCandless ma na

Apana Eha me Elima

_______

Oili HOOKAHI O AHIA O

NA MOHO SENATOA HAWAII

_______

Lilo ke Alakai Ana o na Moho

Senetoa ia Mrs. Atcherly

a Haule Aku o Keiki

_______

            L@l@ a ka hahana o ka hoouka kalai-

@ i hala aku la, ma ka Poaono nei,

@ili ae ai na moho lanakila, o na aoao

Kalaiaina a elua, no ke komo hou ana

@ i ka lua o ka hoouka Kalaiaina, ma

i mania ao nei o Novemaha, a ua

@ne koho o ka Mokupuni o Oahu nei,

@ ka hopena o ke koho holoka wae mo-

@ aku la i hala.

            Olai, aole he mau moho ku-e no ke

@iaua elele lahui, ma keia koho wae

@oho, ua hiki ke ikeai aku ke kulana

Keika mawaena o Kalanianaole ame

McCandless, o ia hoi, aia ka hilinai nui

ana a na mana koho maluna o ka Elele

Kalanianaole, aole hoi maluna o Me-

McCandless, pakahi ma kela ame keia mo-

kupuni.

            Ma na apana eha ame elima, ua kaa

wale no ia Kalanianaole ka heluna kie-

lie o na haloka, me ka lihi launa ole

aku o McCandless, a ua manaoia, o ke

kulana pakahi, iho la no ia o na moho

elele lahui, ma ke koho haloka ao nei

o ka mahina o Novemaha o hoea mai

ana.

            Ma ka apana eha, ua hiki aku ka

nui o na haloka i loaa i ke Elele Ka-

lanianaole, i ka 2595, a he 1781 hoi ha-

@ka o McCandless. Ma ka apana eli-

@a he 2558, a he 1596 hoi halloa o

McCandless, ua like pu me ka papalua

ka ikaika o Kalanianole ia McCandless.

            Iloko o ka nui o na lunamakaainana

holo no ka waeia ma ka apana eha,

@a ka aoao Repubalika, o ka paa ha-

@ka o Andrews-Jarrett-Christy ka i

Lanalika, mamuli o ko lakou kohoia ana

puka, a mawaho ae o lakou, oia o

@ H. Cooke, Gerrit P. Wilder

ame Frederiek D. Lowrey.

            Aohe he olelo ana no na moho luna-

makainana a na Demokarata, he elima

mai a no lakou, nolaila ua kohoia lakou

pau, e ku aku ai a paio me ana moho

Repubalika, no ka la koho ao nei iloko

o Novemaha.

            O ka moho kiekie loa o na haloka i

ka, no ke kulana lunamakainana, oia

@ H. Cooke, ua loaa iaia na

@ he 3075; o Lorrie Andrews aku

@ala oua, me na haloka he 2979; o

Gerrit P. Wilder, me na haoka he

@ o Cristy aku me na haloka he

@; Lowrey me na haloka he 2642 a

Jarrett aku ka eono o na moho, me

ka haloka he 2397.

            O ka moho me ka @heluna nui o ko

@ inau haloka i haule, e ikeia no

@malalo iho nei, o keia na moho no ka

@ e na lunamakainana ma ka aoao

@alka:

            T. H. Petrie, 2218; Frank Andrade,

@, A. R. Cunha, 1991; John A. Mat-

@aman, 1591; Dr. Geo. H. Huddy,

@ Hannibal S. Canario, 1202; .II.

@ Kaleo. 862; ame J. Ashman Beaven,

@

            Na Moho Senatoa

@ he mea la uae, o ka paio hahana

@ ikeia, mawaena no ia o na moho

@ kulana senetoa, o ia hoi he ewa-

@mau moho Repubalika, me eha mau

@ Demokarata; o ka hopena nae i

@ia, o ia no ke kohia ana o William

@ Jack Lucas âme Lawrence Judd,

i ka aoao Repubalika, a o Mrs. Haa-

heo Ateherley, W. E. Miles ame Archie

Robertson, na moho ma ka aoao De-

mokarata.

            @waena o kela mau moho apau i

@ e na aoao kaiaiana elua, ua aha'i

@ William Abia i ka lanakila, mamuli

@ ka leau ana o ka heluna haloka kie-

@ loa i kohoia iaia, i loaa ole aku i

@kahi moho e ae e holo ana no ka hale

@ lunamakaainana âme ka aha

@.

            O na moho sepatoa Repubalika i ha-

@ oia o William J. Coelho, me na ha-

@ka he 2318; Antonio D. Castro, me na

halaka he 2134; Sylvester P. Correa,

me na haloka he 2@10; Samuel C.

Dwight me na haloka he 1365 ame Ed-

ward P. Fogarty, 1326.

            No na moho Demokarata hoi, no ja

aha senate, ua loaa ia Mrs. Haaheo At-

eherely ka heluna haloka kiekie o 2638,

me ka ukali aku o Will E. Miles me

na haloka he 1965, a o Archie Robert-

son aku me na haloka he 1477, a haule

hoi o J. H. S. Keiki, ka eha o na

moho ke huina o 716 haloka.

Na Moho Lanakila o ka Apana Elima.

            O na moho i kohoia a puka no ka

hale o na lunamakainana, ma ke apana

elima, a ikeai no ia malalo iho nei mai

na moho o ke aoao Demokarata, a o ka

hoea ana mai hoi i ha hopena o ka paio

hahana i hookaia e na moho lehulehu,

me ka maopopo o ko lakau kulana ika-

ika, me ka namaliwali pu.

            O na moho Repubalika i waeia, me ko

lakou heluna haloka pakahi e ikeia no

ia malalo iho nei penei:

            E. K. Fernandez, 1407; Frank Archer,

1389; Eli J. Crawford, 1254; A. K.

Vierra, 1251; Edward Marino, 990, ame

Samuel Manu 868.

            O na moho hoi i kohoia ma ka aoao

Demokarata, a i loaa ia lakou ka heluna

haloka kiekie, o ia keia malalo iho nei

penei:

            Geo. H. Holt, 1351; Jesse Uluhihi,

1235; Robert Ahuna, 1093; George Ah

Nee, 047; David Kupihea, 1012; Jack

S. Kalakiela, 861.

            No ka heluna oiaio o na haloka o kela

âme keia moho, no na kulana pakahi

a lakou i alualu iho nei, ma ke kau koho

wae moho aku la i hala e ikeia no ma-

loko o ka papa hoike koho haloka e hoo-

pukaia aku nei, ma kekahi wahi o keia

pepa, lai ka poe i loaa ia lakou ke helu-

na haloka kiekie ahiki aku i na moho

i haule.

_______---_______

            NEW YORK, Sept. 30.-- Ua hoonawa-

liwali hou ia ke kulana o ka makeko

kopaa i keia la a o na kumukuai ua

hoemiia mai a i na huahelu hou pau pu

maai ka kopaa maka a i ke kopaa i hoo-

maemaeia. Ua hoemi mai ka Hui Hoo-

maemae Kopaa Federaka i kaua kumu-

kuai i ka poe ua lakou e hana he hapa

keneka a i ka 13 keneka o ka paona no

ke kopaa i hoomaemaeia. Ua kuaiin-

aku ke kopaa i hoomaemae ole ia i keio

la me ka 9 keneka o ka paona, ua ukia

ke dute a ua laweia aku.

KU KA HALEKUAI

O NA MEA HAWAII

            Mahope iho o na hooikaika ana e loaa

i halekuai o na meakuai Hawaii o kela

âme keia auo, i hoea mai ai i ka hooko-

ia ana o kekahi manao i hoolalaia e ka

Ahahui Ka Hale o na Alii o Hawaii, a

o ke weheia ana o ka halekuai, ma ka

Poakahi nei, maloko o ka Haleaina o ka

Uniou Grill mamua, e ku nei ma ke

alanui Moi, e kokoke ana i ke alanui

Papu, Mawaena o ka halekuai lole Silva

Toggery âme ka halekuai o Wall Ni-

chols Co,

            He hookahi kumu o ka holopono o ka

manao kukulu halekuai, mamuli no ia

o na hooikaika pauaho ole ana a ke

Kamaliiwahine Kawananakoa, ame na

lala o kela ahahui.

            Mamua nae o ka weheia ana o kela

halekuai, ua ka ihuaka'i hookahakaha

aw na lala o ka ahahui, i hiki aku paha

ka huina ma kahi o ka elua haneri, me

na ahuula, ma na poohiwi, a ma ka hora

elua, o ka auwina la i wehe hamamaia

ai ka puka, no ka makaikai ana o ka

lehulehu, âme ka weheia ana no hoi no

ke kaui ana aku i na waiwai o kela halekuai.

            He nui na meakuai o Hawaii nei i

hana maoli ia me na lima, i hoahuia ma-

loko o ka halekuai, a ua nui no hoi na mea i lilo ma kela la.

Aia mahope aku o ka halekuai ke-

kahi kaena i hoomakaukauia, malaila

na wahine Hawaii, e ulana ai i na

moena, na papale, ame na peahi, he wa-

hi hoi e loaa aku ai ka ike i na mali-

hini, i ke ano i hanaia ai o na mea a

ko lakou mau maka e ike mai ai i ka

waihoia aku imua o lakou, no ko kuai

ana.

            He elua manao nui o ke ku ana ae la

o kela halekuai, o ka mua , no ka imi

ana aku no ia i kakahi waihona o $25,-

000, no ke kukulu ana aku i home no

ka Ahahuui Ka Hale o na Alii o Hawaii,

a o ka lua, i wahi e hoomauia aku ai ka

hanaia ana o na mea Hawaii, aole hoi

e nalowale loa.

            Elika me na manao ohohia, aole wale

o ka lehulehu, ma kela la mua loa ia

weheia ae ai ka halekuai, aka o na lala

pua kekahi o ka ahahui, me he mea la,

aole no he loihi o ka manawa e kakuli

aku ai, o ka hoea mai no ia i ka wa e

loaa ai ka huina dala, i makemakeia

ai no ke kukulu aku i home no

ka ahahui.

            Ho eono haneri ke nui o na lala o

kela ahahui i keia manawa, eia nae, ua

manaoia, mamua ae o ka hoea ana mai

i keia makahi e hoea mai ana, e

hiki aku ana ka nui o na lala o kela

ahahui i ka hookahi kaukani, no ka

mea ke pii mahuahua mau ae nei kona

mau lala, i kela ame keia manawa, ma-

muli o ka hooikaika maoli no o na ko-

mile o ka ahahui, ma ka huli ana i ka

põe e makemake mai anu e komo iloko

o ka ahahui.

_______---_______

OPAPULA MAWAENA O KE KAA

UWILA AME KA OTO.

_______

            Ma ka auina la o ka Poaha o ka

pule aku la i hala ua opauia he kaalio

mawaena o ke kau uwila ame kekahi

kVA otomobile nao e ku ana maha'i o

nui ma Ewa iki iho o ka makeke kuai

i'a o ke alanui Moi ame Kekaulike, he

Kepani ke kalaiwa o ke kaapio, o ke

kaa otomobile nae e k uana maha'i o

ke alanui ka i oi aku o ka poino.

            E holo mai ana ke kaa uwil helu 40

ma ke alanui Moi noloko o ke kaona,

e ku ana ke kaa otomobil ma ke aoao

o ke alanui me ka huli o ke alo i Wai-

kiki, a me ia ike mai no o ke Kepani

kalaiwa i ka haiki loa o kana wahi e

holo mai ai a no kona manao paha e

puka mua ana kana kaa mamua o ka

hoea ana mau o ke kaa uwila, eia nae

iaia i hoao mai ai e puka, o ka manawa

no ia i hooku'iia mai ai e ke kaa uwila

a hoopilipuia mai la i ke kaa otomobil.

Ua hakihaki kekahi mau kukuna o ka

buila hope o ke kaalio, a ua pepee hoi

ka hale o waho o ke kaa otomobile a

paa loa ka huila e hiki olo ai ke niniu

No 10 minuke ke ku aa o ka kaa uwila

malaila.

_______---_______

            Ma ka noho ana o ka halawai o ke

papa o na lunakiai o ke Kulanakauhale

a Kalana o Honolulu nei, ma ka po o

ka Poalua aku la i hala, i hooholo ae

ai kela papa e uku i na lunanana koho

baloka ma ke kau koho ae nei o Nove-

maba no ka nana ana i ke koho maluna

o na hona aie, i elima dala mawaho ae

o ko lakou uku mau no ia koho baloka.

 

WAIEA O CONEY I

            MOHO SENATOA

_______

            O ka hopena o ke koho baloka, uo na

moho senatoa, ma ka paa baloka Re-

pubalika, ma ka Mokupuni o Kauai, ma

ka Poaono aku nei i hala, o ia no ka

haule ana o Mr. Knudsen ia Senatoa

Coney, a haule pu no hoi me E. P. Hur-

ley, ka ekolu o na moho i alualu like,

e loaa ka waeia mai ma ka aoao Repu-

balika.

            O ka heluna o na baloka i loaa ia

Senatoa Coney, he 603; o na baloka hoi

i loaa ia E. A. Knudsen, he 410; n he

284 hoi baloka o E. P. Hurley.

            O John A. Kealoha wale no ka moho

senatoa a ka aoao Demokarata, nolaila

na waeia no oia, no ka holo ku-e ana

aku ia J. H. Coney, ma ke kau koho ba-

loka, o ka la 2 ne nei o ka mahina o

Novemaba.

            O na moho hoi i kohoia, ma ka aoao

Repubalika no ka hale o na lunamaka-

ainana, o keia malalo iho nei ko lakou

mau inoa:

            David K. Hayselden, Nocholas K.

Hoopii, William K. Fernandez ame J@o.

A. Hoopale. O na moho hoi i pau i ka

haule, ma ia aoao hookahi no, oia o

Manuel V. Fernandez, Joseph Correa,

T. N. Cunningham, J. von Ekekela, L.

C. Johonnot, S. K. Kaahu, William

Kaiawe, Jas. Werner, Samuel Keliinoi

âme William A. Aguiar Jr.

            He elua wale no mau moho ma ka

aoao Demokarata, nolaila aole he hoo-

paapaa ana, no ko laua waeia, oia o M.

S. Henriques âme S. F. Lucas; o ke

kolu inoa, he mau pule mamua aku o

ka hoea ana mai i ka la koho baloka

aku nei i hala.

            No na baloka i loaa i na moho elele

lahui, ua kiekie loa na baloka o Kala-

nianaole i ko McCandless, ua papalua

ka nui o na baloka o Kalanianaole i ko

McCandless mau baloka.

            O ka heluna o na baloka i kohoia no

Kalanianaole, he 884, a he 482 hoi ba-

loka i loaa ia McCandless.

            Ma ke kau koho aku nei i hala, no

na moho elele lahui, ua haule o Kala-

nianole ia McCandless ma Kauai; a

oiai @ae he koho wae moho wale no

keia, ua hiki @ae ke ikeia aku, aole

no e loli ae ana ke kulana o Kauai, i

na moho elele, oiai o laua like aku ana

no ke holo hou, ma ke koho baloka o

Novemaba ae nei.

            Elike me na mea oiaio i ikeia ma keia

kau koho wae moho ma Kauai, i ka

nana aku aia ka hilinai a na mana ko-

ho, i na moho a ka aoao Repubalika, ma

ia ano, e oili okoa mai ana na moho Re-

pubalika apau i keia kau, mai ka moho

elele lahui mai ahiki aku i na hoa o

ka ahaolelo kuloko.

_______---_______

HOOPAAIA MA KA BUKE HOOPAA-

INOA UA MAKE.

_______

            Ua hoopiha ia o Wm. E. Harbottle,

kekahi o na kiai o ka halepaahae ka-

lana, a o ke kiaipo hoi o ke keena o ka

Advertiser, me ke kahaha ma ka ma-

nawa o kona hele ana ae e koho ma

kahi koho baloka o ka mahele 12, apa-

na 4, ma Kapuaiwa Hale, ma ka Poa-

ono aku la i hala, oiai o kona wahi koho

mau ia no na makahiki lehulehu i hala,

a hoikeia mai la iaia e na lunanana

aohe i paa kona inoa, ua manaola ua

make oia.

            "He mea kupanaha maoli ka hoi

keia", wahi ana, "o ko'u wahi koho

mau no keia mai mua mai no kekahi

man @nakahiki @hulehu, a na nunui na

keiki ame na moopuna, a eia no au ke

olà nei, eia ka ua make iho la au, aohe

i hoopaaia ko'u inoa ma ka papaina o

ka põe koho baloka o keia mahale."

            Oiai ka papa hoopaainoa e noho ana

no ia manawa, ua hoea aku la o Har-

bottle imbue o ia papa a hoakaka aku la

i kona pilikia aohe i hoopaaia kona

inoa ma ka papainoa o ka poe kupono

i ke koho baloka, mamuli o kona ma-

naoia ana ua make, nolaila ua hana mai

ia ka papa a haawiia mai la iaia he pa-

lapala hoike no kona kupono e koho ba-

loka, e lawe a haawi i na lunanana o

ka mahele 13, apana 4, ma Emma Ku-

ea, a malaila oia o ke koho ana.

_______---_______

            Ma ka hookuku kinipopo mua loa no

ka inoa moho o ke ao nei, mawaena o

na hui Cleveland i ke eo ma o na aipuni

la he 3 i ka 1.

O AKINA ME HIND

            NA SENATOA I

                        WAIEA O HAWAII

_______

Hoike o Hawaii Hikina me Hawaii

Komohana i ke Kupaa Ma-

hope o ka Elele Kuhio

_______

HAULE KEKAHI MAU HOA

            KAHIKO O KA AHAOLELO

Oili Hou no ka Mea Hanohano

Holstein o Kohala a Haule

Aku Kona Mau Hoa Mau

_______

            Ma ke koho baloka wae moao o ka

malamaia ana mai nui ma ka Moku-

puni o Hawaii, ma ka Poaono aka la i

hala. I waiea ae ai o Earnest A. K.

Akina âme Hind, me na baloka kiekie,

no ke kulana senatoa, ma ka paa ba-

loka Repubalika, a oiai aole he mau

moho Demokarata e holo ku e aku ana

ia laua, ma keia koho ana o Novemaba

ae nei, nolaila ua maopopo loa, ko laua

lawe ae i ko laua mau noho mal@

ka aha senate, me ka hoopaapaa ole.

            He nui na moho ma ka aoao Repuba-

lika i alualu no ka waeia i senatoa

ma kela koho wae moho ana, na pau nao

ka nui i ka hau'e, a oili @ @ @ inoa

maluna ae.

            Ua loaa ia Akina ka heluna baloka

kiekie loa o 2466, o i ahoi, he 1319 no

Hawaii HMikina, a he 1167 hoi no Ha-

waii Koniohana. Ua loaa hoi ia Hind

na baloka he 1361, o la hoi he 561 no

Hawaii Hikina, a he 780 no Hawaii K@-

mohana.

            O kekahi mau moho senatoa e ae i

haule, oia o Thomas K. Nahiwa. me na

baloka he 1119, john Pavao me na

baloka he 792, âme Leal me na baloka

he 1063.

            Na Lunamakainana o Hawaii Hikina

            O na moho lunamakaainana i waeia

o ka aono Repubalika, no Hawaii Hiki

na, oia o Norman Lyman, me na baloka

he 1389; Wm. C. Vannatta, 1016; Henry

J. Lyman, 981; ame Evan da Silva, 873.

Maiwaena mai o na moho i waeia ae la,

o Wm. C. Vannatta wale no ka mea i

lilo mua ole he hoa moloko o ka ahaole-

lo, no kona mau hoa e ae, he mau kau

ko lakou o ka noho ana, he hoa no ka

hale o na lunamakaainana, a o Henry

Lyman wale no ka mea he hookahi on a

kau i noho ai i ka 1919 aku nei i hala.

            O na moho hoi i haule ma kela ko@

baloka ana, oia o William M. Leolanui,

Otto W. Rose, David Ewaliko, John

Kai, Wm. K. Peters, A. K. Aona, E. J.

Smith âme J. N. K. Keola.

            O na moho lunamakaainana hoi ma

ka aoao Demokarata, i waeia, oiu o

Amos da Costa, Samuel Haina, D. K.

Hewahewa âme Thomas Pedro, Jr. Ua

waeia keia mau moho, oiai aole he poe

holo ku-e ia lakou ma ia aoao kalai-

aina hookahi.

Na Lunamakaainana o Hawaii Komo-

            hana

            O na moho lunamakaainana hoi i wae-

ia, ma o na baloka kiekie i loaa ia la-

kou, o ia keia malalo iho nei:

            E. M. Muller, 1138; H. L. Holatein,

1969; Francis K. Aona, 859; ame Geo.

K. Kawaha, 1917.

            O na moho i haule, ma o ka loaa ole

ana ia lakou o na baloka kiekie, oia o

Henry L. Kawewehi, Albert K. Ilu, E.

K. Kaaua, D K. Kaupiko ame Moses

Mahelona.

            He elua wale no mau moho ma ka

aoao Demokarata, ua waeia laua me ka

hoopaapaa ole, no laua na inoa o John

K. Kekaula ame Robert K. Naipo.

Loaa ia Kalanianaole na Baloka Kiekie

            Iwaena o na moho apau o ka Elele

Kalanianaole hookahi ka mea i loaa

iaia ka heluna baloka kiekie loa, no

ka mokupuni holookoa, o ia hoi, ua hiki

aku kona mau baloka i ka 2624. No

Hawaii Hikina, ua loaa iaia na baloka

he 1312, a he 1312 no hoi ma Hawaii

Komohana.

            Ma Hawaii Hikina, ua hahani loa o

McCandless mahope o ka Elele Kalani-

anaole, me na baloka he 1148, aka nae

ma Hawaii Komohana, he 324 wale no

on a baloka, ua like me 1372 ka huina

nui o kona mau baloka ke hui pu ia.