Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 41, 8 October 1920 — Page 2

Page PDF (1.73 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MA KA POAKAHI NEI I HEMO HOU AI KA BUKE HOOPAAINOA.

@@ ka Poakahi nei, hora eiwa kaka. @@@@, @ wehe hamama hou ia ai ka @@@@ hoopaainoa nui o ka poe kupono i ke noho haloka o ka Mokupuni o Oahu, me ka k@ena o ke Kakauolelo D.  Kalauokaiani, a ma ke koho a ke kakauolelo kulauakauhale ame kalana aia ma kahi o 1500 mao makaainana kane i koe i kupono i ke kaho haloka i hoo@@@ ole i ko lako@ man inoa no ke koho @@@@@ wae moho i hala iho la, a a kala @ ka 5000 mau wahine i kupono e @@@ poe koho baloka, a he mea pono ia @@@@ o hele ae i loaa ia lakou ka @@ na k@@@ kaloka iloko ae nei o ka la @ o Novermaba  He aina pule wale no @@ @i@ @ ka manawa i koe no ka hele @@@ ae e hoopaainoa, no ka mea, ma ka @ @@ no o keia mahina e paa hou ai ka @@@@.

@o ka ike o ke Kakauolelo Kalauoka@@@ i ka makaala ame ka eleu o ua wahine i ka hele ae e hoopaa i ko lakou mau inoa i na manawa aku la i hala, kona mea o ka hoike ana ae he @ @@@lana no kono iloko o na pule elua hiki mai ana e nui ana ka hana a @ na kaena no ka hoopaa ana i na inoa na wahine.

 

@ ahi a ke Kakauolelo Kalauokalani @ @@ hoike ana ae ua liko i hane nui na @@ kanaka o kona keena ka hoopono@ no ana i ka papainoa i hoohiki palua@@ @ @a @@teri o ka lehulehu, aohe maop@@@ @ na mahele koho kupono a kela @ e @@@@ inoa koho e koho ai, a oini he @ e pale okoa i koe no ka hele ana ar @ @@ poe i koe nole i hoopaa i ko lakou @ @@ inoa.  ua makemake oia i ka poe i @@ @ hele pololeo aku i kona keena e @@@@@@ ai i ko lako mau inoa ma Ka@@@@@@ papahele ekahi.  i @ni ole ka @@@@.

 

E pau ana i ka inoa hookahi ma kahi o ma minuke e hoopaa ai i ka inoa me ke @oohiki ana, a he mea pono e hanain @ maloko o kona keena i kanaia me ka @@@@@@.  Ma ka hora 12 aumoe o Oka@@@.  10 @ paa how ai ka buke hoopaa@@ @, na nai no ka manawa i koe no ka @@ @ @@@paa ole i na inoa e hele ae ai.

 

MAKE O WONG LEONG I KE AHI

 

@@@@ne ma ka hora 9 o ke kakahiaka @ @@@i iho nei ua hoiapu ae la na alele @@@@mana ana ole o ke ahi i maopopo @ @@ kumu o ia a ana ae, i ka home Wong Leonnng ma ke Alanui Kamehameha @@@ IV.  A mamuli o ia ahi i make ai Wong Leong, kekahi o na Pake kahi@ @ mahalo nui ia ma Hawaii nei.

@ @@ike me ka hoakaka a na makai @@ @@@ ae o ka @@mi a Wong Weong e @@@ ana i hoomake ae ai ke ahi e a, @ mamaa o ka ikeia ana e ka ahi ua make mua o Wong Leong, a na nui ka @@ @@nia e pau holookoa ana kela hale i @@@ ia e ke ahi.

No kakahi manawa loihi i hala aku m@ ka Wong Leong inoa ana i ka maʻi @ @@ @@@ i hiki ole ke hoolaia, a ua k@@@ wale no na maikai, me he mea la, ma @@@ kela maʻi loihi hoouiuhua iaia i @@@ hookaumaha mau i kona noonoo, @ @@@ paha oia  puhi okoa ae ai i ka kai i ke ahi, i make oia a pau ka ike @@@ ka eharha.  Ma kona manwa i @@@, aka ai ua papaa loa kona kino, a @@ kekahi manawa aohe hiki i na ma@@ ke ike iho oia ia e waiho mai ana.  @@ @@ makahiki o Wong Leong ma kona @ hanau hope loa.

 

Na ke kanalima a ai makahiki i hala @@@ nei ka Wong Leong noho ana ma @ @@@@@@ nei.  he kanaka kalepa oia a @@ nui kona waiwai ma ia hana.  Ma ka manawa on a i make aku la he pere@@@@@ oia no ka hui iCty Mill Co., Ltd., i Honolulu nei.  Iloko o na makahiki hope mai nei o kona ana ua haawai @@@ oia i na kokua manawalea no na hana maikai lehulehu like ole, a ua nanaia aku oia e ua Pake o Honolulu me ke ana he kanaka waiwai a kulana @@ @@@ iloko o ka aina.

@a haalele iho oia he wahinekanema@@ he keikikane hookahi, oia ke Kauka @@@@@@@ Wong Leong o Honolulu, @@ @ hookahi kaikamahine, Mary Alai@@ o ke kula Wirikina Katelika. 

Ma ka hora 4 o ka auwina la Poakahi @@ ka makamaia ana o kona anaina @@@@wa a ma ka ilina o Kalihiwaena @ @@moeia aku ai.

 

HAINA NANE

 

Eia mai ka haina o ka nane a J. W. K Kakelamaluikaleo, ka nane e holopapa ana apuni na moku maloko o ka kaua e ele lawe kaneha mama.  Nupepa Kuek@@.

Wia ia ua waleawaha i na kino mano @ @eha o na hoa kanaka o kaua, e uhaiahele ana na ka pahu hopu o ka lana@@@, a ka mea nana ka haina e hoopakala aku nei malalo iho e inanao nei, e kapae ae eia i ka hookuapapanui wale aku i ka hoikua ana i ke kino holookoa e ua nane la, a oiai na lawa kona paa@@@ e ke au @ni ame ke au @@@ a ke manao ae nei e waiho aku i ka haina wale no, a o kona mau mahele ekolu ko @ aole pae hoi no ka hele i na wehewehe e oili ana ke kumu i ke kapaeia @@@@ aka, ua makaukau mau, ke pilipono aku ka la i Papaenaena, a ke ma@@makeia hoi na wehewehe.

 

Haina:Koa Kaua Lanakili.

I ke kapena o ka Nupepa a i ka Po@@@@@ nana ke Nane, Good bye you.Owau iko no

KUKAPAO

@@@@@na, Kona Hema, Hawaii, Sept @@ 1920.

 

Kapeke mai ka ke po'i e ka umeke @@hue, ua ewa ka pilina me ka nihoniho.  Hali hou ia mail-L. H.

 

MIKIALA NA WAINE I KE KAKAHIAKA NUI MA KE KOHO ANA.

Ua kaa i na wahine o Honolulu ka helu ekahi ma ka makaala mamua o na kane ma ka hoea mua ana ae i na wahi koho haloka ma ke kakahiaka o ka Poaana aku la i hala, o keia ka mea i i keaia ma na mahele koho apau i ke kulanakauhale.  Ma kekahi mau mahele ua hoea mua ae na wahine ma na wahi koho mamua o ka hoea ana ne o na lunanana a e kakali ana o ka hemo o ka pahu baloka, a hoomaka koke ko lakou koho ana.  Ma ka mea i keia, i liko o ke ano malihini o na wahine i keia hana, eia nae he heluna kakaikahi loa mawaena o lakou i kaha hewa i ka lakou mau haloka a ua pololei ka hapanui.  O ka poe i maopopo ole ke kaha ana o lakou no ka i kaha hewa, aka, o na poe i maopopo a i kulaia a loaa maopopo ka ike ua pololei ka lakou kaha ana, na hoolahaia keia mamuli o ka nuku loa o na baloka i kiolaia, aole @@@ e hiki ke olelo ae na na wahine walr no ia mau haloka i hewa a i kiolaia, o na kane pu no kekahi e komo pu ana ma ia kaha hewa, no ka mea, i loko o ka koili o kekahi poe o ke koho baloka ana aohe no @ae i mohala pono i loko o ko lakou mau noono ke kaho ana i ka baloka. 

Ma ka mahele koho eha, Manoa, iloko o ka hapalua hora wale no, he @@@ poe i koho, na kane ame na wahine, ma ke kahi mau mahele e ae na ulolohi no ka heluna o ka poe i koho ma ke kakahiaka nui.  Ma ka mahele eono, apana eha, o ka wahine a kekahi luna aupuni teritore ka i oi loa aku kana mau inoa o ke kaha ana, a ua noi ae oia i ka luna nana.  A. Wirtz no kekahi laholio no ka holoi ana i ka inoa i oi loa, a eia nae ua kiolaia ia haloka i kaha hewaia ai a ua haawiia aku iaia he baloka hou.

O kekahi wahine hoi, mahope iho o ka pau ana o kana kaha ana, opiopi iho la i ka haloka a hoomake aku la e hele no kahi o ka puka me ka manao e oili loa aku iwaho, kahea e ia aku uae e na lunanana a noiia aku kana baloka e haawi ae i ka lunanana no ka hookomo ia iloko o ka pahu.

Ma Pawaa hoi, i ke komo ana aku o kekahi wahine, ninau aku la oia i kahi e koho ai e na wahine a ua hoikeia aku o ka hale ana o ke komo ana mai oia kahi e koho ai. 

Mailoko ae o 538 poe koho i hoopaaia ko lakou mau inoa ma Manow he 508 o lakou i koho, he 30 aohe i hoea ae.  Ma kekahi mahele.  koho maluna o ka baloka.  hoikeike ke kaha ana o kekahi wahine i kana mau inoa i makemake ai, a o ka haloka i haawiina aku ai iaia maluna olaila oia e kaha ai ua opiopi hou ae la aohe i kahaia.  O kahi i laki ai ua ike e mai ke kane ia hemahema on a a ua hoopololeiia mai.

Ma na wahi koho apan he poe wahine kiai ka i hoonohoia no ka makaala ana i na wahine, a o kekahi hana a lakou oia ke kaha ana i na inoa o na wahine i koho a o na wahine i koho ole oia ka lakou e kii ai mu ua kaa otomobile a lawe mai i kahi koho haloka.  Na na moho i hoolimalima i na kaa oto no ke kii a lawe ana mai ia lakou i na wahi koho.  Ua ikeia ka oiaio o keia ma ka hoike ana ae a Mrs. J. A. Rath, ka peresidena o ka hui a na wahine, aole lakou i hoea ae ma na wahi koho no ke kiai ana i na kane.  aka no ke kokua ana i na wahine ka poe akahi no a hoao i ke koho ana i ka baloka. 

O Mrs. Lishman, nona na makahiki he 88 makahiki mawaena o ka poe i hoea mua ae no kahi koho ma ka mahele ewali, apana eha.  O Mrs. A. L. Lowrey, he wahine haole e piha ana kona ma makahiki i ke 93 ma ke la I o Novomaba ae nei.  Kekahi i hoea ae ma kahi koho ma kekahi mahele o ka apana eha.  O keia ka makuahine o F. J. Lowrey ame Mrs. W. R. Castle, a o ke kupunawahine hoi Lowrey i waeia iho la i moho lunamakaainana.

Ma na hora kakahiaka o ia la ua ikeia aku kekahi papainoa o ka paa o na meho aina na tikiki a ka ahahui o na Ilimahana kuwaena, ma ke kua o na tikiki na kii o na moho me na kahapea pakahi no lakou, he mau tikiki e aʻo aku ana i ka poe koho o ka hui uniona e koho ia poe wale no. 

O na moho ma ka paa baloka a na limahana oia keia malalo nei: L. L. McCandless-Elele.  No na senotoa-E. P. Fogarty. Wm. Ahia, W. J. Coelho. Lunamakaainana-Andrews, Cunha, Christy, Canario, Jarrett ame Kaleo. 

Ma kekahi tikiki keia mau inoa malalo nei: Jesse Uluihi. E. K. Hanapi Jack Kalakiela, Enos Kealoha, Harry Oregaon @me John Makia. 

O Mrs. G. K. oPepoe ka wahine mua loa i koho ma ka mahele @4, apana 5, ma kahi koho ma ke alanui Vinia ma Ewa iho o ke kahawai o Nuuanu, O D. P. Mcregor kekahi o na lunanana i manaoia no ia mahele, aka, no kona ulolohi loa o ka hiki ana ae, pela i lilo ai kona wahi ia Mrs. D. K. McGregor.

 

E HOOMAKAUKAU.

 

E noho ana ka halawai hana o ka Ahahui Kula Sabati o ka Mokupuni o Kauai, ma ke luakini Hawaii o Waimea i ka la 22 o Okatoba, 1920 hora 1 p.m.

E hoomakaukau i na hoike no eono malama mai na Kahu Kula Sabati Nui, na Kahu Kula Sabati Nui, na Kahu Kula Sabati Apana ame na elele.  E hoomanao i ka waihona o ka aha, ame ka malama ola o $10, ma Waimea. 

E hoomakaukau pu kela me keia Kula Sabati i ko lakou mau haawina hoike ame na himeni, no ka hoike hui ma Waimea i Okaoba 24, 1920. 

Me ka mahalo, Abbie K. Kaauwai, Kakauolelo Aha@ni K. S. o Kauai. Kapaa, Oct. 5 1920.

 

KANALUIA KE KULEANA O NA KANAKA PUH IOHE I UKUHOOMAULA

 

Mahope o ka noonoo ana me ke akahele loa o ka kunanana o na banako teritore M. H. Drummond ma na mea oiaio ana i ike ai, a pela hoi me na kanawai, i ala ae ai he manao kanalua i loko on a a e waiho ae ana oia ia ninan imua o ka Puuku Teritore D. E. Metzger ma loko o kana hoike o ia hoi he kuleana. no anei ko na kanaka puhi ohe o ka Bana Hawaii i hookuuia ai no lakou na inoa R. W. Aylett, Sam Kaili, James Pohina ame Zakaria Kapule, na kanaka i haawii ai i mau uku hoomau no lakou a ke loaa mau aku nei ia mau uku hoomau ia lakou inei manawa e ohi mau ke aupuni kulanakauhale ame kalana aku.  Ina no ka loaa i ka pilikia ulia a eha oiai e hana ana kekahi kanaka ma kahi o ka hana he uku hoomau oi ae loaa aku ana i ko mea i loohia i ka eha ma ia ano mamua  ka uku hoomau e loaa ak uana i ke kanaka i hookuunia mai ka hana aku mamuli o kona loihi ana i ka hana; ke loaa nei na kanaka puhi ohe i hookuunia na uku hoomau i emi iho i ko ka mea e loaa aku ana i ke kanaka i eha ma kahi o ka hana aiai oia e hana ana.  Eia ka lunanana o na banako Drummond ke huli mai nei i na huke a ka Lunahooia kalana me ka hookuku i na hoolilio me na kanawai ame na hoike loaa ae no ka poe i loohia i ka eha i lawelaweia e ka kauka A. K. Hanchett, ke kauka o ke aupuni kulanakauhale.

 

HAINA NANE.

 

Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa aloha oe: E oluolu mai oe i kekahi wahi kaawale o ke Kilo hana a ka Lahui.  no kaʻu haina o ka nane a J. W. K. Kakelamaluikaleo. 

Ninau 1.  He keiki au na kupa, papa hoi ma ka aina, a ma ke kai, a in a au, e loaa ole ia oe malaila, alaila e kakali inalia oe, aia hiki mai Mahealan, e inanao iho oe owau se hoa.  Owai au ia oe?  Haina: Haku.  O ka Haku, oia ke Keiki ua kupa, ua papa hoi kona mana ma ka aina, ma ke kai, a in a e loaa ole oia ia kakou malaila, alaila e kakali maile makou ahiki imua o kona nohoalii i ka lani.  E hoomanao kakou Oia e sa hoa e ʻola mau loa ai kakou. 

Ninau 2.  He malihini au i ko alo, a ua kamaaina no nae hoi i ko leo; a nela iho la au i lilo ai i aikane hulumanu na ke onaona.  Ua noho pu no au me oukou, mili a malamaia, a lilo au i mea hooko i ka makemake o ke kauoha.  Owai au ia olua?  Haina: Tesu?

I ka manawa o Tesu e ku ana kona mau wawae i loko o ka wai o ka Muliwai o lore@ana, ua malihini oia i ke alo o kona Makua; aka oi i kona lohe ana aku i ka leo o kona makua i ka i ana mai, mai ka lani mai, o kaʻu keiki punahele ia, o ka mea hoi aʻu i olioli nui ai; a ,a keia wahi e ike kakou a pau ua kamaain o Tesu i ka leo o kona Makua ma ka lani, a pela hoi ka ikeia ana aku o ka manu nun maka onaona i ka iho ana mai a kau iho la maluna o Iesh, a ke olelo hou nei no o Iesu, us noho pu no au me oukou ma kona kino kanaka, elike me ko kaku ano, mili a malamaia a lilo hoi i mea hooko i ka makemake o ke kauoha' owai la au ia olua; o ua hoi keia noi, kawai a Iesu i hoolilo ai o ia kona koko ame ka pelena hoi ana u hoolilo au o ia kona kino. 

He mili a malama ia keia mau mea a lilo hoi i mea hooko i ka makemake o ke kauoha; a eia ka elua o ka hooko ana i ka makemake o ke kauoha, o ia hoi keia nei:

Iko Iesu po mamua i kona kumakaia ia ana, bapetizo aku la o Iesu i kana poe haumana ma ko lakou mau wawae, a kawele maloo aku la i ko lakou mau wawae a maloo, e hoike ana e Iesu i kona mana piha.  Elike me ke aloha ana mai o kona makua iaia pela hoi oia i aloha aku ai i kana poe haumana elike me ko Iesu puahele ana i kona Makua, peia hoi e punahele ai ka poe haumana ia Iesu.  Elike me ko Iesu lilo ana i kona Makua i mea nana e olioli nui ai elike me kana olelo, pela hoi Iesu i olioli nui ai i kana poe haumana.  Owai ka mea hiki e hana i keia?

Ninau 3.  He inoa au ua kaulana puni na moku loaa ae no au ia oe i ka moku i Mano, aia au la i ka piko o Waialeale, malalo pono, ma ke kona ae o na mokupuni; ke ole nae au ilaila, alaila loaa ae ana au ia oe ma ka poli o Kawaikini, e hooipoipo ana me ka leo o ka ohe o Kanikawi; owai la ou ia oukou? Haina: Kristo.

O Kristo he ino ia ua kaulana puni Mano; o ia hoi keia, he mano ka moku na moku, a hala loa aku i na moku o kaua, no laila keia ʻolelo kaulana ka Makua i kana keiki.  E hele oe i kela ao a e make oe no ka poe apau; i loaa hoi ko kaua hoailona maluna o lakou apau ka mau ahiki i ka hope o keia nane o ia hoi keia nei: Every count by four is four; Kristo and the father God, mai no Kristo ka mokukaua, ka mea e hooipoipo ana e ka leo o ka ohe o Kawikawi.

He lole keokeo, he lilo ko lakou, e hoonani ana i ko lakou Haku Iesu Kristu. 

He haawi aku neu au i koʻu aloha me ka mahalo @@@@loa ia J. W. K. Kakelamaluikaleo, a peia na alii o ka aina, na poe apau e lawe hoi me oe e Mr. Lunahooponopono me na keiki imi meahuna o kou keena oihana, koʻu aloha me ka mahalo nui loa.

Owau mau loa, D. H. Kanaitapahaohaoikealonalii.

 

Kiekie loa aku la kau hopu ana i ka haina i ka lani, eia iho no imua ponoi o ko alo kahi i waiho ai o ke kolohe, au no e milimili mau mai nei i na la apau, Euli hou ia mai! -L.H.

Warsaw, Sept. 30.-Ua lilo mai i ua pualikoa Polaui e kana ana i no pualikoa Bolsheviki Rusis ma ka hapa akau ke kulanakauhale o Lida, he 45 mile ma ka hema mai o Vilna, ame ke kulanakauhale o Pinsk, he kulanakauhale he 90 mile ka mamao ma ka @@@ina aku o Brest-Livosk, elike me ka hoike a ke keena kaua. 

 

MA KA LA 12 O NOVEMABA KE KAU KUIKAWA O KA AHAOLELO

 

I kulike ai me ia i hoakakaia ae ai e Kinaina McCarthy, e noho mai ana ka ke kau keikawa o ka ahaolelo kuluko ma ka Poakolu, ka la 10 o ka mahina ae nei o Nevamabe. 

Ma ka Poakolu, ka la 3 o Novemaba e hoopukaia aku ai ka hoolaha kuahaua e pili ana no kela ahaolelo kuikawa, a ma ka la 10 e ekoakoa ae ai na hoa o na hale a elua, no ka noonoo ana, maluna o na hooponopono ahaolelo i manaoia, no keia kau keikawa. 

Wahi a ke kiaaina, o ke kumu ano nui loa, i kaheaia ai keia kau kuikawa o ka ahaolelo kuloko, mamuli mai no ia o kekahi mau haawina dala i makemakeia ai no kekahi mau oihana o ka lehulehu. 

O kekahi mea ano nui, e loheloheia nei, e pili ana no keia kau kuikawa, o ia no ka poe i kuleana e noho mai ma ia kau @ina paha o ka poe e paa nei no i ko loakou mau kulana, no na makahiki elua, a i ole o ka poe hou paha e kohoia ana, ma ke la 2 ae nei o Novemaba. 

Ma ke kanewai, na maopopo loa, na hoea mai i ka hopena o ke kau o ka poe he elua wale no makahiki, e noho ai i mau hoa no ka ahaeolelo, ma ka la 2 ae nei o Novemaba; nolaila, o ka poe e kohoia ana, ma keia kau, o lakou no na hoa o ka ahaolelo kuikawa e noho mai ana. 

 

HE 40 MAU HIHIA I HOOPAʻILA NO KE KU E KANAWAI WAIONA

 

Iloko aku la o ka mahina o Sepatemaba i hala he kanaha ka nui o na hihia i hoopaʻiia no ke ku e i ke kanawai hookapu waiona lahui a i hoopauia aku maloko o ka aha hookoloklo federeala, elike me na heahelu i hoopukaia ae ma ke Poalima o ka pule aku la i hala.  Iliko aku o ka mahina o Angete he 29 ka nui o na hihia i hoopaʻiia, he 11 ke emiʻiho i ko ka mahina aku la o Sepatemba. 

O ka nui o na dala hoopaʻi i ohiia mai ka poe mai i hoopaʻiia no ka mahi na aku o Augete he $5,348.90.  Aohe mau hihia a ke kiure o ka hoolohe ana iloko o ka mahina i hala, a no ka mahina aku o Augate he eha mau hihia i hooloheia a hoopaaia aku i ka halepaahao, ka poe haʻihaʻi kanawai a hookahi i hookuuia e ke kiure. 

No ka põe i hoopaʻiia iloko o ka mahina o Sepatemaba ma na lahui, he 17 mau Kepani, he 10 Pake, 6 Hawaii, 1 Pukiki, 2 Ameriku, 2 Norewai, 1 Pilipino, 1 Korea.  He 26 mau hihia a na akena o ka oihana ohi loaa kuloko i hopn ai, he 10 a na maikai kulanakauhale, hookahi a ka oihana kaua, a he 3 a ka luna maikai o Waialua. 

 

UA MOKU KE KAULA GULA.

 

Mr. Lunahooponopono, ke Kawailia o ka Nupepa Kuokoa, Aloha nui kaua:E oluolu mai oe ia u i na he rumi kaawale kekahi o kou moku, ka elele mama aupuni na mokupuni mai ka la hiki ae ma Kumukahi a ka welona a ka la i Lehua, no…u hoi ia rumi, i ike mai ai na kini, na makamaka o kuu mea aloha, he keiki. 

Ua like me ka hekili kuʻi pamalo iloko o Ikua, pela iho la ke aloha o kuu keiki, o ka hiki ana mai.  O ke aloha ka momi makamae i ei ae mamua o na mea apau, iloko o ke au o keia ola kino uhane ana, pelu i ko ai ka olelo a Ioba.  O ke kanaka i hanauia e ka wahine, ua hapa kona mau la. 

Ua lilo oia i hoahanau no ka Ekalesia o Iesu Kristo o ka Poe Hoano o na La Hope Nei ma ka apana o Waialua, a ua kohoia oia i kumu aʻo ua na opio kane ame na opio wahina ma ka olelo Beritania, a ua holomua kona aʻo ana i na opio, a mamuli o kona loaa ana i ka maʻi ua kohoia o Mrs. Banekeone i kokua kumu, a me ia maʻi oia i noho ai i loko o kekahi mau la a hala wale aku la. 

Ma ke ahiahi o ka la 27 o Sepatemaba, 1920, ua kii mai la ka anela o ka make ia Mrs. Lnika D. Kaaiawaawa ma kahi i kona makuahina hanai ma Malaehala, Waialua.

Ua hanauia mai kuu kaikamahina mai ka puhaka mai o kona man makua ma Maalehu, Kau, Hawaii, oia o Henry Ikua Lemaheihei ame Elizabeth Waha Koele i ka la 15 o Augete, 1898, a ua piha iaia na makahiki he 22 me ka mahina, a moe aku ia i ka moe mau o na mea apau. 

I kona hanau ana mai kona mau makua mai, he eha mahina iwaho, ua lilo mai oia iaʻu, me aʻu no ahiki i ka loaa ana o kana kane: ua loaa mai ko laua puhaka mai he ekolu keikikane, na make ke hiapo a koe elua e ola nei. 

No laila ke haawi aku nei au i kuu mahalo no ka poe apau i hele mai me ka lakou mau boke pua, a i ala pu mai ne hoi me aʻu ia po ahiki i kona nalo ana aku. 

Ke pule nei au i ke Akua e kau mai na hoopomaikai o kona aloha maluna o oukou, a pela hoi me ke kane i nele i ka wahine, ame na keiki i nele i ka makuahina, ame na keiki i nele i ka makuahina, a nana no e hoomama niai i koʻu mau kaumaha apau ; o kaʻu pule ia ma ka inoa o Iesu Kristo. 

Me na keiki o ka papapaʻi koʻu mahalo.  Owau no me ka oiaio, Mrs. Kaolelo Wahakoele. Waialua, Oahu.

 

HOPULA HE MAU KEPANI HANA OKOLEKAO MA HEEIA.

No ka hoao ana e hinai loa i ka hanaia o ka okolehao ame ka hopu ana i ka poe haʻihaʻi kanawai hookapu waiona lahui, he elua mau ipuhao puhi okolehao o 50 galani pakahi, 150 galani lama i hoawaawaia ame kekahi mau galani okolehao lehulehu i paa i ka popuia e na kanaka o ka oihana ohi o na loaa kuloki ma ka Poaha i hala ma Heeia.  O na ipuhao puhi okolehao ame kekahi mau mea e ae e hoike ana ka i huluiia nai i Honolulu nei a e lilo ana i mau mea hoike maka aoao o ke aupuni ma ke manwa e hookolokoloia ai.  Ekolu mau Kepani i paa i ka hopuia no lakou na inoa pakahi o L. Yoshida, K. Ogawa ame F. Kanimoto, i laweia mai a hoopaaia ae i ka halepaahao.

I kulike me ka H. C, Parrott, he luna aupuni federala hou o ka hoea ana mai ianei ma kekahi manawa kokoke aku nei i hala o ka hoike ana ae, o ka hoomau aku la no ia o na kanaka o keia oihana i ka hopuhopu i ka poe haʻihaʻi kanewai hookapu waiona ahiki i ka pau ana, he hiki.  O keia iho la kekahi o na ipuhao puhi okolehao ame ka heluna nui o na okolehao ano nui i hopuia iloko o kela pule aku nei, a ke hoomau mai nei no na kanaka o ia oihana i ka hanu ana ma na wahi like ole no ka poe puhi oko kehao. 

 

HE HOOMAIKAI

 

I na Mana Koho o Hawaii Komohana, Aloha oukou:-Hookahi ale i koe, o ia aloe o ka la 2 o Novemaba, a o ka hilinai ia oukou no ka lanakili, o ia mau no ia e lei pumehana ia nei.

No ka oukou i hana mai ai iaʻu i ka la koho i hala iho la, ma ka wae ana iaʻu me na hoa e ae o kuu aoao kalaiaina, iloko o ke apo a oukou i hilinai ai he poe kupono e hele i ka hale kaukanawai, ke hoomaikai aku nei au ia oukou pakahi. 

Aole oukou i hoolohe i na pekapeka ame na hailuku ia oʻu e ka poe i ake e haule ka hanohano o ka aina aloha, aka, ua ku pu oukou pakahi a ua hana i ka mea a oukou i ike ai, e loaa ai ka kanakila. 

No oukou e na wahine aʻu i hooikaika ai i ke kau ahaolelo, e haawiia ka mana koho.  No oukou na hoomaikai palena ole.  Aole owau wale no ka i manaoio mahope o oukou, aka, he poe e ae kekahi i ka pu me aʻu, e loaa ia oukou e na wahina keia kuleana e kaana like me na kane ma na ninau koho balota, a ua ikeia ka oukou hana, a ke mahalo nei au i na lani no ka loaa ana mai o ia haawina ia oukou, no ka mea, mamuli o ka oukou mana i hoauheeia ai ka hoopunipuni, ka hookiekie, ka hookamani, ame ka alunu, na enemi o ke aupuni makaainana a Aberahama Linekona i kukuli ai, i loaa ka hanohano, ka maluhia, ke kuonoono, ka hoopono ame ka naauao maloko o na paia o keia aina aloha. 

Mai poina i ka la 2 o Novemaba o koho pololei i ka Elele Kalanianaole, ka mea paahae a i na Senatoa Akinn me Hind, a i na Lunamakaainana Aona, Holstein; Kawaha ame Muller. 

            Ka oukou kauwa hoolohe no 18 makahiki, ma ka hana kaukanawai. H.L. Holstein. Kohala, Oct. 3, 1920.

 

NA MEAHOU HOUPUUPU O KAWELA BAY.

 

Ma ka p. m. Poalima nei, Oct. 1 na @ele mai la kekahi malolo nui no hapaha mile mai ke kai mai a kapalulu ana i loko o ka pa hale o ke kaikamahina ahele oopupaoolekei o Kawela Home, Kahalaopuna, Mrs. he 13 iniha loa, nui, a momona, ua milimili au me koʻu mau lima, a hoomanao ae la au ia Keliiokamalolo i kukini ai me kaukaikiana, ke kupueu o keia mau kaha, ka hoa hoopapa o Keliiokamalolo, o ia keia malolo nui i lele ma ai mai ka moana kai uli mai no hapaha miie lele a kapalulu ana i ka aina. 

Eia no i Kawela Bay nei he puka wai o Pukaulua, aia no hoi i ka po a Kane, e pii ai ka ulua e imi i ka wai a Kane, holo ia aku e hoopuni i ka upena, i ke o: Ka ka haole e pahu ai, ka na kamaaina hoi he hopu lima wale no, me ka eke, o ia ka Kane kauoha, aole me ke o! Hopu lima.  Eia pu no ka wai pii mau a Kane ke kiei mai la no i ka malihini hele alanui. 

Ka apa kuʻi nanahu auwae lewa no a Kane, ke pakii nei, o Kapapapuhi kuua no a Kane i Kawela nei.  He puhi kupua keia no keia aina , a oiai o ia ka i…a hoopapa a Kane, he nui na ano kino lau o keia puhi kamaina o keia aina. 

No kuu mau hoa heluhelu nupepa. J. A. Kahiona.

 

KO KAHUKU LEWA ILUNA.

 

Mr. Lunahooponopono:-Ua hiki mai ka wa o na hooponopono kuloko o ka aina.  He mea kaʻu e hoikeike aku nei, i ka ike kumaka a koʻu mau maka a oiai o kaʻu hana mau ia o ka holoholo iuka a i kai, i naʻe, ilalo o ka aina, a kupa a kamaaina i ke alo.

Oiai, he nui na otomobile ame na kalaka e haule mau ana i kela ame keia la 3 a 4 o ka pule.  Ua haiki maoli ke alanui, he haua nui maoli ke hana a hemo.  Ua poopoo loa ka auwai mauka o ke alanui, e pono e hoopihaia keia auwai i ka phoaku, i ka manawa e haawi ai o kekahi i rumi no kekahi e holo mai ai.  o ka haule aku lo no ia. 

O kekahi mea inoino loa, o ia na otomobile ekolu kukui, elua ilalo hookahi ae luna, e pouli ana ka ike a ka maka, pela e haule mau nei, e pono e papaiia na ano o ia kukui, o kaʻu ike keia. 

Kupaianaha maoli uo hoi, ka nui o ka wela o keia wa, hoomanawanui ma oli no na limahana ma na mahiko, hele mai kahi makani, me ka ikiiki.  A nut no hoi ka makika, i oi ae i na kau i hala.  J. A. Kahiona.

 

HE MAU WAHI INAMONA NAU E HAWAII LAHUI E MIKOLE AI.

 

Mr. Lunahooponopono, Aloha oe:-E oluolu oe e haawi mai i wahi kaawale o ka kaua Kilohana, no ka panee ana aku imua o ko kaua lahui, i kekahi mau wahi inamona, no ka hoomalamalama ana aku i ko lakou noonoo, emaluna o ka bilahoopulapula i na Hawaii. 

Aole na kakou na ka lahui Hawaii e peku, a kuʻe i ka bila hoopulapula i na Hawaii, oiai o kakou ka lahui i hoopomaikai ia ma ia bila, oiai o lakou ka poe i hooneleia i na pomaikai ma ua bila la. 

O ko kakou kuʻe ana i na bila la o ke ko ana no ia o ka olelo a ka haole, "You are cutting your own throat." "E oki ana no oe i kou puu ponoi." Aole keia o ka wa e peku a e kue ai, he wa keia no ke kokua, kakoo, koho a paepae i ka lima o ko kakou elele lahui, aia a hooholoia ka nila a kaa mai kela mau aina iloko o nalima o ka lahui, alaila nana ka maikai ame ka ino o ka aina. 

Ina ua maikai ka aina, hoi a noho ilima o ka aina; in a he inoino ka aina a hiki ole ke hana i kekahi mea maluna a ua aiha la haalele aku, oiei, aole oe i hookikina ia e lawe i ka aina ; in a ua ku ole i kou makemake. 

Aole o ka waiho ana o kekahi aina ma ka Mauna, he mea ia e kue ai i ka bila, oiai o na aina pili mauna he mau aina maikai lakou no ka hanai holoholona. 

E hoomanao ia Waimea, he aina mauna, a heaha ka hooilina oia aina i keia la? Aole anei he on a miliona?

Aole o ke aa ana o kekahi aina, he mea ia e peku a e kue ai i ka bila.  Aia o kaupo, ka aina i paa maloko o ke mele a Pamano, "Ku i ke a, na hale o Kaupo." Ina ua hiki i na kupuna o kanu, ma kahi lepo, me ka oo laau, pehea hoi e hiki ole ai ia kakou na mamo o keia au naauao ke hoomaemae @ kekahi aina aa, me na ineahana o keia au holomua.

Ina ua hiki ia Dr. Remona ke hanai i na pipi ma na aina aa o Kahikinui, a oiai o keia kekahi o na aina i hookaawaleia no ka hoopulapula ana i na Hawaii, nokeaha hoi e hiki ole ai i na Hawaii ke hanai i na holoolona maluna o keia aina?

Aole o ka wai ole o keia mau aina oia ka mea e kue ai i ka bila.

Ina ua hiki i ko kakou mau kupuna ke kanu i keia mau aina me ka wai ole, e kaukaʻi ana i ka wailani (ua) no ka hoomau ana ka lakou mau meakanu, no keaha hoi e hiki ole ai ia kakou ke kanu a hoohalike me lakou?

Aia na põe lawe aina hookuonoono o Kalopa me Papaaloa ma Hamakua, Waiakea ma Hilo, me kakahi mau aina hookuonoono e ae, ke kanu neu i ke ko, ame na meakanu e ae, me ka hookahekahe wai ole, hookahi no wai o ka wai mai ka lani mail 

Ua wili iho nei ko Waiakea, a ua ikeia ka pomaikai o ko laila poe lawe aina. 

Ke ulu mikai nei ke ko o Papaaloa ame Kalopa, ke hookokoke mai la ka pomaikai i ko laila mau keiki. 

Eia ke kualapuu Ranch ma Molokai ke kanu mau neu i ke kulina i na makahiki apau, me ka wai ole, ke loaa nei na kaukani eke kulina no ka hanai ana @@ ka lakou mau holoholona ame ke kuai ana ma Honolulu.

Ina ua hiki i keia poe ke kanu i na meakanu me ka wai ole, a loaa, ka popaikai, no keaha hoi e hiki ole ai i ka lahui ke kanu a loaa ka pomaikai ma o na aina hoopulapula?

Aole o ka lawa ole i na dala he 3000 e hoaie ia mai ana e ke aupuni, oia ka mea e kue ai i ka bila. 

Ina ua lawa ole keia huina dala ma ka hoohana pakahi ana, alaila e hoohui elike me na haole e hana nei, ka hoohuihui i na mea liilii, a lilo i mea nui elika me keia:

Aia he 25,000 e ka aina ma Kahikinui in a e haawi ia keia aina no ka hoopulapula ana no ka 1,000 eka no ka mea hookahi, alaila e loaa ana he 25 poe lawe aina.  Ina hoi he 500 eka o ka mea hookahi, e loaa ana he 50 poe lawe aina. 

Ina ua lawa ole ka $3,000 no ka mea hookahi e hoohana ai i kona aina, alaila, e hoohui keia poe he 50 ia lakou iho ma ke ano he ahahui Hanai holoholona, a ma kahi o ka $ 150,000 ke hoohuiia lakou he puuhua helu nui i hiki ai ke hoolako i na mea a pau i makemakeia. 

Aole o ka lako ame ka waiwai ana o kekahi kanaka Hawaii, he mea ia nona e peku, a e k@ e ai i ka bila hoopulapula, no ka mea, e hoomanao iho oia, eia ke noho nei kona lahui me ka hune i ka aina, a o kona kuʻe ana i ka loaa ana mai o keia pomaikai i kona lahui he kanaka ia i nele i ke aloha ame ka makee i kona lahui, ame kona aina kulaiwi.

He kanaka oia i heluia ma ka papa o Kenerala Arnold, ke kenerala Americaka i kumukaia i kona lahui, ame kona aina iloko o ka lima o na Pelekane, no ke ake i ka waiwai ame ka hanohano, a i helu pu ia hoi me Iuda Isckarioka, ka mea i kumakaia i kona Haku no na apana dala he kapakolu. 

Nolaila, e kuu lahui aloha, mai hoomakapo ia oukou iho, a hoohaiki i ka noonoo, aka, e hookaakaa i ko oukou mau maka, a e hoomohala i ko oukou noonoo, o maalo, aku auanei keia pomaikai ni, mai a kakou aku, a noho mau no kakou iloko o ka hune ame ka hoopili wale. 

Me oe e Mr. Lunahooponopono ame kou mau keiki paahana koʻu mahalo nui. Owau iho no, JNO S. Wtlmington.

 

O KE ALOHA KOʻU MAKEMAKE

 

Mamuli o na manawalea i loaa wale mai na puuwai i piha me ka uhae aloha oiaio, no ka hoala hou ana ae i na pala aloha o ka luakini o Hakalau nei, ua hiki ole iaʻu ke kaohi iho i ka manao hoomaikai, no na mea i hana ia mai e Mr. Kinney O Hakalau, Mrs. John Brown ame Mrs. Kaler Aona o Waiakea, John Kai o Hilo ame ka poe no apau i haawi mai i ka oukou mau kokua ana, ame ia haawina pu i na makuahine ame na makuakane i haaiwi ma, i na kokua ana ma ka hana, Mr. ame Mrs. Frank Paniku Mf. ame Mrs. J. Hamehame ame ka lehulehu no o na hoahanau apau, a na ka Makua Lani e hooi hou ae i ka ikaika a e hoopiha hou i ko oukou mau waihona.  Ko oukou hoapaahana, S.D. Helela, Luna Ekalesia.

 

NA LEKA KII OLE IA MAI AHIKI I SEPATEMABA 25, 1920

 

Akima, Amoe

Aika, Chas. M.

Aiu, Feederick D

Apiki, John

Akana, Alice Kealoha

Ale, Joe

Aweau, Edward

Akana, W. Kealoha

Apao, Anakoi

Alapai, Edward

Au, Miss Ethel

Alapai, Elona K

Ainaike, Mrs. Kini

Opiopio, Oscar Apana

Opio, Sam

Opio, Jas K P

Ohio, Charles L

Ohulenui, Pohaku K

Opu, Solomon

Okuu, David P

Opunui, Edward Samuel

Hiran, David

Iclemia Kahaupio

Aipa, Ahina

Aipa, Rose M A

Umauma, Stephen

Hoopiiaina, Napeha

Hoomana, Solomon

Hiapo, Sam

Heneli, Hookano

Hao, Simeon K

Haalilio, Mr.

Haleniau, Mr.

Haleonaihe , Hana Mua

Kahale, W. Paahao

Haui, Charles

Haui, Kalaka

Holaki, Elikapeka

Hao, Joseph

Hulu, Wahinehula

Hookano, Peter

Hanooka, K

Holokai, Baselio Kelii

Hoa, James

Hanohana, Mrs W

Huli, John

Hao, David

Hao, George

Hale, Kahoohiwahiwa Puha

Hoomu, Kahiana

Kaaikaila, Mrs Hakoilani

Kaauwai, Rose

Kaaihue, John

Kaaha, Hiram

Kaahue, Kala

Kaailiilii, Jas B

Kaanaana, Mr

Kaaihua, John K

Kaalua, Henry

Kaaiawa,J Lakina

Kaamana, Mr

Kaaihue, F Leone

Kaai, Henry

Kaauwai, Eliza K

Kaauwai, Henry

Kaauwai Eliza K

Kaauwai Henry

Kaaihua, Kekua

Kaeo, Samuel N

Kailikole, Kaonohi

Kailikole, John

Kalilikaiwi, Mr

Kailihiwa, Elizoh

Kaili, John

Kaia, David Isaaz

Kaikaka, John K

Kaiwi, Joseph

Kaimiaina, Lucy

Kaihaiha, Joseph

Kaina, John Lo

Kaia, David

Kailiulaula, Julian W

George, Kawai Kaiwi

Kaiwi, Miss Louise K

Kainoa, Mary Kamoani

Koopua, J.A.

Kaonohi, Robt. H

Kaui, Kealohapau

Kauhi, Daniel Kalehua

Kauhi, Sam

Kauhane, Sol H

Kaupiko, Mr

Kauanui, Wlm K

Kahawahi, D W

Kauahi, Henry

Kauai, Sol M

Kauwe, Wm

Kauakahilau, @@@@

Kahala, Ncikela

Kahalekulu, Mrs John

Kaholokula, Mrs Deborah

Kaholua, Jeremiah

Kahai, Joseph

Kalikina, Daniel

Kahaulelio, John

Kaheau, Kekuene

Kahalewai, Sol

Kahawaiolaa, Mele

Kaha, William

Kahuakaiioa, Chas

Kahale, David

Kahawai, Chad Wai lehua

Kahananu, Mana

Kahaulelio, Geo K

Kakalia, Mrs. Kamik

Kalani, Levi

Kalauao, Sam

Kahi, Kalehua

Kaleikoa, Daniel

Kaleikini, David Mikaele

Kalua, Kupuna

Kalanimeawale, Mr

Kala, Mikaele

Kalani, Peter

Kaluna, Ahlo Kuahiwi

Kalaluhi, Leialoha

Kaloaamaikai, Rose

Kala, Kaui

Kaleikini, J K

Kaleikuu N K

Kalua, John

Kali, Maui D

Kanui Sam P

Kamali, Daniel

Kaliko, Mrs Lilia

Kamakalo Jauiiloa

Kamaki, Kainoa

Kamanoha, Frank

Kra, David K

Kamioka, Matsutaro

Kamalu, John

Kamakau, Boniface John

Kamakahiki, Lui K

Kamai, John

Kauinana, John

Kamai, Albert

Kamealoha, Virginia

Kamalu, Mrs. Loko @ia

Kamalani, Miss Annie

Kamae, Ahie Ulu lani

Kanaana, J

Kanekoa, Samuel Kaneapua,

Mrs Kalehua

Kanikawi, Kaopuku

Kanehaku, James

Kawai, Miss Catherine

Kanikawa, Mr

Lanionre, L K

Kanei, Obed

Kanoho, Chad K

Kane, David

Kapamai, John K

Kapuniai, Miss Lulu

Kapoi, Emalia

Kapua, Mr

Kapeliela, Keawe

Kapiioho, Lui

Kapono, Joseph K

Kawahahee, Saml

Kawaa, Samuel Kauhane

Kawaa, Samuel

Keakaikawai, Mr

Kekoa, Ipaapuka

Keamopohaku

Kealohi, Charles

Keohokalola, Kia Kanoe

Kealoha, Peter

Kealohi, James

Kealoha, Solomon

Kealoha, Lui

Keala, Wm Herman

Kealoha, Lui

Keala, W Herman

Keamopohaku, Kalua

Keliiwaiwaiole, Mr

Keawekane, Mrs Kaluna

Keliiahonui, Mr

Keliinui, Jos Wm

Keopuhiwa, Palile

Kekoa, Ben

Kealoha, Wm

Keohokii, Kapuaokahikina

Keaniani, Sam

Keala, Kukiike

Keano, Mr

Kealoha, Jas K

Keheleiki, Jos M

Keanu, Kalaweaimoku

Keau, Moke

Keawe, Sam

Kemalia, Alonza K

Keaopolohiwa, J H

KeliinoholaNui K

Keaunui, Earneat

Kekuewa, Mrs. H D

Kihaehi, Hans K

Kinilau, Jos S

Kiaaina, Albert

Kilia, George H

Kinilau, Ben

Kihei, Mrs. Paboa

Kopa, Kamaku

Koi, Mr

Koahou, Paul

Kolii, Kaolelo

Ku, Sam

Kumaewa, Paul

Kukahili, Ana D K

Kuhio, Manuel

Kulua, Mrs Alika

Kuahine, Joe

Kua, Josiah K Geo

Kua, Felix Kaaikaula

Kuelike, Julia K

Kukana, Mrs

Kuikahi A K L

Lilinoe, Wm

Lilikoi, John K

Likelio, Palenapa

Leo, Robert

Lukela, J

Laweliilii, Mrs Philomena

Makanani Mr.

Makekau, Rev O (2)

Maii, Sam K

Makekau, Kaleka

Makekau, Sam K

Maehao, Me

Mahuka, Daniel

Moepono, Emma A

Mikaleni, John A

Mahuahua, D W Mahoe, Hen B

Makakehau, David

Mahi, Soloman

Mannia, Geo W

Moku, Kukona

Maii, Sam K

Mahoe, Chas

Mailua, John

Mauliawa, Geo

Maunake, James

Naaina, John

Mahii, Sam

Naki, Isaac K

Nalu, David

Naholo, J Kalama

Nakea, Abraham

Nahua, John

Naoho, Ahekalani

Paiaina, Robt K

Palama, Mrs. A K

Peahi, John N

Palama, Albert K

Paiaina, Harry K

Paiaina, Moses K

Poai, K P, Kahua

Pohaku, Mrs. K

Poai, James

Puou, NBen

Puulei, Joa Kena

Pukani, Napoleon K

Pilalu Mr

Paahao, Sam K

Peenahele, @os.  M

Pai, Kaahuna

Pahuole, P

Paiakiko, Judga H E

Pikeni, Mrs Hattie

Wahinekapu, Jas K

Waiwaiole, Palohi

Waha, Joe

Wahine, John

Waholama, Mokaliki