Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 41, 8 October 1920 — Page 3
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MOOLELO O KA AHAHUI HULA @ BATI AHAHUINA O NA KULA @BATH O OAHU, KAU O OKATO@ 1919.
@Hua I, Paakohi. Oef. J. @ka hahawai hana o ka Ahahui @ o na Kula Sahati o ka @ Oahu ma ka luakini o Li@, Waloha, ma ka Poakolu, @ hora 1:30 p.m. @hiki ole ana mai o ka Lunahoo@ O.P. Cox na lawe ka Hope Luna @ Wm. Kamau i ka noho a hon@ iana m@ ka himeni @, L @ a ka hope Innahoomalu. @ @hoomalu i hoolaha @e hoomaopopo i @ keia aha me ke kahea inoa @ maka on a @nej: @ pere@lena o @ O.P. (ok, lunahoomalu o @ W Kamau, hope lunahoo. @ H. S. Kaleo. kakauolelo: S. II. @ Rev. S. K Kamaiopili. hoa; @ Kelle@ kakaulena Hawaii; Rev. @ Haole: Rev. J. @an kakaule@a Japann: @R@ta @me na hope-J.N. @ Kaleo. Oahu, Sam Kauka ame Sam @ Kakele na hope. @ na Kula Sabati---Or @innaboomalu. Sam Kaaka ame @ aloha Kaleo, nj lala. @ Kahu Kula Sahati Apann ame na @ la Mar@onald. K. K. S. @ sole i hiki mai, J. E. Ke @ Mis@ @bel Nam@, K. K. @makapili. @ole ihiki mai, Mrs. @ elele; Same Kauka. K. K. @ me Mosnalua. Mrs. Julia @ e@ @ Kapena, hope K @ Mrs. Kilipoh@ Smith, elela; @ Kapeia. H@ K. K. S. o Wai@ Ane @ulaa, elele: Mannel @ K. K. S. a Pohoialoha, aole. @ E. P, Keala. @lele; Peter An@K. R. S. o Makua, Mrs. @draws elele: J. K. Kauwah@ @ R. K. o Waialua Mrs Emma @ Mrs. Leialoha Kaleo, K. K. @ mrs. Hannah Thornton @ K. Kahele. K. K. S. o Hau @ Kauki elele: E. K. Aukau. @ Waikane, aole i hiki mai, Mrs. @ elele: Mrs. Kealoha Da @ K. S. o Kaneohe. Mrs. Mara@ me, na lala o ka Aha Ma@ la'a o keia aha, a o na hoa oia @ o ka Ahahui C. E. ame ka @ e ae. @ ka heluhelu ana i ka moolelo @ i hana o ka la hana 2 o ke @ ila, 1919, a ma ke noi a J. K. @ hil'naiia ka moolelo o keia aha @ kakauokelo ka, na spono ia. @ kaa@ha a ko hope luna hoomalu @ ke kakauolelo na komito @ ike Kahu Kula Sahari @ K. Poepeu, J. R. Kahoa ame @ Kalen. @ hoike papahelu a na Kahu @ apana, J. K. Kauwalu, J @ Mrs. Ane Pulaa. @ @oiko o na Elele---S@murl K. @mrs. R. Kapela ame Mrs. Kea-@ @ na Palapala ame na @ana. @W. K. P@ J. K. Lota ame J @ @ na palapala ame na @Ana. @W K. P@i J. K. L@ta ame J. @man @ pa'i---Kakauolelo o keia aha, @ame P.D. Kellett. @Hoalohaloha---J. K. Paole, S. @kuewa ame P. K. Kapanookalani @one@ia na hana imua ma ke kahea @ka hoki a ke K. K. S. Nui. @H. S Kaleo i kana hoike @Le komite. @H. K. Poepoe i noi mai he mea @ aha e @pono loa i ka hoike@ K. K. S. Nui @e me ia i helu- @a kukunia a ma ka ninau and @ ka hoike.
@ B. Keala he noi, o na hoike @ame elele kino ole, e waiho ia @ ke komite' aponoia.
@na hana imua no ka hoike a @ K. S. Apaua ame na elele. @Kauka i ko Kalihi ame Mo@ J. Kapepa i ko Ewa; na Peter @ Wakua; na S. K. Kahole @ na Mrs. Kealoha DSavis i @ waihoia ua hoike malu@a @ ame na hoike malu@a @ ame na hoike kino ole @ Kaamakapili. Waialua @
@ hoike a na elele o na K. @ @ Kekoa i ko Kawaiahae; @ M K Hoapil@ i ko Kaumaka-@ M@ Jalia Kalaiw@a i ko Ka @ Moanalua@ na Mrs. Kilipoh@ @ ko Ewa; na Ane Pulaa i@ko @ E. B. Keala i ko Pohaialo@ @ Mrs.Peter Andrews i ko Ma@ Mrs. E@ma C@ i ko W@ialua; @ @aunalu Thornton i ko Kahuku; @ Ame Kamaka i ko Waikane; na @ @ Corney i ko Kaneohe, a @na hoike i ke komite.
@ ke komite @ o ua K. @ aole ka lunahomalu o ia ko-@ ma ke n@i a Mrs. Leilaloha Ka- @ na @als: aponoia. Nana @ waha mai i kekahi mau mea @ ma ke ano he la@ no ia @.
@ Konite o ua hanahou i waiho @ no na kumuhana na kei@ @.
Waia@a, Oct. @, 1919. @ @anahoamalu, Rev. Wm. Kamau, @ @aaha@: ----O kou komite no na @ keia aha, ke waiho aku nei @ ia hana penei:
K@ @maopopo ana i na pepa @hako a na kahu K. S. Apa@. @ K@ kai@kai a ua K. S. i ka piha @ @ makahiki o ka pono i @ @.
K@ hoike K. S. Hoi ma ka Aha @ kau o ape@ila. 1920.
@ hoo@na mua ia ka hoike papa @ Kahu K. S Apana i ka lana @ o na komite o na hoike papa-@ kaukau e ka hoike papahelu a @ i keia aha.
K@ola a ka Aha Pa@aina e hiki @ i A@erila, 1920.
W. K. POAI. J. K. LOTA, Komite. Ma ka nei a H. K. Paep@e e apon@ @ @ a ke k@nite. a e liio ia i hana @ @ ma ka @ noon@ pakahi ana @ @ peia.
h@ I K@ hoomaopopo ana i @ @ pa @haka a na Kahu Kula @ @.
Ma ke noi a H. K. Poepoa na ka ka-@ no e ho@ko ae i na Kula @ i @ele.
@hana 2 Ke ka ihuaka i a ua K @ piha ana o 100 makahiki o ka @ Aperila, 1920.
@ @ noi a H. K. P@poe, ua hooho-@ @ @ohoia o O. P. Cox i i@uku @ @ ma ka aoao o ka Mokupuni o Oahu @ ka @ah@ keokeo o na kane na @kine ame na keiki, ame ka-@oi-Him@
ma ka a-i.
Kumuhana 3. Ka hoike K. S. Hui ma ka Aha Paeaina, Kau o Aperila, 1920.
Ma ke noi a H. K. Poepoe o apono loa i keia kumuhana, a ua hoakaka pu mai oia no na mea e pili ana i ka himeni hookuku no ke kaili ana i ka have makaa a ka Papa Hawaii no ka piha ana o 100 makahiki o ka pono ma Hawaii nei, ua hooholo loa ia.
Kumuhana @---E hoouna mua ia ka hoike papahelu a na K. K. S. Apana i ka @nahoomalu o k@ komite o na hoike papahelu, i makaukau e ka hoike a ke komite imua o keia aha. Ma ke noi a H. K. Poepoe, ua kapae loa ia keia kumuhana.
Kumuhana 5---Ke ola i ka Aha Papaina o hiki mai ana i Aperila. 1920. Ua hooholoie, aole e @mi malalo o $25 a ke Kula Sabati hookahi ame ke pani ole ia o@na.
Kumuhana 6---Himeni hookuu' ua apono loa ia kela k@mohana me na @oa kaka mai ia @. K. Poepoe ame @. P. Judd.
Kumuhana 7---Haiolelo o Miss Hill @oko o ke Kula S@h@t@ ka manawa o ka la a@o@o: aponoia.
Lulu @ala no ka waihona he $9.30.
Hoopaneela na hana a noho hou mai i ka manawa me ka himeni 184, L. H., ame ka pu'e a ka hope lunahoomalu, @or@ @:30 p.m.
Ea Hana 2, Poaha, Oct. 2, 1920.
Noho hou ka @elawai hana o ka Aha@u@ Kula Sahati e@ike me ka hoonaneeia ana, born 2:20 p.m. Rev. W@. Kamau, hope @nnahoomalu ma ka@ noho, a houmaka ia ua hana me ka noho, a hoomaka ia na hana me ka pule a ka hope lunahoomalu.
Ma ke noi, na kapaeia ke kaheainoa ana, a heluheluia ka moolelo o ka la hana L a aponoia ma ke noi a Poai.
Hapaiin na hoike K. K. S. Apana ame na hoike elele i koe.
Na Mrs. Leialoha Kaleo i kana hoike o ke K. S. o Kahuku a waihoia i ke komite; a no na hoike ole @ koe, ua noho ka aha a hoolohe i ka haiolelo a Misa Hill no na mea e pili ana i ke a'o ana i na haumana K. S. i unuhiia e Jo@. K. Kanepuu.
Hapaiia ka lulu @ala no ka waihona o ka aha a na loaa na @a @e $5.25.
Na J K. Kauw@l@ i waiho mai i ka hoike a ke komite o na hoike papahelu a na Kahu Kula Sabati Apana, a ma ke noi a Sam Kauka i aponoia, ua lawe ia ka hoike a noonoo.
Ma ka no'ono'oia, ana, ua nui ka poe i kamilio ma na kumu a ke komite i waiho mai ai iloko o kama hoike, no ka hooponopono ana i na @amu o kela ame keia, ame ka liuina averika; ua apo@oia ka hoike me na hooponopono.
Na Mrs. Rose Kapela i waiho mai i ka hoike a ke komite o na hoike elele K. S., a ma ke noi a mrs. H. Thornton ua aponoia. Na J. K Kauwalu i noi mai o noho ka aha ma kahi e noho ai o ka Aha Makua
Na J. K. Lota he noi, e hoomanaia ke kakauolelo o keia aha, e haawi aku i hoomaikai na keia aha i ka ekale@ia ame k@ komite ola ame hookipa; apono ia.
Na ka hope lunahoomalu, na @akau kau keia aha no ka hoopanee ana i@a aole he mau hana i koe.
Na J, K. Kauwalu he noi e hoopane@ loa keia Aha a noho hou aku ma Kaneohe i keia kau ae o Aperila, 1921.
Hoopaneeia me ka himeni 196, L. H., ame ka pule a ka hope lunahoomalu, ho-@ra 3 p. m.
JAS. H. S. KALEO.
Kakauolelo Kula Sabati o Oahu Waialua, Oct. 2, 1920.
-----------------------------------------
KUMUMANAO
-------
(Hoomauia @a@.)
Ua ike no ka @ipi i kona haku,
A'o ka hoki koi i kahi hana o kona kahu :
O ka Iseraela, aole ia i ike mai, Aole i malama ko'u poe kauaka.
@saia 1:@
I mai la o @ehova in Mose e hooua aku ana au i ka ai, mai ka @ani aku; a e hele aku na kanaka o houluulu i ko ka la mai la la, i hoao aku ai au ia lakou e hele ana pahu lakou ma ko'u kana wai, aole paha. Ahiki i ka la aono, e hoomakaukau lakou i ka mea a lakou o lawe mai ai; e papalua ia i ka mea a lakou e houluulu ai i kela la ame keia la.
Olelo mai La o Mose laua o Aarona i na mamo apau a Iseaela, a ahiahi alaila oukou e ike, na Iehova no oukou i lawe mai nei, mai ka aina mai o Aigupite. A kakahiaka e ike oukou i ka nani o Iehova; no kona hoolohe ana i ka mea a oukou i obumu aku ai iaia: heaha hoi maua Aole no mauka ka oukou ohu@niu ana, aka no Iehova no. I mai la o Mo@e ia lakou, e haawi mai ana o Iehova i ke ahiahi, i i'a na oukou e ai, a kakahiaka i ai e maona ai.
No ka mea, ua lohe mai o Iehova i ka o@umu ana a oukou i ohumu aku ai iaia. Olelo ae la o Mose ia Aarona, e i aku oe i na mamo apau a Iseraela, o hole mai lakou imua i ke alo o Iehova: no ka mea, un loheia ka lakou ohumu aua. A i ko aarona olelo ana i na ma mo a Isearla, alawa ae la ko lakou mau maka ma ka waonahele, aia hoi, i@ea ka nani o Iehova ma ke ao. Alaila, olelo mai la o Iehova ma ke ao. Alaila, olelo mai la o Iehova i'a Mose, i mai la, nu lohe au i ka ohumu ana a na mamo a Iseraela: 'E olelo aku oe ia lakou a ahiahi, o ai ana oukou i ka i'a, a kakahiaka ae, e mauno oukou i ka ai.
A i ke ahiahi hiki mai la ma @elu, a uhi mai la @ kahi a lakou i hoomoana ai a kakahiaka ae, ahu i@o la ka kau apuni na kahua, a i ka lele ana ae o ka hau, aia hoi, ma ka ilihonua o ka waonahele, he mea liilii me he unahi la, me @e hau paa la ka liilii. A ike aku la na mamo a Iseraela, olelo ae la kona @s i kekahi. Heaha la keia mea. No ka mea, aole lakou i ike ia mea. Olelo mai la o Mose ia lakou, o ka ai keia a Iehova i haawi mai ai i ai na oukou.
E ho@lii@ ke kanaka ia mea elike @e kona waha e ai ai, hookahi kanaka hookahi omera; e lawe oukou elike me ka nui o ko oukou poe, o kela kanaka keia kanaka no ka poe o koni hale@ewa. Ha-
na aku la na mamo a Iseaela pela, a he nui ka kekahi i hoiliili ai, a he uuku iho ka kekahi. Olelo aku la@o Mose is lakou, mai hookoe kekahi kanaka ia mea a kakahiaka. Aole nao lakou hoolohe mai i ka Mose; hookoe no kekahi po@ a kakahiaka a piha iho la ia i na ilo, a pilau no ho@, a huhu o Mose ia lakou. Ahiki i ka la eono, hoilii@ papalua iho la lakou i ka ai, elua omera a ke kanaka hookahi; a hele aku la na luna apau o ma kanaka, a ha'i aku la ia Mose. I mai la iaia lakou, o ia @oi ka mea a Iehova i olelo mai ai, i ka la apopo ka hoomaha ana o ke Sabati laa no Iehova: o ka mea a oukou e kalua ai, e kalua aku, a o ka mea a oukou e hoolapalapa ai, e hoolapalapa akua a o ke koena apau e hoana e oukou, i malamaia ia mea na oukou no ke kakahiaka.
Hoana e no lakou ia mea, a kakahiaka, elike me ka Mose i kauoho mai ai; aole hoi ia i pilau, aole ilo maloko o ia mea. I mai la o Mose, e ai oukou ia mea i keia la; eia ke Sabati no Iehova. i keia la aole e lo@a ia mea ma ke kula. Eono o oukou la e houluulu al; a o ka hiku o ka la, o ke Sabati la la la aole A i ka hiku o ka la; hele aku la no kekahi o na kanaka e houluulu, aole @ae i loaa ia lakou. Olelo mai la o Iehova ia Mose, pehea la ka loihi o ko oukou hoole ana, aole e malama i ka u mau kauoha ame ko'u mau kanawai.
E nana hoi oukou, no ka mea, ua haawi aku o Iehova ia oukou i ke Sabati; a ua hoawi aku no hoi na oukou ma keono o ka la i ai no na la elua; a e noho oukou, o kela kanaka keia kanaka ma kona wahi iho; mai hele ke kanaka mai kona wahi aku i ka la Sabati. Kapa aku la ka ohana a Iseraela i ka inoa o ia mea he Mane: ua liko no ia me !a hua !oviana, ua keokeo, a i ka ai ana ua like me na wepa ame ka meli. I mai aha mai nei, e hoopiha i kahi omera o ia moa, i malama loa ia no kau poe mamo; i ike lakou i ka ai a'u i hanai akuai ia oukou ma ka waonahele, i ka waa'u i lawe mai ai ia oukou mai ka aina o Aigupita mai. I mai la o Mose ia Aarona, e lawe oe i ipu, a e hahao iloko i kekahi omera a piha i ka mane, a e hoana e imua i ke alo o Iehova, i malama loa ia ia mea no kau poe mamo,
Elike me ka Iehova i kauoha mai ia mose pela i hoana e ai o Aarona ia mea imua i ke alo o ke kanawai e malama loa ia ai. ai iho la na mamo a Iseraela hookahi kanaha makahiki, ahiki lakou i ka aina kanaka; ai no lakou i ka mane, ahiki lakou i ke kihi o ka aina o kanaana. Hele mai la na mamo a Iseraela, mai ka waonahele o Sina mai elike me ke kauoha a Iehova, a hoomoana iho lakou ma Pepidima; nohe wai e inu no na kanaka.
Nuku mai la na kanaka ia Mose, i mai la, e haawi mai i wai no makou e inu ai. I aku la o Mose ia lakou, no keaha la oukou e nuku mai new ia'ui Nokeaka la oukou i aa aku ai ia Iehova Ohumu ae la na kanaka ia Mose, i mai la lakou, nokeaha la oe i lawe mai ai ia makou, ame ka makou keiki mai Aigupita mai, e make makou, ame ka makou keiki, ame ka makou honohononna, i ka makewai.
(E hoomauia aku ana.)
----------------------------------
HAINA NANE.
-------
Mr. Sol. Hanohano, aloha oe:---Oluolu oe i kekahi wahi keena kaawale o ka hiwahiwa a ka lahui, no ka'u haina o ka nane a J. W. K. Kakelamaluika leo, i maheleia penei:
He keiki au ua kupa a ua papa hoi ma ka aina a me ke kai, a i ole au e loaa ia oe ilaila, e kali malie iho oe, ala ahiki mai Mahealani, manao ae oe owau @se hoa Owai au ia oe?
Haina: Moku. He nui na moku, he mokulele, mokuaina,, moku papa i ke kai.
He malihini au i ko alo, a ua kamaaina no nae i ko leo, a pela iho au i lilo ai i aikane hulumanu na ke onaona; ua noho pu no au me oukou, mili a malamala, a lilo au i mea hooko i ka makemake o ke kauoha. Owai au ia olua.
Haina: O O ke o na hoi keia a kakou e ai nei, mili ia a malamaia.
He inoa au ua kaulana puni na moku loaa ae no au ia oe i ka moku o mano, aia au la i ka piko o Waialeale malalo pono, ma ke kowa o na mokupuni; ke ole au ilaila, loa@ ai no au ia oe ma k@ poli o Kawaikini, e hooipoipo ana me ka leo o ka ohe a kanikawi. Owai a@ia oukou?
Haina: La. O ka la no keia a kakou e ike mau nei i puka mai ma ka hikina a @apoo ma ke komohana, i kaulana apuni na moku i ka wela o ka la.
I ka hoohuiia ana o na aku e maaloana me na aloha ekolu a ka ipo hookahi loaa ka ino: Mokuola.
O ke aloha no kon e Mr. J. W. K. Kakelamaluikaleo, pela hoi me Mr.Luna hooponopono ame na keiki oniu hua o kou keena na'i, ka welina o ko'u aloha.
Me ka malaho. Owau no,
D. H. KOA HIAI O KE ALO ALII.
Keena hona: @umi helu elua.
------------------
Pakele mai la no ka meahuma pohihihi a ke Keiki o Uwahipouli, ua nalo aku la i ke ao polohiwa; hon@ha mai ka iko a nui i wi ka niho o ke kolohe! ---L. H.
--------------------------------------
SAN FRANCISO, Sept 29---------Ua hoolahaia ae e na hale hoomoemae kopaa ka m@heleholeia ana aku o ke @ i hoomaemaeia i ka poe na lakou e hana ma ka l@ keneka no ka paona.
KE ANO O KE KOHO ANA I KA BALOKA.
---------
O ku mea nui loa a ka mea koho e hoomaopopo ai, o ia no ke kaha ana i ka haloka me ka ewaewa ole, me ka hoomaopopo no hoi i ka heluna pololei e koho ai, i ole ai ka haloka e kiloiia.
O na @aloka he pa'i mua ia a haawi aku i ka mea koho, a ua maheleia ka !aloka i na kolamu no ka inoa o na moho me pa wahi e kahape'a ai-----a, ma luna hoi o ke poo o ke kolamu ma ka aoao hema ua palapalaia "National Republican" (Aoao Republika Lahui_, a ma ka aoao akau hoi ke kolamu i kauia ma ke poo na huaolelo "national Democratic" (Aoao Demokarata La-hui), a malalo o keia mau kolamu na inoa o na moho a ia mau aoao kalaiaina e kau ai. E nana i na kuhikuhi, malalo iho:
TERRITORIAL OFFICERS
National National
Republican Democratic
DELEGATE TO CONGRESS
Vote for Koho no
one only hookah wale no.
o ka haloka elele ai la keia. He hookahi wale no e koho ai. Aole i elua i ka wa hookahi, o lilo ia haloka i mea hoolei wale ia e na lunanana i ka wa e helu ai. Mai hana elike me ka kekahi wahine i olelo ai i kela mau la aku nei: "Ka, he aloha au i ka Elele Kuhio, i ka'u alii. Nolaila e koho ana au iaia. Pela no ia Eliwai, aloha au iaia no kona malama i kuu ohana, nolaila e koho ana no au iaia kekahi." Ea, mai hana mai oukou elike me ka keia wahine. Ua kuhihewa oia he hiki uo ke hanaia pela. Ua hoakaka aku au iaia a na pau kela manao on a e hana pela. O ke koho ana i elua elele, ua like no ia me ke kiola ana i kela baloka. No ka mea, aole e heluia ana.
Eia no kekahi: Ua kuleana i ka mea koho e koho i ka Repubalika a i ole i ke Demokatata. I hookahi wale no n@e e koho ai. Aole i elua.
No ka haloka senaton, penei kona ano:
Third Senatorial Distric----City and County of Honolulu.
SENETORS.
For the term of four years beginning Novermber 3, 1920.
Vote for 3 only. Koho no wale no.
E hoomaopopo mai e o'u hoa koho haloka, o na kahape'a a'u i kau ai maluna ae nei, he mea hoakaka wale no ia, a ua kahape'a no hoi au i ko'u inoa kekahi i ole ai hoi e poinaia e ka lahui O na mea elua e ae, na oukou no ia e hoomaopopo mai a e koho ai hoi.
E hoomaopopo mai e o'u hoa koho !aloka, o na kahape'a a'u i kau ai maluna ae nei, he mea hoakaka wale no ia, a ua kahape'a no hoi au i ko'u inoa kekahi i ole ai hoi e poinaia e ka lahui. O na mea elua e ae, na oukou no ia e hoomaopopo mai a e koho ai hoi.
E hoomanao pu hoi, elike no me ke holo elele ana, aole e koho a oi aku maluna o 3 senatoa, o kiolaia ae nei ka haloka a poho wale na manaolana i upu ne i ka houpo. Ua kuleane i kela me keia me koho e koho no ekolu wale no, me ka naua ole i ka aoao kaiaiaina, in a no he mau Repubalika lakou ekolu, ua hiki no; a in a no hoi he mau emokarate lakou, ua hiki no. Pela no hoi ina he 2 Repubalike me I Demokarata, na hiki no: O ka hewa wale no, aia a oi aku maluna o ekolu moho.
No na lunamakaainana hoi, penei, ka hoomaopopo ana: Ua maheleia ka Mokupuni nei o Oahu i ne mahele elua, ka Apana Eha me ka apana Elima. O ka Apana Eha, oia kela hapa o ka Moku puni o Oahu ma ka hikina hema o ke Alanui Nuuanu ame ka laina e hooloihi ana mailaila aku a ka pali o Nuuanu ahiki i ka lae o Mokapu. Penei he ano o ka !aloka no keia apaua koho:
REPRESENTATIVES.
For the term of two years beginning November 3, 1920.
Vote for 6 only. Koho no wale no.
Elike no me na hoakaka pili i ke kuleana koho senatoa, peia no ka hoomaopopo ana no na lunamakaainana. He 9 moho a ka Repubalika no keia apanu kono, he 6 wale no nai e koho ai, me ka nana ole i ka aoao kalaiaina. No ka mea koho ia kuleana wae. Ina i Repubalika wale no, o ia iho la no; a inu hoi i Demokarata wale no, ua hiki no. Ina i makemake i Repubalike kekuhi a i Demokarata hoi kekahi, ua hiki no. A'ole nae e oi aku maluna o eono e koho ai.
No ka Apana Elima hoi, penei no ia: Ka hapa o ke Kulana kauhale me Kalana o Honolulu ma ke komohana akau o ke Alanui Nuuanu ame ka !!ina e lioo loihi ana mai ka Pali o Nuuanu ahiki ka lae o Mokapu.
REPRESENTATIVES.
For the term of two years beginning
November 3, 1920.
Vote for 6 only. Koho no 6 wale no.
E ka mea koho: Elike no me ko ka Apana Eha koho lunamakaainana ana, pela hou no au e a'u aku nei mai koho a oi aku maluna o eono lunamakaainana. Ua haawi ke kanawai i ka mea koho i ke kuleana koho no eono wale no !unamakaainana no ka Apana Elima. Hemea oiaio, no ka mea koho no ke kuleane hoomeunauna wale i ka baloka. O @a ninau: He pono anei ia hana E hoomamao o ke @ala no'a ka le@ule@u ka i hooliloia no ke pa'i ana ia mau baloke; o ke dala ana no hoi a ka lehu-
leu ke lu wale ia aku ana e ka aha- olelo no na hoolilo o kela me keia ano, mai na mea kupono ame na mea kupono ole. O ka @aloka i kohoia no ke kanaka kupono, he baloka ia no ka holo mua. O na baloka apau i heluia, he kokua ia no ka holomua i ka aina a kakou apau e hooikaika like nei.
O kekahi mea nui loa a ka mea koho e hoomaopopo ai, o ia no ke ano o ke kahape'a ana. Mai manao iho ka mea koho, he wahi hana maalahi keia, aole. O keia kekahi wahi hana ano nui loa, no ka mea, in a e halahu ke kaha ana a kau maluna o ka laina maluna a laina paha malalo, e hewa ana ia haloka, a helu ole ia na kahape'a maikai, pau loa ia !aloka holookoa i ke kiolaia. O kekahi no hoi, ino e kau ke kahape'a maluna o ka laina o kahi i hookaawale-ia no ke kahape'a ana, oia hewa no ia. Nolaila he mea pono e makaala loa.
He mau hoakaka kuhikuhi kahape'a:
O ke kahape'a maluna loa, ua polo-lei; no ka mea, uå ka'a pono må loko o kahi i hookaawaleia no ke kahape'a.
O ke kahape'a elua, aole i pololei; no ka mea, ua kau pono maluna o ka laina.
O ke kahape'a ekolu, aole no i pololei: no ka mea, ua komo ma kahi o ka inoa: aole i komo ma loko o kahi i ho'oka'awaleia no ia hana, elike me@ke ka-hape'a maluna loa.
O kekahape'a eha, aole no i pololei.
Ua kau maluna o ka laina.
O ke kahape'a elima, aole no i polo-lei Ua kau maluna o ka laina.
O ke kahape'a eono, aole no i pololei no ka mea ua komo ma kahi o ka imoa.
Nolaila e maka'ala loa kakou i ke kaha ana. Mai hoohemahema mai oukou. Nui keia mau wahi la i koe e hoomakaukau ai. Ina aole maopopo, ninau i kau kane a i ka poe hoi i maamaa ma keia hana.
O ko'u aloha no keia e hoikeike nei ia oukou, e na makaainana, ia oukou e na wahine oiwi oiaio. E koho ia'u i pukaua no kakou apau.
Ka oukou kauwa haahaa,
W. J. COELEHO (KUELO),
Moho Senatoa, Mokupuni o Oahu.
-----------------------------
KE KALAIAINA ME KALEPA HE
HOOKAHI NO IA
-------
O ke kalaiaina ka hikimua ma na ninau ano nui, ke !oea ae ma na mea pili hooponopono aupuni ana, pela no kaua e alakaiia ai no ko kaua pono.
Nolaila e na makamaka ame ka lehulehu, e ala, e ku iluna, e lalau ka lima akau i ka pahikaua, penikala, e kaha pe'a i ke kanaka kupuouo au i manao ai e lilo ana i kauwa hoopono nau, i ka'u wa e makaala ana i kou pono e ka lehu-lehu; pela me oe e ka makuahine mai-kai, aia ia pono me oe; e kaupaona ana i ka wai aua i kanaka e hoolohe mai ana ia kaua: e malama ana i ka hanohano a kaua i hoolei aku ai, no ka mea o keia mau mahele a elua ua like wale no.
O ka hoopono o ke kanaka ka mea e holoniua ai ia oihana.
Nolaila inu o ia ka mea oiaio, alaila e lawe ae kela ame keia mana koho, a kau ae i ke ana kaupaona oiaio, no kela ame keia moho, o kela ame keia aoao kalaiaina, i kupono i kauwa nau, mai puapuahulu ma ka lawe koke ana i kekahi kanaka me ka maopopo ole o kona ano, ame kona kulana ia oe.
Nolaila i ko'u kali ana me kela manao kaulike, ua loaa iho la ka mea au. i iini ai i kauwa nau, no ka mea ua loaa ia oe ma o kou makaala ana i na moho e haiolelo mai ana i kona kulana, ame kana e haua aku ai no ka pono o ke aupuni ame ka lohulehu mana koho na lakou i hapai iaia iluna o ka hanonaho, pela no me na hana kalepa ame imu waiwai, aia wale no me ka hoomanawanui ame ka poopono, alaila loaa ka holomua o ia hui, aole ma ke ano ku wale aku no a nana i ka mea no a kou lima i hana ai, alaia haalele aku oe, nana no e oni nona iho.
Aole loa e hiki no ka mea, aole i loaa iaia na mea paahaua elike me ka mea au i noonoo ai me ke kelie loa, no ka mea, o na hemahema apau, e kau mai ana no ia ma kou poohiwa, na hoohilahilaia mai kou mau hoaloha mai ame na makamaka i haawi mai i na lima kokua no ka hana au i kukulu aku ai imua o lakou, i haawi koke mai ai i na kokua ana ia oe me kela manao o hana aku ana oe i na mea helu ekahi e hapai ae ai i ka mea a kou noonoo i hoohen@ ai i na la apau, no kou pono ame kou hanohano, no ka pono o kou mau hoaloha na lakou i haawi mai na kokua ana no ka pono o na makamaka i hoomohala mai ai i ko lakou lima imua ou, a hapai ae ia oe iluna o ka hanohano ame ka waiwai, a ikeia mai oe he kauaka nui, he kanaka e hana ana i na pono laula no ka holomua o na waiwai au e hookele ana.
J. K. MOKUMAIA.
---------------
HE HOOMAIKAI.
-----------
Ke haawi aku nei makou i ko makou aloha ame ka makou mau hoomaikai piha i na makamaka ame na hoaloha apau i haawi mai i ka lakou mau kokua ma ka laulima pu ana me makou ma ka hapai ana i mea e holopono ai ka hana nui ko'iko'i a makou e hoomakauakau uei, oia hoi ke kukula ana ae i hale halawai no makou ma keia apana o Kalihi, ma o ke kokua ana mai i ke !ala, ma ke kuai ana i na tikiki, a ma ke komo pu ana mai e kokua i ka ahamele i weheia ma ka po Poaono, Sepatemaba 25, i hala aku la. Na ka Mea Nana ka hana ame ka hale e malama, e kiai, e hoomalu a e hoopomaika'i mai ia oukou a ia kakou apau ka-makou pule.
SOLOMON HANAKEAWE,
BEN LUKELA,
SAME KAULANA.
DAVID LUKELA,
MRS. M. KAULANA;
JOSEPH KEALALIO,
S. K. KAKELAKA.
Kalihi, Sept. 27, 1920.
NO KA NINAU ELELE.
------------
I keia mau la hakoko kalaiaina e nee nei, ua lilo ke kanawai hoopulapula a haawi aina a ka Elele Kuhio i na kanaka Hawaii pono i wale no i mea na kekahi poe o kakou e wahokole walo aku ai no, me na manao haanui o ke ano haahaa loa, elike me na manao pepa o ke 'Aloha Aina, e hahai ana malalo o na manao alakai a kahi elele Demokarata Likano Eliwai e noke hele nei i ka hoinoino ma o a maanei, ma na wahi a pau ana e haiolelo ai.
Ua olelo ae oia o keia kanawai a ka elele i hana ai, he kanawai ku-e kumu kanawai keia. Elua: O keia mau aina he mau aina pohaku wale no, aole kupono i ka mahiai. Ekolu: Pehea waiwai keia mau aina haawi mai i ka lehulehu, no ka mea, aole loaa ka wai; a he nui wale aku kana mau kumu hoinoino i keia hila kanawai; aole nae no ke ino maoli, aka, ua nanao aku keia kanawai i ka pono o Likana, oia hoi, ke aloha i'o o Likana i na kanaka Hawaii, o ka mea nae e ikeia aku nei, he aloha hoopuni puni wale no, a o ia ia e hele nei e hoino ma o a maanei, me na kumu okoa, he okoa loa n@e kona mea e huhu nei.
Ma ke kau ahaolelo i pau mua aku nei, ua hanaia he mau kanawai hooponopono no ka pono o ka poe lawe aina hookuonoono, mamuli o ka nui o na pilikia i ikeia, nolaila, ua hana ia, a na ke kiaaina i koho na komisina no ka holo ana i Wakinekona, a ua ike kakou ua hele ia, a oia keia a kakou e ike nei, a o kekahi poe paha, aole i ike, a hoomaopopo i keia kanawai maikai loa.
Mamua o ka holo ana o na komisina ua kukakuka pu no o Wise me Likana Eliwai, a eia ka Likana i pane aku ai imua o Wise: O keia kanawai aina kekahi kanawai maikai loa; in a no ka pono mai ia oukou, ua nana no oia maikai loa ke kanawai, a i ka hiki ana imua o ka elele, nana oia me ke akahele, a ike oia, he o ia mau no ka pilikia ma ka aoao o ka lehulehu, a mamuli o ko ke alii hooponopono ana i nana ai oia me kona naau aloha ame kona noeau no ka pono o keia lahui, a o ia iho kein:
Ekahi: Ua hana iho oia a kau palena i keia pono nou wale no e ke kanaka Hawaii oiaio. Elua: I 99 makahiki hoolimalima mai ka 10 eka ahiki aku i ka 500 eka, a he hookahi no dala ka hoolimalima o ka makahiki.
Ma ka nana ana, ua like no keia me ka haawi lilo loa ana i ka aina nou, a kau i kau mau mamo aku, a o ke kumu wale no i hana hoolimalima ia ai, i hiki ole ai ia oe ke kuai, a hoolilo aku i kekahi mea okoa e aku, oiai, aia no ke aupuni ke ku kiai la ia oe no ka hookahi dala o ka makahiki. Na Kuhio kela; aole na Likana Eliwai maalea.
Ekolu; I $3000 nau, i kumu hoohana nau e hoohana aku ai me kou hoihoi hou i ke dala o ka waihona aupuni, iloko o 30 makahiki, hele no hoi a kaa ole ia oe, iloko o ia mau makahiki loihi, o oe ke kanaka i hoomaopopo ole i ko hope nei; a ua manao iho oe o kau ukana ia e haawe hele ai no kela ao uhane, he pono nui keia; aole loa e loaa a e hiki keia ia Likana ke hana, o Kuhio wale no.
Eha: Ma keia kanawai, e kauoha ana, in a aole oe i maopopo i ka mea kupono e kanu ai maluna o kou aina, ua loaa ka mana i na komisina aina, e hoouna mai i mau kanaka e nana i ke ano o ka lepo o ua aina la ou, a hoike mai ia oe i kau mau mea e kanu aku ai iluna o ua aina la, me kou uku ole i hookahi hapaumi, no ia mau kanaka.
Elima: Ma keia kanawai e kauoha ana na na komisina e hele e nana i wai no na aina i hoolimalima ia, in a he wai e kahe wale ana a hala aku i ka moana, na ua komisina la e hana ahiki i ka lilo ana iluna o ua aina la i hoikeia ae la, aina he wai kekahi no kekahi kanaka, a aole oia e ae e haawiia mai no ka poe lawe aina; e hoomaluia kela wai, @e haawiia aku no ka lehulehu lawe aina a o keia ke aloha nui o Kuhio i na kanaka Hawaii; aole elike me Likana hoopunipuni, olelo ae he aloha, he aloha i na kanaka Hawaii, eia nae au'a nae i ka wai o Lualualei, i na kanaka home hookuonoono.
O keia ke kumu o Likana e huhu nei i keia kanawai, oiai, ua olelo ua kana wai la, in a aole e ae ana o Likana e haawi mai i ua wai la, ua loaa ka mana i ke aupuni e hoomalu i kela wai, a haawi aku no ka lehulehu, a i ko Likana ike ana i ke ano maoli o keia kanawai, akahi no oia a ike he kanawai ino ka keia, e kii mai ana i kuu wai, a o ia keia ano opulepule e paiauma hele aku la, me ke aloha ole wale ia oukou e na kanaka Hawaii.
Ke olezzo nei o Likana, aole elike me ke kanawai aina kahiko, he 25 wale no poe kakauinoa, loaa ka @in@hookuono ono, a hui pu ao no hoi me ka Daniela Hoolapa mau manao pai. No ua 25 mae na koho nei, nui loa aku ka aila, he pahee hoi kau.
Nui loa kela mau a'o lalau i hoopuka ia maloko o kahi awelu nupepa, hapa haole Aloha Aina, o noke ana i ka have no'u, e liki ana, mea ae no ke kanawai mua; mea ae no ke kanawai mua; o ia ka ka maikai; nui no ka lalau; o ka maikai ka ia, aohe kumu hoohana, aole mea a'o, aole he wai, a o kaoi loa aku o ke ino, he hiki no ke moraki aku ia Likana, a o ka lilo no ia iaia la; nolaila, i maikai loa ai kela kanawai ia Likana, laua me Dr. Hoolapa.
I kekahi kau holo balota mamua aku nei ua ikeia aku o Likana e lawe hele mai ana he mau palapala aina e hoikeike hele ana i na kanaka me ka olelo mai in a oia e kohoia a puka i elele hele oia e kii i keia mau aina a haawi aku ia oukou, pehea la Kuhio hana ole i keia mea.
Hoikeike mai la no hoi i ua palapala aina la, ko Hawaii no hoi, ko Maui, ko Molokai, ko Oahu nei ame ko Kauai, me ka olelo mai, nana paha oukou keia mau wahi holu maluna keia poe pepa, pau loa kela mauh aina o oukou ka poe kulueana keia aina, maikai wale no keia, pehea la kela elele oukou Kuhio aole hooikaika ma Wakinekona haawi mai keia aina ka lehulehu, in a koho oukou wau, o wau hele ma Wakinekona a hana keia aina makana oukou.
E na makaainana apuni keia teritore, o ua mau aina la apau a Likaua i hoike ike mua mai ai ma na palapala aina, aole ia he mau aina okoa, o keia mau aina no mai Hawaii a Kauai elike me na eka aina i hoikeia ma ke kanawai aina a Kuhio.
Eia mae, ua olelo ae o Likana ia wa in a oia i puka ia wa in a ua kii oia a haawi mai no ka lehulehu i na mau aina ia, ho@keu uo a ka hoopunipuni Ina oia i puka i'o ia kau aole loa e hiki ke loaa mai ia wa, oiai aole i pau ka
hoolimalima o ua mau aina la i keia makahiki e pau ai, aole anei keia he hoopunipuni maopopo o keia elele a na Demokarata
I keia la ke hele nei o Likana a haiolelo aku imua o ke akea, he mau aina pohaku wale no keia a Kuhio i no noi aku nei, he kupaianaha keia hana a Likana, o keia no na aina a Likana i olelo mua mai ai he mau aina maikai, a i keia la, he mau aina pohaku wale no, a oiai ua ike au i kela aina o Molokai, he mau aina lepo wale no ka hapanui a o ka wai ole wale no ka pilikia, a i keia la he mau aina pohaku wale no hiki ole ke mahiaiia.
Ke manzo nei au ma keia wani ua lawa ko'u hoomaikeike ana aku imua o oukou e ka lehulehu no Likana Eliwai, ka elele holokue mau ia J. K. Kalani anaole, ame na wahine, na keikikane ame na kaikamahine, ka poe apau e paa ana a i @oaa mai hoi he kuleana mana koho haloka nae ko lakou i ka la apopo e hiki mai ana he poe hawaii oiaio nae lakou.
He mea pono no ia kakou ke hoohuli mai he alo a he alo; kukakuka pu k@ kane me ka wahine, ka makua me na keiki no ke kakoo ana i ka Elele Hawaii maamau a kakou, a koho like mai hawaii a Niihau no ke kaa o ka heluna baloka kiekie iaia, e koho hou ole aku ai i ka mahina o Novemapa, me ka nana ole i ka aoao kalaiaina.
A oiai aohe a oukou elele kupono e ae e na Hawaii Demokarata, pono no kakou e hoi mai a ka auna Hawaii maua ninau noho no apau, pela hoi me ka poe he Hawaii lakou e noho hana ana me Likana, mai hoao oe e kumakaia ia oe iho ma keia ninau, oiai o oe hookahi ke hana ana no kou pono iho.
I loaa mai no ka Likana ia oe i ko hana aku, a o ka lua, ma ko ano he hoaaina, nolaia, ma ke ano maamau a ua waiho iho no hoi ka mea hanohano Hon H. M. Kaniho elua mahele no Likana Eliwai, he puka kekahi a he lio kekahi, nolaila hoonoho no ia Likana ka manu aloha a Daniela Hoolapa i u a'o, no kekahi i kekahi a lawa pono i ka hoo punipuni.
Ke hooki nei au maanei me ka inanaolana hauoli mai ia oukou mai e kuumau hoa o ka pupuu hookahi, a ke ka kulu hou aku nei au imua o oukou e o'u mau i'o o na i'o, ame ka iwi o na iwi, i keia olelo kaulana a ko kakou na'i aupuni kaulana, oia ho'i keia: "Imua kakou e na pokii a inu i ka wai awaawa."
Mahalo a nui i ka Lunahooponopono o ke Kilohana. Owou mau no,
C. K. KEALOHA.
--------------------------------------
MAHEA NA MOHO DEMOKARATA
HAWAII E KU NEI?
Mr. Lunahooponopono o ko Kuokoa. Aloha kaua:-----Ke ninau nei ka meaka kau i keia ninau, a no ko mea, ua ike iho kou meakakau i na papakonane a ka Aoao Demokarata i hooneeneeia hoi e ka poe kakaikahi, a onouia mai na ka nui lehulehu o na Demokarata e ale aku.
Ma ke kahua e pili ana i ka hila kahawai hoolaupa'i a ko kakou Elele Kaanianaole, ua heluhelu iho au i keia mau olelo penei:
"Ke ku-e nei makou i ka hila kanawai hoolaupa'i a ka Elelo o Hawaii i waiho aku nei iloko o ka Ahaolelo Lahui no ke kapakahi a ku-e kumukanawai &e."
A oiai he poe Hawaii wale no ka ha panui e holo nei ma ka paa haloka Demokarata, o lakou anei kekahi e ku e nei i keia hila i hanaia no ka pono o na makaainaua Hawaii pono i?
Ina o ke kahuahana ia a ka Aoao Demokarata, a he poe noho Hawaii Demokarata kekahi i kulike ole kona manao me ke kahuahana, o ka hana pono loa i na Hawaii o ia ano, o ia no ka haalele ana aku i ke kulana holo moho a ku okoa ae, i ole ai e kauhihi wale, a hihi kaunoa hoi na lala maikai o ke kanaka.
Pehea la e ae ai kekahi kanaka Hawaii e ku-e aku i kekahi mea maikai e hanaia mai ana? He nui na kumu e ku-eia mai nei keia hila, a iwaona o ia mau kumu, he ku-e kumukanawai ka ia mau kumu, he ku-e kumukanawai ka Ina paha he ku-e kumukanawai, aole no e ae mai na hoa hanohano o ka Aha olelo lahi e kokua mai; a in a no he ku-e kumukanawai, o lakou nei kakaikahi iho la na lunakanawai nana e haawi mai ka olelo hooholo. Ua kukuluia na aha hookolokolo no ka hoolohe ana a waiho mai i na olelo hooholo, a o na olelo hooholo ku-e kanawai kekahi, ke ku maluna o ia ano ninau, e haawiia mai ana, aole hoi ua oukou Demokarata.
O kekahi no hoi o ke Kiaaina o Hawaii nei, he Demokarata, ua pau pu i ka hana ana i kanawai o keia ano, @ he hoa ikaika loa ma ke alakai a@ i ka aoao Deokarata; ke ku-o nei hoi ka aoao iata; heaha iho la na hiona o keia? He mokuahana anei? A in a pel@. hoomau aku pela, a malia o ka hana ana ia e mahalo ai ka olelo a ka @uke Nui.
Nolaila ke noi nei eia makan@ni @ na Hawaii apau, e nana i ka aoao e kakoo nei i keia pono nui nou e Hawaii; wae mai i na moho, a koho no ia lakou a kau ka lei o ka hanohano ma ka la 2 o Novemapa e hiki mai ana O na kinaunau liilii o ke kanawai hoolaupa'i he mea hiki no ke hooponoponoia. O ka manao nui o ua kanawai la, he pookela ma na ano apau. O ka poe no e makemake ole ana e lawe i mau aina no lakou, o ko lakou kuleana no ia; aka, mai hoolilo ia oe i mea e hina ai ka manaolana o kou joakanaka.
Me ka manaolana e noonoo maikai mai ana kakou, na mana koho, a wa@ lokahi a koho lokahi i na moho Repuli@ika, ke haawi e aku nei au i ko'u ma @alo ia oukou apau, me ke aloha pu kekahi.
Me oe e Mr. Lunahooponopono ko'@ welina. Kou no a mau.
SIMEON K. NAWAA.
1451 Dement St., Sept. 28, 1920.
----------------------------------------
Ma ka po Sabati aku nei i hala i ko moia ai oloko o ka halepule o ka hoomana Kristiano e ku nei ma ke alanui Kewalo a wawahiia ka pahuhao e waihoia ni o ke @ala, aka aohe @ala oloko, ua hoka ka piko pau iole.
He haua maalahi loa ka na na pink pau iole o ke komo ana iloko o kela halepule, oiai aohe i hanaia ma ke ano e @aluhia ai e ka poe ua lakou i kapili ia hale. Me kekahi meahina ka wawahiia ana o ka pahuhao ahiki i ka hem@ ana. Ua hoikeia ae keia hihia i ka Makaikiu McDuffie a ke huliia mai nei ka poe na lakou i komo ia helepule a wawahi i ka pahuhao.