Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 41, 8 October 1920 — He Moolelo no TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika. [ARTICLE]

He Moolelo no TAZANA A I OLE Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika.

MAHELE 11,

.\o!e i loihi ko laua kakali ana no ia hopena, no ka mea iloko kolee 110 o kela manawa i haule iho ai kekahi mapu nui mailuna mai o ka lala o ke kumulaau, a iloko o ka pa, a ia :ke ana aku o kekahi o na koa kiai, akahi no & kaawale aku ka maka'u mai iaia mai, o kona hoomaka ae la no ia e kahea me ka leo nut, no ka iioala ana i ka poe e hiamoe aha, a iloleo no hoi o ia manawa hookahi, i holo aku ai ka lua o ke koa, a kiola aku la i na wahie hou iluna o ke ahi, me ka hoomalama-i-miaia ana oloko o na wahi apau o ka pa. Ua puoho mai la ke aliikoa ame na koa Paele mai ko lakou hiamoe mai, a i ka ike ana aku o na Paele i ka mapu iloko o ka pa, me kekahi mau mapu hou aku, malalo pono o lee kumuInau, ua hoopiha loa ia aku lakou me ka maka'u, me ka hoakoakoa ana aku ia lakou no kahi hookahi. 0 Tazana hookahi wale no ka mea i ike. i ka manao o ka hoea ana aku o kela mau mapu noloko o ka pa, a oiai he hoo-k-ahi o kona mau lima i hemo mai ke kaula ae, ke hooikaika 'a oia, e loaa iaia ke kulana e noho ae ai iluna, aole nae he hiki, oiai ke paa la 110 kona mau wawae, aka o ka inea h'iki nae iaia ke hana, o ia no kona hoomaka koke ana aku e kahea me ka hookikina ana i na mapu, e hele mai e hoopakele iaia mie kona kokoolua. 1 kela lohe pono ana mai o na mapu i ka leo hookikina o Tazana e kamailio aku ana ma ka lakou olelo ponoi, o ka holo mai la no ia o ua mau holoholona nei imua, a ke hoekepue wale aku la no o Wepa me ka maopopo ole iaia, e pakele ana paha oia ame kona hoa, a i ole, e pau mai ana 'paha laua i. ka aiia e kela mau mapu. 0 ka mapu mamua loa e holo pololei mai'la no kahi a Ta7.ana e noho aku la me Wepa, oia no o Cuka, a mahope aku na mapu e ae, me ka hele o ko lakou 'mau niho a keke, a i ka manawa i ike mai ai ke aliikoa i kela mau mapu, i hele a kau ka weli ke nana aku i ko lakou ano, haawi ae la'ōia i ke kauoha i kona mau koa, e ki aku i ka lakou mau pu raitela, aohe nae he hooloheia aku o kela kauoha, nO ka mea ua hele ua poe kanaka nei a piha me ka maka'u, o kekahi kumu paha hoi, no ko lakou manao kuhihewa, aole o Tazana he kanka maoli, aka he uhane lapu oia, ka mea nana i kauoha aku i kela mau holoholona, e hele mai e hoopakele iaia ame kona kokoolua. No t kela.4iooko ole ia aku o kana kauoha, ki okoa mai Ia no ke alukoa Belēgiuma i kaua pu o kela mau holoholona, a no ka hopohopo oTa«ana, o poino auanei kona mau hoaloha, oka mauna ana mai la ia lako v u iho imua o ka make, hooikaika loa akt»-la kana kamailio ana, me he mea la e hae okoa aku ana, elike me ka ilio. 1 ka wa i kani mai ai ka pu, ua huli hou aku la kekahi mau mapu ihope a holo no kahi o ke kunuilaau e ku mai ana, aka no Cuka nae.nle kekahi mau mapu nunui he eono ko lakou nui, ua hoomau mai la no i ka hele ana no kahi e noho aku ana o Tazana ame kona hoa, a i ka wa a Tazana i hoike aku ai i ka mea a kela mau mapu e hana mai ai, ua hopuia iho la o Tazana ame Wepa e kekahi mau mapu elua, o ka hooniaka aku la no ia e holo noloko o ka ululaau. I kela ike ana mai.o ke aliikoa Belegiuma i ka holo o na inapu me na paahao, ua noke aku la oia i ka hookikina, me ka hoopuka ana i na olelo haihili, na ia mau hookikina a ke aliikoa i hookomo okoa aku i ka inanao koa iloko o na poe Paele nei, o ko lakou kulaina ae Ia no ia, a hoomaka aku la e ki i ka lakou mau pu i na mapu, iloko nae o ka nui o na poka i kiia aku, he hookahi wale no mapu i ku i ka poka, oia o Cuka, ka mapu nana e hapai ana ia Wepa maluna o kona kua. I kela ku ana aku o Cuka i ka poka, ua hina aku la oia ilalo me kana ukana, aka*nae ua hooikaika 110 oia ahiki i ke ku hou ana ae iluna, 0 ka Wepa nae e hoomaopopo la, ua kukonukonu ka eha i loaa i ka mapu, no ka mea he lohi kana hele ana, me ke o'i pu no hoi, a i ko lakou mamao loa ana aku i kahi e, haawi ae la 0 Tazana i ke kauoha e ku, a mamua o ka hoea ana mai o Cuka no kahi o ka nui o na mapu r akoakoa ana i kahi hookahi, ua hina iho la oia ilalo a make loa. • Ala kela hina ana aku nae o Cuka ilalo, ua pakii pono iho ia o Wepa maluna o ke kino o ka mapu, me ka pa ana iho o kona mau lima i kekahi mea paakiki, ana no e hoomaopopo ia, aole kela o kekalii hapa 0 ke kino o kona hoopakele, ak.i he mea okoa loa no, alaila puliki okoa aku la kona lima i kela mea paakiki, eia ka he ekeili, a o ka ukana oloko 0 kela eke, he mau pohaku liilii paakiki. t*a hoopiha koke ia 0 Wepa me ke kahaha, me ke ala koke a:ia mai o ka noonoo iloko ona, malia paha o kela ke ekeili o n.i pohaku momi makamaē a Tazana, nolaila hooikaika iho 'a oia, ahiki i ka hemo ana mai o kela ekeili mai ke kaula mai i hoopaaia ai ma ka a-i o ka mapu, 0 kona hookomo awiwi 'ho la 110 ia iloko o ke opi o kona lolewawae, elike me ka hiki ■ kona mau lima ke hookomo ae, ma kahi e nalowale ai mai /■"■l ikeia mai e Tazana. Aia no o Tazana hia kahi kokoke loa i ua o Wepa kahi i '.oke ai i ka wehewehe i na kaula o kekahi lima ona aine na • awae, pela i loaa ole ai he manawa nona e ike īnai ai L ka epa hana, aka i ke kaawale loa ana āe nae o kona mau lima ■"«me na wawae, ku ae la oia iluna, a liele mai la no ke kokua ana ia Wepa. I ka hoea ana mai o Tazana nana mua iho la oia i ka niapu, :oie he ola i koe iloko 6 ke kino o kela holoholona, aka ua nake'loa oia, a o ia kana o ka hooho ana ae: '*lle keu aku a ka mea kaumaha, o keia iho la ka ka hopena o kakahi hoaloha hoomanawanui elike me keia, a ke kaumaha '0.7 ntn au nona," alaila haalele aku la ua 0 Tazana i ka nana :ma i la mapu .a hele mai la e wehewehe ina kaula i hau'io.iia at ma na lima o Wepa. I ka hemo ana ae ona lima 0 i'-a kanaka kolohe nei, kamailio mai la ia Tazana: "t*a hiki ia'u ke wehewehe aku i na kaula o kuu mau wawae, he hana maalahi ia ua kaawale ae la kuu mau lima, ■'o ka mea he pahipelu no kekahi iloko o ka pakeke o kuu lole, i loaa ole i ka poe na lakou i lawepio ia'u," alaila hooniaka aku la oia e okioki i na kaula i lioopaaia ai ma kona IT iau wawae, a i kema kaawale ana ae, ku mtfi la oia iluna a' h-ookokoke mai la hia kahi a Tazana e ku aku ana: I ua o Alabaki W r epa e ku la ma ka aoao o Tazana, aia wale •10 kona nOonoo nui, no kela ekeili me na pohaku makamae e waiho la iloko o konā poli, me kona nalu ana iho i ke kaa ana n ku o kela ekeili malalo oka malu oka mapu, he ninau pohi- • 'hi loa nae ia, me ka hiki ole iaia ke kuekaa ae, koe wale no .>o s 1 piha loa me ka pohihihi. ,

"He nani ia, ua pakele kaua mai ka mana mai o kel'a poe kanaka, 0 ka'u wale no e kauoha aku nei ia oe e Wepa, e lama i kau hoohiki, a e alakai aku ia'u no kahi e loaa ai kuu wahine. ma kela wahi hoi au o ka ike hope ana iaia." Iloko o kela pouli aaki o ka po i hoomaka aku ai ua mau kanaka nei e hele, me ka nana ole ae i ka hihipe'a o ka ululaau, no Tazana nae, ua hele oia a piha loa me na manao kuaki, i kau a mea o ka lohi o Alahaki Wepa, aole nae he mea hiki iaia ke hana mai, no ka mea 1 he kanaka keia i hiki ole iaia ke pinana iluna o na kumulaau, a hele aku elike me na mapu. Oiai na kanaka ili keokeo elua e hele la mamua me ka malie, aia no ka nui o na mapu, mahope aku kahi i hahai ai na kekahi mau mile lehulehu, me ka hoihoi ole no nae o kela mau holoholona, a i ka. hoea ana nae mar kekahi wahi, ua ku honua wale iho la no ka mapu mamua loa, a he hookahi no ke ku ana o kona mau hoa, me ka nana malie ana aku i ka hele o Tazana ma, ahiki i ka pau ana o ko lakou ike ana aku i kela mau kanaka, 0 ke kaha aku la no ia o kekahi mapu, hele no kahi e ku mai ana o kekahi kumulaau nui, o ka hoohalike aku la no hoi ia 0 na mapu e ae, no ka huli ana i wahi kupono no lakou e hiamoe ai ma ia po. Ua ma'u no kela wahi o ka hoomau ana aku o Tazana ma i ka hele, mahope iho o kela haalele ana mai o na mapu, lohe aku la laua i ka leo kuwo o kekahi man liona lehulehu, a oiai aole kela he mea malihini ia Tazana, aole i hoalaia mai na manao pihoihoi iloko ona, aka ke hoolana aku la no oia i ka manao o kona hoa, e hoomau no laua i ka hele ana imua. Me kela nanea no nae o laua i ka hele, lohe.ia aku la ke kani o kekahi pu, akahi no a ala mai na manao hoohuoi iloko 0 ua 0 Tazana, aia kekahi kumu ano nui loa, no ke kuwo ana 0 na liona ma kela po. Oiai no nae oia e noonoo ana no ke ano o ka mea ana i lohe aku la, kani hou ana no kekahi mau pu, me kona lohe pu ana aku i ka leo uwe ,o na lio, me ka pinapina'i ana mai hoi o ,ke kuwo ana 'a ka liona, akahi no oia a kamailio mai ia Wepa 1 ka i ana aku: "Ke hopohopo loa nei au, no ka halawai ana o kekahi poe me na poiuo, e haalele au ia oe ma keia wahi, a e hele ae au e nana i ke ano o kela poino, malia paha he. mau hoaloha kela poe 110 kaua." *'Ke ole au e kuhihewa, malia aia pu ko wahine iwaena 0 kela puulu," i wikiwiki aku ai ka Alahaki Wepa kamailio ana, no kona makemake e kaawale koke aku o Tazana mai iaia aku, oiai, mahope iho 0 ke kaa ana aku o ke ekeili i waiho ai 0 na pohaku momi makamae, ua hele oia a kau ka weli la Tazana, e noonoo mau ana oia i kekahi mau kumu e hiki ai oia ke kaawale mai kela kanaka mai, no kona maka'u no, ina e loaa aku ana ka ike ia Tazana, aia no iaia ke ekeili o kana mau pohaku makamae, he hookahi no hoopa'i e kauia mai ana maluna ona, he make. "E hele i'o au e nana i ke ano o kela pilikia. Ma ka'u hoomaopopo, ua hoea mai na liona i ke kahua hoomoana o kela poe, nolaila e kakali malie oe maanei nei ahiki i kuu.hoi hou ana mai," o ka hoomaka aku la 110 ia o Tazana e holo maluna o na lala o na kumulaau nunui, me ka lilo o ka pouli 0 ka po i mea ole i ua keiki nei a ka mapu. I kela hala ana aku hoi o Tazana, ke ku .malie la no o Alahaki Wepa i kahi hookahi, alaila pahola ae la ka minoaka me kona helehelena, me ka hooho ana ae i keia mau olelo: ''E kakali anei au maanei nei ahiki i kou huli hoi hou ana mai? . Ma ke ola ana o -na uhane kpu o ka po, he hana naaupo loa na'u ka noho aiia iho ma keia wahi, ahiki 1 kou hoi hou ana mai, e ka.ili i keia mau pohaku makamae mai a'u aku. Auhea oe e kuu hoaloha, ina he kanaka okoa aku kau i kainailio mai nei, malia e ae ana ia kanaka e kakali ia oe, no'll nei la, ke ku nei au a hele no kahi au e ike hou ole mai ai ia'u, nolaila o ke aloha no kou e Tazana," o ke kaha aku la no ia o Alahaki Wepa no ke kukulu hikina, a nalowale aku !a iloko o ka hihipe'a o na laau. MOKU'NA XXIV, Oiai o Tazana e hookokoke aku la i kahi o ka leo kuwo 0 n* liona ana e lohe aku la, ke hoomaopopo pu la oia, no ka hooukaia o kekahi paio hahana loa mawatna o na kanaka anie na holoholona, no ka me ke lohe okoa aku la oia i ke-. kahi mau leo uwe kapalili. Mailoko aku o ka ululaau i hiki ai i ua o Tazana ke ike aku i ka a mai o ke ahi, o kahi hoomoana o na kanka, e paio la me na liona, a iloko o ka manawa pokole loa, hoea aku la oia maluna pono ae 0. kahi.hoomoana, me ke kilohi ana aku 0 kona mau maka i ka' hiona ku i ka weliweli e waiho mai ana imua o kona alo. 1 Oiai no nae oia e nana ana mai kekahi aoao a i kekahi aoao o kela kahua hoomoana, ike aku la oia i ke ku mai o kekahi wahine e ku mai ana me ka.huli papu. imua o kekahi liona, e hoomakaukau ana e lele aku maluna ona. Aia kela liona ke ku la ma kahi kaawale aku, ma ka aoao o kekahi lio i make, i ka.wa i ike aku ai o Tazana i kela kularia poino ē kau aku dna maluna o ke kino wahine, hoopoina koke ae la oia i n.a mea apau, he hookahi wale no noonoo nui iloko ona, o ia no ka pakele o ke ola o kela wahine. Aole he meakaua a Tazana me ia i kela manawa, he hana naaupo loa ka,h66ftahoa aha aku e paio me kekahi liona nui 1 makaukau ē hookau mai i ka make maluna oia nei, aole no ne ia he mea no ua o Tazana e hopo iho ai, no ka mea aolē oia i ike iki ia mēa he maka'u, pehea ka nui o na enemi e halawai aku ana mē ia. O keia wāhine e ku aku la imua o ka liona, o Jene Kelekona no* ia, ka mea i lilo he pio a he paahao na ke koena aku i koe o na koa Abesinia, iaia e ku la imua o ka liona, aole he mailaolana no kona pakele, ke kakali wale la no oia o ka l'eie mai o ka iiona ona, a haehae ae iaia iloko o na apana iiilii. ' " : ' lloko o kela kulana kupilikii me ka weliweli, aole 1 upo'i iho na maka o Jene Kelekona, aka ke haka pono la kana nana ana i ka liona ke ike la oia i ka hoomakaukau o ua liona nei e lele rhai māluna ona, aka iloko nae o kela njanawa hookahi. r ike pli aku ai oia i ke kino pilikua o kekahi kanaka, e kau pono ae ana maluna o kekahi lala laau nui, ma kahi kokoke loa i ke kino o ka liona, t hoekepue mai la. • . •I kela ikē ana aku a Ua o Jene Kelekona i ke kmo pilikua, aolē oia i hoohewahewa aku i ka mea nona ua kino nei, no ka'mea o k4na kane 110 ia, ka mea ana i manao mau ai. ua make kahiko, ēia ka e oili mai ana oia, me he hoku la, i haule iho ilalo mailuna mai o ke aouli. Ua hoopoina ?\oke #ē lā oia i- ka noonoo ana no ka liona, ame kona hopena poinō, a lele aku la kona noonoo, no ka pakele ana mai o kana kane me ke kupaianaha loa, a me na huaolelo o ka hoomāukai ma kona mau lehelehe. i kulou aku ai o Jene Kelekona imua, me ke kakali ana, o ka hoea mai i ka minuke, e kortlo aku ai oia iloko o na puili ana mai o na lima o kana kati<* aloha. Ōiai no ua o Jene Kēlekona e nana aku ana, me ke kakali malie ana o ka lele mdi o ka liona e haehae ae i kona kino, ia wa i lele mai ai o Ta2ana ilalo, a ku ae al ma kahi koko.ke

i ka liona, aia kona mau maka ke alaalawa la o kona ike aku i kekahi pauku laau, a mea okoa e paha, i loaa ai kana meakaua e ku aku ai a paio me kela liona, no ka mea ua hemahema oia ma kona aoao. Heaha la ia nana ana iho ana ilalo, ike iho ia oia i ka waiho o kekahi pu raifela, ma ka aoao o kekahi -koa Abesinia i make, a man.io ae la kona p£>maikai, i ka loaa āna iaia o kela Pī 1 - I kela ike ana aku nae a ka liona he enemi hou keia, ua kokoke loa mai ma kona aoao, haalele aku la kana nana ana ia Jene a hoomakaukau aku la e lele maluna o Tazana, eia nae, mamua o ka loaa ana o ka manawa maikai i ua liona nei ,ke hoopoino mai ia Tazana, ua loaa pono aku la kona lae i ka hahauia me ke kuau o ka pu raifela,0 kela hauna a Tazana o ka waiho ana aku ma kfe'poo o ka liona, aole ia elike me ka hahau ana a kekahi kino kanaka okoa ae, aka ua like pu kela hahau ana aku a Tazana me ka lele ana aku a kekahi poka o ka pukuniahi no na mile he kanakolu, i ka pa pono ana aku ma ke poo o ka liona, ua naha pu-ke poo, me ka weluwelu o ka iwi, a o ka pu raifeLi hoi keia, ua hele a lapuu, e hiki ole ai ke hoopololei hou ia, koe waje no a hookomoia iloko o ke kapuahi a ke amara. 1 kela ike ana aku o Jene Kelekona, ua make loa ka liona, i kela hauna hookahi a kana kane o ka hahau ana ae me ka pu raifela, holo āku la oia imua, a moe aku la iloko o ka poli o Tazana, mb ka puili ana mai no hoi o Tazana i kaha wahine me na manao makee o ke aloha wahine oiaio. Oiai n»e o Jene Kelekona e moe malie ana imua o ka umauma o Tazana, alawa ae la ka Tazana nana ana ma kona aoao, aia hoi, ua hoopuniia laua me n-a poino he nui. Aia na liona lehulēhu ke noke la i ke alualu i na lio e holo pupule la nialoko o ke kahua hoomoana, a aia hoi na poka o na pu a ka poe » pau ole i ka makee, ke lele la mai na wahi like ole mai o kela pa, nolaila o ko laua hoomau ana aku i ka noho ana ma kela wahi, ua waiho aku laua ia laua iho, e lilo i mea na na liona e hoopoino, a i ole, na na poka paha a na koa Ahesinia. Me keia mau poino no nae e hoopuni ana i ko laua mau aoao, ua hapai ae la o Tazana i kana wahine iluna o kona poohiwi ,a hoomaka aku la e h©lo, no kela iala o ke kumulaau ana i l.ele mai ai iloko o kahi hoomoana o na kanaka Abcsihia, a o na koa keia i ike mai i kela hana a Taz'ana, ua hoopiha loa ia> aku lakou me ke kahaha nui. Elike no me ka maalahi loa o ka lele ana mai o kela kanaka kupaianaha mailuna mai o ke kumulaau a iluna o ka honua, pela no ka palamimo loa o kona lele ana aku a kau ana iluna o ka Lala o ke kumulaau, a nalowale aku la me ke pio £1 na koa Abesinia iloko o ka pouli o ka po. No ka lilo loa o kela poe kanaka, ma ke kupale ia lakou iho mai ka hoopoinoia aku e na liona, aole e hiki ia lakou ke ku-e mai i kela hana a Tazana, a aole no lioi e hiki ia .lakou |cc ki mai.iaia i ka pu, no ko lakou minamina * na pok?i e ki 'wale ia akli ana i ka mea i makemake ola ia, oiai he~ mēa" pono e koe nui na poka ia lakou, i hiki ai ke lanakila maluna o na liona.. < Oiai, ua loaa ae la no-ka Tazana mea i noonoo nui'ai, 0 kana wahine, aole.ana noonoo hou ana aku no na kanaka Abesiniar'ame ko lakou hopena; nplaila ke lawe la pia ia.Jēne Kelekpna, np kahi ana p ka haalele ana aku ia Alahaki Wepa, fne kpna manap, e huikala aku'ia Alabaki Wepa ? np kana mau haiia ku i ka lpkpinp ame ke alpha ple i hana aku ai i ua o Tazana ame kana wahine, eia nae, elike me ia a kaua e ka makamaka heluhelu i ike mua ae nei, aole i loaa mai o Wepa iaia, aka ua hala aku kela kanaka, nd kahi e hiki hou ole ai ia laua a elua ke ike hou kekahi i kekāhi. . • Ke noke la Cia 0 Tazana i ke kahea me ka leo nui, no kekahi mau manawa lehuleliu, aole nae he wahi mea a paneia mai, ike koke, iho l'a no oiā, ua haalele maoli mai o Wepa i kela wahino4&*tnakemake Me e halawai hou 'me ia r makehewa nona, ka huli hPu ana aku i kela kanaka, aka e hōihoi oia i kana wahine, no kahi o ka palekaha ihai na pōpilikia nae na poino mai oloko o ka ululaau. "Aole a kaua mea i'koe c hana ai, ua ae frtai kela kanaka i kona hewa, mamuli o kona holo mAhuka ana mai a'u aku, o ka'u e manap nei, e hookuu aku klha iaia e hele ahiki i ka waiho. ana o kona mau iwi ilokp o kfeia ululaau. Ina hoi paha no kona loaa mai nei ia'u, lii niakaukau ātt e hiiikala aku iaia, a e hooikaika aku ma na anP hpau, e palekana oia, mai kā oihana koa mai o kona aiij>uni. n Nolaila, elike me na manu nunu, ka pol6lei P ka huli hoi ana no ko lakou mau home, pela iho la o Tazarta 1 h6lhoi aku ai i kana wahine, no kahi i ku ai o ko lāua home, hltt kela aiha hanai holoholona, kahi. a l.aua i nphp ai iloko 0 ka hiuoli; a e noho hou aku ai no hoi, me ka laua mau kauwa, i makaukau mau e kukulu hou ae, me .ko lakou mau linik kokiife, ) na kaUhale lehulehu me na manao hauoli, no ka hiili hoi hoii ana aku 0 ko lakou mau haku, ka mea a lakou i kanikau rtlau ai, ma ke ano, ua make laua. I ke kaalo pono ana ae o ua o Tazana ma, ma kahi hoomoana o na kanaka Arabia, kela wahi a Amaka Zeka i noho ai me kona poe kanaka, o ka uwahi ka laua mea i ike aku i ka punohu ma kahi o na kauhaie i ku āi, a o ia ka Tazana o ka huli ana ae i kana wahine a i aku la: "Aole he poe e aku na lakou keia hana, aka na ko kaua poe kanaka Paele no ia, he pana'i no ko lakou inaina* ho mea i hanaia aku maluna o lakou e na kanaka Arabia." "E hoomaikaiia* ke Akua!" i puana ae ai o j£iie Kelekona, me na manao alpha no ka laua ppe kauwa Paele hoomanawanui. "Ke ole au e kuhihewa, aole i mamao loa leela pot kanaka Paele mai ia kaua aku, oia o Basuli me kona puuui, Ua lilo aku ke gula i ka poe pakaha, pela hoi na pohaku morrii makamae o Opa, aka eia no kaua me na kauwa Paele. Hpha ia mea he gula ame.ka pphaku momi, mamua o ko kaua ike ana iho, he 0 ia mau no ka hauoli iloko o kaua rio keia luil Hou ana, pela hoi me ka kaua mau kauwa." "Ina no hoi paha aole i make o Mugami, ame kela poe Paele, 1 molia aku i ko lakou mau ola np ka hpppakele ina ae ia'u, ina ua-oi'loa aku ko'u hauoli," wahi a Jene me ka holoi ana ae i kona mau waimaka, no ka mea ua hu mai la kOnā alpha, 0 na pu raifela a na Arabia. ■ •» ' np kela ppe kanaka Paele p ka pau ana i ka make, i na ppka, Ilpko o kela Jiauoli i owili pu ia me na haawina o ke kaumaha, i kanioe pololei aku ai ka laua nei.hele ana, m4 rta moali alanui np i hele a kamaaina ia Tazana, a tnai:ka auwlna la o kekahi la, lohe aku la o Tazana i ka hauwalaau mai 0 kekahi leo ma kahi mamao loa, me kona i ana aku ia Jerte Kelekona: "Ke lohe nei au i. ka.leo hauwalaau o na kanaka Paele mamua pono o kahi a kaua e hele aku nei, me he mea )a> e hoomakaukaū anaMakou e hoomoana, no ka hoomaha ahk i keia 1? P°He mea oiaio, no ka hapalua hora kela hppmau arta aku a lauā i ka hele ana, hoea aku la laua ma kekahi wahi ponaha, a e akoakoa ana o Basuli me kofto poe kanaka koa, ana o ka lawe pu ana me ia, no ke puhi ana i na kauhale 0 ttft kanaka Arabia i ke ahi, a ike pu aku la hoi laua, ina wahine a ua poe kanaka Paele nei, 0 ka lāwepio ia ana e Amaka Zska, a iwaena o lakou i ku ae ai o Mugami iluna, kela Paele a JettC Kelekona i kuhihewa mau ai, ua make oia maloko o kela hale i puhiia ai i ke ahi, kela home hoi o laua i lawepioia aktl ai ua o Tene, e ka moi o na kanaka Arabia. '"Ua apoia aku la laua nei me na manao hauoli e kela poe kanaka Paek, me ka hoohalaia ana o kekahi Aiau hora o kela po, me na hana hoohauoli, me ka noke ana o na i ka hula, a ma kekahi olelo ana ae hoi, aole i hiamoeii kela po e ka hapanui o lakōu ahiki wale no i ke ao ana, tto kā.itiea e }io%e ana kela ame keia i kana moolelo iho, iloko 0 kēla mau la mahuahua 0 ko lakou hele kaawale ana. I

Me he mea la nae o Basuli ka mea oi loa aku o ka pilia olioli ma kela po, e noke mau ana oia i ke k.wiailio i kana niau huakai lehulehu me kona poe kanaka, pela hoi mc ka lakou mau hana. Hoike mai la oia i ko lakou noho ana mai nia kapa o ka muliwai, a nana i ka hooukaia o kekahi kaua liahana mawaena o na kanaka Arabia ame na Abesitiia, no na auka gul:i 0 ka eliia ana a ku ke ahua, i hoakoakoaia e kela poe kannkn 1 kahi hookahi. Ō ua mau auka gula nei nae, a ka poe aihue i manao ai, loaa ka pomaikai ia lakou, aole ia i laweia, nrt ka nioa i k.i \va i loaa ai o ka lanakila i kekahi ao?io, ua haalelo ka poe 1 lanakila i kela wahi i hunaia ai o ke gula, a hele aku la no lakou kahua hoomoana, o ka manawa nae ia a Razuli auie kona poe kanaka i kii hou mai ai i ke gula, n lawo aku la e huna, no kahi e hiki ole ai i ka poe kolohe ke lawe aihue mai Ua nui pu na moolelo i kamailioia no Alahaki W'epa, no kona mau ano iho a lapuwale, a o Jene Kelekona hookahi ka me t kupale no kela kanaka, mamuli mai kela o kona kuhihewa, mo ka maopopo ole i ke ano oi'aio maoli o Wepa, a o ia ka Tliznna o ka pane ana aku : "Aia iloko o ka uhane o kela ame keia kanaka he anoano oka pono. Mamuli o kou ike maoli iho 110 ika maemaē o kou uhane. i mahalo ai oe i ka hana a keia kanaka lapuwale. He oiaio ua hana mai o Alabaki W'epa i kekahi hana au e mahalo ai iaia, aka nae, i kona wa e ku aku ai imua o ka Mea Nana oia i hana, aole loa e hiki i kana mau hana maikai apau. ke hoopakele ae iaia, mai ke kau ana mai o na ahewa ana maluna ona, no kana mau hewa i hana aku ai, i ku-e loa i ko ke j Akua makemake. j Ma kela hoea hou ana aku o Tazana ma no ko laua ain.i | hanai holoholona, ua hoomaka koke no ka hoolala ana e i kukulu i mau hale hou, aole ia he hana uloloih, tio ka nu-a i me ke gula o Opa i kukuluia ae ai kekahi hale i oi aku ka | nui ame ka nani i ka home kahiko o Tazana i puhiia i ke ahi, | a ine ia gula hookahi no, i hoolakoia aku ai ua hale nei me ka nani, aia hoi iloko o na mea apau na manao hauoli, me he mea la, ua hoihoi hou ia mai kela ano kilūko o lakou i man, mamua o ka hoea ana aku o ka poe pakaha hilahila ole. (» na poino. na ehaeha, ua hoopoina loa ia aku' ia mau mea apaq, oiai aohe mea hou a ka manao e uilani ae ai, Ua kaa- | wale loa aku ka poino ame na hoehaehaia mai ia lakou aku | apau. . No ka manawa mua loa iloko o na mahina loihi o ka alo ana i na inea, o na poino, ame na popilikia, akahi 110 a komo mai ka manao iloko o Tazana, a o ka Haku Kelekona hoi, he mea pono e loaa iaia he hoomaha ana, a pela hoi i kona mau kanaka i kupaa me na manao aloha uona ame kana wahine. Ua hoike aku la o Tazana 1 kona m'anao i kona poe kanaka 1 ka wa i pahola aku ai kela lono, ua hoopiha loa ia na mea apaū me na manao hauoli, nolaila o ka hoomaka koke iho la no ia e hoomakaukau no kekahi huakai hele hoomaha, ma ka hana hahai holoholona, no ka manao o Tazana, o kela wale no ka hana e ohi iike ai na mea apau i na pomaikai, ma o ka loaa ana ia lak'ou o na i'o holoholona maikai loa, a no ka hooikaika ana no hoi kekahi i ko lakou mau kino. He umi la, i hoohalaia ma kela huakai hahai holoholona, me ka.nui o ka laki o kela huakai, ke hele la a kaumaha na holoholona i na waiwai, a huli hoi nui mai la no ka hanai holoholona jne na manao hoomaikai, no na pomaikai i loaa ia lakou. Aia o Tazaua ame Jene Kelekona ma ke poo o ka huaka'i kahi i hele ai q ko laua mau lio, a mahope pono «ku o laua o anie Basuli, me ka noke nui ana i ke kamailio, me ka noke ana 110 hoi i ka akaaka, ko ku iho ma kahi o ka aka. Iloko nae o ko lakou nanea i ka hele. ua puiwa honua waie iho la no ka lio o Jenc Kelekona mamuli o ka ike ana aku i kekahi mea iloko o ka nahelehele; i ka ike ana mai o Tazana i kela puiwa ana o ka lio o kana wahine, leha aku la kana nana ana iloko o ka nahelehele, ine kona lele ana mailnna mai o kona lio, a. hooho ae la: "Ea, heaha la ke kumu o ka puiwa ana o kela lio, ke manao nei au, aia kekahi mea āno nui iloko o ka nahelehele kahi i waiho ai," alaila hele aku la oia ma kahi ana i manao ai, he mea kekahi malaila, he oiaio, e wailio mai ana kekahi mau iwi kanaka. Ua hoea mai la na Paele elua atne Jenc Kelekona pu, no kahi a Tazana e ku ana nana i ka iwi kanaka. a oiai lakou apau e hoopuni ana i kela mau iwi. i lalau iho ai o 'i'azan*a, d huki ae la i kekahi ekeili. nie ka haha aua iho o kona mau manamanalima i kekahi niau inea paakiki iJok<», a o ia kana ihoohoaeai: ' "E hoomaikaiia na lani, v walii ana me ka paa ana ae i ke ekeili iluna. "Eia maloko o keia ekeili, na pohaku moini makamae o Opa," alaila kuhikuhi aku ia kona mau manamanalima, no kahi o na iwi e waiho mai ana a kamailio hou ae la oia: "O ka mea nona keia mau iwi e waiho mai nei, o Alabaki Wepa no ia, kela kanaka nana i halihali mai i na poino he nui a kakou i hoomanawnui ai, ke hoomaikai ae nei nae au i na lani, no ke kaa ole na'u e hookau aku i ka hoopa'i ma luna ona, aka na ka Mea lke Ole ia, i hopkau mai -i ka make maluna ona, he make i oi aku ka ehaena ame ke kupono. mamua o ka mea hiki ia kakou ke hookau aku maluna ona." Ua noke ae la nae o Mugami i ka akaaka, 110 kona ike, i ke kuhihewa o kona haku, me ka i ana mai: "E wehe ae j oe i kena ekeili ,a e ike auanei oe i kou kuhihewa," me ka ! noke hou ana ae o ua o Mugami i ka akaaka me ka leo uui. I "Heaha keia au e noke mai nei ika akaaka e Mugam?" 1 j ninau mai ai o Tazana me ka pii ana mai o kona hoonauki- ! uki. "Owai hoi ia mea nele ole i ka akaaka, no ka mea Owau ponoi ka mea nana i hoopiha i ke eleeili a Alabaki Wepa me na iliili eleele o ke kahawai, mamua o ko'u holo mahuka ana mai kahi hoomoana mai o na koa Abesinia, ka poe na lakou i hoolilo ia'u ame Wepa, he mau pio na lakou. "Ua ike au, aia ke ekf o na pohaku momi makamae malalo o ka malu o Alahaki Wepa, ua kailiia mai naie ua ekeili nei e .a'u; a waiho aku au he eke i piha me na iliili waiwai ole na kela kanaka. Oiai nae au i pa'uhia loa ai i ka hiamoe, ua ■aihueia aleu la kela eke o na pohaku makamae mai ia'u aku, a o ia ka'u e olelo aku nei ia de e kuu haku, he iliili eleele ka ukana o kena ekeili." Me ka pane ole mai, no kona manao ua pololei kela mau olelo a Mugami e kamailio aku nei iaia, ua wehe okoa ae la o Tazana i ka waha o kela ekeili, a ninini iho la i ka Ukana oloko iwaho, a iloko o ke kahaha o ka manao o na mea apau, aia hoi, e waiho ae ana imua o ko lakou mau maka, na pohaku momi makamae o Opā. "O keia na pohaku momi o Opa!" wahi a Tazana. i4 (J ka mea pohihihi loa a ? u e ike nei. pehea la i kaa aku ai kela ekeili malalo o ka mdlu o Alabaki Wepa?" Aohe mea hiki ke pane ae i kela ninau, no ka mea ua make aku o Cuka ka mapu fiana i aihue i kela ekeili mai ia Mugāmi mai, pela hoi me ka Lukanela Wepa, o laua wale no na* mea hiki ke hoakaka ae, i ke ano o ka hoea ana o kela ekbiti, ma kahi i loaa hou aku ai ia Tazana, ka ona nona kela waiwai makamae. "Aole a kakou hana i koe ma keia wahi," i kamailio ae ai *o Tazana i kona mau hoa, me ka hookomo ana iho i ke' ekeili o na pohaku makamae iloko o kona pakeke, me ke kdu aha ae no hoi maluna o kona lio, o ko lakou hoomau aku lA no ia i ka lakou huaka'i huli hoi no ka home Ka Hopena.