Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 43, 22 October 1920 — Page 5

Page PDF (1.63 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

He Moolelo no

HALIAKA WANAWOKA

a i ole

Ka Huewpauia Ana o Kekahi Meahuna

Pohihihi -- Ka Lanakina Mau

Ana o Ka Oiaio.

 

            "He wahine o Mres. Waila, i wili mau ia e ka maʻi, no kekahi manawa loihi. a he mau mahina mamua aku o knoa make ana. ua lawe aku o Waila iaia. no Italia Hema, no ka manao e loaa iaia ka oluolu malaila; ua oi loa mai la nae konamaʻi. ahiki i kona make ana, me ke kanuia o kona kino ma ka aina malihini. Ma ka huli hoi ana mai o Uilama Waila. me ka nuhou kaumaha no ka make ana aku o ka makuahine o Haliaka, ua hoihoi pu mai la oia me kekahi palapala kauoha hooilina, maloko o ua palapala nei, e hoakaka ana. no ka haawiia ana o ka mana piha iaia, ma ka malama ana aku i ka waiwai ame ke kino o Haliaka."

            "Manao no anei oe, he palapala pololei kela i hanaia?" i ninau hou mai ai kekahi hoaloha ia Robaka.

            "Ua hoohuoi wale no au, ua hookikinaia aku o Mrs. Waila i hana mai i kana kauoha, mamuli o ka makemake o kela kanaka, a oiai nae, aole he mau ike e hiki ai ke hooiaioia, no ke apuhiia ana o kela palapala, nolaila ua waiho malie ia na mea apau, elike me ia i makemakeia ai e kela kanaka.

            "Ma koʻu manaoio maoli, o ke kumu nui. a Uilama Waila, i makemake ai e hokoia ka mare mawena o Haliaka ame kana keiki, i hiki ai iaia ke loaa ka mana piha, maluna o na waiwai o Haliaka. Ina nei no ka mare aku o Haliaka me Kimo Waila, kela keiki hema, ua maopopo loa, aole e hiki ia Kimo ke hooponopono i ka waiwai o kana wahine, nolaila e holo aku ana no ka hooponopono ana i kona ma kuakane. a mau no ka uhauha o kela kanaka i na dala a Haliaka."

            "Alaila manao anei oe, e hookuu mai ana kela kanaka i kona kuleana maluna o ka waiwai o Haliaka, ma kou manawa e mare aku ai me kela kaikamahine?"

            "E konoia aku ana oia, e hookuu mai i kona kuleana a pau loa maluna o ka waiwai o Haliaka; no ka mea mamuli o koʻu lilo ana aku i kane na kela kaikamahine opio. e holo mai ana ka hooponopono ana i kona mau waiwai apau maluna oʻu. Aole loa au e lawe mai ana he hookahi keneka o na dala a Haliaka, aka e hookaawale ana au i haawina dala nona i kela ame keia manawa, me ka waiho pu aku i ke kuleana iaia, e koho ai i kona lio ponoi. Pehea, ua makaukau anei oukou e kuu mau hoaloha, e kokua mai iaʻu no ka holomua o kaʻu mea e manao nei, no ka palekana o Haliaka?"

            He nani ia, ua paa maoli kou manao e Robaka, me ka hiki ole i kekahi o makou ke hoohulihulima i iaia, nolaila e hilinai mai maluna o makou, no ka holopono o kau mau mea a pau i makemake ai."

            "Me ka mahalo a nui ia oukou e kuu mau hoaloha. O ka hana mua loa aʻu i makemake ai i ka oukou mau kokua ana. i elua o oukou e holo me ka awiwi loa i ke kulanakauhale, no ke kii ana i kekahikahunapula a lawe mai i ka hale nei, no ka hooko ana mai i ka oihana mare mawaena oʻu mae Haliaka."

            I ka holopono ana o na mea apau elike ae la me ia i kukakukaia e Robaka me kona mau hoaloha, o ka haalele koke mai la no ia he eua o kela mau hoa o Robaka, me ke kau ana aku maluna o kekahi kaa, a iloko o ka manawa pokole loa. hoea aku la laua no ke kulanakauhale, i ka wa kupono loa.

            I ka hala ana aku hoi o kela mau hoaloha o Robaka, ma ka laua misiona. huli hoi hou aku la o Robaka noloko o ke keena waiho buke, kahi ana i haalele aku ai ia Haliaka malaila. a i ka ike ana mai o ke kaikamahine opio iaia, lele koke mai la iluna on a. me ka hakilo pono ana mai maluna o kona mau maka, alaila haawi aku la o Robaka, i ka minoaka imua o Haliaka. me ka pane pu ana aku:

            "Aole he pilikia i koe e Haliaka; iloko o hookahi hora mai keia manawa aku. e kaawale loa ai oia mai ka mana mai o Uilama Waila ame kana keiki ihepa."

            "O, e hoomaikai nui ia na lani no keia nuhou hauoli, "i puana ae ai o Haliaka, me ka haloʻiloʻi ana mai hoi o na waimaka mai kona mau lihilihi maka mai.

            "Ae. ua kokoke loa mai ka manawa e kaawale aku ai ka poino mai ia oe aku e kuu wahine," wahi a Robaka, me ka honi ana mai ma na lehelehe o ke kaikamahine opio no ka manawa mua loa.

            "O, e Robaka, he keu aku a ka piha o kuu puuwai i ka hauoli! E noho pu anei au me oe ma kou home nei, me koʻu hoi hou ole aku e noho me kela mau kanaka ino?"

            "Aole. e hoouna aku ana au ia oe i ke kula, no ka hoopau pono ana ikou mau makahiki i koe o ka huli naauao ana; aia oe a puka pono mailoko mai o ke kula, a i makemake oe e hoi mai a noho ma keia home, ua hiki ia kaua ke noho pu mahope aku o ia manawa."

            "Ua ike no oe e Robaka, ua makemake loa au e noho pu me oe ma keia home. ma ke ano nae o kau mea e kamailio mai nei, me he mea la, he ano kanalua kekahi iloko ou, no ko kaua noho pu maanei nei. Ua paa kuu manao, mahope iho o koʻu lilo ana aku i wahine nau, he kuleana koʻu e noho pu ai me oe: aka nae, o ka mea oi aku paha o ka pono, o ia no koʻu hoi hou ana aku i ke kula. elike me kau i manao ai."

            "O ka mea pono maoli ia. oiai he opiopio loa kou kino i keia wa, aia a hookuuia mai oe, me na hanohano apau e pepahiia mai ana maluna ou, e lilo auanei au i kanaka haaheo loa, ma ke hookipa ana mai, aole i kekahi kaikamahine opiopio o umi-kumahiku wale no makahiki, aka i kekahi wahine i loaa iaia na kalena kiekie loa, e kaulike aku ai me ka poe hanohano a waiwai o ka aina."

            Ke kulou la ko Haliaka poo ialalo, i ka manawa a Robaka e kamailio mai ana, no ka hookuuia mai o kana wahine. me na hanohano he nui, no ka mea .aole loa o Haliaka, he kaymana holomua loa. ma ka huli naauao ana, oia kekahi o na kaikamahine puni ma na hana lealea. a malaila kona holomua loa. aka ma na haawina hoonaauao, he haahaa loa kona mau pakeneka: aka nae, me keia ola hou e loaa aku ana iaia: ua paa loa kona manao e hooikaika aku ma na ano apau. i wahi e haaheo ai kana kane, a o ia kana o ka pane ana mai:

            "E hoao au ma na ano apau, e loaa iaʻu na mea e haaheo ai oe e Robaka, ma koʻu manawa e hookuuia ai mai ke kula mai."

            Ma kela wahi o ka laua mau kamailio. hoakaka aku la o Robaka i na mea ana i hoolala ai me kona mau hoaloha, me kona hoouna ana aku, he elua mau mea e hele i ke kulanakauhale, no ke kii ana i laikini mare no laula ame ka lawe pu ana mai i kekahi kahunapule, a o ia kana i kamailio hou mai ai:

            "Ua maopopo loa anei ia oe e Haliaka. aole oe e mihi ana no keia mau hana pupuahulu au o ka hoea ana mai nei imua oʻu i keia po? Aole keia i lohi loa, no ka hooponopono ana mawaena o kaua, aka e lohi loa ma ia, mahope aku o ka pau ana o ka hora hookahi, ma ka manawa e hoolilo mai ai ke kahunapule ia kaua i hookahi."

            "Aole aʻu mea e mihi ai e Robaka, no ka mea aʻu i manao ai e hookoia ma keia po; a ina aole e hookoia ana ka mare mawaena o kaua, ua oi loa aku koʻu hauoli i ka make, mamua o ke ola hou aku, e hoehaehaia mai ai koʻu noonoo, iloko o na la apau o koʻu ola ana," me ka nana ana aku o ua o Haliaka ma na maka o Robaka, me ka hoihoi, me he mea la, e uwalo okoa aku ana imua on a, ua paa loa kona manao e make aku iaia, a o ka make wale no ka mea nana e hookaawale ae ia laua.

            Ma kela wahi o ka laua mau kamailio i alakai aku ai o Robaka ia Haliaka noloko o kekahi rumi, a kauoha aku la iaia, e hoomakaukau no ka mea aole he nui o ka manawa i koe e kakali aku ai, o ka huli hou mai no ia o na kanaka elua i hoounaia aku ai me ke kahunapule.

            Oiai o Haliaka hookahi wale no maloko o kela rumi, ua hooponopono hou ana ae i ka a-ikala o kona lole, pela hoi hele a pukalaki. He lipine ulaula ka mea i hoopaaia ai ma kona lauoho, ua komo mai la ka manao hoowahawaha iloko o Haliaka no kela waihooluu ulaula. ma keia manawa ana e mare aku ai i kana kane, nolaila au wale ae la no kana nana ana maloko o kela rumi, a ike aku la i kekahi lipine keokeo, i nikiiia i ka pale puka aniani, o kona kii aku la no ia a hoopaa ae la ma kona lauoho.

            Ke kilohi la oia maloko o ke aniani, no kona ano, me ka hooponopono ho uana ae i ka a-ikala o kona lole, pela hoi me kekahi mau wahi e ae i minomino ; ia hele no hoi apau kona mau hemahema, lohe aku la oia i ka nakeke o na huila kaa, ame ke pohapoha o na kapuai wawae lio, hoomanao ae Ia oia, ua huli hoi mai la na hoaloha elua o Robaka, me ke khunapule, a e hoomakaukau ana oia e wehe mai i ke pani o ka puka, kikeke ana no o Robaka mawaho mai me ka ninau ana aku:

            "Ua makaukau anei oe e Haliaka?"

            "Ae, ua makaukau au." wahi a Haliaka, me kona hemo koke ana mai iwaho a ku ana imua o Robaka.

            "Aohe a kaua hoololohi hou ana iho, ke manao nei au, ya hoea mai la ke kahunapula," o ka hopu ku la no ia, Robaka i ka lima o Haliaka, a u haele mai la me ke kuikuilima pu ana.

            I ka hoea ana mai o Robaka me kana wahine opio, noloko o ke keena waiho buke, e kakali aku ana ke kahunapula ia laua, oiai oia e ku ana ma ka aoao o ke pakaukau, a e paa ana hou he buke Baibala iloko o kona lima, a inaluna o na noho e pili ana i ka paia, kahi o na hoaloha ekolu, kahi i noho mai ai.

            I ka wa nae iike mai ai o na koaloha ekolu o Robaka i ke komo ana aku o ka paamare, ku like mai la lakou apau iluna: me ke kakali ana mai, o ka hooko aku o ke kahunapule i kana oilana; a oiai ua haawi mua ia aku ke kauoha iaia, aole i hoopau manawa wale kela kahunapula, me ka noke ana mai i ka niele, aka hoomaka koke mai la no oia e lawelawe i ka oihana marre, me ka hookuanui ole, a i ka hoea ana mai o na olelo a ke kahunapule ma kahi o ke komolima akahi no o Robaka a hoike mai i kona ano pihoihoi, no ka mea ua palaka maoli oia no ke komolima mare, ana e hookomo aku ai ma ka manamanalima o kana wahine opio.

            O kahi nae o ke laki, he komolima no ke paa ana ma kona manamanalima hema, he komo mare no kona makuahine, a i ka manawa a ke kahunapule i noi mai ai iaia e haawi aku i ke komo mare, o kona wehe ae la no ia i kela komo a haawi aku la, me ka loaa pu ana aku no hoi o ka ike ia Haliaka, no kela pilikia a laua a elua i noonoo mua ole ai.

            Ua maopopo no ia Haliaka, no ka makuahine o Robaka kela komolima, ua ilie mua oia i kela komo ma ka manamana o Robaka no kekahi mau makahiki lehulehu, me ka wehe ole ia i kekahi manawa, he komolima hoi a Robaka i kamailio mua mai ai iaia, ua lio kela komo i mea ano nui loa iaia. no ka mea na kona makuahine ponoi i hookomo mai i kela komo ma kona manamanalima, oiai oia ma kona moe make.

            I ka manawa a ke kahunapule i hoopuka ae ai i na heaolelo e hoolilo ana ia laua a elua i hookahi a hookomo mai la hoi i ke komolima ma ka manamanalima o Haliaka, ua hele maoli ua kaikamahine opio nei a piha me ka haalulu.

            Ua haawi ae la ke kahunapule i kekahi mau leo kalokalo i na lani, no ka hookau ana mai i na hopomaikai maluna o ka paamare hou. a e makaukau ana ke kahunapula e hopu mai i ka lima o ka wahine oipio, mahope iho o ka amene ana o kana pule, heaha la ia alwa ana aku a Haliaka ma ka puka aniani. ua huli ino mai la oia ia Robaka, a pane ae la ma ke ano puiwa:

            "O, e Robaka! E nana aku oe ma ke puka aniani!" a iloko o ia manawa hookahi no i hehee iho ai o Haliaka. a mai hina aku paha oia ilalo, o ka hopu koke ana mai a Robaka, a hoopili aku la i kona umauma.

                                                                       

            MOKUNA IV

            Ua alava iʻo aku la ka Robaka nana ana ma ka puka aniani a Haliaka o ke kuhikuhi ana mai iaia, he mea oiio, o kana mea i ike aku ai, o ia no ka helehelena o Kimo Waila e pili mai ana ma ka puka aniani, a e noke mai ana i ka nana, i na mea e hanaia ana maloko o kela rumi, a iloko o ka manawa pokole loa, i nalowale aku ai kela helehelena iloko o ka pouli.

            Hooikaika mai la o Robaka ahiki i ka waiho ana aku i kana wahine maluna o kekahi noho,. o kona puka aku la no ia iwaho, me ka hookani ana aku i ka bele kahea, a o kekahi o na kaikamahine lawelawe ka mea i oili mai, no ka pane ana i kela bele, a iaia o Robaka i kamailio aku ai i ka i ana:

            "Ua makemake au ia oe e hele aku a hoike ia Analu e hele koke mai i keia manawa, a e kamailio pu aku hoi oe ia Mrs. Kamaki, e hele ae e ike iau maloko o ke keena waiho buke!"

            Ua hookahaha loa ia aku ka manao o ke kauwaoili ana no o Analu, ke kanaka kalaiwakaa o Robaka, a o ia ka Robaka o ke kamailio ana aku iaia:

            "Ua loaa pono o Kimo Waila iaʻu e maauheel wale ana ma koʻu wahi nei, ke makemake nei au, e alualu oe iaia ahiki i kona loaa ana aku ia oe, a lawe mai iaia imua o kuu alo!"

            I kela lohe aha aku o Analu i ke kumu a kona haku i makemake ai iaia e hele mai, hohola ae la ka minoaka ma kona mau papalina, no ka mea he kanaka o Kimo Waila na Analu i hoihoi ole ai a o ia kana o ka pane ana mai:

            "Elike me kau e kuu haku i makemake ai, pela no e hookoia aku ai, e lawe mai ana au iaia imua ou, iloko o ka manawa pokole loa."

            Ua pohala koke ae la no nae o Haliaka mai kona maule mai, me ka hopu ana mai ma na lima o Robaka, i ka wa o ke kanaka opio i hoi hou aku ai noloko o ke keena waihobuke:           

            "O e Robaka! Mai ae aku oe i kela mau kanaka, e kii mai iaʻu a hoihoi aku no kuu home kahiko!"

            "Aole loa e hiki i kekahi mea ke kii mai a lawe aku ia oe mailoko aku o kuu home, nei no ka mea owau hookahi wale no ke kuleana maluna ou, ka mea au i lawe aku ai he kane nau, i na minuke aku la i hala. E lawe aku ana au ia oe, a waiho aku malalo o ka malu o Mrs. Kamaki, ka wahine malama hale, a nana e hoikeike mai i kou rumi moe," a mamua nae o ko laua ku ana ae no ka haalele ana iho i kela keena, ua hele mai la na hoaloha ekolu o Robaka a haawi mai la i ko lakou aloha lululima i ka paamare hou; me ka haawi pu ana mai hoi i na hoomaikai ia laua, me na leo kalokalo, no ka ukaliia o ka laua mau la, o ka noho mare ana e na haawina hauoli.

            E noke ana no lakou nei i ka lululima, komo ana no o Analu me ke kaualko ana mai ia Kimo Waila maohpe on a, a o Uilama Waila aku no hoi mahope o laua, me ka pane koke ana aku o ua kanaka nei, me ka leo okalakala, no ke ano o na hana i lawelaweia maloko o kela keena.

            Ma kela haalele ana aku a Analu i kona haku, a oili aku la nowaho o ka pa, ua loaa kooke aku la no iaia ka ike no Kimo Waila, e holo ana, o kona hoomaka koke aku la no ia e alualu, elike me ka mama apau i loaa iaia, eia nae aole no i loaa iki o Kimo Waila ahiki i ke kokoke loa ana aku e komo maloko o ka pa, i ku ai kona home, ua paa aku la kona poohiwi i ka hopuia e na lima wikani o Analu.

            Ua hoomaka iho la ua mau kanaka nei i ke aumeume, me ka noke ana o Kimo Waila i ke kahea i kona makuakane e hele mai e kokua iaia; ua loheia aku kela keo kahea e Waila, oiai ua elemakule nei e puhipaka ana mawaho o ka lani o kona home a ninau mai la i ke kumu o kela pilikia a no ka nunui o na leo, mawaena o kana keiki ame Analu, ua kono okoa ia aku la oia e hele mai no kahi o na leo ana e lohe la. me ka noke ana mai i ka ninau ia Analu i ke kumu o kona hoopilikia ana mai i kana keiki. aohe nae he liooloheia aku o kana mau olelo. aka hopu aku la no o Analu, ma ka a-i o ka palule o Kimo, a kulakulaʻi mai la, no ka hooko ana i kekauoha a kona haku.

            I ka we nae a Waila ike aku ai ia Haliaka. ka mea ana i kuhihewa loa ai, aia no la maloko o kona rumi, kahi i noho ai, he paaho nana, ua hoike okoa mai la ua kanaka nei i ka nui o kona inaina me ke kamailio ana ku me ka leo okalakala: : "He aha ka manao o keia mea aʻu e ike nei e Haliaka? Pehea oe i hemo mai ai mailoko mai o kou rumi, e keia kaikamahine mahaoi?"

            "Manao anei oe, e noho malie ana au maloko o kela rumi. me ka imi ole i wahi noʻu e pakele ai, mai kau hana ku mau i ka lokoino? Iaʻu i ike ai ua paa kou manao e hooko mai i kekahi hana hilahila ole maluna oʻa, ua oili aku la au ma ka puka aniani. me ka iho malie ana ahiki i ka honua." wahi a Haliaka, me he mea la, aole he wahi makaʻu iki iloko on a, no kela kanaka e hoike okoa mai ana hoi oia, ua kaa ka lanakila o na hana o kela po ma kona aoao, a ua ku o Uilama Waila i kahi o ka hoka.

            "E haalele koke oe ialoko o keia rumi, a hoi pololei no ka hale i keia wa ano, a naʻu e hooponopono aku me, oe no ka mea au i hana mai iaʻu. He keu oe a ke kaikamahine hookiekie, e ike ana nae oe, aole he hana maaalahi, ka hoao ana mai e pii ae maluna o kuu poo!"

            "Aole loa au e hoi hou aku ana e noho maloko o ka hale aʻu i hoomanawanui ai, malalo o kau mau hana aloha ole e kena kanaka ino!"

            "Alaila e aa mai ana anei oe e ku e koʻu mana. ka mea a kou makuahine i koho mai ai i kahu nou."

            "Ae, ke ku-e aku nei au i kou mana i keia manawa, a no na manawa ma keia hope aku."     

            aole i pau ka Haliaka mau mea i makemake ai e kamailio mai imua o Uilawa Waila. ua papa e aku la nae o Robaka iaia, ia wa i huli mai ai ka Waila kamailio ana ia Robaka, me na maka hulili i ka huhu, i ka i ana mai:        

            "Heaha kou kyleana e komo hokai wale mai ai no ma ka hana i lihi launa ole mai ai oe?"    

            "He kuleana koʻu i oi aku imua o kou e Mr. Waila/" wahi a Robaka. me ka leo kuoo oiai hoi o Waila e nana ana i ka poe maloko o kela keena, me kona ike ana aku i ke ku mai o ke kahunapule.

            "Ke makemake nei au e ike i kou kuleana e kela kanaka hookano?" wahi a Waila, me ka hoike okoa ana mai, i ka nui o kona hoowahawaha no oRbaka.

            "E akahele e Mr. Waila, ma kau huaolelo apau e kamailio mai ai iaʻu. Eia oe maloko nei o kuu home, a imua hoi o koʻu mau hoaloha; ke makemake nei au e kamailio mai oe ma na olelo kupono wale no, o ike auanei oe, aole he hana maalahi ka haoa ana e hoikeike mai i kou mau ano lapuwale imua oʻu."

            "Aole iʻo paha e ole, ke kamailio aku ia oe i na olelo kupono! Aole oʻu mnawa e noonoo ai i na huaolelo kupono, o ka mea e puka aku ana mai koʻu waha aku, ua lawa ia. Ua kauoha aku au i kela kaikamahine." me ke kuhikuhi ana aku ia Haliaka, "he elua hora ae nei i hala. e hoi oiamaloko o kona rumi me ke ki ana i ka puka o ka rumi a paa. me kuu mau lima ponoi : a ke makemake nei au e ike i kana hana o ka hoea ana mai nei maloko o keia hale, a imua hoi o kekahi poe kane ka poe i kuleana ole ai oia e hoohuikau iaia iho me lakou."

            "Aole he hana e ae a Haliaka o ka hoeia ana mai nei ma kuu home, no ka waiho ana mai no ia iaia iho, malalo o kaʻu mau hoopakele ana aku iaia."

            "Pela iʻo ka hoi, he hoopakele ana keia iaia, mai keaha aku?" i pikanana aku ai ka Uilama Waila kamailio ana.

            "Ua imi mai oia i mea nana e hoopakele ae iaiai, mai kau mau hana ku i ka lokoino, a i ka hoomainoino maluna on a."

            "Alaila. he kanaka ino ka paha au, a ua piha me na hana hoomainoino maluna on a ea?"

            "O kou ano maoli no ia e Mr. Waila, a o ka mea oi loa aku o ke ino, ua hoike aku oe imua o Haliaka, no kou makemake e hookikina aku iaia. e mare me kau keiki ihepa, ma ke kakaheaka o ka laapopo. Manao iho la anei oe o ka hana kupono ia au e hana ai me ka makemake ole o keia kaikamahine?"

            "Heaha kou kuleana, e komo mai ai e hokai ma kaʻu mau mea apau i manao ai e hooko aku? O oe anei ke kahu o keia kaikamahine?"

            "Ae, ke hooia aku nei au mua ou, owau kona kahu ku i ke kanawai i keia manawa, no ka mea owau kana kane mare. Imua o ke alo o keia mau hoike lehulehu i hookoia ai ka oihana mare maluna oʻu ame Haliaka. e ninau aku imua o ke kahunapule, in a he kanalua kekahi iloko ou ma ia ano la, e lohe oe, owau hookahi wale no ka mea kuleana maluna on a ma ke kanawai, mai keia manawa aku, aole o oe, a o kekahi mea okoa ae paha/"

            "He wahahee! He hoopunipuni!" wahi a Uilama Waila, me ka leo nui okalakala ka mea nana i hookomo aku i ka makaʻu o Haliaka, no ka mea o kela ka mua loa o kona ike maoli ana mai ka hele o Waila a piha maoli i ka inaina, o ia no oe o kekahi ilio, e makaukau ana e lele mai e nahi i na kanaka.

            "Uwoki! Aole loa oʻu makemake e lohe i na olelo kupono ole e kamailioia maloko nei o kuu home," wahi a Robaka, me ka hoike ana mai i kona ano kuoo "Ua kamailio wale aku nei no au imua ou e Mr. Waila i ka mea oiaio, a in a he mau kanalua kekahi iloko ou, e ninau ae i ke kahunapula, a imua hoi o keia mau hoike lehulehu. Ua hoea mai o Haliaka imua oʻu i keia po, me ka moolelo o kau hana ku i ke aloha ole i keia po, me ka moolelo o kau hana ku i ke aloha ole i keia kaikamahine; a mamuli o kona manao ponoi, ua noi mai ola iaʻu e mare aku me ia, a oiai he hookahi wale no alahele e hoopakeleia ae ai oia mai kau mau hana lapuwale mai, nolaila ua hooholo iho la au i koʻu manao, e mare aku me ia, i kaa mai ai oia malalo o ka hoopakele ana a kuu inoa/"

            "Aole loa au e manaoio aku ana i kau mau olelo. E lohe oe e Haliaka i keia manawa ano, ke kauoha aku nei au ia oe, e hoi koke i ka hale!" me ka haalele koke ana aku o ua o Waila i kona wahi e ku ana a anehe mai la e hele a hopu aku ia Haliaka, me ka manao no e kauo aku i kela kaikamahine, in a no ia me ka loma ikaika.

            "Mai hoao oe e Mr. Uilama Waila, e kau i kou lima inaluna o kuu wahine o ike auanei oe, he paaao oe naʻu i keia po." alaila huli iho la ua o Robaka kamailio ia Haliaka "

            "Aole keia he wahi kupono nou e Haliaka, e noho ai, a hoolohe aku i na olelo ino a kela kanaka, e lawe aku au ia oe imua o Mrs. Kamaki." o kona apo mai la no ia ia Haliaka, a lawe aku la noloko o kekahi rumi okoa aku. me ka nana ole mai i ke ku lohaloha o Waila, me ka hoka.

            Oiai e kakali mai ana o Mrs. Kamaki i kona haku oipo, a i ko laua nei hoea ana aku imua on a, pane koke aku la no o Robaka :

            "E lilo ana i mea hookahaha aku i kou manao e Mrs. Kamaki, ke hoike aku au ia oe, i keia po, i lawe mai ai au ia Haliaka i wahine naʻu a iloko o na minuke kakaikahi wale ae nei no i hala, i lilo ai maua i hookahi iloko o ke apo o ka mare."

            "He wahine anei o Haliaka nau?" me ka nana ana mai a Mrs. Kamaki maluna o Robaka, a nana aku ana ia Haliaka, me kona piha iʻo me ke kahaha.

            "Ae, ua mareia maua i keia po, aole ia malalo o kekahi kumu okoa ae, aka no ka hoopakele ana no ia ia Haliaka, mai na hana lokoino mai a kona makuakane hou. Ua makemake au ia oe e Mrs. Kamaki, e lawe aku ia Haliaka, no ka rumi ma ka hikina, a e nana aku oe i kona mau hemahema apau. no ka mea he pono i kaʻu wahine ke loaa aku na mea apau e oluolu ai oia.

            "Maanei no haalele au ia oe e Haliaka, a hookuu aku ia oe e hoi moloko o kou rumi, o ka olelo hoolana wale no ia oe e ke aloha. aole au mea e hopohopo ai i koe, a e hoi au e hooponopono me Mr. Waila i kana mau mea i koe i makemake ai. No na mea e pili loa ana ia kaua, e hoomanawanui a ke kakahiaka o ka la apopo ia wa kaua e kamailio hou ai, o ke aloha no kou e kuu Haliaka!"

            Elike me ke kane i makee no ka wahine opio ana i lawe mai ai malalo o kana mau pulama ana aku, pela iho la o Robaka i apo aku ai ia Haliaka, a honi aku la ma kona mau lehelehe, o ke ku ae la no ia iluna, a huli hoi mai la no ka rumi a ka nui ae o kona mau hoaloha e noho ana.

            "O, e Mrs. Kamaki, ua oi aku ka hauoli o kuu uhane mamua o ka mea hiki iaʻu ke hoakaka aku ia oe, mamuli o ko Robaka hoopakele ana ae iaʻu, mailoko mai o ka poino. O ka manaolana hookahi wale no iloko o kuu uhane, aole e moho o Robaka, no ka mea ana i hana mai ai no koʻu pono i keia po."

            "I hoike aku po au ia oe e Haliaka i koʻu manao ea, ua hoopiha maoli ia mai au me ka kahaha no ko olua hoohuiia ana iloko o ka mare i keia po, a me he inea la, o keia ka mare mua loa aʻu i ike ai iloko o koʻu ola ana i hookoia iloko o ka manawa pokole loa, me ka maopopo mua ole," i hoakaka okoa mai ai o Mrs. Kamaki i kona manao.

            "E holoi i kou mau waimaka e kuu kaikamahine, a e hoike mai iaʻu i na mea apau i hanaia. He opiopio loa kou kino e Haliaka, eia nae ua lawe mai o Robaka ia oe i wahine mare nana, a ke nana ae i keia home, ua aneane e hiki ole i kekahi mea ke kapa mai, o oe ka haku wahine o keia home nani. E hoi kaua moloko o kou rumi, malaila oe e hoakaka piha mai ai iaʻu i kou moolelo ame ke ala ana mai o kou manao e lawe aku ia Robaka i kane nau!"

            Ku ae la o Mrs. Kamaki iluna, me ka wehe ana aku i ka puka, no ko laua hoi aku no ka hale maluna. a ia Haliaka nae o ku mai ai ma ka puka, lohe pono aku la oia i ka leo okalakala o Waila, e noke mai ana i ke kamailio ia Robaka, a o keia kana mau olelo o ka lohe ana aku:

            "Eike ana oe e Robaka i kou uku no kau mau mea i hana ai ma keia po. Ke hoohiki nei au ma ka inoa o na daimonio apau oka po, aole e moe kuu mau maka, ahiki i kuu ike ana aku i ko auamo i na haawina ehaeha, o kau mau hana hoohoka iaʻu pela hoi o auamo pu ai ko wahine i mare iho nei, ia haawina hookahi. E ike ana oe i ko hoopiia e aʻu no ka hewa hoomahuka!"

            "Ua hiki ia oe ke hele aku e hoopii iaʻu, aka nae o ka hoka ka mea e loaa mai ana ia oe, no ka mea ua lawa au me na joike ma koʻu aoao, no koʻu lihi launa ole aku i ka hewa au e hooili wale mai nei no maluna oʻu. He mea oiaio, ua mare aku au ia Haliaka, me kou haawi ole mai i kou ae, he ninau nae ia na ka aha hookolokolo e hooholo mai ai, a ilaila aku e huana ae ai ke ano o kau mau hana. malun o Haliaka. malia paha o lilo ia i mea no ka aha e nana mai ai i kou aoao, aole paha, no keia manawa nae. ke ku nei au a hoopakele aku i kela kaika mahine mai kau hoopilikia hou ana aku iaia."

            "Ae, in a no aole au lanakila ana maluna ou. ma ke kumu hoopii aʻu e manao nei, eia hou aku n oia hana e kaa ai ka lanakila ma koʻu aoao, no ka mea, eia me aʻu kekahi meahuna kahi i malama ai in a nei no ka ike o Haliaka ia meahuna, e hoino loa ana oia i ka hora ana i hoolilo mai ai iaʻu i enemi ino loa nopa."

            No ka hiki hou ole iho ia Robaka ke hoomanawanui i kela mau olelo ku i ka hoonaukiuki a Waila, ua lalau okoa mai la oia i ua kanaka nei, a kulakulaʻi aku la mailoko mai o ka rumi nowaho o ka lanai, me ke kokua pu ana mai o Analu, eia nae ua ike e aku la oia i ke ku mai o Haliaka ma ka puka o kekahi keena hou aku ia wa i kamailio aku ai ua kanaka nei:

            "E hoea mai ana ka la au e mihi ai me ka walania loa e Haliaka, no ka mea au i hana mai aia iaʻu. Mai manao oe i kou mare ana i kau kane, he mea ia e lilo aku ai oe i haku no keia home, aole loa e hoea mai ana ka la e hookaakaaia ai kou maka i hapopo i keia wa."

            Ma kela wahi o na olelo hailiili a Mr. Waila i kauoha okoa ae ai o Robaka ia Anlu, e kulaʻi aku ia Waila ilalo o ka honua. o ke koheoheo aku la no ia o ua kanaka nei a waiho ana iluna o ka mauu a o kana keiki aku no ka ukali mahope on a, a o ka lakou nei o ka lohe hope ana aku, o ia no na olelo kuamuamu o ka hailiili. mai na lehelehe mai o Waila, aole nae he hooloheia aku o kana mau olelo.

MOKUNA V.

            Alaki aku la o Mr. Kamaki ia Haliaka noloko o ka rumi a Robaka i kauoha mai ai iaia, a i ko laua hoea ana aku maloko olaila, kokua aku la ua wahine nei ia Haliaka, ma ka wehewehe ana i kona mau lole, me ka noke pu ana aku i ka niele, i na mea apau e pili ana i ka mare i hookoia ma kela po, o oiai nae ua hele o Haliaka a piha loa me ka maluhiluhi, ua pane wale mai la no oia ma na mea a kela wahine e niele aku ai iaia, me ka houuku loa ana i kana mau mea e kamailio mai ai.

            II ka hala ana paha he hapalua hora o kela nanea ana o Mrs. Kamaki me Haliaka, ua haalele aku la oi a ike wahine opio e hooluolu a hoi hou mai la no ka hale malalo, no ka lawelawe ana aku i kana mau hana i koema kela po.

            Oiai, aole he mea hou aku i koe a Robaka e hama ai, na hookuu aku la oia i kona mau hoaloha e hoi no ko lakou mau wahi a hoi aku la no hoi oia maloko o kona rumi no ka hooluolu ana me kona mihi ole, no kana mea i hana aku ai, ma ka hoopakele ana ae ia Haliaka, mai ka poino mai.

            Haliaka no a wehe mai k alaula o ka malamalama ma kekahi kakahiaka mai, o ka puoho mai la no ia o Robaka mai kona hiamoe mai, a mahope o ke komo ana iho i kona mau lole. iho aku la noloko o ke keena hookipa a lalaila oia i loaa aku ai ia Haliaka, i ka wa o ka wahine opio i ala mai ai, he hookahi hora mahope mai.

            I kela ike ana mai o Robaka i ke komo ana aku o kana wahine opio. ku ae la oia iluna me ka hele ana mai a hoopili aku la ia Haliaka i kona umauma, me ka honi hoomaumau ana iho. alaila alakai aku la oia ia Haliaka no kekahi noho paipai me kono noho ana iho no hoi ma kona aoao a i mai la :

            "Ua makemake nui au e hoohala kaua i kekahi manawa ma ke kamailio pu ana no na mea e pili ana ia kana no ka nee aku o ko kaua ola ana; nolaila aole a kaua hopohopo hou ana iho i koe, oiai he kane au nau a he wahine hoi oe naʻu e hoike pau kaua i ko kaua mau manao ma na mea apau.

(Aole i pau.