Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 44, 29 October 1920 — Page 2

Page PDF (1.63 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

KAMEHAMEHA MA LIHUE

WILLIAM KAMAU,

            Lunahoomalu o na Ahahui Ekolu. Pearl City, Oct. 19, 1920. Solomon Hanohana, @, Lanahaoponopono o ka Nupepa Kaokoa, Aloha kaua: --E oluolu hoi oe ina he wahi kaawale kekahi o kau pepa, e hookomo iho oe i ka makou puolo waimaka e kau ae la maluna.

            Ua haalele mai o Hattie Kuikahi ia maua na makua amen a pokii i ka la 2 o Okatoba, 1920.

            Ua hanauia oia ma Kahului, Maui, I Iune 28, 1899, mai kona mama Hattie Kuikahi i haalele mua mai i keia ola ana. Ua piha i kuu lei na makahiki he 21 ame 3 mahina o kona hanu ana I na ea hu`ihu`I a hala aku la.

            Ua hoopaauaoia oia ma na kula aupuni. O kana kula hope i hele ai ma Maunaolu Seminary no ia, no ua !nakahiki ekolu, a na ka ma`I i kono mai iaia e haalele i ka uaauao.

            He aneane ekolu makahiki ana I hoomanawanui ai i ka ma`I, me na hooikaika ana e lanakila oia main a popilikia mai, aka ua hiki ole nae, no ka mea ua nui ka ma`i.

            Ua kii mai ka Makua Mana Loa i kna o ka uhaue, a waiho iho la i ke kino puanuauu na makou e kumakenu aku.

            Ke haawi aku nei makou i na hoomaikai he nui ia Joseph Mo fat, Ah Nim Wong, Mr. ame Mrs. Kapohakimohewa, Mr. ame Mrs. S. R. Maples no ka lakou mau kokua ame ka poe no hoi apau i makana mai i na ho-ke pua, no ka hoohiwahiwa ana mai I ke kino puanuanu o ka maua leialoha he keiki.

            Ke haawi hou aku nei makou i na hoomaikai ana i na Brother Foresters o Kahului, na hoaloha, pela pu no hoi me Rev. L. B. Kaumeheiwa uo ka ukali ana no kona halelua.

            Hoonaniia ke Akua ma na lani kiekie loa, he malu ma ka honua, ho aloha uo I kanaka.

            Ke hoomaikai pu nei I ka Lunahooponopono o ka Nupepa Kaokoa ame kona mau keiki.

            O makou no ka ohana,

                        DAVID KUIKAHI,

                        LIZZIE KUIKAHI,

                        DAVID KUIKAHI JR.

                        JOS J. JUIKAHI

                        MRS. LILY JKUIKAHI

 

UA HILIIA ANEI KE KEIKI A MOKU KA OPI?

 

            He ninau keia I hoala ia ae mamuli o ka moku ana o ka opi o kekahi keiki hapa-Hawaii nona na makahiki he 12 i hoihoiia aku 9 ka halema`i ma Kapa`a ma e lapaau ia ai, o ke kumu o ia moku ana, e like me ka hoakaka a ka makuahine o ke keiki, mamuli ia o ka liiliia ana e ka makai o na keiki kolohe John D. Holt, me ka ikemaka aku o ka Lu@akauawai Cornell Franklin o ka aha hookolokolo o na opio.

            Ua hooia ae ka Luuakanawai Franklin ka Makai Holt ame kekahi poe e ae i ikemaka i ka hiliia ana o ke keiki, ua hoole nae lakou aole no kela hiliia ana ke kumu o ka moku ana o ka opi o ke keiki. Na ka lunakanawai ka i kauoha i ka makai e hili i ke keiki i hoopa`i no kona aihue mau, he hewa hoi a ke keiki o ka ae ana ae mamua o ka aha ma ka Poakolu aku nei i hala. Ua hoopiiia ae keia keiki no ka aihue ana i kekahi postal card mai kekahi halekuai mai ma ka Poalua aku, a ua opuia oia a hoihoiia aku e hoopaa ma ka home e hoopaaia ai na keiki kolohe a ao ia po, a ma ka Poakolu ae kona laweia ana ae mamua o ka aha hookolokolo o ha opio. Ua ae keia keiki i kona laweia ana ae mamua o ka aha hookolokolo o na opio. Ua ae keia keiki i kona hewa aihue, a ua ninau aku ka Lunakanawai Franklin iaia i kana hoopa’i e makemake ai, o kona hiliia paha me ka huipa a i ole o kona hoihoiia aku paha i ke kula o Waialee. Ua noi ae ua keiki la e hiliia oia, nolaila, ua kauoha aku ka Lunakanawai Franklin i ka Makai Holt e hili i ke keiki ino ka ili kalapu hookala pahi umiumi no ekolu manawa a ma ia manawa i hiliia ai o ka lunakanawai pu kekahi i ikemaka aku ia hiliia ana, aohe nae he moku o ka opi o ke keiki ia manawa, a mahope o kela hiliia ana ua laweia aku ke keiki no ka halema`i ma Kapalama no ka lapaau ana mai i kona wahi i hiliia ai ma ka auwaina la Poakolu, a na Mrs. Thayer ame Miss Lucy Ward i hoihoi aku iaia i Kapalama, a ma ka nanaia ana o kela keiki ma ka halema`i, a ninauia ke kumu o ka moku ana o kona opi, ua hoike aku kela keiki ua moku oia i ka ili kalapu hookaia pahi umiumi i hiliia ai oia.

            Ma kekahi la o kela pule aku nei I hala, oiai ka meakakau nei e kuo`e hele ana ma ke alanui ua halawai aku la au me kekahi o ko`u mau hoaloha nona ka inoa o Keaka, a he hoahana no`u no kai o ka uwapo.

            Mahope iho o ko maua kuka iolelo ana ua kaha aku la maua iho no ka makeke, a ia maua ma ko maua alahele ua halawai aku la maua me kekahi no o ko maua hoahana o Keoni. i ho mana halawai ana aku me ia, ua lona like hio la ia maua ka ike aia kekahi mea nui iloko o ka noonoo o Keoni, he mea hoi na Keaka i ninau koke aku ai a he hoolohe wale aku no ka`u.

            “Ea, ano kaumaha mai nei hoi kou nananaina i keia kakahiaka, aohe hoi oe pela i na la ae nei i hala? Heaha mai nei hoi keia ou e Keoni?” wahi a Keaka i ninau aku ai i knoa hoaloha i ko laua hui ana ae.

            “O ia no hoi: mea hoi kau i kahi mahine, I hoi aku paha ka hana i ka po nei me ko`u wahi ma`i no hoi o ka nae, me ka manao la hoi o ua luahine nei la hoi ka puu maha eia ka auanei e hana apiki mai ana kela,” i pane aku ai o Keoni.

            “Heaha ka apiki o kahi luahine?”

            “Heaha mai auanei, I pai aku hoi au no ko`u wahi pilikia, o ko ia la ninau kok@ mai la no paha ia me kea no ho@ huhu: Ea, owai ana kau elele e koho aua I ka la elua o Novemaba.”

            “I aku nei hoi au, ka ua ike no paha oe i ka`u elele no hoi e koho mau ai i na kau ae nei i hala, o kahi haole no hoi o Likana Eliwai @ i keaha la!”

            “Kahuhu, he kou no oe o kahi kanaka lapuwale, mea ae no o Likana, o Likana wale iho la no ka hoi i ka waha. i keia po e lohe oe, ua hooholo au i ko`u manao e haalele ia ana oe e a`u, aia wale no a koho oe i kuu elele i hiliuai ai, a i hilinaiia e ka lahui no na makahiki he umikumamawalu i hala ae nei, i ke Alii Kuhio, alaila nana aku au i kou pilikia.”

            “I lawa uo ka hoi a pau kana kamailio ana o ka huli koke aku la no ia o kona alo i ka paia, a ia`u e lohaloha a hapapa poeleele wale ana no. Nolaila, e ike mai oe e ka hoaloha, e koho ana au ia Kuhio i keia kau i ole au e haaloleia e kuu wahine.”

            “Pilikia i`o no oe; aka, ina o kau elele ia o Kuhio ea, i hookahi ko kaua koho like ana aku iaia, i ole e lohe i ka leo o ka`u wahi luahine,” alaila haalele like iho la makou no ka makeke ka pahu hopu no ke kuai aua i mau wahi i`a ouo na ka laua mau mea aloha he wahine.

            Oia i makou i hoea aku ai i ka makeke, ike aku la makou he puulu nui o ko makou mau hoaloha e kuku nui ana ma kekahi aoao mai o ka makeke, a ia wa hookahi no ikeike aku la i kekuhi o na lima o kekahi, a oiai hoi na mea e ae o kunou aku ana a kunou ai na poo, he hoailona a makou e ike nei e hoapono mai ana lakou i na mea e wehweheia mai ana imua o lakou e kekahi o lakou. i keia wa ke ike pu aku nei no makou nei i ua mau hoaloha nei o laua @aole loa he hookahi o lakou i n@le I ka paa mai I kahi puolo i`a ma ka lima, nolaila, pano mai la o Keoni ia maua penei:

            “Ea, ke kuhi mai la na lima o Kale, me he mea la no hoi he mau mea ano nui kana e kekahekahe mai la. E iho kakou malaila i lohe i ka lakou mau mea ano nui.” O ko makou hele aku la no ia a ku ana.

            “Halo, o oukou mai la ka ia,” i mahamaha mai ai o Kale ia makou.

            “Ae; makai aku nei hoi makou me ka manao e komo mai ana hoi ka Manoa, e ia ka hoi o ka la apopo koua la komo mai. Ea, ola no kauhale ke paa puolo mai nein a hoaloha,” I pane aku ai o Keoni.

            “Ka, pela no ka hoi paha. Pehea puanei makou e nanamaka ai i ka makou mau mea aloha he mau wahine,” wahi a Kale me ka akaaka ana ae.

            “Pololei wale hoi oe. O ia no hoi keia o ka hele aua mai la. Ea, ike mai nei makou ia oe e kuhi ana kou mau lima, kohu mea ka hoi e haiolelo ana oe imua o lakou nei!” i ninau aku ai o Keoni.

            “Ka, e walaau ao aua hoi makou i kahi haole, ia Eliwai no hoi paha a kakou. O ka makou ia i noke iho la, me ka lokahi ana o ko makou mau manao nona no ko makou mau haloka elike me na kau i hala aku la; nou ea noho hoopaapaa ana, a no ka mea he @ulu paoa mau oe nona i kela ame keia kau, a aohe kekiao makani nui nana e kula`i i kena laau i kanu ia e ke kauaka makua,” wahi a Kale me ka aka aua iho.

            “E, auhea oukou, e koho ana au i ke Alii ia Kuhio, aole e hiki ia`u kea lo ae. O Kuhio ka`u elele I keia kau,” i pane akuai o Keoni.

            “Ea, heaha mai nei hoi keia ou e Keoni?” i olowalu like mai ai lakou.

            “Heaha mai auane hoi kau; mamuli wale no hoi paha ia o ke aloha i ka`u wahi luahine, elike no hoi me ko oukou aloha i ka oukou e paa mai nei, i na puolo na lakou, a pela no hoi keia,” alaila hoike aku la o Keoni o kahi moolelo pokolo ana o ka hoike ana ia Keaha ma ka manawa mamuu aku, a i lawa no a pau kana moolelo, o ka wa no ia I kaha iho ai ka Kale wahi luahine, a paa ana no kona lima me ka hoopuka ana mai i keia mau huaolelo:

            “Ea, i huli mai la au ia oe, no ka ninau ana aku ia oe no ka manawa hope loa no kou koho a koho i ka`u elele ia Kuhio i keia kau. O ka`u hana mau ia e koi nei ia oe o koho i ka`u elele oia nae, paakiki no oe i kau ia Likaua; nolaila, i lohe oe I keia wa, iua aole oe e koho aua i ka`u olelo, alaila, ua hiki mai i ka wa o ko kaua kaawale ana. Ua hooholo au I ko`u manao pela, a ua makaukau ko`u mau wahi opeope i keia wa e kali wale ana no i kau olelo hooholo.”

            I lawa no a pau na olelo a kela wahine i ka hoopuka imua o kana kane, na ikeia aku la ka oni wale mai no o kela ame keia mea iwaena o kela puulu, alaila, pane aku la ke kane penei:

            “Ea, e opu alii iho no hoi oe; a oia ka`uia oe, mamua aku oe a mahope aku nei no hoi au, a i kauhale aku kaua e hooponopono ai maluna o keia ninau.”

            O ke kaha aku la no ia o ka wahine hoi ana i kauhale, a i kona hala ana aku, ua paue aku la o Kale i knoa mau hoa:

            “Ea, auhea oukou e o`u mau hoa, o kakou like no ka i ike iho nei i na mea i hanaia amen a mea i hoopukaia main e ie ka`u aliiwahine, a nolaila, i mea e haunaele ole ai kauhale ea, ke hoike aku nei au ia oukou e hooko ana au i ka olelo a ka`u aliiwahine. E koho ana au i ka Elele Alii Kuhio, a iua he aloha oukou i ko oukou mau home, he mea pono ko kakou huliamahi ana e koho iaia.”

            “Manao au ua pololei oe,” wahi a kekahi, “he mau a`o maikai loa kena wahi hoi a kekahi, “ae, o ia maoli no ka pololei loa. E hooholo kakaou e koho i ka moho elele iloko o kakou” i olowalu like ae ai na mea apau, a hu ae la ka`u uka a no ka mea owau wale no kahi REpubalika ileko o kela ouna.

                        KEIKI O KE KOOLAU

NA HUA MAIKAI O NA HANA HO IKE O NA KULA SABATI O OAHU

 

            E Mr. Lunahooponopono, Solomon Hanohano, Aloha:--E oluolu mai oe i kekahi o na kolamu laahia o kau nupepa, no kela wahi poomanao maluna ae, a nau hoi ia e hoike aku i ka lehulehu o kou poe heluhelu.

            O ka nee ana o na hana hoike hapaha o na Kula Sabati o Oahu I keia hapaha e pau ana i ka la 30 o keia mahina, he @eu aku o ka nani ame ka luaole o @a hana i hanaia e kekahi mau Kula Sabati olike me na mea i ikeia, a o ka nee ana paha ia o na hana o keia keaetulia elua.

            Ua hoomakaia ka malamaia ana o na hana hoike o keia hapaha mai ke Kula Sabati o Kaneohe, Augate 1, 1920, nona na haumana he 30 ame na lulu dala he $32; he maikai na hana, aole i kuheaia na lima kokua.

            Augate 8, 1920, Kula Sabati o Waikane. He ulumahiehie na hana i lawelaweia, a ua piha maoli i ka hauoli, a no ia hauoli ua hui mai o Kaneohe, Hauula ame Kahuku nona ka huina o ua haumana he 113 ame na dala I luluia he $316; aohe mamua aku, akahi wale uo; he hua maikai no na Kula Sabati o Oahu.

            Augate 15, 1920 Kula Sabati o Hauula, ua ka Hope K. K. S. Nui i malama na hana, Sam K. Kahele; he maikai na hana, a he 94 haumana amen a dala i luluia mai he $300. Ua hui ae o Waikane ame Kahuku, a o ka mua loa iho la no ia o ka ikeia ana o na loaa o ia Kula Sabati, elike me ia huina. Hoomaikai nui!

            Augate 22, 1920, Kula Sabati o Kahuku. He uuku keia wahi Kula Sabati, he hoonahoa no mae; ua hui mai o Waikane, Hauula ame Makua; huina o na haumana he 116, makaikai he 28 ame na dala i luluia he $320. Nui ka nani a lewa i`o uo ua aina nei i ka makani.

            Augate 29, 1920, Kula Sabati o Makua, na kona Kahu Kula Sabati no i malama na haua.

            Sepatemaba 5, 1920, Kula Sabati o Waialua. O keia ka hoike hui o na Kula Sabati o na Koolau, a o ia no kona hoike hapaha. O keia ka papahana hou a ke Kahu Kula Sabati Nui o Oahu, e malamaia i hoike hui no na Kula Sabati o na Koolau iloko o ka hapaha, a pela no hoi me ko na Kona.

            Nolaila ma Waialua ka hoike o na Koolau a ma Ewa hoi ko na Kona i kona mauawa hoike hapaha. Ua hiki mai ua Kula Sabati o Kaneohe, Waikane, Hauula ame Kahuku. Na haumana i hoikeia he 282, a o  na dala i luluia he $635. He nani na hana i hanaia, a ua piha maoli me ka uhane na hana; ua hoi na mea apau me ka hauoli. @ulu no I ka ehukai na haumana o Wailua, nee aku imua!

            Sepatemaba 5, 1920, Kula Sabati o Waianae. Na ka Hope Kahu Kula Sabati Nui, Mr. Sam Kauka i malama na @hua; ua hui ae mala@a na mahele Kula Sabati elua o Kaimuki, ma ke alakai ana a Mr. Geo Makaleua; he maikai na hana, a o na haumana i hoikeia he 100 ame na dala i luluia he $210. Kau ia na maka imua.

            Sepatemaba 12, 1920, Kula Sabati o Ewa. O keia no kona hoike hapaha a hoike hui o na Kula Sabati o na Kona. Ua hiki mai o Makua, Waianae, Kalihi me Moanalua, Kaumakapili, Waialua amen a mahele elua o Kaimuki. He hoike ano nui keia o ke Kula Sabati o Ewa, elike me ke Kula Sabati o Waialua; ua nani a maikai na hana; moe no o Ewa a ala mai, ohi no i na hua maikai; huina o na haumana he 142 ame na dala i luluia mai he $430.

            Sepatemaba 19, 1920, Kula Sabati o Kalihi me Moanalua. O kona hoike hapaha no keia; he nee maikai, kani ae Haleluia na hana o ke Kula o Kalihi me Moanalua, i ike ole ia ma ka moolelo o na Kula Sabati o ka Mokupuni o Oahu. Ua laweia main a nani liko ole i pau ole i ka hoikeikeia mai, mai ke Kula Sabati mai o Kalihi me Moanalua, Waianae, Kahuku, Kaneohe, Makua, Ewa, Kaumakapili, Kawaiahao, Kalihi, Maluhia, Kaimuki, Hauula ame Kualoa. Ohana o D. Kalapa. Aole he mea hoohalahala.

            Ua lawelaweia na hana a pau I ka ho@a 4:20 p.m. Na haumana I kulaia he 271 ame na dala I luluia mai he $1300. He mau hoailona keia o na hua maikai o na Kula Sabati o ka Mokupuni o Oahu, ma kea no ua hanau hou ia na Kula Sabati, elike me ka olelo “E hanau hou ia oukou e pono ai.”

            Sepatemaba 26, 1912, Kula Sabati o Kawaiahao. He maikai na hana i hanaia, a o ka mua loa no hoi keia o ka hoike i malamaia i loaa i kona waihona na dala he $84.19. Aole mamua aku.

            Ko oukou hoa paahana,

                        JAS H. S. Kaleo,

            Kahu Kula Sabati Nui o Oahu Sept. 27, 1920.

 

E KOHO IA HON. DAVID M. KUPIHEA I LUNA MAKAAINANA, APANA KOHO ELIMA

 

            He eha wale no mau kumu ano nui e hiki ai e hookuponoia na moho holo balota no ka ahaolelo, a oukou e na haku makaainana e noii a e nana mua ai, heaha ma ke kua, a heaha ma kea lo, i waiwai ka baloka a oukou e haawi aku ai, peuei:

            1.   He kanaka kuokoa, nona ponoi kona noho ana ma na ano apau.

            2.   He kanaka i loaa ka makaukau ma ke kanawai, a maopopo ma na olelo a i elua; sure oluna, sure olalo, lawa kupono ma kona mau aoao apau.

            3.   He kanaka e paa ana i ka Pono Kivila laula o ka lehulehu, aole no ke kuai a piepiele wale aku.

            4.   He kanaka I hou hou mua ole ia, na pukaihu (stool pigeon) e kekahi puulu hapuku waiwai.

E hoopaanaau i keia mau olelo e kau ae la maluna, pela e maopopo ai ia oukou kea no o ia mea i kamailio mau ia he hoopono ma ka ahaolelo.

Eia hou he olelo naauao a kahiko: No ka home: “He ikaika ke kanaka i ke kaena i ka wa pilikia ole, aka he hohewale i ka wa o kona pilikia.”

No ka ahaolelo: “He ikaika ke kanaka i ke kaena, oiai mawaho nei, aka, he hohewale a he maka`u wale i kona komo ana ilaila.”

            --Kupihea, (Fighting) Dave.

E o`u mau haku makaainana, eia mai ka Kupihea ma mau kanawai i hooikaika ai no ka pono a pomaikai o kakou no apau loa e noho nei ma ka Paeaina holopuni o Hawaii nei:

1. Oia ke kanawai e hoihoi mai ana i ka pono lawa`ia iloko o ka lima o na oiwi a kupa Amerika o Hawaii, aole i ua lahui kupa ole.

2. O na oiwi kupa Hawaii a hoaaina iloko o na kai konohiki apau o Hawaii nei, o lakou wale no ka i maopopo I ua ano apau o ka malama ana i ko lakou mau kai elike me ia i malamaia i ke au kahiko.

3. O na kai lawai`a apau iloko o kela ame keia mokupuni apuni koia Teritoro e lilo mai ana  ke aupuni e hawaiia na hooponopono ana iloko o na lima o na kupa hoaaiua e noho ana maloko o kela ame keia aina nona ua kai lawai`a la.

4. O na kupa oiwi a hoaaina paha e noho ana maluna o kela ame keia aina, nona ua kai lawai`a la, @a lakou ponoi no e hooponopono i na mea apau e hiki ai e hooulu aku, e hoola aku, a e hoolaha aku a e hoomahuahua ae i ka ulu ana o ka i`a malalo o na loina ulakai kupono a maikai e hoonui aku ai i ua pomaikai o ko lakou mau kai lawai`a.

5. E hookaawaleia i @ila haawina dala e ke Aupuni Teritore, no ke kuai ana I na pono kai konohiki apau ma keia Teritore a hoihoi ae iloko o kela ame keia Kalana a Kulanakauhale paha, a na lakou e malama i ua mau kai lawai`a la, no ka pono a pomaikai o ua kupa Amerika ma keia mau paemoku.

No ka pono a pomaikai o na makaainana Amerika e noho ana maluna o keia Teritore.

            Ma ka noii pono ana i ka moolelo lawelawe hana kanawai maloko o ka ahaolelo kuloko, iwaena o na kauaka Hawaii i hoo@@@@@ e ka lehulehu o keia Teritore, ua hoomaopopoia e ka Hon. David M. Kupihea oia ka helu kiekie loa o ka makaukau me ka piha eleu a wiwo ole me ke kui`o ma ka ka hana e @aawiia aku ai na mahalo kiekie ana mai ka lehulehu aku.

            O kona makaukau ma na olelo a i elua, kona maka`u ole, kona kokua liko a hooikaika pa aku i na kanawai kupono a kona mau hoa hana malihiui, ma ka lawelawe hana o ka Hale, o ia kekahi kumu nui nana e ume mai i ka noonoo o na hoa o ka Hale, a lele mai lakou e kokua nui loa iaia; ma ka wa e ulu mai ai na ninau ano nui o ka manawa a pela me ka hiki ana e holopono kana mau kanawai @onoi, ma kona wa e @i aka ai no na kokua ana mai ia lakou mai.

            Ua waeia oia i alakai kanawai ma ka papahele o ka Hale ma kekau mua loa o 1903. Nana no i hookau aku ia Kahapula Opio (F. W. Beckley) I lunahoomalu uo ka Hale, oiai he umi wale no ko kakou nui ma ka aoao Home Kula, he iwakalua na Repubalika. O ka moolelo o ia kau ka hoike no, kana mau lawelawe hana ana.

            1913, wa hou ia oia i alakai kanawai no ka Hale, kau o 1913, o Hon. Joseph M. Poepoe, kana kumu, kona hope. E nana i ka moolelo o ia kau. S. S. Paxson, kokua ekolu.

            1915. Oia hookahi wale no ka i puka a noho ma ke kau o 1915, a oia pouoi wale no ka i pailata i kona moku iloko o na iaea he nui, ahiki i ka pau ana o i akau. Ua kokua na hoa kaukanawai o ka aoao Repubalika iaia ma kekahi mau ninau “hoopilikia o ka manawa i hoouluia” ae a ua lanakila no.

            1917. Wae hou ia no e na hoa Demokarata, he umikumakahi ka huina nui, a lilo hou i alakai kanawai no ka papahele o ka Hale. O Wm. Mossman, kona hope; Wm. E. Miles, kokua ekolu.

            1918. Kau kuikawa, like no na alakai hana me ke kau o 1917.

            1919. Wae hou ia no e na hoa Demokarata, he elima i akoakoa ae ma k@ keena o Kumalae: aponoia i alakai kanawai no ka Hale, kona hope aku oia o Hon. J. Kumalae ame Hon. J. Kalakiela Puali ka hau nui i ka hau iki. E nana i ka moolelo o ia kau.

            1920. Ke hole hou nei no ke koho hou ia mai e oukou e na mana koho o ka Apana Elima ma keia Poalua iho, ia 2 o Novemaba, 1920.

            “E lokahi mai kakou ka Apana Elima.”

                        DAVID M. KUPIHEA

 

HE HOOMAIKAI NO KUU KUKU MRS. KOLEKA KEKUA UA HALA

 

            Solomon Hanohano, ka Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa. Aloha kaua a nui loa:--Ke noi aku nei au i kou oluolu, ina he wahi kaawale kekahi o kau hiwahiwa, a nau ia e uwila kau ma na kihi eha o ka aina, o ia hoi o kuu kupunawahine Mrs. Koleka Kekua, ua hala, a he hoomaikai nei makou ia oukou ka poe apau loa i hele mai e ike i ke kino wailua o ko maua kuku aloha.

            Ua hala, ua pau ka lohe ana i ka leo o ke kupuna, ua nalo i ka polikua o Kane; auwe ke aloha i kuu kuku e!

            Aloha ka leo o ke kupuna i ka olelo mai, auhea aku nei oe! I waiu na bebe; auwe ke aloha e!

            Ua pau kou lohe ana i kona leo, i ka i mai pehea o bebe ma! Auwe ke aloha i ka leo o ke kupuna, ua pau, ua nalo.

            Ke haawi nei au i ko`u papa, Mr. ame Mrs. Hapakuka i ko olua kokua ana mai ia maua i na hora o ke kaumaha, apela pu no hoi me ko`u u@ele me ko`u aunty, Mr. ame Mrs. David Antone i ko laua hele ana mai e ike i ko laua aunty; mea ole ke anu o ka wanaao, a pela no hoi knoa kaikunano Jerry Buru, a pela no hoi me ko`u aunty ame ko`u uncle Mr. ame Mrs. Kauwekane, i ko laua hele ana mai e ike i ko laua aunty, a ua ike uo lakou i ka hanau hope o ko lakou aunty.

            Ke haawi hou aku nei au i ko`u hoomaikai I ka ohana apau loa i hele mai e ike i ko maua kuku me ka lakou mau bo-ke pua nani loa, a na ke Akua e kiai ia oukou apau loa, amene.

            Ke haawi aku nei au i ko`u hoomaikai ia oe e J.S. Poepoe, a na ke Akua e kiai ia oe, a e hooloihi hou aku i kou mau la, e hoomaikai kakou no kuu kupunawahine i hala. Hoonani ia ke Akua ma ka lani kiekie, he malu ma ka honua, he aloha i na keiki a kanaka.

            O makou no na moopuna i hooneleia i ke kupuna ame ko makou kupunakane i hoo@eleia i ka wahine.

            MRS. ANNIE SWIFT,

            MISS JENNIE HAPAKUKA,

            J.K. KEKUA

Hoonolu Ranch, Oct. 21, 1920

 

HAINA NANE

 

            Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa, Aloha oe:--E oluolu mai oe i kahi kaawale o ke Kilohana a ka Lahui no ka`u haina o ka nane a J.W.K. Kakelamaluikaleo.

            Ninau 1. He keiki au ua kupa papa hoi i ka aina a ma ke kai; ina au e loaa ole ia oe malaila, alaila e kakali malie oe, a@a ahiki mui Mahealani, e manao iho oe owau @e hoa. Owai au ia oe?

            Haina: Kana. Kana aina, kaua holoholona, kana halo, kana kuleana, kana loa, he keiki ua kupa, papa i ka aina me ke kai.

            Ninau 2: He malihiui au i ko alo, ua kamaaina no nae i ko leo, a pela au i lilo ai i aikaue hulumanu na ke onaona; ua noho pu no au me oukou , mili a malamaia, a lilo i mea hooko i ka makemake o ke kauoha. Owai au ia olua?

            Haina: Wai.

            Aole keia o k@wai e inuia ai, aka, he waiwai hooiliua keia maik na kupuna mai, e lua ku niho palaoua ka lei, na mea imua o kea lo, o ke aikane hulu manu ame kekahi mau waiwai hou aku, mili a malama pono ia; a lilo hoi i mea hooko i ka makemake o ke kauohu, main a kupuna mai.

            Ninau 3: He inoa au ua kaulaua puni na moku, loaa ae uo au ia oe I ka moku o Mano, aia au la i ka piko o Waialeale malalo pono, ma ke kowa o na mokupuni: i ole au e loaa ilaila, alaila loaa ae au ia oe i ka poli o kawaikini, e hooipoipo ana me ka leo o ka ohe a Kanikawi. Owai au ia oukou!

            Haina: Umi. Aole keia he umiumi huluhulu, aka o Umialiloa. Kaulana apuni na moku.

            He moku o Kauai, no Ma@okalanipo; o ka haule ana mai o Mookele i Puna, no Puna au a ka la puka i ka malamalama o ke aweawe au i noho a kuakahi. Hookahi au mea e kau nui nei I ka boku alakai o ka Pakipika.

            Ala ma ke kowa o ka mokupuni, puni ka Baibala i ka huliia, e hooipoipo ana me ka kanawai, ka olelo a ke Akua; a e o ka inoa, na aloha ekolu, kanawai umi, o Iehova.

            Me oe ko`u aloha, me ka mahalo nui loa e J.W.K. amen a alii o kuu aina, kuu lahui Hawaii ame oe e Mr. Lunahooponopono ka`u hoomaikai nui loa.

                        Owau mau loa,

            D. H. KANAIPAPAHAOHAOOKWALOALII

 

            Ua hopu hewa mai la oe i ka loli i ka i`a maka ole, eia iki iho no kahi e@ ke pili ae la ma ko mau wawae, huli hou ia mai!—L. H.