Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 44, 29 October 1920 — He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio. [ARTICLE]

He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio.

L":- - r.c opiopio loa kon kino e- llaliaka. e hiki j '».<• !,'.<.!naop»,p.> i ka nui aine ke ko ? iko'i o na hana i ;nahu:a ou. ma ke ano he wahine* niare; o ko'u inakei -• hfM.kna-.vak* loa aku oe i na noonoo apau, no kou ■ :i he »\ahine :nai e; a e lawe mai i kela noonoo kahiko, he » ; oj>u» oe i mare ole i,ke kane, no ka mea aole o'u .-koMak:- e li'o ko kaun mareia ana, i mea hoopilikia akn i k-.'i tinonoM. i'oko o ua makahiki i koe au e noho aku ai ./k<» o ke kula. kei.! }uile ae e pau ai kou manawa hoomaha, a elike me - . « i r>.ik<- inua aku ai oe, i ko'u manao i ka j)0 nei, he mea ikm non. ka huli hoi hou aiia akvi i ke kula, aia oe a hoo- • lin n;ai m ena palapala hoomaikai, ia \va oe e huli hoi mai . ;« ma ke uno he hakuwahine no Kiliva Hale nei." j 'Pelioa. «• ae aua no anei oe, e huli hoi mai au i Kiliva llale| :h •. n.a na mauawa hooinaha o ke kula?" wahi a ] laliaka, noj :,nkcinake e ike i ko Robaka manao noua ma na manawa' 1 t aole ana wahi okoa aku e manao ai e hele, koe ~!t e kouoia mai ana e kona mau e hoi no • lakou r:iau honie. Aoie au niea e hopohopo ai. mai keia manawa aku, no ka • ; a <■ .»e ke kuieana i keia home, elike me kou kiileana ana • ui'u. ma ke ano he kane mare nau. Ua hiki ia oe ke hoi ::: :;a nianawa apau au e makemake ai, ine kou nana ole ae . .i aku ke a}>or:o ana mai ia'u aku. "i /;; hou kekahi mea a kaua e noonoo ai," i hoomau hou ; ku ai na ka Rohaka kamailio ana. *' 0 oe ka hooilina no kekai \>. aiwai mn". a ma ke ano he kuleana kou e koho ai, i ka mea . .un h(sojkonojK>no i kela waiwai. o ka'u e ninau aku nei ia j • iv."ii kau kanaka kupono i manaa di. no ka nana ana i kou j : ..iU waiwai:" j "Aok- a'u :nca kupono i noonoo ai, o oe wale no e RoKe waiho aku nei ku i ka hooponopono aua i ko'u wai-; »i ik>ko o ka poho o kou mau lima, a no ka īnea no hoi, o ka'n kane mare." "Aoie no au i inakemake e lawe mai i ke ko'iko'i o ka hoo;M.«opon<» ana aku i kou mau waiwai. aka nae, he nani ia. ua wAiho mai la no oe e Haliaka na'u e hooponopono aku, aole mea e hoole aku ai, o ka hooko wale aku no i kou mau :.ukemake apau. "'Aole au'e iawe mai ana lie hookahi keneka o kau mau dala, i.c> ko'u luhi. aka«e waiho aku ana au i na <lala apau ma koli :noa. nw ka hookaawale ana i kekhi huina maopopo loa, no kou iioolilo. a e loaa aku ana ia ia oe. iloko o kela ame keia liapaha. Mc he mea la, o keia wale ae la no na mea ano nui a t:aua e kamailio ai :a ina e hiki ana ia oe ke hele pu me a'u i V-e kulanakauliale i keia la, o ka holopono ana ia o na liana ;.j>an. :nc ka hoomamāia mai o ko kaua noonoo." l"a maikai kela mau mea apau i hoolalaia, i'ka manao o Haliaka. a mahope ka pau ana o ka aina kakahiaka, ua kau aku ?:» o Roi>aka me kana wahine opio maluna o ke kaa, a holo aku m» ke kulanakauhale. no ka hui pu ana me ka loio o Robaka. no ka lawelawe ana mai i na hana apau, e loaā ai ka mana r-.n*e ke kuleana ia Robaka e hooponopono ai i na waiwai o kaua wahine o]>io. (Hai ua pahola hikiwawe aku kela mareia ana o Robaka me Haiiaka. me he makani puahiohio la, mamuli o ka puka ana ae o ka meahou, maloko o ka nupepa puka kakahiaka, ua lilo ko iaua nei ikeia ana mai e na kanaka, i mea na lakou e noke īai ai i ka nana. me na manao kahaha, eia nae, aole o laua nei rana aku. koe wale no ko laua ike ana iho. ua kuleana kela i-ne keia pakahi o laua, ma ke ano he kane a he wahine, i inarc i im. ta maialo o na kanawai o kā aina. 1 ka hoea ana aku o ke kaa no ke keena o Mr. Waina, ka 'loio o Rol»aka. a he hoaloha pilipaa no hoi nona, ua liana ko- ( ia iho la kekahi palapila, e haawi ana i ka mana, ame ke knk-ana aj>au. o ka hooponopono ana i na waiwai o Haliaka ?lnk«» o ka lima o Robaka. me ke kakauinoaia ana o ka pala-oa-a. imua o kekahi mau hoike kupono, alaila nonoi aku la o Kohaka i ka loio, e haawi mai i kana mau kokua ana. ina e .ila mai ana he mau ku-e ana iha ka aoao o Uilama Waila, i ka wa e kiiia aku ai na ukana .o Haliāka, e waiho la maloko «i ka ha!e i noho ai o Waila am<f kana keiki. < Hriī nole a laua nei mau haiia hou aku o ke kulanakauhale, «> kr> laua kau hou ae la no ia inaluna o kē kaa, a huli hoi mai U no Kiliva Hale. me ka ulumahiehie o ko laua- mau manao. L a kokoke ae i ka aina a\*akea i kela ntana\va, a laua o ka i»oea aiia inai i ka hale. a i hakalia no a pau ko laua ai ana. ka - mailio aku Ja o Rohaka, j kana wahine e noho malie oia-i ka hak, a e hoohala i kona manawa. ma ka hele holoholo ana mawaho o ka pa. a i ole, ma kekahi mau hana paha ana i niake:nake ai .no ka mea e hele aku ana oia e hui pu nie Uilama, no ka hoike ana aku i kela kanaka, ua hoea mai i ka hopena o kona hoopono]K)no ana i na waiwai o Haliaka, a e kauolia pu rku hoi iaia. e haawi mai i ka pahu lole o kana wahine. No ke kokua ana iaia, ma ka hoihoi ana mai i ka pahu lole ō Haliaka. lawe pu aku la o Robaka ia Analu me ia, a no Halīaka hoi, hele holohoio wale āku la no oia maloko o ka pa, wo kahi a na kumulaau paina uliuli e ulu mai ana. Aia kekahī noho laau loihi e waiho mai ana iwaenakonu o :ia kumulaau. o ko ia nei hele aku la no ia a noho iho la ilalo, me ka noonoo nui ana ,no na mea i hanaia ma ka po mamua uku. a pela iioi na hana a laua o Robaka o ka hele ana no ke kulauakauhale ma kela kakahiaka. Ke ike la ua o Haliaka me ka maopopo loa, i ka loli o kona :mo, o ia hoi, he kaikamahine oia i mareia i ke kane, a no na r.iakahiki ehSt e.poho aku ana'oia me?ke kakali hoomanawanui, no ka hoea mai i ka manawa. ana e lawe ae ai i ke kulana o ka waliine mare: a iloko o kela mau makahiki qha, e hoomakaukau ai oia iaia iho, no ka hookupono ana iaia iho, no kona kulana hou. Xo ka hora-hookahi paha ka loihi o ko Haliaka noho ana ma kda wahi ,e noonoo nui ana, no kana mau mea e liana aku ;ti. i wahi e lilo ai oia i wahine e haheo ai o Robaka, ia wa i ;;ooho okoa ae ai oia me ka leo nui: "Kc hoohiki nei au e hoao na ano apau, i wahi e lailakila ai maluna o ko'u mau ano maikai ole," wahi a Haliaka, -.ne k»na moeuhane mua ole nae, he mea kekahi e lohe mai ana i kek mau oklo ana, a-i hikilele oia, i ka pane ana mai o kekahi niea, xne keia mau olelo: "Healia keia mea a ka u'i O j Pua-Rose e ku mai nei ka liki i Xuuanu?" * Ik>ko o ka 'hikilele anle ka puiwa i ku ino ae ai o Haliaka īluna, a nana aku la ma kahi o ka leo \ pane mai ai, a iloko 0 kona kahaha. i h'alawai-aku ai ka ike a kona mau nlaka, me kekahi wahine opio U'i, nona kekahi kulana kilakila, e ku pono mai ana iinua ona. Ua kahikoia oia nte kekahi lole keokeo, a ke nana aku iaki, Ua kohu wahine kupua oloko o ka ululaau. 1 ka hele a pali ke kua mahine ke ālo, aohe wahi a ka maka e kamawae ae ai, i kau a mea o'ke kohu umeke laau koa kiulii.

Me he mea la, ma ka hoomaopopo aku, aie na' makahiki o | keia kaikamahine opio malihini, ma kahi o ka iwakalua-kwna- ■ inakahi paha.-he kilakila maoli kdna kulaiia, ia kaua e ka ma-1 kamaka heluhelu * kilohi aku ai mailuna mai o ka piko oj kona poo, a hoea'aku i kona mau waWae, ua hiki loa ia kaua : ke koho aku. o ka moiwahme kona hoa e 'kohu-ai. o ke ano j nae o*Jcoua hoea ana mai ma keia wahi, atne kana-'hana o ka. hiki ana mai. oia hookahi wale no ka mea i niaopop'o. j Aole e'-hiki ia Haliaka ke kamailio koke māi i kau a mea o ; kona'piha me ke kahaha, aole no kona'malihini i kda kaika- j mahine, aka uu kamaaina mua no oia; alaila kaa aku la -nia ka j aoao o ke kaikamahine malihini, ke kamailio lliou ana aku ; j "Heaha ia mea au i hoohiki ai, e lanakila e Haliaka>W ana-1 woka?" wahi ana ihe ka nana pono loa ana mdi ma na maka 0 Haliaka. ' £ hoi hou aku ana au i ke kula i keia pūle ae. a ua noonoo. iho nei au, he mea pono ia u, ke hooikaika aku ma na ano; apau.<c holoinua marka ? u mau haawina, martiua o ka aku la i hala." , ! "'Peia i'o ka hoi, a heaha keia kiunu ano nui loa, nana i kono; aku ia oe'e hooikaika ina kau mau haāwina iloko o ke kula r": wahi hou a ke kaikainiahine nialihini, me »ka hoopjnana āna ae. 1 kona mau lehelehe, me ka paliola pu ana hoi o ka minoaka, ma kona mau papalina. . j Aole loa lie wahi lihi hoihoi iki iloko o ,no kela mau! olelo i kamailioia aku iaia, mamuli o konia hoomaopopo ana; mai. i ke ano o ka leo o kona hoa olelo, pela pu hoi ke ano o j kana nana ana aku, e "hoike aku ana, aia ka lili ame ka huwa j iloko o kela kaikainahine nona. ■. O ka niea oiaio loa no nae, aole he makemake iki o Ilaliaka) i kela kaikamahine. No «ka makahiki hookahi a oi aku, ka | hoopalauia atia o Rol)aka Pilakiua me kela kaikamahine, a i 1 ka loaa ana aku o ka lohe iaia, ua poho o Robaka ina | hana honpukapuka waiwai, i hookomo nui aku ai oia i kana j niau 'lala, ua hoouna' koke mai la oia i kekahi leka ia Robaka, i e hoike mai ana, no ka pau o ko laua hoopalau, aole hoi o Ro- j baka e noonoo hou aku iaia, he wahine hoopalau nana; o keia. ke kumu nana i hoala mai i na manao hoowahawaha iloko o • Haliaka no ka mea e ku aku nei imua ona. j Oiai kela kaikamahine e ku aku la imua o Haliaka, | loa ia ae ko Haliaka hoowahawaha nona, mamuli o kona ho-.i ikeike -āku ma kona mau ano mawaho, me he wahine opio; maenlae la, eia nae ua piha kona naau me ka lapuwale, aka nae iioko o kela manawa hookahi, aia no ka manao haaheo. iīoko o Haliaka kahi i wailio ai, no ka lilo ana mai o Robaka! i kaiie mare nana ,a ku hoi kela 'kaikamahine i kahi o kaj hoka, i ke kaiiaka ana i kiola aku-ai, no kona manao kuhihewa; ua poho Kona mau waiwai. ' ! No ka pane ana mai nae i ka ninau -a ke kaikamahine mali- j hini, aea pono ae-la ko Haliaka poo iluna, a nana mai la-hie! na īnaka hoihof, me ka i ana mai: j "Aole he kumu nui okoa ae, nana i kono mai ia'u, e hoo-! ikaika e lilo i kaikamahine ano hou, mamuli no ia o ko'u nana i ana aku ianiua o ko'u ola ana, aia k<? waiho'mai la he mau haua nui a ko'iko'i na'u e hooko aku ai." "Pela io ka hoi/ wahi a Akeneki Hazejafila," me ka noke okoa ana ae i ka akaaka, ma ke ano pahenehene. <fc lna au e aeia mai, alaila e ninau aku ana au ia'oe. heaha keia mau nui ko'iko'i e waiho mai nei imua o kou alo?" i "Aole a'u mei e hilahila ai i ka hoike ana aku ia oe, i ka [ mea oiaio loa, eia ke kau aku nei ko'u mau manaolana e hoea j mai i ka la e lilo ai au i hakuwahine 110 Kiliva Hale, nana e| hehihehi-ku i na papahele o ia kakela nani." y | "Heaha ia mea au e kaniailio mai nei?" i wikiwiki aku ai oj Akeneki i ke kamailio, me kona kulana ana mai ihope, o ia t no oe o ka mea i loaa pono mai i kekahi pUupuu mamua o kona j uniauma. "O oe aku ana anei ka haAuwahine o kela kakela ?" i ".He oiaio kau inea i kamailio nlai la, e lilo aku- ana au i | kapena no ia moku ?" i pane aku ai o Haliaka, me ka hene ,iki. ana iho o kana aka. , . ~ | "Aole loa au e manaoio i kau mau olelo, he keu oe a kej kaikamahine hoopunipuni," me ka <aka hanlo'ulo'u ana iho o| ua o Akeneki Hazelafila, ka mea nae'nana i hoopii aku i ka iioko o Ilaliaka, a o ia kana o ka pane ana mai me ka ikaika: "Ua hiki hoi paha ; oe e noke ana i ka akaaka i kou lohe ole aku i ka mea oiaio! O oe kekahi o na wahine lokoino loa, a piha me ka hookamani. Ua hoike mai oe i'kou ano oiaio loa, mamuli o kou kiola ana aku ia Robaka, mahope o kou manao ana iho, he kanaka ilihune oia, ma o ke poho ana o kana mau (iala, he mea keia e hoike mai ana, ua nana wale-aku no oe iaia ina ke ano he kanaka nui oia o ka waiwai, ua nele nae'kou puuwai i ke aloha nona. I hoike aku nae au ia oe i ka mea e ku ai oe; i ka 'noka ea, he wahine inarc au na Robaka Pilikina ( , i keia manawa!" j MOKUNA'VI. # i "Hc wahahee! He hoopunipuni!" wahi a Akeneki Hazela-j fila, me ka loli koke ana ae o kela helehelena' ulumahiehie | otia, a i ka helehelena haikea, no ka mea,'ua loaa pouo aku j oia, i na olelo e hoehaehaia ai kona puuwai, no ka lilo ana aku! la o Robaka "ia Haliaka." j "Aole loa he hoopunipuni iki iloko o ka'u mau olelo i hoa-! kaka aku nei imua 011, no ko'u lilo ana'he wāhine na 'Roba-! ka," walii a Haliaka me'ka leo o ka mea i piha ole me ke pi-1 hoihoi. "Aole o'u manaoio i kau mau olelo hoopunipuni e keia kaikamahine hilahila ole! "Ke manao nei au he»hana hoopau maiiawa wale no no'u, ke ku ana aku a ho<slohe i na mea oiaio ole mai ia oe mai." "I wahi e pau ai kou pohihihi, ame «kou kuhihewa ea, ke | kuhikuhi aku nei au ia oe, e heie aku e ike ia Mrs. Kaniaki, ame na kauwa maloko o Kiliva Hale, malia na lakou e hoopau mai i ka punawelewele o kou īnau maka." Ua ku maoli no kela pane a Haliaka i ka hoonaukiuki, ka mea-nana i hoopii'mai i ka huhu iloko o Akeneki, a o ia ka uai kūikamahine haaheo nei o ka pane ana aku: | "Ua maopopo no ia oe e Haliaka, aole v loa e hiki i kekahi j ! mea me a'u nei ke ano, ame ka poe i-llke na niakahiki me ko'u, ke manaoio aku i r ka pololei o kau mau mea i kamailio mai nei, j j he wahine mare oe na Robaka. O ka poe apau i ike, a i ka- 1 j inaaina i ko Robaka Pilikina kulana, aole loa lakou e maI noia ana, e ae ana oia e hoohaahaa iaia'iho ma ka inare ana mai i kekahi kaikamliiue hupekole elike me oe." j "He naiii ia aole ou inanaoio mai i ka'u mau olelo, o ka'u e kauolia aku nei ia oe, e hele aku e ninau ia -Robaka, a nana e [ hoike mai ia oe i ka rtiea oiaio loa. Ke manao nei au, mamuli I o kou ike maoli iho no i kou piha me ka hoopunipuni, pela 'oe i manaoio ole ai, i kekahi mea e hoakaka aku ana i na mea oiaio. "Ua kuhihewa maoli 110 oe e Akeneki i kou kiola ana aku ia Robaka. mamuli wale mai no o kou manao, ua puehu aku kana j mau (lala i ka makani, a ua lilo oia i kanaka ilihune, o ka mea oiaio nae, aole oia i poho, he o ia mau kona kulana waiwai a ulakolako, elike me ia au i kapae aku ai iaia nyi kula. Ua lioao no kekahi kanaka epa, e imi ma ke.ano kolohe, i wahi e manaoia aku ai ua poho ka hana ana i hookomo ai i kana mau dala nui hewahewa, ua ko ole nae ia hianao lapuwale ona." '■Uwoki, mai kaniailio hou mai oe ia'u!" i pikanana āku ai ka Akeneki kamaiiio.ana, no ka niea ua hele niai la oia a piha i ka hoonaukiuki, ilo kela lilo ana aku'la o R6baka i ke kaikamaliine okoa, mamuli o kana nlau haila hawawa me ke kuhihewa. "Aole e hiki ia'u ke hoopau iho i ke kahiailio ana aku ia oe, no ka mea nau i hookikina mai nei ia'u e kamailio aku, nolaila,

e lohe oe i na mea apau e poiio ai. Ua haulehia itiaōli no au i ke aloha no Robaka Pilikina, kuu lihane aine kuu puuwai. a ia'u i lohe ai. ua kiola aku oe iaia; ua hiki ole ia'u ke kaohi mai i ko'u mau waimaka o ka hauoli, no kona kaawale loa ana mai kekahi wahine lapuwale mai. elike me oe: me ko'u manao ole no nae, e nana niai ana o Rōbaka ia'u ma ke ano i mea nāna e hoopiha ae i kou makalua. "Ma ka hoopokole ana ae ( -i kekahi moolek) loihi, ua mareia au nie Robaka PiMkina, mawaena o ka hora eiwa ame ka hora iimi'O ka po nei, imua o kekahi mau hoike ekolu, mawaho ae o ke kahunapule, a maloko o Kiliva Hale ko'u wahi i ai, np ka hoau ana i kela mareia.ana:o maua, ma ka'po nei, a maiiaila no au i hele mai 'nei i ka holoholo. "No 'ko R6baka lawe ana aku ia'u i wahine mare nana, pela i paa ai kuu manao, e huli hoi aku i ke kula, me ka hooikaika ana e loaa ia'u na hookupono ana, e lilo i hakuwahine', no Kiliva lfale, haaheo ai o Robakā no kona mare .ana hiai ia'u, aole he vValii kaikamahine hupekole elike nie .ia au i kapa mai nei iali, aka he wahine. i hiki ke helu pu irl iwaena o ka poe halilohano o ka aina. Me keia niau mea apau a'u i hoakaka aku la,<e hiki ana anei ia oe ke Inanaoio mai?" "Aole loa!" i okalakala akii ai ka Akeneki yazel,afila kamailio ana, a no kona hele a ulupuni loa me ka.huhu, hapai okoa ae )a i kona lima ākau iluna a .pa'i aku la ma kekahi papalina 0 Aaliaka. Aole he hookahi huaolelo i hoopukaia ae e Haliaka, no kela hana ku i ka hilaHila ole a Akeneki iaia, aka ke ku malie la oia 1 kahi hookahi, a ftia kahi o ka pana'i ana mai i ka ino'no ka ino ,owaka ae la kona waha a pane mai la: "Ua pa'i mai nei oe e Akeneki me ka hilaihila ole i ka wahine a Robaka Pilikina, aole nae ia he kumu e maweheia ae ai ke kaitla i hoopaaia mawaena o'u ame ke kanaka au i aloha aku ai, a i kapaie aku ai iaia ma kula," wahi ana me ka leo haalulu, e hoike mai ana i kona hoonianawanui ana £ uumi i na mahao inaina, no ka mea nana oia i hoeha aku. "No'u iho, ua nana aku au ia oe e Akeneki ma ke ano he palewawae malālo 'iho o ko'u mau kapuai, no ka īiiea. ma kau'inau hana oe i hoike mai ai. aole loa he knlana lede iloko ou, a'u e hilahila loa ai, i ka hookau ana aku i ko'u mau īnanamanalima inaluna oti." Me kela mau olelo i kaha aku ai ua o Haliaka hele, aole me kela ano hoopepe. aka me ke kiilana o ka wahine i ha?theo no kona niare ana aku ia Robaka, a ke ku aku la hoi o Akenēki Hazelalila nana iaia, me na manao hilahila, no kana mea i hana aku ai maluna o Haliaka. E waiho iki aku kaua e ka makamaka heluhelu ia Haliaka e huli-hoi la no Kiliva Hale, pela hoi ka haalele ana aku ia Akeneki Hazeiafila e ku malie ana me ka hoka ,a e nana aku hoi kaua, i ka Robaka hūakai, no ka hui pu ana me Uilama Waila. - Ma kela lioea'ana aku a Robaka no Lanakila Hale, ka liome 0 Ilaliaka, a o kahi hoi a Uilama Waila e noho ana me kana keiki eepa, e moe mai ana o Uilama Waila maluna o kekahi ahamaka o ka laiiai o-ka hale, a e 'hoopua'i ana i ka uwahi"mai kekahi ipupaka nui mai. - I ka ike ana mai o ua kanaka nei i ka pii ana aku o Robaka ma ke alapii, nanakee mai la oia. me na maka kokoe, me kona haawi ole mai i kona alolia kakahiaka, i ka wa a Robaka i aloha aku ai iaia, eia nae, aole no he nana o Robaka no kona panai mai i kona aloha, aka hoomaka koke aku la no oia e kamailio, i ke ano o kana huakai o ka hele ana aku e ike iaia. "I hele mai la au no-ke kukakuka pu ana me oe e Mr. Waila, e pili ana no ka waiwai o Haliaka, au e malama nei. Mamuli o ko'u nlare ana aku iaia, ua holo mai maluna o'u ke kuleana e hooponopono aku ai i kona mau waiwai, mai keia manawa aku." "Alaila o ka manao anei o ka hooponopono au i niakemake ai, o ia ko'u haalele iho ia Lanakila Hale nei ?" i pikanana mai ai ka pane an.i a Uilama Waila. "E haawi aku ana au i nui kupono nou ame kau keiki e hoomakaukau ai ia olua iho, mamua o ka haalele ana iho i keia home, o ia lioi, i hookahi mahina a olua i koe e noho mai ai, a mahope aku o kela mahawa, e ku ai olua a imi aku 1 wahi hou e noho ai. O ko'u.manao, o ia no ka hana hou ana aku i na walii poiho o keia home, mc ke pena'hou ana, a hoomaemae aku i ka hale holookoa, alaila waiho aku i ka hoolimalima, ahiki i ka hemo ana mai o Haliaka mailoko mai o ke kula; a i kona wa e oo ai ma ke kanawai, ua hiki iaia ke hana aku elike me kana i makemake ai no keia home. aka no keia manawa, owau ka mea nana e hoomaopopo aku ana i kona mau waiwai apau." Ua hiki hou ole aku ia Uilama 'Wiala ke uumi i kona huhu, no kela niau hoakaka a Robaka, ku okoa mai la oia iluna, me ka wiliwili ana mai-i kana puupuu imua o ke kanaka opio, a ,pane mai la me ka leo nui: "Ke ku-e aku-nei au i kou mana! Manao anei oe ? e ae wale aku ana au me ka maalahi, e waiho aku i-ka hooponopono ana 0 na-waiwai o Haliaka malalo o k>su malu? Aole loa! No na makahiki ae nei lie umi, ko'u noho hooponopono atta no keia waiwai, malalo o ka mana i loaa ia'u, raa o-ka palapala kauoha hooilina la a kuu wahine, nolaila e imi aku oe i kou kuleana imua o ka aha hookolokolo, ilaila aku e ikeia ai, owai la o kaua-ka mea kuleana eliooponopono i keia waiwai." "Heaha la hoi, ina o kou manao ia iea, alaila aole a\i e hoopau manawa wale ana maanei, ma ka paku'iku'i olelo ana aku me oe. Ua mno])opo ia'tt l)e mana kou maluna o ka waiwai ame ke kino o Ilaliaka, malalo o ka.palapala kauoha hooilina, 1 hanaia e Mrs. Waila, a maloko o'ua palapala kauoha hooilina i hanaia e Mrs. Waila, a maloko o ua palapala nei e hoakaka ana ia, aia ahiki i ke oo ana o l laliaka, a i ole mare aku paha oia i kana kane, o ka hoea ana mai ia i ka hopena o kou mana. Ina nae ua makemake oe e imi aku i kou kiileana imua o ka aha hookolokolo, alaila e hoea pu aku ana au imua 0 ka aha, a koi aku e waiho ae oe i kau hoike no na mea apau loa au i hana ai no na waiwai o Haliaka, mai kela manawa mai 1 kaa aku ai ka hooponopono ana iloko o kou lima." Nb keia mau hoakaka a Robaka, ua pipika .wāle iho la no ua 0 Uilania Waila, no ka meav ua maopopo iaia, ina ku aku o kekalii hoopii imua o ka aha, no ka mea kuleana o laua e hooponopono i ka waiwai o Haliaka, e kauohaia mai ana oia e waiho aku i kana'inau hoike, no kana mau mea i hana -ai no kela waiwai, a o ka manawa ia e ikeia ae ai o kekahi mau haua kolohe ame ke apuhi ana i lawelawe ai i ka waiwai o kela kaikamahine opio. "He keu aku oe o ke kanaka lapuwale a ka hilahila ole," i namunamu wale iho ai 110 o Uilama Waila, no T<ona Uee i kona ku i kahi o ka hoka, e hiki ole ai ke hoonahoa mai imua o Robaka Pilikina, a i hou mai la: "Pēhea ka loihi o ka manawa au e ae mai ai ia'u ame kuu keiki e nolio ma keia honie?" "Ua hoik& mua aku nei au ia oe, he hookahi īnahiiia ka manawa a'u e ae aku aiia no olua e noho mai ai, a iloko o ia manawa e hoomakaukau oe i kekahi hoike, no na waiwai o Haliaka a waiho mai iihua o'u." <: Ua hiki hoi paha, k« ae aku nei au e hooko elike me kau i inakemake ai, aka i hoike aku nae au ia oe ea, ua kaa ka lanakila ma kou aoao i keia manawa, akn nae e hoea mai ana ka mana\vafe loli aēai.iaianakila ma ko'ti<aoao. E hoea mai aua ka la au e mihi ai me walania loa, no na huaolelo au i hoo--ai, e kapa ana »a Haliaka Wanawoka he wahine tnare nau." -Alaila, ke nbonoo nei ka paha oe, no kekahi mealiuna au'i kamailio inai ai ia'u ma ka po. nei ea?" wahī a Robāka, me ka hiki. ole iaia ke uumi iho i kona akaaka. "Ina he m6ahuna ke-kahi-au i ike ē pili aiia' no kuu wahhle, he mea pono e ike au 1 kfeia manawa ano!" | H Aole i'o paha e ole ko'u hoike wale aku ia oe ia meahuna!"

i i pikanana hou mai ai ana a Mr. Waila. 'O ka wea- • paahana ia a'u e hahau aku ai maluna ou ame ko wahme. i !ka \vn pono a'u e ike ai. wa auanei olua e hoomaopopo pono j iho ai, aele he mea ma'alahi ka hbala ana mai i ka hoowahai wsiha iloko o kekahi kanaka elike me a'u nei. ka men i like I aku kona ano me ke diabolo." I "Ua lawa ko'u hoolohe ana ina olelo pelapela mat kou mau | lehelehe maiwahi a Robaka me ka hoihoi ole. e hoomau aku ,i ka noho ana.me kela kanāka. "He hpokahi mahina ka loihi i o ka martaiva a'u e ae aku nei, nou e noho hou iho ai maloko i nei o keia hotfie. Aia a ka la apopo, alaila hoea mai au nie > ko'u loio, 110 ka nana ana i kau mau buke moohelu waiwai, ino ke ano o kau hoohana ana ina waiwai o kuu wahine. Ina i oe e oluolu māi ana, alaila ke makemake nei au i kekahi o na | kauwa e kuhikiihi aku i ko'u kanaka i kahi i waiho ai o ka : pahu lole o'kuu wahine, no ka hoihoi ana aku 110 ko'u liome." Me ka hele a piha i ka huhu i ku ae ai o Uilama \Vaila ilun.i : me'ka noke ana ika namunamu. a komo aku la iloko oka , hale, īne ka haawi ana a_ku i ke kauoha i kekahi inau kauwa I lawelawe, e lawe njai i īia pahulole o Ualiaka, a iloko o ka : hapalua hora mahope mai, aia o Analu, ke kahukaa o Rohaka, i ke hoihoi la i'-ka pahu lole o kona hakuwahine. Oiai aole he hana aku i koe, ua haalele aku la o Robaka mo | Analu ia Lanakila ? Hale, a huli hoi mai la, aolie no hoi he wa j a kaa aku laUa, maloko o.ka pa o ko Robaka aina ponoi, oili j ae la o Kiino Waila mailoko niai o k'a nahelehele, a ku pono ! mai la mamua o ke alanui a laua nei e hoi aku ana, me ka | noke ana o kona mau lima i ke'ka i o a ianei, me ka >iamn~ ] namu ana hoi o kona waha, i kekahi mau olelo n laua nei e hiki j ole aH<e hoomaopOpo aku. i I kela ike pono ana mai oua keiki eepa nei ia Robaka Pilii o kona hoomaka mai la no ia e holo, a lele mai la maluna ! o Robaka, me ka puliki ana mai o kekahi'lima, i ka a-i, a ke ! ope'a ae la hoi kekahi wawae ona. ma rta wawae o Rōbaka, a I o kekahi lima hoi,-ke noke iho la i ke ku'i, me ka hukiluiki aua ■ i ka lauoho o Robaka, a ke nana nku, o ke kanaka pupule kona hoa e kohu ai. MOKUNA Vn. * » No ka .palamimo loa o kela lele ana mai o Kimo Wnila, a hui pu iho hoi me ka nanea maoli o Robaka, ua hiki ole ia Ro baka ke kt\pale nōnii ih.o, aka 110 ke kupale aua nae .iaia iho, i hoomaka ae ai o Robaka e kupaka, elike me ka ikaika apau i loaa iaia, aole iio nae ia lle liana maalahi, no ka mea ua ulupuni loa kela keiki eepa me ka luilui, o ke ano o kana hakaka na mai ia Robaka, ua like me ka hakaka ana a na kanaka pupule. . Ke hooikaika la o Robaka, e henm ae ka puliki ana o kekahi lima o Kimo Waila ma k'ona a-i; pela hoi ka hoao ana e kaawale aku o Kimo mai iaia aku, aole nae he hiki, no ka nu.i e hooikaika mjru ana o Kimo e lanakila maluiia o ke kanaka, nana i kaili aku ia-Haliaka, ka manaolana o kona mau manao ! palaualelo ame kona makuakane, nO kona aku me kela kaikamahine. Aia hoi p Analu mamua me ka huila halala kahi i liele ai, i ; kona lohe ana mai i na leo hauwalaau. huli mai la oia nana, a ! ia ike ana mai i ka liakaka o kona liaku me Kimo Waila, hooI maka mai la oia e holo, 110 ke kokua-ana aku ia Robaka, eia j nae, o ko laua ikaika a elua, ua lilo i mea ole ia Kimo. | Ma ka po mamua aku, ua hiki ia Analu hookahi ke kaua- ; lako ia Kimo, me ka maalahi loa, me kekahi mea ole e kokua i aku iaia ; he manawa nae ia i loaa ole ai na manao uluahewa | o ke ino opulepule ia Kimo, aka no keia inanawa ua hooiia ac j ka ikaika o ua kanaka eepa nei, pela iho la i hiki ole ai ia laua I elua ke lanakila maluna o kela kanaka me ka maalani. | He kanaka kino ikaika o Analu ,ina nei 110 ka lioea maoli mai i ka wa e hoohanaia ai na aa wikani o kona mau lima, I aohe mea nana e hoohoka aku iaia. | No ka piha>loa oua o Analu ika hoonaukiuki, ia manawa i | hoopuka okoa ae ai oia i keia mau huaolelo: "E hookuu koke | oe e 'keia lapuwale i kyu hāku, o ike auanei oe i ke kaka o ko | maua -wawae," o ka hopu aku la no ia o ua o Analu ma k? I kania-i o Kimo W'aila, nie ka onoonou ana aku i kona poo i.ahiki i ka manana ana-o na luna, me ke kaawale koke ana aku |o Robaka i kahi e, alaila kiola aku la o Analu i kana pio ; iluna o ka honua, me ka huli ana mai i kona haku, a kamaI ilio aku la: , | "Ke inakemake nei au e hoihoiia aku keia kanaka ma kahi j|e hiki hou ole ai aia ke hoopilikia mai ia oe, a i kekahi poe i okoa aku!" | "E akahele loa oe e Analu, mai hoeha wale aku iaia!" ! "Heaha auanei ka mea e hooY>onopono aku ai i keia lapuj wale! Aole he manao maikai' iki iloko o keia eepa, no ka j meā ina aole au riie oe i keia la, ke manao nei au, he pio oe i na kona mau inanao huhu ame ka Hli ia oe e Robaka," wahi a | Analu, me ka hookuu ana ae i kana puliki ana i ka a-i o Kimo j Waila. j "Aole loa he manaoino iloko o'u, nou e Kimo," i pane aku ai o Robaka, me kona hopu ana aku i kekahi lima o Kitn<». I "Pehea, e noho inalie aiia anei oe ma kteia hope aku, me ka j hoopilikia ole mai ia'u, a i ole, e lawe aku paha au ia oe a i hoopaa iloko o ka halepaahao, no kau mea i liana mai ai malu- | na p'u i keia la?" 'No kēla halepaahao, ua pipika wale iho la no o Kimo Waila, me kona kamailio ole. mai nae, oiai ua hele oia a piha i ka maka'u, no kona hoopaaia aku Hoko o ka lwlepaahao, a o ia ka:Robaka o ka ninau hou ana aku iaia? "E ae ana anei oe e lioi no ka hale me ka maikai, ke hookuu aku au ia oe?" "Ae, e hookuu mai ia'u e hoi no ka hale! 'K hookuu koko mai ia'u!" wahi a ua o Kimo Waila, me ke ku okoa ana ae iluna, ine ka lomilomi ana ma kahi i eha o kona kino, i pa ilalo o ka honua, i ka wa a Analu i ka aku ai iaia ilalo a hina. "Aole loa au e hoopoina ana ia oe e Robaka, e hoea mai ana i-ka'la au e-mihi -ai," i puupuu mai ai o Kimo Waila i'ke kanaka opio, iaia i kaawale iki aku ai mai kahi a Robaka e ku ana nie Analu. 4 Ua kohu holoholona maoli no kela kanaka,.ma kana mau hana,'kona mau ano ,ua kaokoa loa ae ia mai ko na kanaka mai," i kamailio mai ai o Robaka ia Analu, oiai oia e hooponupono ana i kona lole, i hele a niinomino. "A<tfe kela he kanaka, aka lie keiki na ke diabo!o," i pario aku ai o Analu, me ka nana ..anp iho i ka ili o kona mau lima, i hele a pohelehole/i kau a mea o ka uwa'uia e Kimo. JJa aneane « kani ka hora umi-kumamalua, akahi no laua nei a hoea aku no ka hale, nie ka waiho ana aku o 'Analu i ka pahu lole o Haliaka ma4una o ka lanai o ka hale, a hele aku la no ka halelio, no -ke kii aita i kokoolua nona, e hapai aku ai i ka pahu lole, noJoko o ka rumi o Haliāka. No Robaka* hoi, ua hoi pololei loa āku oia noloko oke keena-waiho" būke, we .kona manao, malaila oia e hoomaha iki ai, no ka mea ua ike īnaoli oia i ka nili'-o kela hana ana, i hele aku ai e hooko, o ka hana oi loa aku nae, nana i hoohihi mai i-kotfa kino, o ia no kona aumeume ana me Kimo Waila. laia nae i wehe aku ai i ka puka. o ke keena waiho bukc. aia hoi, ua hoopuiwaia mai oia, i ka ike ana aku i ke ku niai 0 Akeneki A2etafila imua orta, a o ia kana o ka hooho ana ae: "Auwe, o oe anei keia e Akēneki Hazelarilā?" wahi ana me ka maopopo ōle.o kalia mea hou e kamailio aku.ai, i kau n |mea ,o ka piha me ke kahaha. Ke ike aku nei au. ua hookahaha loa ia aku kou noonoo <' Rōbatea uo kou'ike atia j iitai li ia'u māloko uei o keia keena! wahi a Akeneki, me ka nana ana mai maluna o na maka o Kobakā, ke kanaka ana i liaalele aku ai tne ka manao kuhihewa, | ua puehu aku kona mau \vai,wai apau i ka makani. 1 j . (Aoleipau.)