Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 45, 5 November 1920 — He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio. [ARTICLE]

He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio.

Ac. ua hookahaha loa ia mai ko u manao. no ka ike aua . Nti i<i oe māloko nei. no ka mea aole loa au i mahu'i mua. e ; iii hou ana kaua e Akeneki.'' i pane aku ai no hoi o Rol>aka. Aole he kumu nui o ko'u hoea ana rnai nei, no ke ake ana • ia e lolie i ka mea oiaio mai kou wāha ponoi mai, no na ; .ea ati i lōhe ai i keia kakahiaka oiai, aole loa o'u manaoio ii.il ka pololei o'ia me;#\ou.' 'lna e hiki ana ia oe ke hoakaka piha mai i ke ano o ka t ;t.i au i lohe ai, malia e hiki ana ia'u ke hoopau aku i kou I oliihihi:" wahi a Rōbaka me ka ieo kuoo. "La maepopo no ia oe e Robaka. ka manao o ka'u mea i k iinailio aku nei, e pili ana no ia no ka nieāhou o ka paliola r;a ae i keia kakahiaka, no kou mare ana iā llaliaka Weno- .* oka. he oiaio anei kela meahou?" "<) na mea apau au i lolie aku la, lie niea oiaio loa ia ; ina o kau ia i makemake ai e lohe i ka pane inai ia'uaku. " / "Pela anei e Robaka?" wahi a Akeneki, me kona noho okoa ;. ia iho ilalo, no ka mea ua hele mai la kona noouoo a kupouli. oiai, aole he manaolana hou i koe iloko ona, no ka hiki iia ke pahele hou aku i ka noonoo o kela kanaka opio, oiai ua illo aku la i ke kaikamahine okoa, me ka nui hoi o ka minatnina iloko ona, no Robaka. "O ka mea oiaiamaoli no ia. ua mareia au me Miss Wana- " oka ma ka po n'ei, ina he mea ia e hoopauia aku ai kou poliīhihi• "O. aole loa au e manaoio aku ana i kena pane au e Roi'.'.ka." wahi a Akeneki, me ka noke okoa ana ino i ka uwe, iie uwe ole nae, no-ka inea ua hanini aku la ka waiu, .iohe mea loaa i kona mau waimaka. "Ke kaumaha lōa nei au, no ka hoopilikiaia aku o kou noo'ioo, niamuli-o .ka'u-niai'e ana me llahnka AN'anawoka, a i lohe 'u ea, he wahine ma,re o Haliaka Wana&oka na'u, ina palia iio ka maikai a maikāi ole o ko iinaua' noho ana aku, maluna :iio o'u ila ko'iko'i apau, o ka'u mea i haua aku ai. O ka mea i hanaia ma ka po aku la i hala, aōle loa he mana ma ka honua īu-i e hoololi aQ ai, o- ka make wale 110 o kekahi o niaua, alaila kaawale ka mea e ola ana mai ka mana mai o ke kanawai marc." "L : a hoopohihihi loa mai oe e*Robaka i ko'u manao, niamuli <• kou lawe ana mai i kela kaikamahine i wahiiie rnarc nau, :ne ko ike no, aole loa oe i aloha aku iaia, ejike nie kau i aloha mai ai ia'u!" . . "O keia mau ninau au e waiho mai nei imua e Akeneki Hazelatila. aole o'u kt|leana e pane aku ai. no ka mea owau ]>utio; no ke kiileana i ka'u mau mea apau e hana ai, ina paha aloha. a alolia,ojc aku paha i ka mea a'u i lawe mai ai i •• ihiue marc na'u." "O. e Rdbakk, pth«a -,oc i hooko aku ai i keia hana ku i -wc aloha blē ia'u ? Ua ik.fi no oe e Robaka, ua aloha aku au i.i oe me kuu naau apan, eia ka pela iho la oe e hana mai ai!" ine ke ku okoa ana ae o ua o Akeneki iluna, a hohola inai la i kona mau lima imua, me he mea la, e uwalo okoa mai ana ia Kohaka, e apō aku iaia nei iloko o kona umauma. Pahola ae la ka ii>inoaka nla na papalina o ke kanaka opiō. h«: mau minoaka hoi 0 ka piha hoowahaW'aha, a pane niai la: "Ina he aloha i'o kou ia'u, elike me na huaolelo au i liool'iika mai nei, alaila he keu aku maoli ke ano e o kou lioikeike ana i kou aloha. He keu no hoi#o oe ka mea mua loa a'» i kau aku ai i ko'u mau manaolana, e lilo mai i kokoolua no'u nu keia noho honua ana. a ina he aloha oiaio loa kou, mailoko mai o kou puuwai no u, aole oe e kiola mai ia'u, elike me kau i hana mai ai.'' "Ua hewa loa au mamuli o ko'u pupuahulu!" me ka hoomau hou ana aku o Akeneki i kona uwe ana. "E noi aku ana au i kau mau huikala ana mai e Robaka." "Ke huikala aku nei au ia oe e Akeneki Hazclalila, nia ke ( TTio. aole loa he mau manao maikai ole iloko o'u nou." "Me na mahalo he nui ia oe e Robaka, no kena paue au. ua «.lokaaia aku kekahi haawe kaumaha loa, mai kuu uhane aku, i'o ka mea ua heie maoli au a piha me ka ehaeha, ke kauniaha nme ka hilaiiila. mahope mai, o kuu hoouna ana aku ia oe i kVu leka. e hoakaka ana. no ka pau o ka hoopalau mawaena u kaua." Me kela mau huaolelo i kamailioia mai e Akeneki. ku mai II U'i kaikamahine n6i iluna. me ka hookokoke ana mai imha 0 Robaka, ahiki i ka paa ana mai o kekahi o kona mau lima, nia ka poohiwi o Robaka a i mai la: "Mamhli o koh mai nei ia'h, no ka'u mau hana l'iipuahulu apau* i lawelawe ai ,e hoohamama hou mai ānei oe 1 kou puuwai, no ka, hookipa ana aku i ko u aloha.*' Ua ike i:o oe e Robaka aōle loa i kupono o Haliaka i wahine naii. elike me kou kulana." "Aole loa i maōpopO ia'u ke kumu nui o kou kamailio ana mai la i kena mau olelo e Akeneki Hazclatila. wahi a Robaka me ka leo o ka mea i piha i ka huhu. "Manao anei oe i:c kamalii au e hiki wale v ai no ia oe ke paaui niai O kau niau olelo apau i hoopuka mai nei imua o u. ua lilo i mau .'*ica e hoalaia mai ai na manao hoowahawaha iloko.ou nou. "I lohe pono oe e Akeneki ea. ua mare aku au ia Haliaka Wanawoka, mamuli o ko'u manao poiioi, a ua haawi aku au : kuu ae imua o ke kahunapule, a imua ho.i o ke Akua o ka. l.'mi. e aloha aku au ia Haliaka, a e kupaamahope ona, elike me ka loHii o ko maua ola ana ma ka houua neii ma k*b auo he kane a he wahine. Nou ame a u, ūa kaawale loa kaua. me he mau mea malihini loa la, mai kela manawa mai au i hoike maoli mai«ai i kou ano oiaio imua ou: ina nō aole au i mare <ku ia Haliaka i wahine na'u. Na kou mau lima ponoi i haehae ae i na maawe kaulā o ko kaua mau aloha, a weluwelu Hilii iloko o na apaiia he nui. a o iā ka u e olelo aku nei ia mai nooiioo hou mai oe ia u; ma ke ano he mea au i ka"īaaiua loa ia oe." , , "E aa ana anei 6e e Rob t aka e kamailio mai imua ou i.na i 'lelo i hoopukaia mai 6 fou mau lehelehe? E aa ana anei e hoike mai o k&la aloiia ou no u au i lua i mai ai imua r, 'u. no na nianawa lehulehu. ua nalohia aku ia mailoko aku o U<ij puuwai? anei ka pana kapalili ana o kou puuwai, 1 kou wa e ike māi ai ia*u ; a ua moe malie na koiikoi a ka iloko ou. i ka wa e hoopa aku ai ko u mau hma īa ? Aole anei. na kou mau lehelehe ponoi no i hoike mai ia_u, o'\au hookahi wale no kau mea i aloha ai, a ina aole au e hlo aku i wahine mare nau, alaila ua ahona kou make ana, mamua «• ke ola ana aku, e hōonianawUnui i ka liana a ke aloha īloko Ua nee mai o Akeneki Hazelafila a kaawalo iki mai ia Roba- '' ii, iaia i kamailio aku ai i na olelo maluna ae, me ke ku ana hoi o kona kino a poiolei iluna, oiai hoi kona mau maka e nana aku ana me ka hulili, o ia* no oe o ka mea e hooikaika ana ma na ano apau, i wahi ē kaa ai ka lanakila ma kona aoao, no ka hoi hou mai o kelā ano kaliiko mawena ona ame Robaka.

"Me kau mau mea apau i kamailio mai nei e Akeneki, ua aa no kuu uhane e kamailio aku ia oe, ua nele ia mea he aloha I iloko o kuu puuwai nou i keia manawa, a mau loa.aku," wahi a Kobaka, me ka pihoihoi ole 6 kona noonoo. nani 'ia', na kou njanao ponoi no i kono aku ia oe e hoea kino mai iinua 0 kuu alo, a o oe ponoi no hoi ka mea nana i hoala mai nei 1 keia kumuhana, he hana maikai loa ma ko'u aoao, ka hoakaka piha ana aku i ko'u manao. "O ke aloha iloko o kuu puuwai, ina he aloha i'o kekalii nou e Akeneki, ua īnake loa ia, elike me ka make ana o ke kanaka, i kuu wa i ike maopopo loa ai, i ka hoopunipuni maoli o kou man ano, he okoa ka olelo a kou mau lehelehe, he okoa licy ka hana a kou puuwai. "Xa kou mau lima ponoi i kakau aku i na olelo, e hoike ana i ke ano oiaio o kou puuwai, ua nana wale mai no oe ia'u mamuli o ko'u mau waiwai, aole 110 kou aollia maoh' ia'u nei.. V\ ahi !fkcla leka o ka lokoino au i kakau mai ai ia'u, ka lelea hoi nana i hookaavsalc ae ia kaua no ka manawa mau loa, e olelo okoa mai ana oe. o ke kane i nele i ka waiwai, i ka -'home* ame ka noho hanohano aria; he haawe kaumaha ia au i makemake ole ai e lilo ia haawe i kumu nana e hoopilikia nuu' i kou oU ana. "L : a ala koke mai iloko o'u ka hoomanao ana, o kau mau huaolelo waimeli, o kau mau kuwiliwili hooniponipo ana. he maunu pahele wale 110 ia, no ke poholo ana aku o kau pio iloko 0 ka umii au i hoomakaukau mua ai ;o ia nae ka'u e hoomaikai ae nei ina lani, no ko'u pakele ana mai ia.oe mai. He mea hoehaeha aku paha keia i kou noonoo e Akeneki, aka nhfc, aole ia he mea no'u e hilahila ai, i ka hoike ana aku i ka mea oiaio; koe wale no ka nui o ko'u kauinaha nou e Akeneki, 110 kou kahiko .ana ia oe iho, me ke koloka o ka hookamani, oiai nae, ua piha maoli.no oe me ka epa, ka haaheo ame ka hookano." "E akahele oe e Robaka ma kau mau olelo apau e kamāilio mai nei imua o'u, o ike auanei oe i ko mihi i kekahi la n hoea mai ana ma keia hope aku," i puoho inai ai o Akeneki lia7.ela,lila, me ka hele a piha i ka huhu, pehea hoi e nele ai. ua hu'epau maoli aku no o Robaak i kona mau ano oiaio apau, a o ia ka ua kaikamahine nei i pane hou mai ai: "Mai hoao oe e Kohakk.i: hoahi mai i ka inaina iloko o'u, 110 ka mea aole lie hana inaalahi, ka hoala ana i ka liiamoe o ka liona wahine. Ua aloha aku au ia oe e Robaka me kmj uhane apau, he oia mau no ia aloha āhiki i keia minuke, au i moeuhane. liiua ole ai, e lalapa aku kna ia aloha, me he ahi la. e holapu |ie]e jana m*ihope. o kou īneheu. ' "Me ia aloha o'u nou e Rol)aka, ua-paa kuu manao e ola aku iloko o ka. hanoliano anie ka waiwai, ilaila wale 110 e loaa ai ia'u ka noho hauoli ana. aole iloko o ka nele ame ka ilihune. 1 kuu inynawa ijghe ai. ua x lilc> oe i kanaka ilihune. mamuli d ka puehu ana.aku o kou niau waiwai, ua iioV)pilui loa ia mai au me na haawina kaumaha; a iloko o ka niānao pupuahulu, kakau iho la au i 'kela leka, a hoouna aku ia hookaawale ana ia kaua. • . . • • "Ina ua aloha i'o oe e-Robaka ia'n, aole loa o'e r kakali iho ana nja ka hora ana n)āi. ,imua o kuu -alo. a hoakaka mai i ka mea oiaio maoli.\tua ia aūo, ua iiiaka\tkau loa au e mihi aku imua oii, no. ka hewā a'u i haiia aku ai iloko o ka pupuahulU. Ua hiki palia ia'u ke, hoomanawanui. no ia kaawale. ana o kaua, mamuli o ko'u mau ano haaheo, aka aole loa aii e -huikala aku ana ia oe. no kou-marr ana aku. ia Ilaliaka W'ana.woka, kela wahi kaikamahine alauka. e nanakee mai ai na maka, me he niea la e kuha okoa niai ana i|uua o'u. Ina 'ua mare aku oe iaia, no kou mnnao, pela iho la e hookoia ai koU >manao hoowahawaliā no'u nei, e ao oe o ike i ka hua awahaia, o ka' mea. au [; i- mai .ai.'' alaila )ccehi i-ha la na wawae 'ō' Akeneki ilunā o ka.papaJiēleV.nie hele hoi a haalulu, i kau a 'meā o ka piha i ka huhu.. "Ua e Akeneki, nja kau inau iuea i koho wale mai ai no ke kunlū o ko'U marc ana aku ia Haliaka. Aole loa he liooWahawaha iloko o'u nou.'ka mea au e olelo niai nei, 0 ke kumu iho la ia- O ko'u marc ana akvi ia Ilaliaka, aole loa-; aoie loa no he wahi noonoo iloko ou. ma ka manawa a'u i lawe inai ai iaia, i pani hia kou makalua." Ile mea oiāio, ke. hoomaopopo la no oe e ka makamaka lielulielu i ke kamailio ana aku o Haliaka ia Robaka, nii ka po mamua aku, i ka inoa o Akeneki Hazelafila, aule nae o 1 ka i hoomaopopo mai, no ia mea, aka ua hooholo maoli no oia 1 kona manaō e mart l aku ia Haliaka, malalo o ke kumu kupono ana i manao ia no kona hoopakele ana ae i kela kaikamahine. mai na hana hoopoino aku a Uilama Waila, aole hoi 110 ka hoohoka ana aku ia Akeneki Hazelafila. * "Pehea kau mau kumupale e kamailio inai ai imua o'u. aole loa no au e huikaia aku ana ia oe e Robaka," i hoomau hou mai ai o Akeneki i kana kamailio ana. "Malia paha, ua hiki ia'u ke hoomanawamii ilio i ko'u inaina,* ina i mare aku oe i kekahi wahine, i like riiai kona kulana me ko'u nei, he mea no ia nou e hanohauo ai. aka o kou mare ana aku me kela wahi kaikamahine. mahaoi a pilia hookano, e hookohukohu mai ai kohu moiwahine e noho. ana he haku wahine no Kiliwa Hale, ua hiki ole ia'u ke hoomanawanui iho i ko'u mau manao hoonaukiuki, a i lohe ko maua pepeiao e Robaka ea, e hoea mai ana i ka la au e uku ai, no keia mea au i hana aku ai; ka hana hoi nana i hoonele mai i ko'u lilo ana aku i haku wahine no Kiliva Male." "O na olelo o keua ano e kamailioia mai nti eoee Akeneki, ua hoike maoli mai no oe i kou kulana oiaio, aole loa oe he lede." i pane aku āi o. Robaka. me ka hoihoi ole, eia nae, ua kahamaha koke mat la o Akeneki iaia, i ka i ana niai: "He mea makehewa wale no kou hoao ana mai e a'o i ka'u mea e liana ai. o oe no kau e nana ai nou ilio. no ka mea ke hoohiki nei au e auamo ana oe ame ko wahine hupekole i na haawina awahia o kiiu inaina," me ka hnawi ole niai i nianawa no Kohaka e panq akn ai iaia. o ka hookikakaha aku la no ia o ua wahine haaheo nei, oili aku la iwaho o ka rumi, me ka nna hou ole mai ihope.

v - ■. MOKUNA VIII. Ma ke kakahiaka aiia ac>o kekahi la mai, hoike aku la o Haliaka i kaua kajie> ,uā -niakmliake:bia/.' ir.feekalii wahiue humuhumu lole, rio kelvahl mau : li 'n'6 kā' hoomakaukau ana i mau lole kupono nonā, .6 hoi hōu aku al iloko o ke kula. Ua lilo no kelā i mea inaikai i ko Robaka manao. me kona hoike ana aku ia Hāliaka, e hana aku oia i kana mau mae apaii i makemake ai; nolaila ma na la maro kekahi pule ae, ua piha mau kō Haliaka manawa i ka hanā, e loaa ole ai he wa nona e noonoo ai kona mau kaumaha, i nq. hora o ke 30, aka nae iaiā e lioi āku ai no kona wahi inoe, ma na hora anoano o. ka po, ua hiki ole iaia ke kaolii aku i kona .mau waimaka 110 nā eliaeha aua i hoonianawānui ai i na la aku i liāla. Hc eiua nae la mahope mai o kela la a Robaka i liele aku ai e ike ia U-ilama Waila; ua hoea niai la o na kauwa o Uanakila Hale, ka home hoi o Haliaka, a hoike mai la ia Robaka. ua mahuk-a aku o Uilama Waila ame kana keiki, ma:.ka po mamua aku, rtle ko laua lawe. āna i ha pa, na puna,*na 0 ame kekāhi mau mea waiwai e ae oloko o k?la home, me ka maopopō ole o ka lua Wahi i hele aku ai. Me k'e hoohakalia ole iho, ua hele koke aku la o Robaka no Lanakila Hale. a hooniaka aku la e nana i na buke a Uilama Wailā. o kana mea i ike, o ia no ka ohi mau ana 0 kela kanaka i na elala o ka waiwai 0 Haliaka. no kekahi mau makahiki lehulehu, a hoohana aku la no kona mau makemake'ponoi, a ua poino māoli kela waiwai o kana wahine opio ma na ano lehuiehu. I ka ike ana 0 Robaka i kela kulana poino o na waiwai 0 Haliaka, hooliolo iho la oia i kona manao, aole e kamailio

wale aku'i kana wahine, no kana mea i ike ai, aka e hoohana maoli aku ana no oia, ina na alahele apau ana i ike ai hc pono, i wahi e loaa nui mai ai kc dala, ma ka hoolimalima ana aku i ka lanakila Hale ame kekahi mau wahi e aē o k6la waiwai. I ka hdea ana mai o ka la a Haliaka e haalele iho ai i kana kape, no ka hoi ana aku i kē kula, ua ukali pu aku la o Rōbaka me ! ia, no kahi o ka hale hoolulu kaaalii, me ke kuai ana aku i .tikiki no Haliaka, hookau aku la no hoi i kona mau ukana inaluna o ke kaa, me ka makaala ana i na mea apau e pono ai o kana wahine ma kana huakai. Ma kela kakahiaka holookoa, aia ke kaumaha ma ka helehclcift o Haliaka kahi i nohoalii ai, ua hiki loa i ka poe apau e nana aku ana iaia, ke helulielu aku ike kumu kela kauinaha, no ka Haalele iho 110 ia i kana kane mahope nei; a ia ltuia e ku la kakali i ke kaaahi, aia mau no kela helehelena kaumaha maluna ona, a i ka nianana i kani mai ai ke oeoe o ke kaaahi, nana mai la oia ma na maka o Robaka, a haawi mai la i kona aloha. me ka 'pane ana mai; "O ke aloha no kou." wahi ana, me ka liiki hou ole ke hoonui mai i kana mau olelo e kauiailio ai, no ka mea aia oia ke hoomanawanui 'la i ka uumi ana aku i kona inau waunaka, e haale' la i ka liliiilihi,; me ka haawi ana mai nae i kona liina iio ke aloha ana imua o Kohaka. "O kahi mea wale no anei ia āu e haawi mai ai ia'u, o ka lululima ?" i pane aku ai o Robaka ma ke ano hoopaani, me ka niaōpopo ana aku uo nae ia Ma|iaka o ka inanao o ka Robaka mea i makemake ai, aole nae he manawa no ke kuwiliwili;aiM iho, no ka mea'.he'mariawi» holo wale iio, no ke kaaahi, nolaila kiilou inai la o Robaka imua, me ka honi ana aku ma ka lae o kana'wahine, mē koira hopkau 'ana aku ia Haliaka. iluila 0 ke kaaahi. rhe kp a.ni peahpana aku hoi o kona mau lima, aole nae e liiki ia Haliaka ke ike jm.ai ,no ka mea ua he)e konā mau maka a : pohina i ra waimaka. . * Aia ke kaāahi ke holo la, nie ka .pau mai la o ka ike ana a Haliaka i.kana kane, a ke noonoo la oia. aole lau.a e ike liou ana kekahi-i kekahi.-ahiki,i ,'kona hook.unia any »"ai ke kula inai, iloko o na niakahiki eha. a oi aku paha. koe wale no, ina he wa kekahie hoi mai ai ok#ke'hooniaha k? kula ho Kiliva liale. Mahope p iee.ku malie ana 0 Haliaka no kekahi inau minuke iiiamua o ke kaa, komo aku la oia iloko, ine k.a nana ana iho 1 ka helu o kona noho ma kona tikiki, a i kona ike ana, o ka helu'ewalu kou'a hohō, hooinaka aku la oia e hele no kahf i waiho ai o kela helu. o ka mea apiki nae he kanaka opio ke no.ho ana ma kon.a nolio, a e īianea ana ua kanaka nei i ka heluhelu nupēpa. v Kn ilin 1» nne o Haliaka ina ka aoao o ka'noho. <a i ka wa'i

piUai kekal'.i mea lawelawe oluiia o ke kaaahi; kahea aku )a oia e ku tna, a haawi aku la i kona likiki, nie ka pane pu āna-iakU;'r - \ "{• oīuolu hoi o« e kuhikulii mui, wu la ihea ko'u.no.ho, djl\C me k| helu r kau m-.i ma ko'u (ikiki." tue ka iiana ana aku no nae/ika hoho:a ke kanaka opio e" noho inai ana. . tn^ii£»b--nei au, ua kunihewa paha oe e ke'keonimana, aole' kena o kou noho,'' i pajie īnai ai ke kanakp lawelawe i ke keonimafia opio. . . ka'puiwa i 'ka wa* i pa : r. al:u ai kela'leo, iku ino āe ai ua keonimana nei iluna. unulii pu ae la no hoi • koua tikiM, he oajo; ua• kuhihewa oia i kela nbho, a o ia kana d ka pane ana, niai. iiVc lea eleu loa: • • '' "Ac,.ua'■k.uhihewa i'o aii r aolc keia.o ko'u upho, he heju.elima nia.ko'u tikiki•; nolaila e noi aku aiia au i ka lede opio', e:l)(iikaila.inav ia'u uq ka.mahaoi,' o ka hele ana liwu-nei e noluvjua r kahiiiikuleana o)c ai.au.".- . , •'< ' -' . - liei-like >ale no kela a eluā ia>u. nna i knW iioho, alailā'ē lioHilni 3trTtia ka noho hehi eliiiiā," 1 pane ai o 1 laliaka, me ka hoao pu ana aku £ mmoaka, e hoike aku ana hui, aole he minao īilāikai we. iloko oim,,'no kc kanaka nana i lawe ae i kona noJīo, ma k'e ano kuhihewa; ( . .... . "E oluolu pe e. ka lede opio e noho mai maanei," i awiwi aku ai no ke.kanaka opio i I<e kamailio ana, me ke kii okoā ana aku k a- paiki paiiliiiu o l.laliaka, a hookomo mai la nmloko o ka p'oho, pela hoi ka hookomo ana akii i ka mamalu, kahi i hooka'awale ia, lio: na ukana o kela ano. "K nohp oe* maluua okou noiio. a eia kahi e kau ai o na i ole hoi e opili i ka pupuu,'' ■ ine ka waiho pono ana ae o ke keonimana opio i kahi kau wawae i hoOmākaukauia noluna o ke kaaahi. lie oluolu maoli me ka piha paa rula ke ano o kela kanaka opio, nia ia ano ua hiki ole ia Ilaliaka, ke kaohi māi i kona mahalo no kela kanaka, ni(f kona nalu okoa ana iho iloko ona, 0 kela ke kanaka opio oluolu hookahi ana i ike ai. Hoi aku la ua keonimana nei maluna o kona noho, a hoomau aku la no i ka heluhelu ana i ka nupepa, a oiai aia kona noho ma kekahi aoao o ke kaa, ua hiki loa ia Haliaka ke nana mauaku iaia: eia nae, no ka hapalua hora paha kēla holo ana akn o ke kaaahi. a no ka noho malie loa paha hoi kekahi, aole hoa.kamailio, a hui pu iho me ka nanea i ka holo o ke kaa* āhi, ua pa'uhia koke iho la no o Haliaka i ka hiamoe, aole oia 1 piipho iki mai, ahiki i ke ku ana aku o ke kaaahi i kekahi hale hopliilu okoa aku, iloko o na hora ekolu.

! Ua mā'u ka man.'iwa o ke kaaahi e ku ai ma kda hale hooi luhi, a oiai he iwakalua wale no niiuuke i koe, alaila hoea mai i i ka ajna ahi«%hi, ku ae la ke kanaka opio mai kona noho ae, | me ka hana iana mai ia Haliaka, a pane mai la: "E hele ae-anei au e kii i kekahi mau meaai nau?" walii ana Uie- ka ,piha paa rula, me ka wehe pu ana ae 110 lioi i kona p3pale. "Me ka mahalo a nui ia oe: he mau meaai nuii nei 110 ka ? u, iiolaila ua lawa au i keia mau mea, me ka hooluhi ole aku ia oe," walii i'llaliaka, ālaila kunou mai la ke kanaka opio, a hele akw la nomua o ke kaaahi, no ka lele ana aku- llalā, e kuai ai i mau meaai nana. Oiai hoi' kt kaaahi e ku.malie.ana, wehe 3e la o Haliaka i karta mau.meaai,. a ai ae la, āole no kor»a pololi inao|i, aka e aho kona āi ana, i keka;hi mau mea, maniuli o kona hoopeiloli ana iaia -iho, no ka mea, he loa okoa ke alahele, a lle inea no hoi 'ia e hooikaika mai ai i kona kino. Mamua o ]ka" haalele ana iho o ke kaaahi i kela' hale hoolulu, kau hou mai la ke kanakh opio maluna o ke kaa, aia hoi hialiope ponō āku 'ona, kekahi kahaka kinb loilii> e Uele mai ana, a mahope o ka nana aliā iho i kona tikiki, no kotla noho, hoi ae la oia, a noho pono mai la maliope aku o Haliaka. Ua haalele iho la ke kaaahi i kela manawa ,aia ka enekini ke iiana la i kana hana, a no ka hapaha hor paha kela holo ana akū o ke kaa, ia va i hilinai aku ai ke keonimana malihini ado, o ke'kau ana mai, ma ki hale hoolului hala hope aku la a ninau mai U ia Haliaka: v "He l.oihi nae paha-k&u Avahi e holo nei e ka lede opio ea? M Ua hoopuiwa iōa ia mai o Haliaka, no ka pane ana aku o kela kanaka iaia, aka nae, ua pane mai la no oia, i kana ninau i ka i ana mai: ,"E liolo aku ana au a hōea i Roma a malaila e kau ai au maluna o kēkahi kaaahi okoa. M "Ke maopopo aku la ia'ū, alailā e hoi ana ka paha oe no ke kula ea ?". / . "Ae, e hoi ana au<;i ke kula," i pane pokole mai āi no hoi.o ine kona makemāke ole nae i ke ano o kelā kanaka, o ia ka mahaoi. Ma kela .wahi i noke aku ai ua kanaka nei i ke kamailio ma ke ano laula, e piii ana i ke kula, me ka hoakaka pu ana aku no hoi 1 kekhi ,mau hana ano nui, iloko o kona maU la e hele ana i kē kula, a i-ka wa,i maopopo ai iaia,'aia ka noonoo o ke J<aikamahme opio maluna o kana mau mea e kamailio aku ana iaia* o kona manawa ia i hapai ae>i i kona lima akau a kalele iho la mahope o ka noho o Haliaka. Iloko nae o kela inanawa hookahi, i lohē aku āi o Haliaka i kekahi leo kapalili mai hope aku o ke kaa. a huli ino rnai la oia o mea i halawai mai me ka ike a kona mau

maka, o ia no kekahi pahi loihi. e paa ana iloko o l<a lima o ke kanaka c kamailio pu ana me ia, ua hele no hoi kela pahi a oi, a ua kokoke loa aku ka oi ma kahi o kona a-i. hē anapu ana la na kA uwila inaopopo koke iho la ia H*liaka 0 kela kanaka « kamailio aku nei iaia, he kanaka pupul» oia, aole he wahi no kona pakele, nolaila iloko o kela manawa, me he mea la ma. kona ike. maoli iho 110, ua aneane # c pau ka pana ana a kona puuwai, no ka mea he hana pohinihi koua ipakele ana mai ka make jnai, ke manao kela kanaka e hou aku | i kana palii ma ,kona a-i. ! MOKUNA IX. ; 1 Aole e hiki ia Ualiaka ke onioni ae, i<e waiho malie la ' mau lima me na no ka mea ma kona noonoo. ina paha | e ike mai ana kela kanaka i kona onioni, e loaa aku ana ka noonoō i kela kanaka, e manao ana oia e holo. o kona hooko , koke mai no ia i ka hana pepehikanaka maluna oua. ' M'e: )<ela ' hele nae oka iftaka'u a nni jloko una. aoie ioa i poina ka noonoo inaikai mai ia Haliaka aku. He nui no na manawa i komo ai ua o Haliaka iloko o na poino ame na popi!Jikia inamua aku, na ia inau pilikia nae i haawi aku iaia I mau haawina a'o maikai loa. o ke alahele wale no o ka pale- ■ kana, o ia ka noonoo ana me ke akahele loa, aole hoi ine ka pupuahulu. I lia o Maliaka nae noho malie la. ke hokahaha loa ia la kona noonoo i ke kumu o ka hookau koke ole mai o keln kanaka i ka make maluua ona'. o kaifa nae i manao wale iho ai no, malia paha, ua kwhihewa loa ua kauaka nei, aole keia i ike i ke'a pahi e paa ana iloko o kona lima, a o kekahi ku\£u paha, | aia mau ka noonoo ftoko ō ua kanaka nei, he pio keia nhna i na īmnawa apan. n<r ka med pela iho la ka popoki i kekahi manawa v. hana ai i ka iole, e paani mua ana gi.a me kana pio, mamua o !<a papahi ana aku iaia a ni«\kc.v 'w. O ka mea oiaio nae, Uole i ike ua kanaka nei i kela alawa i ana aku'a' llaliaka ihope. a ike i ka pahi. pela iho la i komo ole aku ai ka hopohopo iloko ona, 110 ke komohia akifo ka j inaka'u ame ka weliweli iloko o kana pio. J Aia no ua kanaka u<N, k'e hilinai mai la imua. me ka hoomau ajia mai no i kana kamailio ana. oiai nae, aohe nana aku o Haliaka iaia. Ke nOke mai la ua kanaka nei i ka niele ia llaliaka. i kona manawa e hookuuia mai ai mailoko mai o ke ; kula, a pela hoi'kana mau mea i manao ai, no kona noho ana aku. ; Aia iloko o līaliaka ka maka'n ame ka weliweli kahi i nohoali iai, no ka mea. ke kau maw mai la ka hiona o kela pahi "iloko o ka liina o ke kanaka malihini imua o kona mau maka, , ua pane mai la no om i na■ninau apau a kela kanaka, nie ka maikai, a 110 ka inii ana mai nae i wahi 0 Jmi<u>lohiia ai : kk hookaii ana aku a ua kanaka nei i ka make miluna ona, ua hOolaiaU wale mai la no ua'o Haliaka, ma ke kamailio ana mai ; i'kek&hi-. mOtolelo, 0 kekahi'mau hana, oiai dla maloko 0 ke ; kula. Ke hooīohe loa aku la k$ kanaka malihini, me na manao hia- ; laai i kela moolelo a Haliaka e kamailio mai ana iaia. a i. ka nana aku, ua palaka inaoli kona noonoō. 110 ka hana ana i ma- ! npo niua ai, e -hooleo-aku maU'ma o ke kaikamahine opio, a iloko o koiia līanea, i ike.aku ai o Ilaliaka, i ke ku ana ae o kela keonimana opio, o ka lawe liewa ana ae i ko ia nēi noho.'m? ka hele ana mai a hoopaa-mai la ina ka poohiwi o ke kanaka i loihi ,me ka pane pu ana mai: _ I' "E ka hoaloha,. nou anei kela paiki ?" me ke kuhikuhi ana • aku 0 ke keonimaha opio iluna o ka papahele. j- O. keia iho la-ka hoopakele i.hoeā mai no ke ola 0 Haliaka, i no ka mea i kela huli ana aku 0 ke kanaka loihi, nana i kahi 1 i kuhikuhiia inai ai iaia, lia paa koke aku la kona mau lima a i e|ua i ka hopuia e ke kanaka opio, me ka huli ana mai ia Ha- | liaka a kauolia aku la: ' "E. holo no ka palekana o kou ola, mai heohakalia!" oka manawa 110 ia i ku koke ae ai o Haliaka a holo aku la no kahi ' niamaō* a'oiai ke keoniinana opio e puliki'la i na lima o ka 1 nlea naiia ka pahi loihi, ua konlo koke māi la eha poe ma- ; waho_ac pna. 0 ka paa iho la no ia o ke kanaka loihi i ka hopuia, lnb ka hauhoaia ana o kona mau lima ame na wawae i | ke kula. O kela leo uwe kapalili a Haliaka i lohe ai ma kela manawi ; ana o ka huli ana mai ihope, a ike i ka pahi loihi e paa ana i iloko o ka linia. 0 ke kanaka pupule, 110 kekahi wahine ia, i ike I mai i kela pahi, a 110 ka piha loa o kela wahine i ka maka'u, | ua maule okoa oia iluna o kona noho. | He kahaka pupule i'o ka mea oka paa ana aku Ia ika hoj puia, elike me na mea i ikeia mahope mai, ua pakele mai oia i mai na kiai mai o ka halepupule 0 ke kulanakauhale, nona j ka hale hoolulu kaaahi i kaahope aku, a i ke ku ann aku nae o j k.e kaaahi, ma ka hale hoollllu kaa niamua mai, ua hooleleia I aku ta ua kanaka nei ilalo, a waihoia aku la malalo o ka malu lo na kanaka 0 ke.aupuni, no ka hoihoi hou ana aku iaia e j hoopaa iloko o ka halepupule.

I ka 4tianawa i paa ai ke kanaka pupule i ka hauhoaia i ke k«Tula, ila puni koke ae la o Haliaka i lia ohua, nie ka haawi ana ifiai i ko lākou niau hoomaikai, no ka pwkele ana o.ke kaikamahine opio mai ka make mai, a ua liala okoa kekahi manawa loihi mahope mai ia Haliaka, o ka hoomalielie an^'i | koiia mau māiiao pihoihoi, ahiki i ka hoi pono ana mai o kona i noonoo jhaikaii I Ua hoihoi loa ia aku la o Haliaka 110 kekahi kaa okoa, kahi j nui 0 na oliua. a iaia.i kaawale mai ai mai ka nui mai o na ; oliua, ia wa i moi ai kela keouiina'na opio paa rula, a i ka ! ike ana aku o Haliaka iaia, pane aku la: | . "Ua noho aie .au , ia oe, mamuli o kou hoopakele ana i kuu ■ ola,',' walii ana ni'e ka hiolo makawalu ana mai o kona mau wai- ; maka, a liOpU akii la i ka lima o ke kanaka onio. no ka niea t»a ; hiki ole iaia liooiiianawanui iho i ka ōumi ana i kona kau J māha 'no kona aneaiie loa ana e Hlo i litahi nu ka pahi a ke kanakā pupule. . 1 "Ua an'eane maoli no oe e pilikia e Miss ; 'Haliaka W'anawoka,'! i pane inai ai ke keonimana opio, me ka leo haalulu, olai oia pu'no kekalil i komo'Ha manao kai;iitaha me ka pi- ■ hoihoi pu, i ka Wa i ike mai ai i ke kulana kupilikii i loaa ia Haliaka.- » I kda hoopukaia ana aku 0 kona inoa, nana pono loa mai la o Haliaka, ma na maka o ke kanaka opio, a ninau mai ta: "Ua hookahatia loa ia mai ko'u manao, no ka loaa ana o i ko'u inoa ia oe! E oluo,lu anei oe e hoakaka mai, ina ua ike I mua oe iā'U ma kekāhi wahi ?" I "Ualoaa ka ike ia'u no kou inoa, ma o kau paiki paalima la, ! a ua maopopo pii no hoi ia'u, ma na mea i kakauia liiawaho o • kou paiki, e hoi ana oe no ke Kula o Haukons. He kaikua- | hine ko'ti e'hele nei ma kela kula." j "He kaikuahine anei kou ma 'kda kula? E oluolu hoi oe j hoike mai i kona inoa!" wahi a l īaliaka me ka ho.ihoi. me ka holoi*koke ana ae i na waimaka mai kona mau lihilihi aku. "O ka inoa 0 ua kaikuahine nei o'u, oia o Ada Kanakona." "Alāila ooh kapalia o Naki Kanakona ea? Ua kamaaina loa au ia Ade, oiā kekahi o ko'u mau hoaloha maikai loa, a e lohe rrtau aha au iaia i ke kamailio nou, kona kaikunane," i wahi a Haliaka me ka hoihoi. "Owau i'o keia o Naki Kanakona." me ka piha o ua kauaka j opio nei me ka olioli, uo ka lohe ana aku i ka hopuka' ana mai ; o Haliakā i kona inoa. ' ' * % ! "I ka manawa hea o Ada i hoi aku ai ike kūla ?" i n»rle aku .ai o Haliaka m'e kona nana pono loa ana mai nae ma kā heleI helena o ke kaiiaka opio. ma ke ano, e hookuku ana oia i ke ; kUlike o ka helehelena 0 kela kanaka opio me ka helehelelia 1 0 kona kaikuahine. j (Aole i pau.)