Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 45, 5 November 1920 — KE KANAWAI HOOLAUPA'I A HOOPULAPULA O NA HAWAII. [ARTICLE]

KE KANAWAI HOOLAUPA'I A HOOPULAPULA O NA HAWAII.

Mr. Lnnahoop'onopono o xe Kilohana Pookelā no ke Āānaka' HarAii, ka Xupopa Klio'ko», Alohā nui:—mai ia'o i.kekahi kolamn kaawale o ke Kuofcoa. • '' , O keia kekaki a na .Kanawai ano nai o keia k*u koho balora, e hantralaan nni ia nēi, mai o a ō o kā āina, mal na Bepubal:ka a na l)emokāT'ata;,a ke hnli ka-e maoli mai nei kāhi nu£epi i kāhi nnpepa, a o k'a poe hoakaka maii&o i / kalii poe manao pepa. . = v -

He inō a he lapuwale ke kanawāi'; h'e i'no na Repubalikā; he lapu*ral« na 'Detookaratā; he ino ke alii? he lapowalē 0 Likāna; a ktt a mokāki ke ina Mie kit. la#lw*lē. Kukio; 'koho ik" fiiitanā. * . Ma.ka hoiōmaopopo-ana hoi i na iiyj, ame ka lapu.wale o ke kanawāi, elikē me ni mānao pepa laulaha o na loea haknmānao m* na nupepa.:. ' Akahi, he pulapa ī na Hawaii; alna, »ina pāhoeh'ee ā pohaku;' akolo, aole 'iie aink- tu>hopaa. (fee, simple) y he kuleana h£olimalima *-ale. aha, 1 he .kiimukauairai o Amenka; alima, he aina trāi«oje a maloō. v L 7 a hooholoia māi nei keiakanaWāi e Hale o ria o Amerika, a aia iloko i'-ke Icoiflitc o Va aha" senā.t« 'o- AmeHka, a e-ka-kāli ana no āhiolēlo'āe e noho mai'āna ma I>ektti'abā ,4 ® 8 kahi maMWa e ae paha,c .J\oOpaneeiā -ai. - Alaila, hepti3a££ : i'o anei ke kanawai? Ia nei fho nei 0 Scngit6a Binoot o Ui«, āhōike iho āei iā Ha*aii: He kanawai māikai no na'Ha#aii f a o keia ano kaitiairat hōokahi iea i hoahahaia ma I*ta 4o (K)iUākāllTki -ae nei i hala, oiai 9 ,t*ta; be, aiīa pafioa*a'maioō mai o-.a. 'o- o'.ka «ina, a be kttl?ina *āoakua ko L't;i num hipalona apau ke nana ako. ia maū 1.i.: . f-kk noho hoopulapulā an'a nāe ,« in poe-paiohiāTo āa Moremona iloko o ke £ matl tnaka%iki, he mitao nni lehulehu maōli o na Moreinona o na«tau?ani o n& tau>ani,- e'"fcoolflnpa'i-iH,: i hokipūlapiilaia ma Uta inalalō o keia ano kanawai, e hoike iftai ana i ka' hōlo'mua; elike iio hoi me ko. Laie ae neL Pehea la ia^ -fie pololei anei ;ko plelo a« "he* puHe fioK>kthi no hemāhemāmanao ēi, o' ia tf* komisina i 'hoakakaiH «a keia kanāwau- adle i' emi.malalo ō eltia kom'iiirtā Hawāii ma keiā kanatrai: iAa paha ābte malālo o ekolu k ainiaina 'ō 'na- ITairaii, ua oi āku ka 'pono.tfe i'' oieWia liia ke> o ke kiaaina me-eiua Hoole «mfe elua-liawāii.' , ;0. ka ni.Q oka haj>q,npi o A na kwniaina 1 riā Hffjraii, ō ia kā' oi o kt pono, niarnda o elua.-trale n'o... .. . : Ijjā feae he ma'natfa fe loaa āi ke kula'liiaāiiia' ia .ke puka' mai o i perĪ3ldena)..ka'iiioho' p'ercsi-d?na'-Be'pub?likā, \alai[a/ aole - he mea aao kV'ake'a i ka holopono o kē ieanatrai sifie kpna maikai. E noho kino, maoli T māl uq o Kuhio. e hook<Jle kiiw mai no,' no ka hōiopono' amē ka kolomua o ke„kanavai. Ina hoi no ko Kuhio Klo ole i kraaina, a aiā "hoi. he ekolu komiainā hooppnopono i ke kama ka aoao o na Ilawaii, ao}c *nfcl hoi he mea pono pela? • Ina no |ioi e pnkar mai he Demokarata a. I|ookohui& mai Ao o Makate, pehea, āōle āpei hoi e pono ekola komisinā ĪJāirai}f He aina pahoehoe a pohaku o Kahikinni a o ia ka aiAa 'minamina a makemake loa a Baj*niond o Maui, e noho mai la i 'ka holoholona, pipi,' hipā; tiō ame hoki. He nui ka v waitrai. Pehea la ia? He ($3000) ekolu tausani ilalā ka hoohoihoi a makana no ka poe e hoi ana iīuna o ka aina hoopulapula, a pthea e loaa Vi ia mau dala $3000 no ka lioōhāha i ka 'aina ?

Ina e maleee a mināmina a a'unu i na ainainaikai kupono no ta mahi una, maihea uiai ka $3000f E'waiho aku hoi 'ia anau nina no ka hoolimalima aku i nu, wahiko, a i- ole, i ka poe e ke no ka uku Uoollnialinia -maikai; ma ke koho/a loaa mai ia mau dala i ke koiniaina i oleloia, ina ke kana"wai, a na ia komisina e houluttlu',ia'mjiii «iala, a loaa he puu nui; alallk mahelelieie pun akn i'ka poc la\re ain* Mopulāpula, no ka makahiki mna ir(a ka jps, $3000 a ka mea hookahi, a pfela a'ku ana, i ka makahiki elua, a ekolu, peīa a,ku, a i lea lawa ana 0 ka poe lātre aina koopulapnla; Pehoa ia-? - Kupanaha no pahā ka poe kamailio | maa nmn yi« ke kamāilio, ū ma.ke kaka\i*nupepa, me ka }ioomaopopo ole i ka moa -e kmnailio ai. Mai ka ■iipa,'' 'ālAe- "i'i "nii'na*a- i hanaia 'ai na ko 'apau a na mahiko i īnahi a_i ahika no i keia *la, he- mau aina hoolimalrtna trale no ko lakou apau, ii «Mile o laikou mau ainu. paa Klodio a fce einiple. £ uku ana lakou he uku "hoolimalima pii ae i k0 na aina i oleloia īna keia hookahi dala .no iea eka no ka qnakahiki). Hc hooHnialima pii ap.ka lakou i uku ai mai ka maleahiki 1880 mai ahiki i keia la, aneane he oO makahiki 0 ka nolio hoolhnalima wale ana no me ka naua ole ae no kn aiua alodio a fee simplj paka, aka, hāna ana me ka manao han*4, hoonmnawanui, a i keia la he poe onamAliona a o kak.ou lioi e kakali nei i na aina alo(lio f heaha? Hc poe kau*a- ka.kou ua lakou. . He hooliahi no uiea i wavwiii uia keia u ame ka niea n'ii o na >»itia. alodio ? o Hoolapa ame na lahui, he neō ia. Pehea ia? • He fioopau . wale 'keia mau ; olelo 0 ke kualehelehe -<rale ana a ,ka poē puui kauiailio. . E hoi iluna 0 ka. aina a e maki nie kā,booinana*-autii, e na Fattaii, a o ia ka pouo, he makehe- »•» ka puui*V«« aua i na kamailio ano ole. " la|L loaa ia kakoi na aina aloU-lo a a lilo i ke kuai ia.i na Kepani &mo ka poe mea «lala elike mj ka napanni 0 na HāTraii e ae?

. Ina hoi ha &c ku e o Auierika Huipuia i keia kanāīrai, a~ole ē-l»oboloia mai nei e ka Hale o na Lnnā'makaainana o Amenkal L*trhooholoia mai nei ia kannwai. he makehewa ke kamailio palawalelo iho no.' Aole e loaa ka wai ma k? kamailio *rile r iho n<f, in'e ka hoi iluna o ka aina e mahi ai. Oka )oaa ana o ko XJta, wāi, wahi a Benatoa Bmoc<t, ua hoi •ka poe paionia o na Mdr«frnona iluna o "ka' aiUa ma'hl, a nonōi aku la-ion->i ke i wai no 4akou a loaa £a. \ hoi e hana like na elele lahūi a. kakon» ,ia Kuhio hoi ka aina. "a ia hoi ka wai; pehea ia ia Hoolapa āme EHwai Cpmpanjr? Aole. he olena pikal wale ana no pau. ka oe a pon<r ?i -'hoi ka. olelo, ana, he . aloha, he minamina, he makee i ka }>ono o na kanaka Hawaii.. Aōle ma ke k'amāilio wale anā, :p ha,na mai hoi i ha'na e ponō i'ō ai nā ; ■-*?Jtiho n?i mau īnea na ka ■ lehōlehiu e nana mai. ' [ (A keia pule aē. i ;