Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 46, 12 November 1920 — HE MOOLELO NO HE MA, KE KOAIE KU PALI O KA MAKANI KAILI ALOHA O KIPAHULU, MAUI. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO HE MA, KE KOAIE KU PALI O KA MAKANI KAILI ALOHA O KIPAHULU, MAUI.

(Hoomauia.; ' 1 I kA ike ana mai o Knkamaliunniakea i ke kulana kaumaiia o kana kaikamahine 'hookama, lele mai la oia a noho iho la ma ka aoao, hopu aku la i kona umauma me ka peī'ipa'i ana iho maluna o ka poohiwi me ka olelo pu aku i keia mau huaolelo hoonana: Mai kumakena oe i ke kane, aia no ko kane ke hele la i ke £ai a tioi mai ua; noonoo ihō oe o ka -hua iloko ou, a puka ae Iwaho paū ka pilikia; n i lioi o mni no hoi ko kano niamua o ka hanau ana o Uena opu ou, aole hoi fee: olelo ana. Hookahi paha mea e loikiai o ko kane', o ka irui i lia ina no kona uoonoo p&e iuka aina o Hawaii, he aina kanaVa nui, pokole loa ka maunu. ' 1 hakalia iaia a lewa aku iwalio mouiui, ke liiiu oia i ka m*muu me ka ioekau, ua paa ka i'; o ka hana nui wale iio, o ka hookiwikiwi ana i he anahuln la ine na po, i nawaliwali mai lia i'a, make koke; ina aole, e Vala ana mau anuhulu la me na po. Nolaila k hol°i waimaki e Vama, aia ao ke kane ke kii la i ono, 9 »ana hoi kaua i ka a k$ po. >lamyji o keia mau olelo kauk&u a hoonana a kona inakua, na lioopau ae la o liiua i kona uwo' uamama ana,' uuini iho la i *.e aloha o ke e la i kona Uoupo; holoi ae la i ku waimaka e.kih«ehea aqa i kona inau. pa'puiinn, a pane ruai 1 lioua maku,H-i l«eia mau' olelo: H kali pah'a auanoi kaua a. poohiiia aole e lioike mai ana keia mau elemakuje maka a»e ua pololei k? haili i loaA -ia oe, ua- ia au. awe Vane e keia mau elemakule a paliip. a,uw»ei ka hoi 0 kuu kono. . ' - I wai la 'kona maUua, uumi ka wai-. maka, hoopau i'ka uwe; noho ak*.i kaua nana i keia uiau 1«, aia hoi po, nana aku ; -^u uhan.e) fc:Uf.'fr Alkila *!«> au, ia* e. k-aipa" i;kahi ako )ewc e. la'; ; nol&ila, e fie au r 6 ho '»•. puleliu i 'a. na'.kaua,. s mo'a i»axiai o« ī a aaona, 'a. Mi au i kp?tf ♦iiki' paē-pae .(kuinakapa). a,-hoi jnfti y : -• - - . \ --i ••' : ••' •••• . . T miii-la. o Ilina i .koua ei ae no ke kapa iloko oka ,hale, ua kuku no au a nui, ua lawa-kaua ka.makua iā mea ,h* kapa; mai hooluhi oe i ke kii ia mea, no Uouka lako,. ua. makaukau no kau kaikamahiue i na mea apau;-o ke kAne wale no ka me» i.he* mahema, au e ike mai la .e ka,- i ka pilialku o kuu Uoupo. 'j 1-ka Kukamaliunuiakēā-lie pololei- na 'olelo-a-kana lei - tookama, i mai la oia: Ua- pbloJei 7iō oe, aka', i* knmu no kaun- e ike' ai i ka a ke Akna ame kona-makema'ie; pola au e kii ai i ko'u ahu ponoi, a mai hooka'umaha i kou manao no ia mea, '. 1 ka pau ana o keia mau olelo, lalau aku la kona mau lima i ka auneki, ame ka aulima, hi'a iho la a a ko ahi, kau ka wahie; a lanallu, kii aku o Hina i ka i'a, liaawi mai la i kona makua, -pulehii iho la a ino'a, haawi la ike kama, anai E . hoi oe ai me, ke e kii ae au i.kuu wahi paepae .a hoi mai; 0 kona eu ae 1$ no ia ku iluna, kuha aku la hele me ka - paa pu ana i knna 00. laia i liiki aku ai i kona wahi pupa- , pu hale, komo aku la iloko, opiopi ih'o ia 1 kia kuina' kapa "me kona wahi'moena makalii, nakiikii ā ffaa i ke kaula, puka aku la iwaho, a waiho iho. la 1 kahi puoloiina ialpu aftu la. i'ka oolapa, hele aku, la ohulu (uwala) 'e kilo ai, a loaa na uwala, *komo iloko o'ke koko, lalou aku ia.V*ke kumu ulei aine Pwākawa'u •ana i hoahu ai, hookomo HbkO'o">ke ko-' ko, hoi mdi lai a loaa kahi .puoio, huli mai lia hi i ka hale 0 kana haoau kama. i hiki m&i ai i ka hale; ke ano iho lia, e pioēleele, ē 0 mai 4na ke kukūi, a e noho mai ana.no kii kaiknmaiiine e kali iaia a hoi aku kamau kahl . ai. Ia Kukamahunuiakea i hoeai aku ai a hookuu iho i kana ukana, ninau aku la oia ia Hina, e iuu lei hoolaiha u» pAhia iho nei olua? ' Hoole mal la o llinl tne . ka i ana mai, o kahi;moo wale no ka'u. i hanai iho nei & maona,. hiamōe i.ho ; nei; kakali aku nei hoi au a hōi mai oe alaila kaua Apiki no oe e- ke kikimahine, heaha. kou mfea 0 kē kali ana o ka pdloli i'ka mea hele, na k4 poe hele paha ka loaa; nolaila, e ai 6e, aole au d ii ana, oiai, aole i paū ko'u.mona; nolaila, hooAakaukau iho la 0 Hina e ai. I ka maoinii,. ana, hoihoi aku la i ke aipu apau, ala: wale aku la no latfa a'loihi; olelo a'ku la ka makua. ,e hooluolu kaua, ua .aumoo keia a. kaua e ala. nei." Lalau aku la oia i kona wahi opeope a wehe ae Ia; olelo aku 1-a i ke kaikamahine, ma ka - n«i no au e moe ai, i kau aku no ko 'ii'ipoo i ke kihipuka, aole i. ikeia aku ka *-lua-:lua.po, he moe, ko kau<V he po ala ko *fie ak-uā,; loaa hol ka kimaillo owau, «'-kā mea kōikoke i ka puka'; ō ae m„e ka r hapnih, m<klun«-»ai p ka, iu 'ii ijaLŌe««."i hohoia. iho la no ia i ka ,mo-. ena, waiko kahi tJjy»a, wehe ae la i

"kona wabi kuiiia kapa pa'ikukui i )»•:- a pouli ika elocl't? o.ke kiloliana o k 1 kapia,vbavilc iho l'a hiamoe^ .. I "ko kau ana no o ke poo o k<>ia it uaku i ka puka, puiou a paa ke jk>=<. ka lilo aku la no ia. laia o ino<- ;i r ke lioolono la oia i ka hanu o H it= . iaia no paha k.a ike uu kaia o inoe, o kona ala ae la no in, a i kona kuina kapa, haha aku la oia i aoneki auie ka aulima nia kn pni;<, loaa,, o kona oili aku la no ia iw: ,V liele aku la ma-'kalii o ke kumuk ulei ame l'ua'kawa'u i w&iho ai, aku la i pupu pili, anaanai il rr» i;< aeao, hi'a iho la a a ke ahi/puiupuh ho-a īho Ja i ke ahi me. ke kau nn.i ka.wahie ā nuij hoi kou akii ; ia oia hi moe. Ia ala hou ana mai. ana o ; ana o llikukauel.i'a (lloku7.oa'), j.tia ae la oia, ua ao ka; hoopuo*|>u ue !a ■ i kona kapa ilun», hookomo aiiu la i uluna ma ka paepae puk,a me ka ana iho i ke.kapa axalunr#, p U ka ak.i oia iwaho i kahi o ke ai»i ana i h< ai,.'ua.hele a no'a; uf/i aku la a paa ka Jepo, hookomo *ijdcu la i ka uw:< ' iloko o ia lepo; o 3tooa kaha aku lā ia helo no ke kiaahiwi. I ka malamlama. loa ana ae, aia ' < < 4 ka iaāla lfenua,/o kona palaha aku ! ' no .ia i ka laaa-'me ka hahaiki ana i i •• iniii ō ka p\\ajh}hua, a koe kakaikahi k . piii ke kepnu] pela aku ana ua kiim ' lēhua, ra, kapaia keia kapili nia»' i >e kahekaho, .a o ka wa kakalm -ka nui ixo ka wa o keia lawai'- 1 manu, a awakea ae, aole manu, pau pili nui ana i ka lehua.