Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 46, 12 November 1920 — He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio. [ARTICLE]

He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio.

.I:t ka la mamua aku o nehinei, i hoi aku ai oia i ke kula, iili o kona ike he nui na mea ana e hoomakaukau ai, ma wa c hoomaka ai o kc kula, o ia na hana hoike, i hiki ai . ke komo aku iloko o kekahi mau papa hou ae elike me h.'iawina like ole e a'oia mai ana i keia makahiki." .iho la o Ilaliaka, aia kekahi kumu nui loa o ka hoi koke : 1 * Ada-i ke kula, ipamua.ae oka manawa i manaoia ai, o r, > ka hooikaika ana e loaa iaia na ninau c waihoia mai :īo ka hoikeana i kona makaukau, i hiki ai iaia ke komo i i na papa kiekie maluna ae, o kona papa ma kela hoike . o ke kula. • kela manao hookahi no i loaa ia A<ia Kanakona. o ia no ► . iloko o lialiaka, na ka mea aole laua he inau kaikamahine .<xnua, ma na e liio nui ana ko laua manawa ma ka -.ni. a ma na hana lealea, a nui iho la ka hanu o ua o Hali- # me kona minamina, ina aole e loaa ana na ninau apau ia • :.i, alaila e kaawale ana laua ma na papa like ole, aka hoi, :::ki i kona hoalohake pane ina ninau apau me ka pololei, iia e noho like ana laua. maloko o ka papa hookahi. ao kela maopopo ana ae, he kaikunane kela kanaka opio no . hoakula o Haliaka, ua l<ono okoa aku la o Haliaka iaia, e ho rnai. ma kekahi noho kawale, he kono hoi i haawi koke .u ai o Naki i kona ae, a hoomaka iho Ig laua e kamailio ma .-.•Ma ame keia mea; e oili ae ana 'iloko o ko laua noonoo. I ka hoea ana i ka uwina la o kela la, ua pa mai la kekahi r>.tkani me ka. ikaika, a haule pu mai la no hoi he kuaua ko'i- : -m.' a no kekahi mapawa ka holo ana o ke kaaahi, ke halana ; ; ia mai Ia ka honua e ka wai, a ke ike iho la na ohua maluna ke kaaahi, ina e hoomau aku ana ke kaa i ka holo ana. e hoea ..i ana i ka w» e lilo ai ke kaaahi i ka wai. i ka hoea atia aku hoi i na hora o ke ahialii, ua oi loa mai r ka ikaika o ka ino, aia ke alahao malalo o ka wai, me ke , r.mo okoa ana ak*i o ke'ieaaahi iloko .o.ka'wai; iloko o keia -ianawa, i komo ai na ; 4?ianao hopohopo iloko o na ohua, ..a peia ilio'4?i.ke-kwlflna o. ka ino; he mea m.aopopo loa e lilo i::a kekahi man uwapo i ka wai, a o ka hopena e haule ana ke i.iahi iloko o ke liiekapau o na ohua i ka make. l'a il» aku ka aoao o ka aina, a ua hoa-ia ae i l,oi na kukui» apau, o ka manawa ia i hookokoke akw ai ke i kekahi uwapo loihi, ina no. ka pale- ' .-.na o ke kaaahi me na kaa lawe ohua ma kela uwapo, alaila .ka hoea aku no ona .nei iloko oke kulamikauhāle, \ : e mau mile wale no ka mamao inai ka uwapo aku. | l*a lohi loa keia kaaahi e holo aku nei, mamuli o ia kumu, | komo ka hopohopo iloko o Haliaka, no ka hiki iaia ke kau 1 i.ialuna o ke kaaahi e holo ai no kahi i ku ai o ke j aka nae, ua hiki no iaia ke hoomanawanui, ma ka hoi ā:ia akn maloko o kekahi o na hol<ele 'o kela kulanakauhale e k iameiie ai, ma ia po* a-ma ke kaa o kekahi la mai, e hoi aku oia t>o ke kula. Ua hoakaka aku laHaliaka imua o Naki, i kona mau ~\anao hōlei*, lohi o ko lakou kaaahi, aka nae, ua hoolana aku la ke kanaki oj)io i ka manao o llaliaka, ma ka r.!e!o ana aku, ho makuahine hanaunk kona, aia, ma ke kula.'iakauhale kahi i noho ai, ua hiki i kela makuahine ona ke hookipa aku i ke kaikamahine opio ma kona .home, 110 kela po, .niki i ke ao ana ae ma kekahi la mai. He ehiku ka nui. o na kaa a ke kaaahi e huki ana ma kela luiaka'i, he elua māu kaa lawe ukana, he eha mau kaa ohua • ka papa ekahi, a he hookahi hoi kaa ohua o ka papa elua. Aia o Haiiaka me kona hoaloha malihini maluna o ka eono o na kaa ohua kahi i noho ai. | He elima mau kaa ohua i kau aku ma kekahi aoao o ka I ■.?v.apo ine ka maalahi lpa, a e hookokoke aleu ana hoi ka eono j r> na kaa e kau iluna o ka aina' paa, o ka manawa no ia i haki ; ;;io ai ka uwapo, no ka.mea na lilo ka ikaika o na pou e koo i ana malalo i mea ole i ka jkaika o ka wai, e kahe la, o ia ' :oe o ka nalu kaikoo, a iloko o kā imo ana a ka maka, ua ! : :ui!c aku. la he elua mau kaa ilalo. MOKUNA IX. He meha pu ka fnea i ikeia nq kekahi sekona, alaila loheia '-.u la na leo uvc. o ka ehaeha ame kā poino mailoko mai o t i pouli, uo ka mea ma.kēla haule ana o na kaa elua ilalo, ua ka poino i kau iku maluna o na ohua, a ua make 1 maoli : • hoi kekahi, tiu> ke kamau mai no hoi o ke ola o kekahi mai ka poe i knkonukonu ko lakou elia, mailaila mai i o.'.i ;nai ai kela man leo-uwe o ka ehaeha. A'o Haliaka nae, ua hele kona noonoo a kiipouli, iaia i hoo- < • » j opo ai i ka poiiio, aka nae, i ka hala aiia o kekahi mana- . .. ua hoi hou mai ]a kona noonoo maikai, a kaakaa ae la .*• •""..i mau maka, o kana mea e hoomaOpopo la, aole ona ike . i ka eha ma koina kino, aka nae o kana mea e hoomao- : .10 la, aia kekahi niea kauimaha maluna o kona mau u-ha, 'i 'i koho'kokW he kiho paha kela no kekahi kanaka : v. ■ •• ' ile pouii-pu wale no ma na wahi apau. me kona ike ole aku ' ckafii meakino, nolaila hooikaika ae la ua o Haliaka i wahi 'u. e kaawale aef ai> mai ka. mea mai aua i koho aku ai, he > iu:ike, ao4e j hiki, nolaila haha okoa aku la kona lima ma ka helehelēna, eia ka aole i make, no ka mea e u ana no me ka maikai, a ike pu iho la no hoi oia i na o kela mea, t<Jce apo a paa koha noho, a iloko uo hoi o . inanawaUiookahi i pane iho ai lia o Ilaliaka. e hoike koke mai ia'u, owai oe?" \olc he puai'ieo maf kela kanaka mai, koe wale no ka lohe •i iho-o Ilaliaka, i kainui. o ka hanu o r.a kanaka nei. Kc hppohopo loa nei ati, ua lūii ka eha i loaa ia oe, me • iiamohjHTio ana* iho. o Haliaka ma ka lae o kela mea, a īa • iiookahi no- hi>*i hemo ae ai na lima e apo ana ma kona me ka hpoikaiki ana ae o kela mea nona na hma, ahiki e ku ana mai iīwiae, me ka pane ana iho: -}•; hoike mai iā|ti e ;Miss Wanawoka, aole oe i eha, aka ua ( kana poirto niai!" wahi ana me ka pihoihoi. "Auwe, o oe no.ka-keia e Naki!" i pane iho ai o Hahaka ka piha i ki lūlUdli, eia ka aole kela he mea okoa aku, -a o kopa hoalolīa nialihihi.no oluna o kt kaaahi, a o ka •ea hoi rfana i hoopakele ae i kona ola mai ke kanaka pupule ' āi. 'Ke hauoli' Iba riei au ika lohe 'anā aku la i kekahi lee. --naaina. Ua>*pāldwMTa; au ma na ano apau, aole he wahi e -- 'u kino i eha;i?t ': ; . "\i na Lani!" i hooho māhe ae ai ke kanaka 'r io. me ka pihao'kona kino ika haalulu. f "l'ehea oe, ua palekAna ānei oe mai na poino mp.i.' wahi Haliaka. mē ka-paa ana miai ma kekahi lima o Naki. "Aole i maopowi ioā'.ia'u i keia mānawa, o kau nae e hoo~!aopopo nei,: ko'u kino me ka maeele; a me he mea a, o ke kuma: palekana ana mai ka make mai, fna- " ''»H no ia o ko'u hpoikaika ana, ma na-ano apau e hoopakele . ae ia oe. ' "-■ - ■- T -£, „ .1. --

Ia u i hoomaopopo ai, e haule ana ko kakou kaaahi mai ka uwapo mai, o ko'u apo koke ae la no ia i ko'u mau lima, ma kou. noho; ua loaa ia'u ka manao ina no kou paa iloko o ko'u mau lima, e uuku ana na poino e loaa ia oe, eia ka auanei, ua kaawale loa ka poino mai ia oe ak'u, 'ma ia mea a'u i hana ai." "Aole e ke kaohi rnai i ka haawi ana aku ia oe, i ko u hooniaikai,". wahi a Haliaka, me ka leo haalulu. ''Iloko o ka manawa mua 4oa A i kokoke mai ai ka make ia'u, nia 'o ke kanaka pupule la, o 016o l 6 no ka mea nana i hoopakele i kuu ola, a no ka elua o ka manawa iloko o keia la wale no, i lilo ai oe e Naki i mea nana e hoopakele ae maii ka make mai." . • "Mai lilo keia mea a'u i hana ai i mea nau.e noonoo nui ai, no ka mea mamuli o ka'u mea i hoao ai e hana, i hoopakele pu ia ai ko kaua mau ola. E hoopau ko kaua kamailio ana maluna o keia kumuhana, no ka mea aole he pilikia i kpe, me he mea la, ua kau aku ka poino ko'iko'i loa maluna o na ohua e ae; inā oe e oluolu mai ana, alaila e hele iki ae au e nana, malia o hiki ke hana aku i kekahi mea e pOno ai ka poe i*koe mai ko lakou mau ola." "E nana inua iho oe ina aole i'o oe i eha!" wahi'a Haliaka. "Ina paha ua eha au, he wahi eha liilii loa, oiai he ikaikā no ko'u mau lala r ma na ano apau, koe w.ale ,no |<uu lima hema. nei, eia nae he wahi eha liilii loa, e hoopilikia ole mai ai i ka noonoo." Hooikaika ae la ua o Naki e ku iluna", aole nae he hiki, no | ka mea ke waiho la-ke kaa me ka hi-o, nolaila ma ka hapapa ana o kona mau lima, ma na mea e paa aku ana iaia, ine ke. kokolo ana, i hoea aku ai oia no kahi o ka puka, ua pau hoi ke auiani i ka nahaha, a ke komo mai la ka ua ame ka makani iloko o ke kaa. Me ka hana nui oia i hooikaika aku ai, ahiki i ka līemo ana mai o ke pani puka, alaila oili aku la oia iwalio, nte ka nanā ana aku iloko o ka pouli,-o kana mea e ike la, ua-kau ko lakou kaa iluna o kekahi halo'alo'a poliaku nunui ma kapa o ke kahawai, aka o kekahi. hapa nae o ke kaa, aia iloko o ka wai, ke ike pu la no hoi oia i ka oiliili ae o kekahi mau laau niuiui iloko o ka wai, me ka pii ana mai o ka lia inaeele iloko ona, no ka hopena, o na ohua oluna o ke kaa hope loa, oiai ua J haule pono ia kaa iloko o ka wai, e pakele ok* ai ua ohua oluna j 0 kela kaa mai ka make mai. O ka noonoo inua loa i ala ae iloko o Naki, oiai oia e ku I ana mawaho o ke kaa, o ia no kona hele ana e kii i kekahi j mau kokua, ma kona hooikaia ana aku.e lele mailuna aku o ke kaa a kau iluna o na halo'alo'a pohaku nunui, malaila oia e pinana aku ai ahiki i kahi palahalaha o ka aina, alaila hele aku e huli ahilei i kā loāa ana o kekahi mau kauhale, e ku i kokoke mai ana ma kela wahi. Oiai nae oia e ku ana malaila, me kela noonc*>, no ka palekana o ke ola o ka poe iluna o ke kaa, ina aole lakou i [>au loa 1 ka make, hooholo iho la oia. e hoi hou mai, e hoike ia llali j aka, i,kana-mea i makemake ai-e hana aku, nolaila komo hou j mai la oia iloko o ke kaa, a iloko o ka manawa pokole, hoea j mai Ia oia imua o Haliaka hie ka pane ana mai: "Uā hooholo mai nei au i ko'u manap, e hele nku e huli i mau kokua, no ka hoopakele ana ae i na ohua .apau i koe mai ke ola iloko o ko lakou nian kino, a ke makemake nei au, e : hoohiki mai oe e Miss Wanawoka, aole oe e haalele iho i kou noho, oiai au e kaa>vale aku ana mailuna aku tici a keia kaa. O keia wale no kahi o kou' palekaua ,ina oe e haalele ana i kou nolio ,aole i maopopo ia kaua ka hopena e kau niai ana ! maluna ou." j "Ke haawi aku nei au i hoohiki innia ou e Naki.-e | noho malie au ma keia wahi, ahiki i kou hoea hou ana mai. i O, e akahele loa oe ,ma kau nYau mea apau e hana aku ai. no ka mea ua kaii aku ko'u hilinai no ka palekana o ko'u ola maluna ou, oiai aole o'u hoaioha hookahi maluna o ke kaa nei, o oe wale no e.Naki." . "E makaāla loā ana au, a mai hopohopo oe no'u," i pane mai ai o Naki, me ka hoopaia ana aku o kona uhane, ma na huaolelo a Haliaka i kamailio akii ai maluna ona, no ka hilinai mai o kela kaikamahine opio maluna ona. au e kaa- j wale aku ana mai ia oe mai, e hoinau oe i kela manaolapa iloko j ou īio ka palekana ,aole no au e kaawale loihi ana, alaila hull j hoi inui, ina no ka īoaa ia'u o na koktiĀ, a loaa ole'paha." j Me kela ?nau olelo maluna ae. haalele ihcr la o Naki, a hele, aku la me ka nihi malie ana. ahiki i ka oili ana aku mawaho o ke'kaa, a nolfb iho la no hoi o Haliaka, me ka uumi ana i j ka maka'u, l»e 'hookahi mea nui, o ia no ka hoomanawanui l v ana, malia, pela wale uo e palekana ai oia mailoko niai o ka j j make. : ; Ua akakuu mai na leo uwe o ke kumakena o na ohua i loaa j i i na poino, mamuli paha o ka haawi ana i manawa no kekahi poe e nana ai i ka nui o ko lakou eha, a o kekahi poe no hoiJ j ua maul£ maoli no ka hiki hou ole iho ke hoomanawanui i ka jehaeha. He elima paha minuke o kela hala ana aku o Naki, uā loīie j | aku la o Ilaliaka i ka leo kapalili o kekahi bebe uuku. he ku i i ke aloha ke hoolohe aku i kela leo uwe, a hoomanao mai la | oia> no kekahi makuahine opiopio me kana bebe, maluna o kela kaa hookahi ana e kau ana, kela bebe hoi, e paaniia Hna e ka nui-ae o na ohua. "Hele mai la ka hoi a.u a aloha i kela bebe," i namunamu wale iho ai no o Naki iloko ona, no ka mea, he mea nui loa na bebe iaia. "Pehea la, ua kau mai anei kekahi poino maluna o ka makuahine o ka bebe ?" Iloko nae o kela manawa ana e noouoo ana, no ke kumu u-we o ka bebe. ia wa i lohe aku ai oia, i ke kahea ana ae p kekahi leo: "E hiki ana anei i kekahi mea maluna nei o ke kaa. ke hoopakele ae i kuu bebe?" Ua pa pOno niai ke.la leo. uwalo o ka inakuahine i ka puuwai 0 Haliaka, nolaila, hooppina ae la oia i ka hoohiki ana i haawi aku ai ia Naki, āole e haalele iho i kon noho, o kona ku ae la no ia, a nana mai la iloko 0 ka pouli, ma kahi o ka leo uwe kapalili o ka bebe ana e lohe mai la. "Aole loa e hiki ia'u ke noho malie ma keia wahi, a nanamaka aku i ka leo uwalo o kela bebe e pa mai nei- ma kuu pepeiao," o ka haalele iho la no ia o Haliaka i kona noho, a kokolo hele aku la iloko o ka pouli, aole nae ia fie hana maalahi, no ka mea aia na noho, i pau i ka nahaha, na aniaiiinahaha no hoi, ke mokaki la ma o a maanei; aka me ka hoomanawanui no nae oia i kokolo hele aku ai, ahiki i kahi-ana . i hoomaopopo ai, aia malaila kalii i waiho ai. o. ka hehe, aole nae ona N lohe hoi aku i ka uwe inai,a kahea okoa ae la oia : "Ea, mahea ka bebe?" a lohe. koke aku la no ia i kekahi'leo 1 ka pane ana mai: "Eia maanei!" Ua kokoke kela leo o ka pane ana ae ma ka aoao o Haliaka, a o ia ka ua kaikamahine nei o ka pane ana iho: "Ea, ua eha Joa anei oer" "Ae, ua hele au a eha loa, aka mai .noonoo mai oe nō'u, e oluolu e lawe aku i kuu bebe, ke moe ke'a nei iluna o kuu 'u-ha, aohe wa i koe, a haule mai a'u aku. Ua pp kuu mau lima a elua inalalō P ka hoho, aole e hiki ke onioni ae, a me he mea la. ua haki palia kuu wawae akau, no ka inea ke ike nei au i ka hu'i me ka nui o ka eha, a no kuu wawae hema, aole i maopopo ia'u ka mea i kau aku maluna o kela wawae, no ka mea aole o'u ike mai i ka eha," i hoakaka mai ai ka makuahiue o ka bebe, me kā leo i piha me na haawina o ka ehaeha. . . ■ ■ Me ka hōaliak&lia hou ole iho, ua hopu aku la o Ilaliaka i ka bebe a hilpāi mai la iloko o kona mau lima, aolie no nae he wa a lohi loa, ho ka mea ke hehee mau aku la ka bebe mailuna aku o kona makuahink,, ina paha. no ka haule aku ilalo, he hookahi no hopena, o iā kona halawai ana me ka make, i ka wai, e kahe ana me ka ikaika, o ia no oe o ke kaimimikL "Ua paa ka bebe ia'u, n6laila e hoolana i ka manao e kuu hoaloha, a ke hooia aku iiei au imua ou, e malama no au iaia elike me ka'u i manao ai he pono. O ka olelo hoolana wale

no oe, e noho me ka hoomanawanui, no ka mea ua hala aku nei kekahi hoaloha o'u no ke kii ana i mau kokua, a ke pule nei au i.ke Akua, e hoea mai ana oia i ka wa pono loa, no ka hoopākele ana ae ia kakou apau mailoko ae o keia poino," i pane.aku ai o Haliāka i ka makuahine o ka bebe, me kona puiiki ana l ka aoao o kekahi noho. Ke waiho 1010 loa Ja kela wahine, me ka pane leo ole ae, mamuli mai paha ia o ka maha o kona noonoo, no ka loaa ana o ka palekana o kana bebe, a i ole ua lele loa paha kona ahō hope loa, aohe mea hiki ia Haliaka ke hoomaopopo aku. Me ka naau nae i piha me ka ehaeha, ua haalele iho la o Haliaka i kela wahi, a huli hoi aku Ia no kona noho, me ka j puliki loa ana inai i ka bebe"imua o kona mnauma. Me ka hookolo malie kona hele ana aku, ahiki 110 hoi i kahi i waiho j ai o kona noho, o ka haule iho la no ia, noho, me.ka hoomamaia ana. mai o kona manao, he hookahi hana i koe, o ia ke! kakali.ana aku, o ka hoea mai o na kokua. Mamuli o ka loaa ana aku o ka pumehana i kTI bebe, oiai e moe ana iloko o ka 'poli o Haliaka, ua haule aku la hiamoe; a he hapaha hora paha mahope mai, lohe aku la oia i kekahi inau leo hauwalaau mawaho o ke kaa, a iloko o ka inanawa pokole, komo ana no .o Xaki iloko o ke kaa mc ka ukali ana mai o kekahi kanaka okoa aku, mahope ona, a e paa ana hoi he ipukukui helepo iloko o kona liina. "/Vji\ve np ka hoi e!" i hooho mai ai o Naki, iaia i hoea mai ai a ike i ka hii o Haliaka i kekahi bcbe? "Maihea mai nei kena bebe i loaa ai ia oe?" me ka hele maoli o Naki a p.iha i ke pihoihoi. Ma ke ano mii-i hoakaka aku ai o Haliaka i ke ano o ke kaa ana māi o kela bebe malalo o kona malu, a iaia i hooki ih6 ai i i kana kamailio ana aku, i kana mea-i hana ai, ua hiki ole ia I Naki amē kona kokoolua, ke paa aku i ko laua mau waima-! ka, aka - ke hiolo makawalu mai hi ia, mai ko laua mau papa- j lina mai, rio ke ku maoli no-i ke aloha, o ka liiona i kukuluia I aku imua 0 laua, aole wale no ma ke ano o ka hana i hookoia | aku e aka no ke kulana poino kekahi i kau aku maluna o ka makuahine, o ka bebo a pela hoi ka aneane loa ana 0 kela bebe e haule aku iloko o ka wai'a make loa. "Ō keia'kahi hana koa.aiwaiwa loa au e Miss Wanawoka 1 hana aku ai iloko o ka pouli," i pane inai ai o Naki, me ka I holoi ana ae i na waimaka mai kona mau lihilihi aku. "lja j hoopohihihi loa ia mai ko'u noonoo, no ka hiki ana ia oe ke hana i keia mea, oiai I»e keu aku ka pouli oloko nei o ke kaa,! , me ka hiki ole ia oe ke ike i kou lima iho. Ua hala aku la ; nae ia, aole he loihi o ka manawa mai keia wa aku, e hoea aku i ana kakou, no kahi o ka palekana." | I "Ke hauoli loa nei au 110 kena mau ok lo hoolana au e Naki," wahi a Haliaka me ka nui ana iho o kona hanu, no ka mea ke I ike la oia i konri, maluhiluhi maoli, mamuli o kona hii i ka | bebe ;iloko o kona mau lima. , | "O Mr. Walaka ka inoa jo keia keonimana," i pane hou aku jai o.Naki, ma ke ano hoolauna i kona kokoolua in\ua o Halii aka. "Aole no i mamao loa ko ia nei home mai keia' wahi aku, a.nana e pailaka aku ia kakou, no kona home. ma kekahi nioali j aianu? i kamaaina iaia; eia nae ma ka'u ike, ua like no kela i moalr alānui me ka pii'ana iluna.o kekahi pali kuhoho." j "Aole anei' ou manao he mea hiki kekahi e hanaia aku no. ka pono o ka mama o keia. bebe?" wahi a Haliaka, me he mea la, aia n.o na leo ku i kH ehaeha o kela wahine, ke o mau la ma kona mau pepeiao. "E kii mu'a aku oluā e hoopakele { ae iaia, ua hiki 110 ia'u ke noho malie maanei nei, ahiki i ko olua hoea hou ana mai. v !'■ "Aole e hiki ia v u ke haalele hou iho ia oe maanei nei, no j ka niea o ka poino e lioeā mai ana, e kau ana ia maluna o na niea apau. O ko'u manao ea, e hoopakele mua aku au ia oe, aia qe a kau aku ma kahi o ka palekana, alaila kii mai au e hoopakele ae i ka mama o .kena bebe. I le nianawa \yale no •no.-docsia kaa e haule aku ai iloko o ka wai, i hoomau ,m,ai o, ke kalie ana o ka wai me ka ikaika, malia e halana pu ia aua keia wahi o ke kahawai, o k3 hāule āku no ia ō ke kaa iloko o ka hohonu, o ka pau no ia o na manaolana, no ka palekanā o ka poe i koe e ola ana maluna nei o ke' kaa." ■ "Ina hoi ha pelā, e hoopakele pu oe ia'u me keiā hehe!" ) VAe, c paa pu aku apa kakou i kena "bebe, no ka mea he wahi kino.uuku kona, a e owili ae oe i ko kihei mā kona wahi! kino, no ka mea eia no ka ua' ke haule nei me kā ikaika," o ka lalau aku Ia no ia o Naki i ka bebe r a pt'iliki māi la iloko j o kona poli, lalau aku la no hoi i k'ekahi lima o Haliaka, o ko lakou haalele iho la no ia ialuna o ke kaa, me ka hoo-l malamalania 'āna o'.ke kokoolua o Naki, i ka ipukukui helepo, i poloiei ai ka lakou hele ana. Me ka hoomānawanui kela hele ana aku a lakou, a hoea i aku la no na pohaku halo'alo'a, alaila hoomau aku la ka pii ana ma kekahi moali alanui, ahiki i ke kaii ana aku iluna o ka aina palahalaha, a iloko o ka hapalua hora hoea aku la o Māliaka, noloko o ka home, o Mr. Walaka, fie home maemae, maluna o kekahi aina hanai holoholona. He wahine oluolu ka kela kanaka, ua ala mai la oia a lilo. aku-la ka hooponopono ana o'ka bebe iaia, me ka wehe ana ae i ka lole pulu, a hookomo mai la i ka lble kekahi o kana mau keiki, oiai hoi o Haliaka i noho aku ai inamua o ke kapuahi, no ka hoopumehana ana iaia. Ma kela hoonohoia ana aku o Ilaliaka me ka bebe no ka home o ke kanaka mahiai a hanai holoholona, ua huli h.oi hou mai la o Naki me kona kokoolua no kahi o nā kaaahi poino; ua hoea pu mai la kekahi poe kanaka okoa ae he nui ma.ia wahi, a ma kelā po holookoa, i haawi aleu ai lakou i na kok.ua ana, i ka poe apau maluna o ke kaaahi, me ka hoouna ana i ka poe i eha no na wahi e haawiia mai ai na hooluolu ana ia lakou, pela hoi ka poe i niake maoli, no .kahi, e loāa a'i ka hooponopono maikai aiia lakou mau kino, no ke kānu ana aku. - MOKUNA XI. Mailoko mai o ka poino i.loaa i na kaa lawe ohuā; he Umi wale no poe i palekanā ko lakou mau ola mai kā make mai, oluha o ke kaa like me Haliaka, a nia.ka elua āku hoi o na kaa he elima poe i pakele mai ko lakou mau ola, p ka nui aku o na ohua, ua pau lakou i ka make, me ka hoi|ioiia ana aku nae o ko lakou mau kino, no kahi kupono e kanuia ai. . G ka makuahine kekahi o ka bebe a Haliaka i hoopakele ai, ua hoihoiia aku e Naki ma no ka home o Walaka. Ma kahi i noho ai o kela wahine maluna o ke kaa t kekahi puka nui «iloko o ka papahele, ina nei no ka haiile o kana bebe ma kela puka, aohe manaolana no ka palekana, o ka make wale no ka mea e'kau aku ana maluna ona, ā mamuli wdle no o ka hoea ana aku o Haliaka, i ka manawa pono loa, pela i hpopakeleia ae ai ua bebe nei mai ka make mai. * Ma ka nana pono ia ana, ua haki na wawae a 'elua o kela wahine, nona 4 ka inoa o Mrs. Alani, o na wahi e ae o kona kino ,aol'e i poino. Ma kela po no i hoouna okoa ia aku ai kekahi kanaka, no ka hele ana mai e lapaau la Mrs. Alani, a mahope o ka lawelawe ana o ke kauka i kaha mau hana, maluna o ka mea poino, akahi no a hoi poiio māi kona noonoo maikai ,a i ka wa i hoea aku ai o lialiaka imuā ona, me ka hii ana hoi i ka bebe iloko o kona mau limā> ua hiki • ole ia Mrs. Alani ke kaohi aku i kona mau waiillaka, no ka mea a Haliaka i hana aku ai no ka pono o kana bebe. "Ua aie nui loa au ia oe e Miss Wanawoka, no kou hoopakele ana i ke ola o kuu bebe, ka mea a'u i hiipoi āi me he momi makāmae la iloko o ko'u mau la apau o kē ola ana. lie wahine ilihune au, ua liiki ole ia'u ke haaWi aku i kekahi makana' kiekie loa nau, he hookālii mea hiki ia'u ke haawi aku, o ia no ka hoomaikai kiekie palena &lc mailoko lilo mai o kuu puuwai. "I noho nae oe ma keia mua aku* a i halawai Oē me na poino, a mau popilikia paha, a ,i ole, kupu .ae ka Manāp e

ike ia Mrs. Alani, ua hamama na ipuka o kuu home, no ka hookipa ana mai ia oe, au e olelo iho ai, he leo ole ia nou mai keia manawa aku." * Haawi aku la o Haliaka i kana mahalo ana ia Mrs. Alani, me ka noonoo ole nae, e hoea mai ana he manawa e hoo* koia ai na olelo a kela wahine, a e panaiia mai ai hoi kekahi hana i oi aku imua o kana mea i hana aku ai no ka pono o ka bebe a Mrs. Alani, iloko o kekahi manawa mahope mai, ma ke ano he uku ana i ka aie o kela wahine iaia; a laua like no hoi a elua i maopopo ole ai, i na mea e hoea mai ana. O ka hana mua loa ma ka aoao o Haliaka, ma kekahi kakahiaka ana ae, o ia no ka hoouna ana mai i kekahi keleka.lapa ia Robaka, maloko oia kelekalapa, e hoike mai ana oia, no kona palekana ana mai ka poino mai, ma ka ulia kaaahi* e hoolana aku ana hoi i ka manao o kana kane, aole e 1100noo nui mai nona, no ka mea ma ka auwina la o kela la, e kau aku ai oia maluna o ke kaaahi, no ka holo pololei ana aku no kahi i ku ai o ka halekula. He mea oiaio, ma ke kakahiaka o kela la, ua puka ae la ka nuhou e pili ana 110 ka ulia i halawai me ke kaaahi, i kau aku ai o Haliaka, maloko o na nupepa, a ke heluhelu la o Robaka i kela meahou, me na manan kauinaha, a e hoomakaukau ana oia e kau aku maluna o kekahi kaa, no ka holo ana i kahi i halawai ai ke kaaahi me ka poino, no kona manao no, ua make paha kana wahine, hoea aku la ke kelekalapa a Haliaka, akahi no a hoomamaia ae kona kaumaha, a hoi pono mai la hoi kona inanao a i ka wai lana malie. Hoopau loa ae la 0 Robaka i kona manao e holo aku e nana no ka hopena o kana Haliaka, ma ia wahi nae, ua kar kau iho la oia i kekahi leka loihi, e hoakaka ana i kona man nianao hoomaikai, no kq. palekana ana o ua o Ilaliaka mai . ka make mai. Ma ka auwina la hoi o kela la hookalii no, oiai ua hoi pono mai ko Haliaka nonoo maikai, u3 hoomakaukau iho la • oia iaia iho, no ka holo ana aku i ke kulanakauhale, mamua 0 "ka manawa e hoea ae ai ke. kaaahi, e holo poloiei ai no iee kula, me kona haawi ana aku i kona mahalo nui, ia Mr. ame Mrs. Walaka, no ko laua hookipa ana aku iaia me ka maikai, maloko o ko laua, home, a maloko nae o kekahi leka ana i kakau ai ,a waiho mahma o ke pakau)<au i hoakaka piha ae ai oia i kona mau manao apau, no na niea i hanaia aku no kona pono, e na kamaaina o kela home. Hele mai.la o Ilaliaka noloko o ka rutni e 110110 ana o Mrs. Alani ame kana bebe, o ka hiona mua i haiau'ai aku me ia, o ia no na waimaka nunui e kihe'ahe'a mai ana ma na papalina o kela wahine, alaila ninau aku la o Haliakaiaia e hoike mai i na kumū o kona uwe ana, ia wa i hoakaka mai ai o Mrs. Alani no ka nalowale ana o kana hiau daU apau mai iaia aku, ma kela manawa i poino ai ke kaaahi. Hoike pu aku la no hoi o Mrs. Alani, he kane ilihurie kana >r nolāila ūa nui loai kona 110 k'a hiki ole ikia ke uku akti i na hoolilo o kona noho ana ma leela wahi, pela hoi ka uku ana aku i n£ bila kauka. No ka hoomama ana aku i na manao kaumaha o Mrs. Alani, hoikē aku la o Hkliaka iaia ,e loaa mai ana kekahi mau haawina kokua niai ka hui kaaahi mai, no na poirto 1 kau mai maluna ona, aka no na mea e pili ana i na pono 0 ka noho ana ma kela wahi, aole ana mea e'kaumaha ai," alaila wehe ae la oia i kana eke dala, ine ka lawe .ana mai 1 na eiala apau a Robaka i haawi mai ai iaia no kona lawa iloko ona mahina ekolu, a waihQ aku v la iloko oka lima o Mrs. Alani, me kona malama wale ana iho no i mau dala e lawa ai ke koena aku o kana huaka'i ahiki i ka hoea an<* i ke kula. "o,aolc e hiki ia'u ke lawe mai i keia mau dala, niai ia oe mai e Miss Wanawoka, no ka mea aole e hiki ia'u ke uku hou-aku,'! wahi a Afrs. Alani, iaia i nana iho ai { na bila dala lie nui e paa ana iloko o kona mau'iinia. ""Aohe au noonoo -ana iho, no ka uku hou ana mai i keia mau dala, ke haawi aku nei au a lilo loa ia oe, me ka minamina ole iloko o kuu puuwai. Ina aole e pau loa ana keia mau dala, i ka hooliloia e oe, no na mea au i makemake ai, ttlaila ua hiki ia oe ke hookomo aku i ke koena iho ma kekahi wahi kupono, ma ka inoa o kau bebe nei," wahi a Ilaliaka, me ke kulou ana iho a honi akti la ma kekahi pa palina, o ka bfcbe e hiamoe ae ana: Me ka. haawi hou ole aku o Haliaka i manawa 110 Mrs. Alani, e haaw# mai ai i kana hoomaikai, 110 na mea a iaia nei i hāna aku ai, kulou aku la oia imua a honi aku la ia Mrs. Alani, o kona oili aku la no ia iwaho, no kahi o ke kaa e kakali mai la iaia, ma kona alahele no ke kulanakauhale> kahi ana e kau aku ai maluna o ke kaaahi, a hōlo pololei aku no ke kula. Ua ukali pu aku la o Naki Kanakona ia Haliaka a hoea i kē kulanakauhale, me ka hooponopono ana aku i ko Haliaka mau ukāha ahiki i ke kau ana maluna o ke kaaahi, a oiai laua e ku like ana maluna o ke kaaahi, liuli mai la o Haliaka a paiie ae la: "Ua nele au me na huaolelo kupono, e hoakaka aku ai imua oil, no.ka nui o ko'u hoomaikai, no kau mau mea i hana mai ai no'u, ma ka hoopakele ana i kuu ola. Ua noho aie aU malalo ou e Mf. Kanakona, a'u e manao nei, aole he mea hiki ia'u ke hana aku, no ka uku ana i kela aie." "Ke kaumaha loa nei au, no kou lawe ana mai i ka mea a'u i hana aku ai, ma ke ano he kumuhana ano nui 1 kou nOonoo," i pane aku ai ke kanaka opio, me ka heoki honua anā iho 1 kaha kamailio ana aku no kekahi manawa pokole, a pane hou aku la: "Ua olelō mai nei oe, he aie kela i hiki ole ia oe ke uku mai; ma ia wahi, e olelo mai ana paha oe, i ko'u mahaoi, ke nonoi aku i kou olUolu,.oiai kaua e noho kaawale ana, e ae nlai oe e mau(āku au i kela ame keia manawa i kekahi mau. lekk, no. īka lioolilō ana ia kaua i mau hoaloha, alaila ua hiki ia oe Tcē hoonoo iho, ua uku pono ia kela aie.' 4 Ua hiki loa ia Haliaka ke ike mai, ma ke ano o ka leo o Mr. Kanakona i kamailio, aku ai, pela hoi ke ano o kana nana aha aku, aole ma ke ano hoaloha wale no, ka kela kanaka opio i makenlake aku ai iaia, aka ma ke ano i oi aku. i ke kulana hoaloha, ii komo iho la ka manao kaumaha iloko o lialiakā, n6 ka ua paa mua oia ika hauhoaia, e hiki ole ai ke maweheia ae ke kaula nana i hauhoa iaia me Robaka. — ' . '' Ina he mahina aku mamua, kela noi ana nku a Naki K.v nakona ia Haliaka, e lilo laua i mau hoaloha, aole ana hophakalia āna iho i ka haawi ana niai i kona ae, aka no kēla manawa nae, me ka maopopo loa ia Haliaka, ua lilo oia na •ka mea okoa loa, ua hiki ole iaia ke ae mai i ke noi a keia kanaka opio ana i noho aie aku ai, no ka pakele ana o kona ola, a oiai oia e kunana ana, ua hiki ole iaia ke kaohi iho i kona mknao kahaha, me ke kaumaha pu ,a i ka wa i ike mai ai ke kānaka opio, i ka pii o ka ula ma na papalina o Haliaka, ia wa oia i hoomaka hou mai ai e kamailio: "E manao iho ana paha'oe owau kekahi o na knaaka m.ihaoi loa, oiai aole oe i kamaaina mua ia'u; aka nae, I hoike aku au i kd mea oiaio loa, iloko o na la elua wa)e no o ko kaua kamaaina ana, ua haulehia,maoli no au i ke aloha ia oe, ka mea i loaa ole ia'u, i wa e halawai ai me na kaikamahine opiō ē ae." - "Ea, uwoki! Ua aole o'u makemake e kamailio hoU mai oe i na olelo o kela ano," wahi a Haliaka me ke kau okoa ana mai i kona lima imija, me ka hoike okoa ana mai hoi o koila helehelena i na haawina o ke kaumaha, no ka mea ke noonoo la oia, ina paha no ka lohe mai o Robaka, i na olelo a kela kanaka opio, aole ana e nele ka hoalaia aku o ka manao lili artie ka inaina iloko ona, a hoowahawaha mai iaia nei. * ; _ (Aoleipauā . 4