Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 47, 19 November 1920 — Page 2

Page PDF (1.71 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA HOOKIPA HANOHANO A KE KEIKIALII KALANIANAOLE ME HANA ALIIWAHINE I KO LAUA @AHUI

 

@ S@ Hanoh@no aloha nui @ @u mai oe no keia mau@au @ @ a@ la maloha in@ he @ @. 

@ @ @hai Poaha la 11 o ke@a @ @ @a 7:15 p m i haalele @ @ home kou mau @ @ aiki ana uka i kahi i @a@. 

@ makou kaa e @kokoke aku @ @hua @wa i ka make ke @ i ka nani o na kokui e a wai @ @ k@laau mai ahiki aku i @ @ @ ka ana i@ o @o makou @ hooponopono liilii ana i @ @ i na@ aku ai makou @ @ a loaa ka mea hookipa, @ @ kiu i ka piha o ke kahua @ @ i k@ aiauni i na maka o na @ @ @ po Hawaii kela.

@ @ anu hiki ana aku ma ka @ ana ka mea hookipa ka @ @ @ne a @oolauna aku la au @ @a lele ame ko'u ninu @ @ana loa ia aku la @n @ ka la.

@ iau ia manawa me he la @ @ @ ia mai kela au i @ @ ahui oiai i ko'u ike ana @ @hi i ka lahui ame kana @ @ @u wai ana me ke apo ana @ @ lahui a hookipa aku, ua @ @ ka ilihia i kau iho maluua o @ @ @ e hoolauna ana me @ i ko'u @ @ ua nee aku la no hoi ma@ @ @ nani hookipa nui ua hele @ @ @ @loa i na lele ua keoni @ a@ ana i ka uani o ha @umi @ @ @ @e ana imua ua hiki@ @ ma ka @ni e waiho ana @ @ @a he nani no hoi ia rumi a @ @ ana @ ka rumi meakanu @ @ @ @ai e kah@ malie ana @ @ ke @hulehu@ e nonoho mai ana @ @ @ hana pahiohe ke houe @ @ @ @ i @wi mai i ka wee hou @ @ wawae imua a ku iho @ @ me ka mahalo i ka waika o @ @ @ ka l@na.

@ @ pai ana o ke kani ana a ka @ @ hoolauna  aku la au i ka lele @ @ @ka Mekai Kenlakai me @ @a iaia in a pahu aia no ke @ @ @ @ iluko on a i kuu @na @ @ aku @ au iaia ua nui @ p@ hauoli i ka hui ana me ia @ @ loihi k@ mau makahiki o ke @ @ @.

@ @ kiu e uana ana i ke kahua, @ @ mmaui i na lele e hihimanu ana @ @ hoonani iluna o lakou, pela ne @ @ na keonimana a ma kou nana @ @i maoli no ame na kunoupoo @ @ @l@ima ana no hoi, ua piha @ @ kek@hi maaawa ua ku a pilikai @  i ka @k@ikui o ko'u opu ine @ o ia mau lele makaonaona @ maui ka ma@le i ke kumu o ka @ @ oiau na hele a maloa kahi puu @ @ @ mai la na lele i kou kiu nei @ @ i keia wai aiai ua ha@ @ e ka lima palupalu o ua @au @ @aku oe he pahee maoli ke @ @ a homana@ ae la au i nei @ @n@i @a@.

H@ la he on a la

Ka i wai @ ka niu haohao la,

K@ @ kiaha i olu

@ @ p@ ke moai

@ @a @ la ia oe

i @ p@ ana mai.

@ @ mai @ keia n@u wai i ha @ waikai o ka waii hanaia mai @ aini na kapaia o Kuhio o ka @ @ ia me ka akala ua kapaia @ he u'i maoli ke nana iho i @ @ h@ia ana a maikai ma@u ka @ ka ma ihini o ka meaono ame ka @ @iima n@ hoi ia nani a eia no @ k@ @haikai uei i na mea a ka @ ike ai.

H@ inu aku la makou i ka hale hoo@ @ e ku ana iloko o ke kai o ia @ @ @ hoi ia e waiho mai ana @ @ like ole ame na kii puna o @ Nui Kulakaua ame na mea kahiko @ maian ia ke ko mai nei ke @ @ a ke h@n@hunekai me ke ala @ @ ame kela lime kaulana lau @ @ a haupa ae la au i na wahi @ o ia @h@ oia o Waikikikai @ Waiki@ @u kulou ana a puana @ @ @la mau hua lipoa:

@i anuanu au.

H@ i Maki Ailana pomehana au;

W@iki a@manu au

@ @ho waena pumehana au:

@ki makani houhou ili

ni kualapoo inis@inis@ malie.

@ue @ a mai ua puhee loa aku la ai @ @li ana wai a nana i ke kahua @ kakela e ku ana ua oi loa ae @ @ me he la aia iloko o Nu Ioka @ @ e ka malamalama, eia no ka @ @ honehone nei nana aku oe la @ @pena a Mekai Kealakai i ka olu @ @ P@k@ino ame kela kiina pala @ a ke lima akau ame ka hoolai @ w ka welelau o ka lima hema he @ @ @e la o na meakani i ka hoi a @ @i i ka b@ a kani ana keia @ @ a lohe @nai la an o @na u'i no @ @ @ ka ua kilihune nana aku @ @le neimailalo ka pii ana @ @ ma i ke ao Polohiwa, a poniu @ ka kohi anoonoo me na pa ipa i @ mai ka lehulehu aku.

E mai la ke keiki noua kela leo @ aulana nei oia o Joe Kamakau @ ka nani e naueue na palekai o @ @ nai a home ana ka leo lea olu @ee @ nanahe k@Kahunapule Aka @ @ anwe ka mapene i ke ku@ p@ ke nana la au ia mau @ode @ @ a p@ li'a loko kelu laau hoo@ @ ma nui ka paipai ia.

O @ rumi mow kekahi i na rumi @ ma ka nana aku a kou kiu nei @ @ maoli no e lilio oia i Kiaaina @ k@ aina aloha oiai ma keua hoo@lea@ ana na ikeia aku la aole loa @ka lahui @na ka hikimua mo @ @anao hiihila aka ua kapaeia ia @ manoa ua laweia mai la na mea e @ ai keia noho honua ana, e huki @k@ me ka lokahi me ka iini e ike aku @ ala @ai @ ka lahui a huki like @ ma ia kulana.

O a kou kiu e kilo ana i na kulana e m@a ana aia maluna o na mea @ ekahi wale no a koho iho au ua pop@ maoli oia wa ia kulana, ame ka pl@ @ ka hauoli a lululihia hou @ @ @e laua e hoi mai la me ka ulu@hiehie @ kiu nei, ame ko'u niau @he@.

Na ke Akua e kiai ia laua ame ka @ apau ka@ leo pule ame oo e kuu Kapen@ ah@nui ko'u welina pau o@.

J. K. MOKUMAIA

HOLO KAAPUNI O MR AMA MRS. KAUWEKANE IA OAHU NEI.

 

Mr. Solomon U@nohaue aloha kaua: E Kala mai no kou ihiihi i kou kia nei i k@u hooluhi ia oe oiai oe e moe @oalea ana no keia wahi pua loke akala e kau ae la maluna.

Ma ka la 10 iho nei o keia mahina i hoomakaukauia ai keia huakai, a mamua o ka honee ana aku imua e hoihoi ae au i ke kumu ame ka hui ma lihina ana a lilo i hale kipa o ka hoomaka ana o na malihini e hoopaa ia laua no ka hui ana mai me kou kiu nei.

Mai ke ipu kukui wai ui ia o ka malamalama nei a ikeia apuui nei u@ mokupuni ame ka laua i hoopaa ai e @ mai i keia kai loa no ke ake ana e hui kino me kou kiu oiai ua nee mai ko laua ola ana i ka baoa kenekulia o keia ola honua ana e ike i ka mokepuni o Kukuihewa i kaupana i ka maka ewaewa a i hooheuhoia i keia mau hua inamona:

Ua hoohewahewa oe i ka'u ike,

Ma ka maka no nae kamaaina kau,

Malihini oe malihini au,

Ma ke aiai o ke nupepa kamaalua ai.

"I ko maua hiki ana mai ke kakahiaka Lapule la 7 ua ike mai la au ia oe i ke ku ae i ka uwapo me ko lolowawae epaui ame kela papale Pelekana no hoi e kau ana i ko poo Olelo aku la au i ka'u aliiwahine, aia @ kaneka nei ke ku mai la me kona iini loa e hui aku mana me oe." wahi ana a i ka lele ana aku o makou ua lohi loa no hoi no ka mea ma kuu nana aku he nui ka poe e hoopuni ana ia oe, me ko'u ninau ana aku ia ohana o'u aia la mahea iho nei o Mokumaia, Aka i ko'u ike ana ua nui ka oei e makemake ana ia oe o ia ka Poakahi a hui a loaa na kukakuka ana no keia holopuni elike me ka mea e kau ae la maluna.

Ua hiki aku la kou kiu i kona home ma Waikiki i ka ho@a ewalu kakahiaka a hui me kana aliiwanine ame na lululima ana, ame kahi moopuna uuku a laua me ko'u lululima ana we ke kamaiki, o ka oni mai la no ia o ua mokukaa nei eia makou ke hooiho nei, nana aku oe la kau mau ka ihu iluna, ke aloalo nei i ka huikau o ke kaina @ holu ana i ka uwapo o Haaloloamauu kauaheahe ana i Kapalama lo'i laiki onioni ana i ke kula loa o Kaiwiula kikiipau kuu iho la ka heleuma i Kalihiwaena aia i ka piko malalo iho i ka hene waiolu lawe malie a hui me ia mau ohua o ka oni mai la no ia ma ke kula o na keikikane o Kamehameha, o ka hora 9 ia.

Eia au ke hookomo mau nei i ka aila nana aku oe i ua mokokaa uei ke palalu nei ka ihu i ka makoni e onou ae ana @amua ahiki i ke alanui N@uan@ ke hooi nei au i na mea oaahana me ka uiniupoahi o ka huila ke alawa la au mahope lele liilii ka opala a hone ana ka leo o ua iwa nei o Makena he naheuahe mai kau ame ka'u mau kuhikuhi ia laua i kahi o na lii e moe ana.

He la maikai keia o kana aliikane aia iluna on a ka minoaka mau i ka manawa apau no ka'u mau olelo hoowakeakea ke oni mau nei imua nana aku oe ia imua a ihope e kulana ai, a ku iho la i ka nuku o Nuuanu i kela pali kaulana a na a i ka waiho lapuuu mai o Kaneohe a@n@ Kailua.

Ke kuhukuhi la au ia laua uo ka mea ua kii au i ka palapala aina liilii o ka mokupuni o Oahu nei wa ia mau maka au i kuhikuhi aku ai ia laua e kau aheahea mai ana o Mokapu ame Mokelii o ka iho aku la no ia o ua mokukaa nei nana aku oe, eia inakou ke aloalo nei i na uakee o ua palu nei, iwaho o iloko e lapuu nei.

Auhea wale oe a e kuku,

Aia ko moopuna i ka lewa

E iawe ae oe a hapalua like,

Naua aku oe napeuape malie.

A pii ana makou i kahi pii o pau e ke aho a mea aku la au i na maieniui o keia wahi piiha la, a kokou i pii mai la, he wahi inoa kapanaha ko ia nei ua oleloia kokolo ka lanu i ka h@n@a, ua hu ae la ka aka o ua ma@ malihini nei.

Nolaila ua paikiiia lakou o ka ueo no i@ nomua a honi ana i ke ea ohiolu o Kaneohe, Honolulu ana i Heeia, a e kauaheahe mai ana o Kahaluaonioni ana o Waikane kaalo ana o Walahole, honi hoomau ana me Kualoa a hui me ia kamaaine o ua kaha, hoomaha liilii anue na kamailio ana no ia kaha.

E kala mai u@ loa aku la imua me ko'u kuhikuhi ana aku i kela pohaku kupunaha e ku hookahi ana a na malihini i lohe wale ai pohaku laau Xanahoa ame ke kino inoa pohaku oiai no malihini e hoouanea ana kamaaina eia kou kiu ke nana nei i na he@a@uia o us mokukss nei a i ka makuakauana o ka nee hou no ia nomua me ka nui o ka piha hauoli i ka nui o na nani a laua e ike nei me ke kani mau o ke leo o ua u'i nei o Makena nana aku oe i ua kaikamahine nei he ko'uko'u mai hoi kau a lohe mai i ka hele a manene ko'u iwi hilo, oiai na hele a hapauea aka o ka mau o ka lea o ia mau ka nani.

(A oili hou aku)

LADANA Nov. 15 - Ua hoikeia ae ko pauikuia o na kapakai @ k@ Kai Eleele ma Busia a ke holoholo la na mokukaua Pelekana ma ke Kai Eleele u@ ke akeakea ana aku i ka launa ka mailio ana o na Bolsheviki me na Ture@e.

O ke k'i keia o Mr. ame Mr.s Piina ik@ki o Pau e ke Aho i I kaulana o ka Laau K@lo i ka Honua e kokoke ana i Kaweohe Cabu e laua i holo kaapuna ai.

ALOHA I'O NO PAHA

 

 

Mr. Lunaninoponopono o ke Keloha na a ka Lahui. Aloha oe: - E oluolu mai hoi i kauwahi kaawale o kau milimili no keia mau manao ninau a J. R. Kaholamu, i hoikeia ma ka Nupepa Aloha Aina o kela pule aka nei, Nov. 13.

He maikai ka ninau aua i ninau ai aka nae o kona mau manao hoakaka, he kohu kamaloo liilii lia he u@na a ke olelo mai nei nae, ke hele aku nei kona mau la i ke ahiahi, ina paha ua kokoke i ke ahiahi, in a no'e e hookamani aole e maalea, a aole e hoopunipuni.

Ma ka hoakaka manao o @ @ Kahulamu ua kukulu mai oia me ka hoomaikai ana no likana Eliwa, a olelo iho la malale, in a paha i puka o Likana Eliwai i elele lahui in a paha u@ hele oia a kemo i ka ahaolelo lahui a hana oia i ke kanawai kaulike e pono ai ka poe waiwai ame ka pow ilihun@ me ke ake ana e loaa iaia kola inoa honohano a pookela a malalo iho nae olaila kamailio iho la no ke elele alii.

Eia nae o ka elele a@ a kakou (hoopunipuni iho la malaila), a oia no ka'u elele i keai kau koho o Novemaha ae nei, ua kau aku ua maka o ka lahui maluna o ka elele alii a kakou me ka hialaai nui e loaa mai ana la hoi na hooponopono aina maikai ana a o ke ke kanawai hoopulapula home o na Hawaii, o ia ka kana kanawai i hauoli nui ai a malalo iho olaila i haawi iho ai na ai awahie i ua keiki Kahulamu la, a panei na mauao on a:

Waawaa no hoi ka lokoiuo o ka mea nana keia kanawai me ka ike iho no hoi i haaleleia kela kanaka poin@ @ ma oun a Levi, no ka nele, a o oe aku nei (J. K. Kalanianaole) ka hoi ka oi; me ko ike mai @o eia no kou lahui iloko o ka nele ame ka huue, o ia no nae kau'i nou mai nei i neia kanawai apukeheoheo: he uluhua paha i @ kaakaa aku o na maka; ke kau aku nei ua maka e hoea mai ana la hoi he wa e loaa ai i ka lahui he noho ana maikai ae, e loaa ai he wahi e ku iho ai o na wawae.

Me Keia mau manao o Kahulamu i ulu mai ai ka manao @loko o'u, e pane aku no keia mau manao ma@lea o ke ano kamalii.

Ke makemake ke kanaka e pane i ka mea ana i makemake ai e pane, pane pololei aku no me ka manaolo he mea pono ole ka i ha@aia, e ka wea au i makemake ole ai, ole o ka hoolalanae i@ Likana Eliwai a olelo ae, in a oia e puka, hana mai oia i kapawai kaulike e haua i'o mai ana paha oia ke hana i kanawai kaulike, oiai he nuha kona mea i holo aku a@ mai ka Repubalika aku a lilo i Demokarats a lilo no i ekeke Demokarata ma ke koi ana nana e uku na hoolilo apau o na moho o ia holo ana?

E Nianai mai ana auei oe e Kahulamu he kanawai kaulike ana kau e l@ mai ana mai ia Likana Eliwai mai, kekahi kanaka kue rula aono kalai@ina, malalo o ka nuha i ke ko ole o Kona inau makeimake?

E Kahulamu e he @an kanuka wale iho no kaua aole i ike aku i na ind@oloko o ko Likana annu i hana ai a@o ke kumu o kona paakiki loa ana i ka holo mo@o elele; uolaila e oe awe a'u aole loa kaua i maopopo iki a auhenae ole o ka ike lawa pono iloko o ke kanaka a o ia @oi keia:

Ina o Likauai Eliwai @ he elele @ makemake ana e ha@ a ka pono no keia lehui kanaka e puka ananei oia i elele a in@ aole , aole no oia o puka ana he mau kau ko'u o ka hoolaha ana me keia mau manao auhea uae ka ikei keia hana ano nui; e haawiia aku keia ia ana aku o ko ke Akua ao ana mai nani malupa iho o ko likana ino@ poohiwi, aole loa, a o ke kumu hiai no@a nele @aoli no oia me @a manoa aloha no keia iahui kauaka aloha @ oluolu.

Me na kau ap@ a Likana i holo elele ai, aole loa i nele kona olelo aua, in a oia e puka i elele nui kana ma@ mea e loaa mai ai; ma keia mau mea a @ i olelo ai i ae ole ai ke Akua @ia ma ia kulana oiai aole on a kuleana ma ia mau mea a hana wale aku mamuli o kona manao pouoi iho, me ka ae ole ia e ka poe o koopei ahaolelo oiai o ka lehulehu ia keia lahni Hawaii, o ka lakou mea e hana ai a haawi aku i ka elele, o ia auanei ka ka elele e hana ai ma o.

Aole loa i loaa ka iuna ku kaokoa i ka elele e hana wale aku i kanawai inamuli o kona manao ponoi iho, kow elike me ka Likana i olelo ae @i ao ia wale no a he elele naau hookiekie oia no hui ko Likaua mea i ppuka ole ai, o@ he kanaka naau o ia auo, he maalea, a i hui pu iho @ ka nuha, hele loa i ka apiki.

Ke olezzo nei o Likana laua me Hoolapa o ke kanawai huki aina o 25 inoa ka oi lea aku o ka maikai a ke a'o mai nei no i na kanaka e kakauinoa a hoekama ae ao ka pono e na aina hookuonoono o Kekaha, Kauai, Waimanl in@ Waimanalo ma Oahu a pehea la ka hoi o Lua@ualei kahi o ka wai a Likana e hana aloha ole mai la i na kanaka Hawaii o ia wahi? Aua kela i ka wai a hoopololei no @ p@pi ana ame na @ a o na kanaka hoi no lakou ka ma@a koho baloka pookela ana @ non@i hele ai a koho aku iaia, he ole nae ka mea a aloha ia i@o.

O ke kanawai huki aina o 25 inoa no ka hookuonoono ana, he kanawai ana@kai @ no ia @ ka poe i lako mua i ke da@a aole o ia wale, aka aia no nae he puka nui i hamama loa i ke'ake'a ole ia no ka hoolimalima anu aku i kekahi mea okoa loa aku; auhea iho la ka maikai aua o ia?

O ko Likana makemake loa @ o ka aina a no ka paa mau loa o ka poe lawe aina i na Kepaui me na eke @a@a e lewa hele ai imua o na kanaka, a hiki ole ke holo mai ia Lika@a i da@ @ o ia ke kumu pa@ o @ aina i na Kepani ame ka poe Pukiki.

O ke kanawai hoopulapula i na Hawaii he kanawai ia na ka Ahahui Puuhonua i noho kakauolelo ia e ka @on Jesse Unihi a nana pouoi no i hooponopono keia kanawai, a onou aku iloko o ka hale ahaolelo o kela kau aku nei me ke kakauinoa ponoi ana a @haua hoi i ike laula ia ka hele aua o ko kakou mau @omisi@ @ ke kiai@ a hui me J. K. Kalani@le a o ia hoi ka mea mana a ma on a @ e hiki ai ke hookomo aku iloko o na @le kaukanawai o Ameriks Hurip@ia a o @ keia a kekahi poe o kakou i @oke nui iho nei i ka wahakole a pau pu no me Uluihi, kakauolelo o ka bila hoepulapula . Aloha @o paha@

Nolaila , e J. R. Kahulauna mai hoolilo ia oe he kanaka anakua i kamalii malalo o na manao maalea aka o ku kaokoa mai noa iho a nana aku i ko ano o na elele a kaua me ka lana o ka manao i na poho ame na pomaikai o imiia mai ana e ka poe i kuleana ma ka hana i man@oia, aole hoi elike me ka Daniela Hoolapa i lele kamoko mai nei, a kaupha ae i na kanake e hapai ne ia J. K. Ka@auianaole i kianina aohe one kuleana ma ia manao aole o ka moa nona ke kino i holehole ia ai e ia a keo @a iwi,  he kuleana kona e kii ae ai a hooku mai imua o ke aken, a@ai e hapai ae iaia i kiaaina waiho malie iaia na'u a owau ka mea i kuleana ma ia niunu aole o ka mioi i ko hu i kuleana e pono no e kau aku i kona mau manao hoakaka maluna o kanu manualoha, ka mea nona ka leo kaui moakaka ke kani mai: "Aro-ha!" mai ai kela mau mamaalaolelo, a maloko aku he pouii pu wale no ahiki i ka hana poele ana o ka papa'i o Honolulu.

Nolaila mai hoolohe i na a'o @hu e pili@aua i ke kanawai huki aina o 25 inoa, oiai 'aohe waiwai o koia ano kanawai no ka pow mea da@a ole, a he nui ka poe i huki aina a no ka lawa ole i ke dala; nui loa ia poe e noho mai nei i nele i ka aina no ka mea, @ohe dala, a no keia kanawai hoi he aina ke lona wai ana me na eka lawa kupono nou no hookahi wale no dala an@a ka noa ilihune e uka aio ka makahiki, a ina aole au dala no ka hoonee ana aku i ka hana hooholomua maluna o kou aina ua hookaawaleia ma keia kanawai he $3000 no ka hoa@s ana i kela mea nele keia mea nele i ke dala a e lilo ia i kumu hoohana nau.

An@e o ka hoolohe aku i na a'o palaulelo a Likana no ka ukupance o kela man dala o ka makahiki palaunlelo kela ano olelo, ua like no ia me oe, oiai oe e uku ana i ka hoolimalima o kou hale uo $15 a i ole ho $20 o ka wahina aohe he mea nana oe e hoopinahikai mai, o oe ponoi ke komo ana i ka @uehu no ka pono o kou hale hoolimalima in a no ka $15 o ka wahi@a, ua like ia me $180 o ka makahiki au e uku ai.

Ma meia kanawai hoi, na kela $3000 no @huli a loaa ka mea e uku ai i ke kumupaa, ame ka@ukupaunee, o kau @le iho uo o ka hooulu ana mai i @a noonoo @pono no kau mea a hana ai no @ela $3000 in a oia ka hooulu holoholo na ana no e hoihoi i ka waiwailo o ka $3000.

Mai hoolohe i na olelo wahalepo e olelo ana he mau aina pohaku he pohaku ko Ka@oilili, nana aku nae oe i ke kaa dala o ke kaka'i iho la no ia i na la apau he aina @ a o Kahiki@i naua aku @ oe i ka pipi a Kauka Lemona, ka lio, ka hoki ame ka manu, ohi no i ke dala aole o ka wahakole wale.

He nui na mea maikai a'u i manao ai e hoomaikeike aku: aole nae he manawa lawa pono e kakau ai, aka aia wai hoopulapula kakau iho i ko oukou ahiki @u Kekahi poe me na pepa kakau no na mea e pili a@a no ke kana inoa no ke kakoo ana oiai, na maopopo loa ia kak@ apau ka lilo ae o Kuhio i kiaaina a nana ponoi no e hooponopono mai ana i keia mau mea apau, me ka pono ame ka pololei a ma ia mea kakau e ike ai i ka Kuhio mea e hana mai ai, aole o ko kieneunei iluna a pa'ole ko wawae i ko lani.

@e hooki nei ah meanui me ka @lana hauoli o ka manao @ kuu elele@honui ke a'o lalau a Likana, a kuamuamu no a hoomanawanui i na hailuku aloha ole a kakou Hawaii pponoi, hoolohe aku i nae ia oe iho ne.

Me ka Lunahooponopono ko'u hoomaikai palena ole ame na keiki o ka papapa'i. Owau mau no.

C. K. KEALOHA.

KUU LEI ALOHA MISS MABEL K. PALI, UA HALA

 

Mr. Sol. Hanohano ka Lunahoopouopono o ka Nupepa Kuokoa, ka mea hoi i piha me ka uwila nana e hoomalamalama nei i ko ke Kuokoa poe heluhelu, Aloha kaua a nui: - E ae mai no'u kauwahi keeua no ka'u wahi puolo waimaka ame ka naau luuluu, e kau ae la me ka moakaka maluna a nau hoi ia e uwila ae ma ka nupepa Kuokoa, i ike mai ai ua kini makewaka, na hoaloha ame ka nui ohana e noho ana ma Molokai nui a Hina a i Kona kai opua i ka la'i ame na wahi like ole apau, mai ka puka ana a ka la a ka uapoo ana a ka la.

He puolo luuluu a kaumaha o ka @au i kau a mea he aloha, a ka noonoo e hana mao ole nei i ke ao ame ka po. Minamina wale hoi e!

Ua hauauia kuu lei aloha a ua kaheaia ka inoa o Ma@e! Kawahinei@i ola Pali e kona tutu wahine Mrs. Lilia @. Pali, maHouokohau, Maui, ma ke home o ia mau kupuna Mr. ame Mrs. J. K. Pali ma ka la 17 o Augate, 1918, ma ka hora 6 o ke kakahiaka Poaono, malaila no oia i hanai ia ai i kona wa bebe, ahiki wale no i ka haalele ana mai o kona hanaumua Miss Rosabella Anoipua Pali, a ua @oomamaia mai no hoi ko makou man@, no ka mea ua loaa ke pani ma kona wahi, oia hoi o Kawahinei@iola me ka mauao hauoli no hoi nona @ahiki wale no i ka piha anu he i mahina iaia me ka maikai oiai kona papa e hana alanui ana no. hala aku ia mea aloha a maua ia manawa, ua kona mai la na makua o maua. Mr. and Mr. Kalama e hoi maua @ laua i Nakalele, no ka hoomaha ana aku malaila.

He oiaio, ua hoi aku la maua malaila, a i kekahi la ua iho mai la makou no Honokoliau noi malaila ua hoohuiia makou me kokahi kauwa a ke Akua, oia hoi o Elder Richard Wells: ia la u@ u@ hoopomaikai ia ka maua bebe me ka maemae loa. He mau la mahope ilio ua hoi hou @akou no Nakalele me ka makou bebe no, me Kawahineuniola, ita@la no makou ahiki i ka wa i haiia mai ai ka lohe, ua haalele moi kuu makuahunowaikane. J. K. Pali, i keia ol@ ana, ma ke kelepona o ke ahiahi Poakolu @ ao ae ia po, huli hoi mai la makou no Honoko@au nei, ma ka home o ka mea i hala. Noho ia no e a'u me kuu lei aloha a hala he manawa loihi me ka maikai.

Mahope wale mai ua pii mai la kuu aunty i ke konohi Pake, a noi mai la ia maua e ae aku mana uana e hanai i keia bebe uo ka manaonao no hoi i ka helelei mau o ka maua bebe. Ua ae aku la no maua, me ka maikai, a kaa aku la no hoi malalo o ko laua malu, me ka laua hooponopono ana me ka hauoli nui.

He mea oiaio loa a'u e olelo ae he mea nui he punahele he milimili, a he lei a i na keia mau kupuna, Mr. a@e Mrs. Annie luther Kalama keia bebe a maua. E hele pu mau ia ana e laua me ka laua moopuna ma na wahi apau a laua e pili ai, aole hemahema o ka laua moopuna, aole hoi @o maua. He mea nui loa, e hiipoi mau ana i ke ao ame ka po; aloha wale au i o'u mau makua hoomanawanui.

No ke ano o kuu aunty he nawaliwali kona ola ola kino, aka na aa no oia e hanai i ka'u bebe me ke kunukunu ole me ka mano hoi iaia e puka ai ka maua bebe. Aloha no!

Huli ae hoi au a hana i kuu cousin ia Stephen Kalama, o ia mea aloha no ia. He bebe punahele keia iaia e p@alewa ana iluna, i o a @abe@ ma ke kua ame ka a i me ka naau i piha i ke aloha i kana bebe i luhi hupo @i@ nuwe minamina wale'au i ka luhi k@iki ana o kuu cousin. Stephen, i keia bebe, eia ka e pau wale wale ana ka l@hi ana me ka poho o ka m@naolana.

He keiki eleu i ka holoi ana i na lole o kana bebe ame on a no hoi oiai he nawaliwali ke ola kino o ka mama.

Iloko o ko laua hanai ana i kela moopuna, e paonioni ana no me ka pilikia, nee ne ana ia manawa uana aku ana ia manawa mawaena mau o ka maikai a@ne ka inaikai ole ke ola nua, ahiki walo no i ka loaa ana he eleu makahiki i keia bebe.

I loko o kona liilii he kaikamahine heahou he oluolu akahai mikioi ame na uno maikai apa@ a makou e minamina loa nei nona.

Ua hiki loa iaia ke kahae ana aku i ka poe apau e hele mai ana ma ka olelo ana aku. "Come, come inside," peoa wale no olu e kahea ai, aole haalele i kana mea e kahea ai a komo iloko o ka hale; pau ia, kahea no in a he wa ia no ka ai ana. "Come inu tea," auwe ke aloha e i ka lohe aku i kina leo e pae mai ana me ka maikai, a makou e polua ole ai i na hana maikai a nei bebe, a iaia no ka ike ua pau, ninau no, "tutu, pan," ioa he tutu ia, in a no owau mama pau papa pau, Eddie pau." He aloha wale no ia mau mea a'u e homanao nei; aia no oe a ao aku la pau ae la, akaaka maikai mai la.

I kekahi wa e hea ana no oia i kona tutu kane he papa @peia tutu wahine, he mama, aole hoi no maua ua omaopopo no ia, ia maua. He eleu hoomakaukau me@i, me ka ho'iho'i ana e aloalo ana oia iwaena o ka poe nunui oia no ka'u e nana ae nei ma o a maanei, ua nalowale iho nei oia.

He ku i ke aloha ka hana a keia kaikamahine liilii, wahi a kekahi poe ke olelo mai. He maiau kuu lei aloha, iloko o kona liilii ua hoomaopopo oia i ko makou wa haipule ahiahi, me kekahi manawa e ae, pule ka poe nunui, namunamu wai la no, a @a kahi o ka anuenue, amene mai la no.

Kuu lei hele loa he hoa paani pili paa ia me ka Mrs. Lizzie Choy Foo bebe, a he keikikane hoi kana a o Linton ka inoa e paani ana iloko a iwaho o ka hale ame ko kaa no hoi o kona anakala Stephen. Hui pu ia no hoi me kona mau kaikuaana kaikunane, ma o na makuakane la, hookahi ka hauoli like a@a o na keiki liilii. He maikai no ia mea i ko makou manao me ka hauoli no hoi ke ike aku ia lakou e paani mai ana.

Pau ia na maua i noho ia kahauiki o kau lei pu no kekahi me ko@a tutu wahine; maaloalo mai ai ialoko me waho o ka hale, hui aku la me na keiki o ia wahi hookahi ka hauoli like ana.

Notaila ia oukou e Mrs. Victoria Lum lung, Mrs. Maggie Ah Ti k, Mrs Hattie Manuwa, Mrs. Rose Kaouka na makuahine hoi o ia mau wahi ke hawai aku nei maua i ko maua aloha aloha a mai ia oukou iko hou ana lalo ma kena mau wahi e holoholo hou aku ai. Ua @alo na maku, okiloa aku hoi kona leo, ame kona mau ano apau.

Aloha no ia wahi i pili i@ ni me ka lei aloha a ko maua puuwai e hana mao olo uei aole hoi i ka huli ae ma a@a maa@ei oia p@no hoi kekaha.

Ia oe e Mrs. Victoria Lum Lung ua pau kou hea hou ana mai ia "Iwiola come" a'u no hoi @ nana aku ai a kahea aku la no hoi e hoi mai hele aku la no hoi e hoi mai, hele aku no i ou la me kau keiki aloha no hoi keia hoa kaulii i Haulele ilio la ia oem a pela hoi me ka oukou poe koiki na makuahine hoi o ia mau wahi.

E Pekina hoi, ua palo na maka o Imiola , ua pau ka ike hou ana aku ia oe, aole hoi oia e kipu hou aku ana ma kou ipuka hale me kopa tutu wahine.

Ia olua hoi e o'u mau pokii Mr. @hme Mrs. Rose Mathins no olua no kekahi aloha o ko olua mau hanamua nei ua olua hoi i noho ia wahi o Honokohua, aio aku no au me keia lei a kakou. Noho ia o kakou holoholo pu ia me na lei a kakou ahiki mai la hoi i ka wa pokole loa pau iho la ka maalo hou ana aku o ka lei a kakou, Mabel Kawahineimiaola ma ko 'olua home me ua kaikaina e paani like mai ai. Manaonao, minamina wale ka haawiia aua mai a lawe kokoke ia aku la no; aka ua hiki ole ke paa iho, o Kona makemake ke hana ia.

(Aole i pau)

HOOPUKA KE KIAAINA I KE KUA

HAUA NO KA LA HOALOHALOHA

 

I kulike ai me na mea maa i na makahiki i kaahope ae, uei ka hoopuka ana ae o ke Kiaaina he olelo kuahau@ hookaawale ana i kekahi la iloko o ka mahina o Nevemaba i la no ka hoomaikai a hoaolhaloha ana aku i ke Akua pela iho la ke Kiaoina MeCarthy i hooko aku ai ia hana, ma o kona hoopuka ana ae i kaua kuahaua, ma ka Poakahi nei e hoolilo ana i ka Poaha, ka la @ o keia mahina o Novemaba i la @ eka waiho ana o na mea apau i ka lakou mau hana kino a hooliio ia la i manawa no ke hoomaikai ame ka hoalohaloha ana aku i ke Akua.

O keia malalo iho nei na olelo hoakaka o ke kuahaua a ke Kinalua e pili ana no ka la hoalohaloha:

'He manawa maikai loa, a ho haua nani no hoi ka loaa ana o ka manao i na kanaka o Amerika e hookaawale i kekahi la iloko o ka haulelau o kela me keia makahiki no ka haawi ana aku i na mauao hoomaikai o ka lehulehu i ke Akua Kiekie Loa no @a @aawina hoopomaikai i hookauaia mai maluna o ko kakou aina ame ko kakou lahui kanaka.

"No ka hoohua nuuia o na meoulu ka ua ka mea nana i haawi mai i ke ola hou i na mahiuaai, ma kekahi mau mahele o ko kakou Teritore, i nakaka i ka la no kekahi mauawa papaala loihi no ka mahuahua o na oihana kalepa ame ka holomua no keia awe na n@ea e ae na pomaikai pii makaainana a pili uhane ke hooiaio nei kakou i ko kakou manao o ka hoomaikai. no na pomaikai i haawi walo ia mai, i ka awa i hale, a no ka pula haahaa ana aku no ka hoomauia aku o keia mau maka-na, a no na manao @auao ame ka noo-noo kaulike no ka hoohana ana aku ia lakou me ka naauao.

"Haawiia malalo o kuu lima ame Sila Nui o ke Teritore, ma ke Kapai"-tala, maloko o honolulu i keia la @umikumamalima o Novemabo, i ka maka-hiki o ko kakou Haku, Umi-kumuaiwa Haneri me Iwakalua."

Kakauinoaia, G.J. McCART?Hy, Kiaaina o Hawaii, Noke kiaaina: Kakauinoae, C@P IAUKEA. Kakauolelo o Hawaii.

TOKIA, Nov. 16- Ua hoike ae he elua mau Korea. @ ka hopuia ana ma Moji, i ka wa e makaikai ana ka hoo-iliua o ka noho kaluna molalla,. ala ho 70 ka nui o ko lakou mau kiu ma loko o @apan@

KA PAINA HOOLAULEA A NA LALA O KA HUI HOEEU O NA HAWAII ʻ MA KA HOKELE IANA.

Kuu Solomou Hanahano: - Me ka haahaa au e noi aku nei i kou ihiihi. in a he mea hiki kou manao, no ke a poomanao e kau ae la maluna. i @ mai ni ua makamaka ame na hoaloha helel ole mai ma ke ahiahi o ka Poalima i hala aku la la 12 i hele mai ai nu n@ O ko'u kukui aku la no ia me ka ka'u le@e @ ku iho la ua makukao nui mamua o ka Hokele Iaua. o ke kau alaweka. o ke kani aku la no ia o ka pele kahea,, e kii mai oe i keia mai malihini maka hanohano, a i ke ki ana iho a hemo ka puka, he auu ana hoola'i aua maua i ka hapalua like @ ka lewa.

I ke kemo ana aku i ka rumi e waihu ai na papale ame na kuka hoopumeha na, o ko maua nae mai la ne ia no ka'u i hoomakaukauia ai na papaaina. a ko maua ku ana a nana aku, hewa ka maka ke nana aku i ka piha o na pa kaukau i na le@e ame na koominau@ me ua lole nanae ame na papale  hulu aawa; auwe ka nani ke nana aku @ ame na umauma lahalaha on a le@e amia lauoho i pu ia iho maluna o ka ma hawaii ame hapa ka nui, a kii mai @ ka mea hookipa Mr. Jas. h/arl@ kela kulana eleu oiaio au ame ka'@ le@e e hele ana.

Ua uni maoii ka piha a na mea apau. aiai o ia ka mea i makemake ai ame ka launa ana me na keiki au i hoi mai noi me ka lei o ka laukila nou e Hawaii kauaii no kou hanohano. n@ o ka hana a keia mau opio amu oa mea e hanaia akuaua no ka lakoa pono.

I ke kokoke ana mai i ka manawa ai ai ua nui inaoli na mea maikai i paueeia mai imua ou o ia na meani helu ekahi me na haiolelo o ka la i makemakeia ai, na maunao paopao mai ka peo i waeia ni e haiolelo mai.

Mai k@ Elele Alii Kalanianaole mai he mau olelo kuliu loa no ka pono o keia ahahui ame ka pono o Duke Kahanmoku no kaua mau hana kaulana e koi mai ana i na halekaukanawai e ke kua mai i keia hana nui a he nui aku ua mea maikai a he mau himeni ua @i na mea maikai i hanaia mai ai.

Ma ka nana aku a kou kiu o ka ma kamua loa keia o ka hui ana o na Hawaii iloko o keia au hou e nee nei aole o kela kulana kahiko e ai kipala le ana aole oe i ike, me he la ua ola hou mai na Hawaii a nana aku i na mea omua e nee mai nei; no laila e hoomau aku o ia ka'u noi i ka Makua lani.

Me oe e kuu Kapena ahonui ko'u welina pau ole. Kou mau

J.K. MOKUMAIA

 

HE HOALOHALOHA NA KA EKA

LESIA O KALUAAHA NO P. K.

OHULENUI I HALA

 

Mr. Solomon Hanohano, Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa oe: - E oluolu oe e hookomo iho n@a kauwahi kaawale o kau pepa i kela poomanao e kau ne la maluna.

He hoahanau kahiko loa o P. K. Ohulenui no keia Ekalesia o Kaluaaha  e noho ana ma ka Apana o Mapulehu Molokai. Oiai ua oluolu i ke Mea Mana Loa i ke kii ana mai a lawe palauehe aku la i ka hanu ola o ko makou makuakana P. K. Ohulenui, a hoapaahana iloko a ka ke Akua hana ma ka h@a 1 p. m. o ka auwina la Poalua o Okatoba la 19, 1920 ma kona home aloha mai koua mau la opio mai ma Kauluulu, Punaulam Mapulehu, Molokai, mahope iho o kona kaama'i ana no ke kahi manawa loiji a waiho iho la i kona mau mea aloha he ekolu kaikamahine, a hoakahi keikikane ame na moopun he lehulehu e noho me ka l@l@ ame ke kaumaha nona ma keia ao ma uleule.

Noluila o makou o na hoahanau o ka Ekalesia o Kaluaha mai ka apana pukoo ahiki aku i Kamalo kona palena ma o ko makou mau komite la, ua iho maluna o makou ua hoomanao p@ in a ole no kana mau hana maikai @ a@ hana kokua me ke kunukunu ole.

He makuakane o Ohulenui i piha m@ ua ha@a maikai he oluolu a he puuwai hamama he heahea, he hoopono a he @ipule oiaio. No kekahi mau makahiki loihi nae kona ike ole ia ana ma ka luakini o kona ekalesia no ka ua waliwali.

Ua hanauiia oia ma punaula, Molokai, i ka la 20 o Sept.. 1841; nolaila na piha iaia na makahiki he 79 o kone o@a ana a hooi aku la ka lepo i ka hinua elike me ia mamua a hoi ka uhnae i ke Akua, ka mea nana i haawi mai.

Nolaila ma o ko makou mau komi@ la ke komo pu aku nei me oukou na keiki i hooneleia i ka makuakane am@ na moopuna i hooneleia i ke kupunakane e auamo pu i ko oukou mau kai maha me ka @ulua@ me ke uoi pa ana i ko kakou Makua ma ka lani e h@ maha mai i ko oukou mau luuluu elik@ me kana i olelo mai ai: E hele mai oukou apau loa i o'u nei e ka poe luha a kaumaha a Na'u oukou e hooma@ aku.

Nolaola e hoolana i ko oukou ma@ manao luuluu. Aole ka kakou mea al@ ha i make aka ua moe aku oia, e kaliana no ka pu a ka anela i ka la e ala mai ai o ka poe apua i moe aku iloko o Kristo.

Hooholoia e hoouna i hookahi ko@ i ka Nupepa Kuokoa hookahi kope i Ka Hoaloha a hookahi kope i na k@ ki i hooneleia i ka makuakane.

O makou iho no, kou komite,

DIBBLE K. ILAI,

JOS. F. WELCH

EMILY KEELEN,

ABBIE K. WELCH

MARY HENNESSEY,

CLARA NAKA