Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 47, 19 November 1920 — He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio. [ARTICLE]

He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio.

:Ie oia;o, ui oi loa aku pa'na ka'u mau olelo 1 kamailio a la, māmua o kā fnca kupono, he nani nae ia ua puka la iwaho ko'u manao, he mea hiki ole ia'u ke hoihoi •;-u :nai, nolaila eae rtfai oe e Miss Wanawoka e hua'i pau .>.u au i ke koena o ko'u manao i koe. -Aole loa au i noonoo mua nou e Miss Wanawoka ma ke :.o e lilo mai oe i kokoolua no'u, no ka noho ana ina keia v.:»ua, aka nae, i kuu wa i ike ai e haule aku ana ko kakou r .ia, ilalo o kekahawai, uā apo aku la ko'u mau lima ia oe paa loa, me ka puliki pii ana iho i kou noho, ma ia hana .n.i a u, i ike māOli'iho ai no au, i ka hele o kuu aloha nou paila i ka puuwai; me kuu moeuhane mua ole nae, e pale- ► -.na inai ana ko kaua mau ola; a oiai ua lokomaikai mai , ,i lani ,ma kā hoopakele ana ae ia kaua, ke manao nei au, .: paa ko ke Akua thanao, e hoolilo ia kaua i hookahi, a ke :• -ohiki aku nei āu imua ou, e aloha no au ia oe ahiki i ko r āua mau la hope ma ka honua nei." , "O, aole! Mai hoopuka hou mai oe i na olelo o kena - •!" i kahamaha mai ai o Haliaka, me ka palulu ana mai : kona liina imua. ' Aole no au e noi koke aku ana e haawi mai oe i kau T»a.ne no keia manawa, aka no kekahi manawa okoa aku, o ► .m wale no o ka āe mai ,e kakau aku au ia oe i kela arne i.eia manawa, ena ko kaua ike mau ana i ko kaua niau maiho, e ike maopopo mai ai oe i ko'u mau ano apau, a i k.i wa kupono, e hele okoa aku ai au a hui kino kaua, ia wa . e e haawi mai ai i kau pane. "Ke waiho aku nei no au i na mea apau nau e noonoo, ::c kou hoopaa ole mai i kekahi mea iniua o'u i keia mana\.a; he hana maikai ole loa na'u ka hookikina wale ana aku ; < ia oe, o ka'u nonoi hope wale no, mamua o ko kaua hookaawale ana, oiai ke makaukau nei ke kaaahi e holo, o ia no V:. .u noonoo ana me ke akahele loa, i ka'u mau mea apau i r, akaka aku nei imua ou," alaila haawi aku la o Naki i k >na lima, no ke aloha ana me Haliaka, o kona lele aku la < ia mailuna aku o kf kaa, me ka loaa ole he manawa ina k . Haliaka aoaō e f>ane mai ai. I ke komo*ana i aku o Haliaka nialoko o ke kaaahi. a noho j'::o la ma kona taoho, ua hoopiha loa ia oia me ke kauinaha, ke ike Ia ua kaikamahine nei i ka pana kapalili o kona puuwai, aka nae, mamuli o ka hoomanawanui ana, i hiki ai iaia ke hoauhee aku i na noonoo maikai ole apau, a iaia i hoea r.ku ai rio ke kula ,aole kela helehelena kaumaha maluna oaa, aole no hoi keia suio kolohe tnc ka piha eu maluna ona, ua auhee āku ia mau mea apau mai iaia aku, he kuikamahine kaokoa .loa o. Haiiaka, ka mea hoi nana i 'hookahaha ..ku i ka manao o konā mau hoakula, anie kana mau kumu. 0 kela haawi ana aku ona, iaia iho', malalo o na hoo- ; ikele ana a Robāka, ke kanaka ana i lawe mai ai i kane nana. o kelsrvrate 'ka mea hookahi nana i hoololi ae i k na mau āno kahiko apau ,a he kaikamahine ano hou loa r.ia ke nahaia māi, he kaikamahine nohō malie, i piha me ki oluolu ame ke akahai. » Ma kela hoea ana »ku o Haliaka ma ke kula, aole he mea i k'amailioia no kona tnare ana i ke kane ;elike no me kela īnoa mua ona i paa maloko o ke kula o kona inoa no ia i kakau aku ai, elike me kana i hoohiki ak uai ia Robaka, e kakau aku elike Inē kana i hoohiki aku ai ia Robaka, e p.ine mau mai ai i kanā mau leka apau. aole nae ma ke ano he kane a he wahinei āka me he kaikuahine la, ame ke kaikunane ko laua ano, i ole ai e ala mai na manao maikai ole r ai na kumukulā niai no ua o HaHaka. lloko o na pule mua o ka hoomaka ana o ke kula, u.a h«x»kahahā loa ia aku ka manao o na kumukula, mamuli o ka hooikaika maoli o Haliaka i ka huli ana i kana mau haawina apau. ka mea i ike ole ia mamua no kela kaikamahine, a il«»ko o ka mahihā hookahi, aia o Ilaliaka ma ke poo o h -na papa, me ka lilo o na haawina paakiki ame na'ninau p- hihihi apau i mēa liiiii loa imua ona. Ma na makahiki mua o ko Haliaka noho ana maloko o kela kula, ua nanākee kana mau kumu iaia, pela hoi me na kaikamahihe liolorhua loa, no ka mea he hana hoihoi •-•Se loa nana, ka huli haawina ana, o ka lealea ame na hana r.> •!(»he, malaila ihō % la kona holomua 16a,sa ia lakou i ike :::ii ai, ua loli loā ae o Haliaka mai kela ano kahiko fnai, ua v..ina mai a na mēa apau iaia me na manao hoomaikai, me komo okoa anā āku o ka lili iloko o kekahi niau kaikar.:anine, no ka ntii maoli o ko ia nei naauao. ka hele hoi ia aHiki i ke kokoke ana mai'i ka manawa r l.Momaha ai o ke kiUa, uā noi mai la kekahi o na - < Haliaka iaia, e. hele like laua i ka lioomaha no kona hoine, a Kalivilana, Ohāio, āole nae e hiki iaia ke hele wale ~ku mamuli 0 kona manao iho, me ka ae mua ole mai o Ro «ka, nolaila kakāu okoa aku la oia i kana kane, ina paha < hiki ana iaia ke hele e hoohala i ka manawa hoomaha me ■na hoaloha. •. , ■. ; T t > ka pane a Robika i kākau mai ai ī uā o Haliaka e ha•i » i mai ana oia i kolui ae, no ka m.eā e haalele illo ana ua kohaka ia Kilivi mamuli o-kekahihana ma na aina namao, nolaila nā )ld no i mēa hauoli i korta manao, kela h? o kanā wahine ehoomahā me kona hoaloha. Hoakaka pu māi la no hoi o Robaka, no kona waiho ana ::ku i na hana apāu h6 na mea pili 'dala, iloko o ka lima o k« -na loio, me ka hoakaka aiia mai imua o Haliaka, na kela I 'i e hoouna' nifftf' iliii i 'konā .haawiiiā eiala i kek ame -ia hapaha, oiai oia fc kaawale aku ana no kahi mamao, a uo ua makemake ūa b Haliaka i kekaiii huina da a ■ .anuahua, ua hiki iāia ke hiiiike aku ia mea i ka loio, me U hopohopo ole, ito ka hookoia mai o kanā niau mea apau * "lakemake ai. He leka kela a Hobaka. i kakau mai ai i piha me na ma--i.. makee no Haliaka, a ua kaikamahine nei e hoohewa«\a ole ai, i ka piHa māoli o Robaka me ka oluolu, mt - noonoo nui i kona poiio; me ka hoakaka ole la o na ma-•-'io maamaū no kealohā o ke kane i kana wahine, pela hoi * wahine i kana kane. ' • t Ika hooW ana ihoō ua o Hāliaka īka heluhelu ana ;ka ■«a a Kohaka i kakau mai-ai iaia, ua hiki ole 1 ua kaikaihine nei fee kaōhi ak« i kona mau waimaka mamuli o ka *a- maoli ana ihcvi ka oiaio o ka Robaka hoohiki īniua o 'e f <bunapu!e, ana i ike māoli iho ai no. aia mau ko Koba-h-i noonoo iaia, mā ke āno he kaikamahine opiopio loa; ala- ; " minoaka āe Ja us| ō Haliāka no kela kuhihewa o kana ' -"ne, no kā mea iIoVb o 'na mahin'a ēha o kela noho ana maI 'ko o ke ku!a, ua ibli loa kona mau' ano' .aole o kela kaikamahine hoomāopOpo ole iaia iho, aka he wahine oia a '"••kahi kane e haaheo ai ke ike mai iaia. He mea olaio. ua loa o Haliaka, ī ke ano o ka S >.ana ana i kona lauolīō ,aole elike rrie mamua,-ka hili ttiao ke poQ, e lewalewa āku āi iluna o na poohiwi, aka : < hana aku anā 'oia i koha lole, e makaala ana oia, ī wahi e ioaa ole ai ka nemaia mai e kona mau hoa kule.

"O ka loaa koke ana m,ai nei no ia, he makana KarisimaHe wahi poki uuku kekahi a Robaka i hoouna pu mai ai me kela leka, nolaila wehe ae la oia i ua wahi poki nei, a i kona ike ana iho i ka waiwai maloko o kela poki, ua hoopiha loa ia mai oia me ka olioli, no ka mea e waiho pono ae imua o kona mau maka, kekahi komolima eiaimana, aia hoi kekahi mau huaolelo pokole i kakauia ma kekahi apana pepa e waiho ana, alaila heluhefu iho la oia i na mea i palapalaia penei: ' ' '• ' • "Ke hoouna aku nei au i keia komolima daimana, ma ke ano, he wahi makana Karisimaka ia oe e Haliaka. E hookomo aku i kena komo, ma ka manamanalima, o kela komo kahiko au e malama la; malaila laua a elua e paa mau ai i na manawa apan. Ua hiki ia oe ke noonoo iho, ina i loaa he manawa no kaua e kukakuka mua ai, maluna o kela kumuhana ano iiui loa au o ka hele ana mai ē ike ia'u ma kela po poina ole, ina ua loaa kahiko aku keia komolirna ia oe, ma ke ano o.ko kaua komo hopalau ia." Me ka piha hoihoi loa i lalau iho ai o llaliaka i ke komolima, a hokomo iho la ma kona manamanalima, alaila hoopili ae la i kona mau lehelehe, ine ka puana : ana ae i keia mau huaolelo: "He keu aku maoli no ka maikai o Robaka, ua hoike mai oia ma kana mau hana apau, he mea nui Joa au iaia; ina no paha aole oia i aloha mai ia'u, elike me ia a'u i ike maoli iho ai no i ko'u ano; ke hoohiki nei nae au, e hoea mai ana i ko'na manawa e aloha mai ai ia'u, ma keia hope aku." Iloko nae o kela manawa i kikeke mai ai kekahi mea mawaho mai o ka puka o kona rumi, nolaila hele aku la oia e wehe i ka puka, eia ka o Ada Kanakona, me kona komo ana mai iloko o ka rumi. "Ka, he komolima hou hoi leou e Haliaka, a'u e ike aku nei?" wahi ana me ke kahaha. "Na leuu kahu mai nei keiā komo, no ka mea, ua hoouna e mai nei oia i keia makana, mamua ae o ka manawa, no ka mea e Holo ana oia no na aina mamao, e hala ai kekahi mana\Va loihi iaia, ma na aina e, manuia o kona huli hoi hou ana niai no kona home." VHe keu akti kena a ke komolima maikai maoli: me he mea la nae, ua like loa kena me ke ko;nolima hoopalau/a o ka lua aku o ke komo, ua like me ke komo mare," me ka nana pono loa ana aku o Ada Kanakona i kela īnau komolima e!ua. •'O keia komolima mna ma kuu mauamanalima, he komo ia no ka makuahine o kuu kahu." i pane aku ai o Haliaka me ka hele a pii ka ula ma kona mau papalina, me ka pana kapalili hoi o kona nuuwai, alaila hoololi koke ae la oia .i kana kamailio ana i ka pane hou ana aku: . MOKUN'A XII. "1?e nuhou maikai ka'u e hoike aku anā ia oe e Mss Kanakona, e hiki ana nei ia oe ke koho mai?" wahi ana me ka haawi ole 'aku i manawa no kona hoaloha e uiele hou mai ai iaia, e pili ana i na komolima. "Ma ke ano o kou helehelena au e ike aku !a, aia keka.hi mea ano nui loa au i lohe ai; aka aole nae e hiki ia'u ke koho aku, no ka mea ua ike e no au, e huhewa ana ka'u koho ana, me ka £>o!oIei ole." "O ua mealiou la ea, e hele pu aku aua au me oe atne Xaki Alika, no ka hoohala ana i ko'u Karisimaka ma Kaliyjlana." "lie meahou i'o kena. a ke hauoli loa nei au, o oe pu kekahi e me" a" , u/' wahi a Ada Kanakona. "Owau fju no kekahi i hoopihaia mai ine ka hauoli. no ka hele makaikai ana aku.no ko oukou home; nolaila ua holopono loa na mea apau a kaua i kukakuka mua ai, no ka inea ua loaa mai nei ko'u aeia, e hele no ko oukou kulanakauhale." Ile mau hoaloha pilipaa loa o Haiiaka me Ada, ma kela ano kolohe no o laua, eia nae, aole hoi he kolohe o Haliaka ma keia hoi hou ana' aku iloko o ke kula, eia nae, he o ia mau no ka pipilipaa o ko laua uoohoo kekahi no kekahi. Ua nui no na manawa a na kaikamahine e ae i hoala mali ai i na hana lealea, me ka manao he mea ia.no Haliaka e komo pu aku ai ,aohe nae he wahi mea a lihi hoihoi aku o Haliaka i kela hana ; a ua hoohauoli lōa ia aku ka manao o n kumukula, no ka mea, mamua aku, he ku maoli i ka hoouluhua na hana, a kela poe kaikamahine i kau a mea o ka lilo loa o ko' lakou nonoo, ma ua hana kolohe. "O kekahi mea a maua o Xeki o ke kamailio ana mai nei, eia ka ua maopopo mua i ko Neki kaikunane, oia o Hale, e hoea aku ana kakpu, nolaila, ua kono aku uei kela kaikū 1 nane, i kona hoaloha ia Mr. Apelakona, ame ko'u kaikunane, me Naki, e hoea ae no ka ike ana ia kakou, iloko o na Ia kulaia, a i hoike e aku no au ia oe ea, aole ana e nele ka nui o ko kakou hauoli." I ka lohe ana aku o? Haliaka i na hoakaka a Ada Kanakona, no'ke konoia ana o na keonimana ekolu, e hoea ae no Kalivilana, a i hookahi ko lakou hauoli like ana iloko o kela wa homaha o ke kula, ua mihi loa oia, no kona ae ana aku i ke kono a kona mau hoakula. Ua inaopopo no ia oe e ka makamaka heluhelu ke kumu 0 ko Haliaka mihi ana iho la no kona ae ana aku i ke kono a kona hoakula, nWnlili no ia o kona makemake ole e halawai hou aku me N l aki Kanakona, kela kanaka opio nana 1 hoopakele iaia maluna o ke kaaahi, a i hoike okoa mai ai h.oi.-i kona aloha iaia nei, no ka mea.aia no iloko o ko Hali; aka hoomanao ana, na olelo apau a kela kanaka opio i kamailio mai ai imua ona.

Me kela maopopo no nae i ua o Haliaka, e halawai hou aku ana *oia me Naki Kanakona, he mea maikai ole hona ka hoike okoa ana ae imua o kona mau hoakula i na mea i kamailioia mawaena o laua, a oki loa a'ku hoi kona hoole ana aku, aole e hele pu me laua, e hoohala ai i ko lakōu mau la hoomahā. He mau la mahope māi, o ke kukakuka ana o kela inau kaikamāhine ekolu, no ka lakou huakai hele hoōmahā, ua haalele like iho la ua mau kaikamahine nei i ke kula, me na manao ulumāhiehie o ka hauoli, elike me ke ano mau o na kaikamahine opiopio. , Maluna o kaaahi e holo ana no ka Hema, i kau aku ai lakou a niā.ke ahlahi no hoi o kela la, i hoea aku ai ke kaaahi no ka halehōōlulu, ma ka palenapau o ka lakou huakai Hēle, a i ka lele ana aku o ua mau kaikamāhine nei, e ku giāi ana kekahi kaa nani, me na paaliō ulaula, e kakali rrtii anā i kana mau ohua opiopio. Ile keja i hoōunaia mai e ka makuakane o kekahi 0 na kaikamahine opio, a ilokō o kamanawa pokole īoa aia ua mau kaikaf?itihine la k elaweia la e ke kaa no ka.home nani, e kakali tjĀai la no ka hōokipa ana aku i na inalihini. Oiai ua ano rholehulehū loa i kela manawa o ka hoea apa aku o na ōpio no ka home o Mr. Alika, ua hele owaho o ka pa a kauluwela i na kukui, pela no hoi me na wahi apau o hoille nani, a elike me ke ano mau o na makua niakee pelā i apo mai ai o Mr. ame Mrs. Alika 1 ka laua kaikamahine ame. kona mau hoakula me ke ohaoha. ' . ''Aole i hoea mai nei na kanaka opio, o oukou ka mua loa o ka hoea ana māi la," i hoakaka mai ai o Mrs Alika, mahooe iho o kona ike pakahi ana mai i na kaikamahine opio. "Ua lki loa nae ko oukou hoea mua ana mai nei, no ka mea, e loaa anā he manawi nui no oukou e holoi ai i ko oukou lepo, a komo mai/i māu lole hou, mamua o ko lakou hoea ana mai. ■ :

<4 Ma ke kaaahi e ku mai ana ma ka hora eono, e hoea mfi ai lakou, a e kii hou aku ana ke kaa ia lakou no ka hoihoi ana mai i kauhale r.ei, nolaila e hoomanawanui iki ka pololi a hoea mai lakou, i hokahi ko kakou noho like ana aku maluna o ka papaaina." Me na manao makee iloko o Mrs. Alika, i alakai aku ai oia Z kana mau kaikainahine no ka hale maluna, a kuhikuhi aku -la i ko lakou mau rumi, i hoomakaukauia ine na mea apaii e hoohalahala ole ai ka naau, 110 ka mea he mau makua kuonoono kela; ua lilo ka ,nui o ka laua dala i mea e hemahema ole ai ko laua home, ma na ano āpau. No ka hapalua hora, kela wehewehe ana o ua mau kaikamahine nei, i ko lakou mau lole kaahele, a komo mai la i mau lole hou, alaila iho nui mai la*no ka hale malalo, no ka hui pu ana me na kanaka opio ekolu, o ka hoea ana mai i ka hale i kela manawa. Me he mea la nae, i.waena o na kaikamahine ekolu, o Haliaka hookahi ke kaikamahine hiehie o lakou, a ia Naki Kanakona, i ike mai ai iaia, i?a lelele wale ae la 110 kona oili, me ka olelo okoa ana iho iloko ona, mamua o ka pau ana o na pule hoomaha ia lakou ma kela wahi, e ae mai ana 0 Haliaka ,e lilo i wahine nana ,elike me kana i noi mua aku ai iaia. He mea makehewa wale no paha i ka mea kakau moolelo ka hoike neepapa ana aku i na hana hoohauoli, iloko o kela mau pule hoomaha o ke kula, koe wale no kekahi mau mea aho nui elua ,na mea i pili pololei aku ia lialiaka, no ka mea oia ka mea nona keia moolelo. Ma ke ano nui nae ke olelo ae. ua hoohalaia e na kaikamahine'opio ame na kanaka opio, he mau la īha na hana e hoohauoliia ai ko lakou manao, e laa ka hele ana i ka holohau, ka hulahula ame kekahi mau hana hoohauoli e ae, e hoopiha mau ia ai na la o ka noho ana o kela inau kaikainahine me ka hauoli, mamua o ko lakou liuli hoi ana aku no ke kula. Ma kela po mua loa o na kaikamahine ma Kalivilana, ua hoolalaia e Mr. ame Mrs. Alika, he po ia no ko lakou hēle like.ana i ka nana keaka, a nia kekahi po mai hoi, he po ia 1 hooialaia e Naki Kanakona ame ko.na kaikuahine, nō'.ka malama ana i kekahi anaina hohauoli, no ka hui pu aua mai o na kamaaina ame na malihini ma ka home o Mr. Alika. No Haliāka nae ma kela la mua loa o ko lakou hoeā ana ma Kalivilana, aole he maikai o kona ano, ua loaa oia i ke anu ma'kela huakai a lakou o ka holo ana mai ma ke kāaahi, nolaila nonoi aku la oia i na kamaaina o ka ha!e e hookuu mai iaia, aole e hele i ka nana keaka. l 7 a lilo kela'i mea niaikai ole ikā noonoo o Mr. Alik'a, aHiki i kona hoike okoa ana ae -i kona manao, e"hoopa.u ko lakou hele ana e nana keaka.ma ia po, ako nae, mamuli i\p 0 ka T>aakiki loa o Haliaka. ua liiki .no iaia ke noho hookahi 1 ka hale, me ka ae ole o Mrs. Alika pu ke.kahi e noho me ia, ua-hele āku la no na mea apau i ka nana keaka ma ia pō, a koe hookahi wale iho la no o Ilaliaka ina ka hale. Aia o Haliāka maloko o ke k'eēna waiho hukē kahi i noho ai, mamua o ke kapuahi holhpumehana. me ka heluhelu ana i kekahi buke moolelo'." He po ino'no hoi kela, me ka pa mai o ka makani me ka ikaika, t>ela hoi ka haule mai o ua kulu pakaua me ke ko'iko'i «nolaila aole ana mea e ae e lolie aku ana, o ka nu w.ale no a ka makani mawaho mai o ka hale.

O Haliaka hookahi wale no koioko o kela hale nui, aia no na.kauwa maloko o ko lakou hale, ma kahi kaawal'e' aku. No kekalii iuanawa nae Oiaī e'Keluhēlu ana o Ilaliaka i ka huke, ua lulumi mal la ka makehiamoe maluna oua, o kona hiamoe aku la no ia maluna o kona noho, a i puiwa oi'a i ka paa ana aku o kekahi lima maluua 0 kona poohiwi. Me ka hikiwawe loa i ku ino'ae ai o Ilaliaka iliina, a i kona ike ana mai i ke ku aku o kekahi kanaka imua ona, ua loaa koke 'aku la no iaia ka ike no kela knaaka, a hooho ae la : "Auwe, o oe anei keia e Waila!" "Aole au i moeuhane mua, e loaa ana oe e Haliaka ia'u maloko nei o keia hale," i pane mai ai o Uilama Waila, me kona piha loa i ke kahaha, me ka hele ana mai hoi o Kimo Waila kana keiki, a ku ae la mamua mai o Haliaka me ka nana pono ana inai ma na maka o ke kaikamahine opio. l T a piha loa o Haliaka me ka maka'u no ka ike ana mai 1 kona makuakane hou amd kana keiki, no ia maka'u, i hiki ole ai iaia ke pane aku he hookahi huaolelo, aka nae, i ka hala ana o kekahi mau sekona mahope mai, akahi no a hiki i ua o Haliaka ke pane ae i ka i ana aku: "Heaha ka ol'ua i makemake ai maloko nei, o keia hale?" "Ua loaa mua ka ike ia'u, he po lele uwaki keia no ka ona nona keia home, ame kona ohana, manao. iho la au o ka manawa maikai wale no keia e hele mai ai e kilolii i ka nani oloko nei o keia hale, me ko'ū noonoo mua ole nae, e loaa mai ana oe maloko nei," i pane mai ai o Uilama W r aila, me ka minoaka ma kona mau papalina. "x\laila he mau kanaka aihue anei. olua? Ma ka aihue ame na hana powa anei, e loaa nei ia olua ke dala?" walii a Haliaka me ka pihoihoi. "Ua hoea mai nei anei olua i keia po ma keia hale, no ka aihue ana?" U'a maopopo ia Ilaliaka, he.nui'na lako gula me dala maloko o kēla home, a ua ike no hoi oia i ka hookomo ana o Alika, i kēkahi mau bi!a dala leluilehu maloko o ka pahuhao ma kela ahiahi, nolaila ua hele oia a piha me na manao pihoihoi, no ka lilo aku o kela mau waiwai i ka aihueia e kela mau kanaka. "U«i ikaika loa kau mau olelo e Haliaka .e kamailio mai nei no ko maua ano," i pane mai ai o Uilama Waila, me ka minoaka ma na papalina. "Aole maua i makemake e lawe āku i na la'ko hoonani o keia liome, aka ma ke dala no ka maua i makemake ai e lawe, me na lako gula, nō ke kōkua ana aku i kā j?oc nele a ilihune, a he nani hoi ia, ua loaa iho la oe ia maua maanei nolaila e haāwi mai oe i kau niau kokua ana, no ka holopono o ka maua misiona i keia P°-" ... ;

"Aole loa!" wahi a Haliaka, me ka hulili o kona mau maka. i ka inaina. "E kokua! E kokua!"

"Uwoki!" i poha mai ai ka leo okālakala o Uilama Waila ,me ka unuhi ana ae i kekahi pu panapana mailoko ae o konn pakeke, a kau pono mai la, imna o Ilaliaka. "Ina e hoao hou ana oe e kahea, e ike no auanei oe i ke[komo aku 0 kekahi poka o Vceia pu e inu i ke koo oou puūwai. I lohe ea, ua paii loa na'puka o keia hale i ke kiia e maua a paa, e hiki ole ali kekahi kauwa ke komo mai; no ka mea 1 ko maua hoomaka ana i ka maua 'hana ,ao!e loa maua i hoopoina, i na walii e hoea mai ! ai o ;ka pilikia. Ina he makee kou i ke ola ea, alaila o ka noho mālie k amea maikai, a ma ka'u mau mea'apau e kauoha kau āi ia oe; malaila oe e hooko mai ai." Aole he mea e ae a Haliaka e haha aku ai ,oiai aia oia iloko o ka mana o kela mau kanaka ino, eia nae, aole no i kaawale aku ka noonoo maikai mai iaia aku, koe wale no kona kakaīi malie ana, o ka hoea mai i ka manawa kupono arta e hoohana aku ai, i na mea e hooko ole ia ai ka manao aihue ame ka pakaha o kela mau kanaka. Alawa aku la ka ua o Haliaka nana ana i ka uwāki, o ka hapalUa ia i halā o kā hora ei'wa, nolaila he hora okoa a oi koe, alaila huli hoi mai o Mr. Alika ame kona mau hoa i ka hale, a iloko o kela hora hookahi, ua loaā maoli ka manawa nui, i kela mau kanaka, e kuekaa 'āi ialōko o kelā home; e holooono ai ka laua hana aihuē, me ka ēhaeha loā nae o ko Haliaka noonoo, no ka poino e kau aku ana maluna q ka ona nona kela home.

"Ke makemake nei au ia oe e Haliaka, e noho ilalo, mc ka hoala ole mai i kekahi ku-e ana ,oiai au e huli ana ialoko nei o keia hale," wahi a UHama Waila, a noho iho la no h6i o Haliaka ilalo, me ka huli ana aku o ua kanaka nei i kana keiki a i aku la: u Ke makemake nei au ia oe e Kimo e hakilo loa ia Haliaka, a mai ae iki iāia e halele iho i keia noho, a e hoao ae paha e kahea i mau kokua, a e hele ae hoi au e nana i kehi pahuhao, malia o hiki ia'u ke wehe me ka maalahi loa." Haalele iho la ua o Waila ia Haliaka, malalo o ke kiai "makaala ana a kana keiki. o kona hele aku la no ia no kahi o ka pahuhao e ku mai ana, a mahope o kona nana ana iho no kekahi mau sekona, hooho ae la: "Ke manao nei au ,aole he hana pnakiki ka wehe ana i keia pahuhao," wahi ana, ma ka hoomaka ana aku e oniu i ke poheoheo o. ka pahuhao. Ia Haliaka e nana aku la i ka hana a kela kanaka, ua hele oia a piha loa me ke pihoihoi. oiai ua maopopo loa iaia, heino ana ke pani o ka pahuhao, oiai ua noho hana mUa' 6 Uilama Waila maloko o ka hale hana pahuhao, a ua fohe no hoi oia i ke kaena o kela kanaka, no ka lilo o na pahiihao paa i hanaia i mea liilii loa iaia. Aole i makehewa kela kaena ana a Uilama Waila no konā akamai i ka wehe ana i na pahuhao, no ka mea iloko o ka manawa pokole loa o kona hooniniu ana mai ke poheoheo, aia hoi ua hamama ae 1a ua pahuhao nei, a mailoko mai o kekahi ume i lawe mai ai oia i kekahi pu-a bila daJa, a hookomo ae la maloko o kekahi pakeke o kona kuka, alaila huli mai la imua o Haliaka a kamailio mai la: "He poinaikai nui keia i loaa ia'u i keia po e Mrs. Robaka Pilikina," me kona noke okoa ana ae ika akaaka. "Iloko o ka mama wale no o ka mea i hanaia aku la, eia ka e loaa mai ana keia pomaikai nui a'u i moeuhane mua ole ai," me ka noke hou ana aku o ua kanaka nei i ke kuekaa i na ume liih'i e ae oloko o ka pahuhao, a no ka loaa ole pahajaj& o kana mea i makemake ai, pane hou ae la: "Aōie na lako gu!a o Mrs. Alika maloko nei o keia mau ume liilii, e oluolu anei oe e Haliaka e kuhikuhi mai ia'u ikah'i i waiho ai?" "Ua lawe pu aku nei no oia, me kona mau lako hoonani i keia po," i pane aku ai o Haliaka. "O kona mau kula pepeiao wale no kana i lawe aku nei, ua koe no kona lēi daimana. me ke ke'a gula. Ua ike mau au iaia me kela lei daimana, i keia po nae, ia'u i nana rrtai nei," maiwaho inai o ka puka aniani, aole au i ike ma kona a-i, nolaila ua waiho no oia i kela lei ma ka hale nei, a 4 ka'u e, noi aku.nei ia oe e Haliaka, e kuliikuhi mai oe iaNl i kahi i waiho' ai o keia lei daimana." "Pehea e maopopo ai |a'u na lako honani o Mrs. Alika, no ka mea he malihini au ma keia home, o ko'u hoea ana nei no ia ma keia la itio nei?" irpat»e aku ai o Hali?ka. "Hfe keu aku no palia oe e Ilaliaka a ke kaikamahine koa, o ka'u ha ia i mahalo mau ai ia oe, aka nae ua pau na la i hjki ai ia oe ke hookiekie mai maluna o'u, no ka niea iloko oka poho o kuu lima kou ol,a ame kou make. E hoohiki mai ana anei oe miua o'u ,aole loa i maopopo iki ia oe, kahi i waiho ai o na lako hoonani o Mrs. Alka?" Ua maopopo loa ia Uilama Waila aole o Haliaka e hoike aku *<uia ikekahi mea oiaio ole, a o 'ia ka ua o Haliaka o ka pane ana aku: "Aole loa au e lioohiki aku ana imua ou." "Aia hoi paha la, ua inaopopo ia oe kahi i waihoia ai o kela mau lako h'oonani. oiai ke hoole mai nei oe, aole e hoo : hiki. Ina ua ike oe i kahi i waiho ai oka lei daimana ea. e lioike mai i keia wa nie ka hoo.hakalia hou ole ,aku, oiai *ole he nui o ko\i manawa i koe e nolio ai maloko nei o keia home." "Aole au e hoike aku ana ia oe," wahi a līaliaka me ka hele o kona mau papalina a haikea, me ka hulili pu hoi o kona mau niaka.

"I paa hoi paha oe i ka lole i kou hana ole ia aku 1 kekahi mea e owaka ae ai ko wahi," alaila kau okoa mai la ua o Waila i kana pu panapana imua 6 Haliaka. "Ke ike mai la no ot' i ka waha o ka ilio hulu.he hookahi wale no mea nana e kaohi mai ia'u, mai ka hoouna ana aku i ka poka iloko o kou kino, o ia kou hoike ana mai i kahi i waiho ai 0 ka lei daimana o Mrs. Alika." "Ina oe i makemake e hapala i kou lima, me na kihe'ahe'a koko o ke karaima pepehikanaka, ua hiki ia oe ke ki m.ii i kau pu panapana, aka o ko'u haha'i ana aku ia oe,, i kahi i waiho ai o kela lei, aole loa au e kumakaia aku ana i ko'u mau hoaloha." Ike iho la o Uilama Waila ma o kela pane a Haliaka he mea makehewa wale 110 ka hoao ana aku, ma na hana hooweliweli i wahi e hoike mai ai kela kaikamahine i ka mea oiaio. "He nani ia, ua hoole mai la oe e lialiaka, i ke kuhikuhi ana i kahi i waiho ai o ka lei daimaim o Mrs. Alika; e lawe maoli ae ana au ke ko'iko'i o ka huli ana aku ialoko o ka rumi moe o Mrs. Alika ahiki ika loaa ana. O ka'u e kauoha aku nei ia oe, e lawe aku oe ia'u noloko o kela rumf, e noho wale mai no hoi oe ma ke ano makaikai, a owau 110 ka mea nana e huli aku, mamua hoi o'kou noho hookahi ilalo nei." Aohe mea hiki ia Ilaliaka ke hana aku, o ka hooko wajc mai noi ka makemake o kela kanaka ino, nolaila pii aku la oia no ka hale maluha, me ka ukali pono aku o Waila ame kana keiki mahope ona, a i ko lakou hoea ana aku mamua pono o kekahi puka, pane aku la o Waila: "Mamua "o ko kakou hele ana aku imua, ke makemake nei au e hoike mai oe e Ha)iaka, heaha ke ano o keia rumi ?" "He rumi keia e wAiho ai o na lole o Mrs. AHka." "O keia kekahi rumi maikai ioa a'u e hele aku af e nana, malia aia he mau mea hoonani maloko olaila, i kupono no ka poe ilihune. He hookahi a'u kuka koloka i ike ai ia Mrs. Alika, a me he mea.la, he mau kuka koloka hou ae no kekahi aia maloko kahi i yaiho ai," wahi a Uilama Waiīa, me kona wili ana aku i ke poheoheo o ka puka, eia nae ua paa i ke kiia. "Ua ike no anei oe i kahi i waiho ai o. ke lei 0 k^ia^iuoi?" 1 huli mai ai ua kanaka nei a ninau ia Haliaka. "Ae, ua ike au i kahi i waiho.ai o ke ki," i pane koke aku ai o Haliaka, me ka hoohakalia ole, no ka mea 'ua maopopo iho la iaia kekahi mea ana e hana aku ai, no ka hoohoka ana i kela mau kanaka, ina e holopono ana kekahi noonoo 0 ka oili koke ana ae iloko ona, i kela manawa. "lna ua ike oe i ke ki ea, alaila e kii aku a lawe mai, i wehe aku ai kakou i keia rum, no ka nana ana i na waiwai maloko!" o ke komo ae la no ia o Haliaka maloko o ka nimi moe o Mrs. Alika, a lawe mai la i kekahi ki, e kau ana ma ka huka, i hanaia maluna o ke poo o k«i moe. I ka hoea hou ana mai o Haliaka me ke ki, ua poha mai la ka leo okalakala o Waila i ka i ana mai: "E wehe aku oe i ka puka o kena rumi, alaila komo ak'i iloko, a mahope aku nei maua." Iloko o ka manawa pokole loa, ua hamama ae la ka puka, me ke komo ana aku no hoi o Haliaka iloko, a mahope aku o Waila ame kana keiki. He pouli pu wale no oloko o kela rumi, koe ae la nae o Waila i ke kukaepele, a iaia i ike aku ai i ke kau mai o kekahi -mau kuka koloka. ma ka paia, me na hulu holoholona, i hanaia ma ka a-ikala, ua piha loa ua kanaka nei me ka olioli. "Ea mahea kahi i waiho ai o ke ki, e a ai ke kukui?" 'wahi ana i ninau ae ai ia lialiaka. " Kuhikuh aku ila o Halaka i kahi 1 Waiho 'ai o ke ki, e kaomi aku ai alaila a ke kukui, a iloko o ka manawa pokole loa, ua piha ae la oloko o ka rumi i ka malamalama. i pau. ' __