Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 47, 19 November 1920 — WEHEIA KE KAU KUIKAWA O KA AHAOLELO KULOKO Lawe Hou ka Peresidena Chillingworth i ka Hoomalu Ana i ke Senate Pela ka Lunahoomalu Holstein no ka Hale [ARTICLE]

WEHEIA KE KAU KUIKAWA O KA AHAOLELO KULOKO

Lawe Hou ka Peresidena Chillingworth i ka Hoomalu Ana i ke Senate Pela ka Lunahoomalu Holstein no ka Hale

! Ma ka taora uaii o kc kakahiaka u ka i • Poako'u aku nei o ka pule i hala, i kuj lilie ai me ke kuahaua a Kiaaina Me- | f!art]iy i wehoia ae :i i ke kau kuikawa i o ka aiiaolelo k"j'oi<o, me ka uhonhon ! ana ae o na lioa o ka aha acuafo aiue ko ka liale o uh luaamakaāiuaua, inn' ko l»/kou -niau keena iho, maloko o ka ■ Ha.'r >fana Hooko, oiai iioi ka leliuleliu j o kn ]>oc makaikai i liopiha aku ni i i.\!oku o na keena clufl, uo ke ake aiui j o ike i n;\ Uang mua o keia kuu. j Ua kaa ka noho lunahooiualu ana no j ka inauana i ka aha senaU\, ia Seua- | toa Erne>st A. K. Akina o Hawaii, a o I Nonuan K. Lyuian lioi ka nieh nana i | hoomaln i ka liale o na huiamakaainat n:i, uo ka mea oia ka mea kiekie ]oa o | u.l balokn i kolioia ino ka Mokupuni o I Hanaii. j Na Ilana. o ke Sonate I .\fahopo iho o ka heiuhelu aua ae o , Souatoa Akina i ka olelo kuahaua a ke i Kiaaina, e kahoa ana i keln kau kuikawa' o ka ahaolelo, ua kalokalo 'ko la ; ka I?cv. Akaiko Akaua i ke Akua ? no haawi ana mai i kft naauao i na hea o kola aha, a mahopo iho o .ka pu)c aua i iieo aku ai na liaua- 0 k.i nha huua iuq ke koho aua i koua mau luno keia kan. Mnhope o ka hoomaha lHlii ana 110 mnikumauiftlima minuko, i nolio hou ae ai ka aha senate, mo kfe koho lokahi J ia aua o Seuatoa Chilling:worth t perc» (*i«iona, a o Benatoa UaUwiu o Maui ka liope percsidcna. J O kekahi mau paahana e ae i kolioia J oia o A. F. Lloyd i kakauolelo; llcnry ) A'aii Gicsen, hope kakauolelo; Pcv. Akailio Akaiia, kahunapule: l?obt. Par- ; kcr, makai; U. E. Palākiko, eleli; J. I N. Pakiko, pulumihale. ] Xo ka hoohiki ana i na hoa o ke ! acuate, elike me ka mca maa, ua koho- : ia na Senatoa Desha, Riec anie Lucas I i mau kon)ite, no Ka. hui pu ana aku ! me ka Lunakanawii Kiekie Cokc, a . hoike aku, ua īnakaukau na hoa o ke senatc, no ka liooiioo ana aku i na hana o ka aha imua. Ua hoomaha hou ke seuatc a. i ka hoea ana. mai o ke komite me ka Lunakanawai Kiekie Coke, ua hoohikiia nii hoa o ko aenaie, alaila koho aku la ka Peresidcna ChiilingT\'orth i ua Scnatoa Baldp.iu, C. Ricō ame Ah.i<i i inau ko3«itc no ka hui pu a.na a.tai me ke Kiaaina, a hoike aku ua makaukau ke scnato no ka hoonee ana aku i na hana imua, pela pu hoi ka hoiko ana aku i ka Ha!c, no ka makaukau o ke scnatc no kana mau hana. I ka hoi ana mai o ko komite, ua waiho mai la i kaoa hoike o ia ka haafri ana mai o ke Kkaina i kona hoomaikai i na hoa o ka aba senato, mo ke kauoha pu ana mai e hoolakoia aku oia me ke kope o na hana b kela hale, i ikela ame kein la, a o ka hope o na mea a ke komitc i hoike ae ai, o ia 110 ka hoea kino mai o 'ke Kiaaino, ma ka man«awa e hui ai na halo a elua i kajii hookahi, ma ka hapalUa o ka hora ekahi o ka auwina 1(l Mahope iho o ka hoea an«vmai o kekabi komite mai ka hale niai o ua luaamakaainana, e hoike mai ana, no ka noho ana o kela hale, ua hoomaka ko senate, a noho hou mai ma ka hapalua o ka hora ekahi o ka auwlna la. Ma ka hora elua o ka auwiua la i hui pu ae ai na hoa o ka ālia scnatc me ko ka hale o na luuamakaainana, maloko o ke keena o ka hale o na lunamakaainana, no ka hoolohe aoa i ka lieluhelu ana mai o ke Kiaaina i kana palapala imua: o ka ahaolelo. 1 ka pau ana o kela liana i hoi hou ae ai na hoa o ke seuate no ko lakou keena, a ia wa i koho m&i ai >a pcresiJeDa i na komite like ole, a ma ka hora ekolu o kela auwina la i hoopanee ai ka aha scnatc a noho hou mai ma ke kakahiaka o ka Poalima. Ka Hale o na Lnnamakaalnana Elike me ka mea maa, ua noho ae ka hale o na lunamakaainaua ma ka hora umi o kela kakahiaka, me ka laTre ana ae o ka Lunamakaainaōa Nonnan K. Lyman i ka noho luuahomalu ana no ka hale no ka toanaira. No ka hoonee ana aku i na haua hikimua o ka hale, ua koho mai la oia ia Mr. Edward Woodward i kakauolelo

iio k i manan'a, mo ka naiho aua mai i ke kualiaua a ko Kiaaiua ua ko kakau olelo o heliihelu. a niahope i!io o ka h«» luhelu ia aua o ka olelo kualiaua, no kt» kau kuikawu o ka uhuolelo kuloko, i kalokalo ae ai ka He\. Kamau he uiau ieo pulo. Nh ka Slr;i Hanoliano Hol»tcin i >raiho mai ho noi, 110 ko koho ana i kO' kalii komile, uo ua palnpala Uookohu o nn lion o ka hale, iiie ko noi ana aku i ka luiinhoomalu no ka mauawa, e lio<>kohu 111 ai oia i na Lunamnkaainnn:» Jarrett, Ahuna ome Kcrnaiulc«, i lala no kela komito. Ua hoouiaha iki ka liale uo ka haa wi ana nku i maiinwa no ko komito e noonoo ni i kana hoike, a i ka w» i noho heu mai ai ka lia'e, ua tvuiho mai Vi ka Luuamakaaiunna .larrott i ka ho iko, no ke kupono o ua lioa apau oloki» o ka hale, a ma ko kaheaia ena o ko la:kou mau iuoa, o ka Luuaniakaainann Fcruandez hookahi nale uo ( hoea ole ao. No ke ana i ka luuahoomalu paaiuuu no ka hale, ua waiho ao ka Lunamakaainana Cooko i ka ittoa o ka Mea Hanohano H. L. Hol«tcin i luua honialu, ine ke koknaia ana mai o ke!» inoa e ka Mea Uluilii, a mn ko nol, ua kauohaia aku ke uakauoleio e hookomo i hookiihi Ualoka nona. No ka lawo ana aku i ka Lunnhoo malu Ho':stoin, no kona noho, o na Luunmakaainaim Lowroy ame Katrah« ke komitc no ia hana, me ka pa'ipā'i nui ia no kela lawe hou aua ao o 110l stein i ka noho luuahoonialu ana uo kn hale. 1 ka lane ana ae i ka uoho luuahoonialu i haawi inai ai ku Mea llanohano Holstoiu i keleahi haiolelo iwkole, alaila neo aku In na liana imua, ma kn waiho ana aku o ka Lunamakaainana Audrcws i ka iuoa o C. H. Cookc i liope lunahoomalu, a oiai aole he iuoa liou ae i waihoia mai, ua kohoia oia me ka lokahi. No ka hoopiha ana aku i na kulana oihaua e ae iloko o ka hale, ua waliio mai ka Lunamakaainaua Andrcws bo olelo hooholo, no ke kohoia mal o ua inoa aiia o ka t\-aiho ana aku no na kulana like le, elike mo ia malalo iho uei: Kakauolelo, Ed. Woodward; makai, Win. Pctcrs; elele, Thos. Cu&niugham, hopo elele, Arnold lUchardsou; puluSam Keanu; kokua puluniihalo, John Mahiai; kiaipuka, Sum Leialoho; kahunapule, Win. Kamau. Ua hoohikiia na paahaua apau o ka hale ,c ka lunahomalu, no ka booko po no i ka lakou niau hana pakahi iho, alaila -naiho mai la ka Luuamakaaina na Cooke he olelo hooholo, no ka lilo 0 na rula o ke kau o 1910 i mau rti!s 110 keia kau kuikawa, a apouoia. Nana no he olelo hooholo e noi ana e kohoia kekahi komito iio ka hoike ana aku i ke Kiaaiua ua makpukau ka hale no na hana, ua kohoia na Luna niakaainana Cooke, Muller amo Uluihi 1 >ala no kela komitc. Na ka Lunamakaainana N. K. Ly. olclb hooholo, e koi ana e kohoia kokahi komito, no ka-feoomakau-'kau ana i olelo hoomaikai i oa moho peresidcna Harding ame Cool!(|gc. Ua hooniaha ka hale ho ke kakali ana i ka lioike a ke komilo i kohoia no ka hui pu ana me ke a ma ka noho hou ana o ka hale, i waiho mai ai ke komitc i kana hoike, no ka hoea mai o ke Kiaaina nia ka hapalua o ka hora ekahi o k«la auwioa la, no kti heluhelu ana i kana palapnla, pela hoi ka mak&muke ana o ke Kiaaina, e hui pu me koka'hi kon)itc, niai ku hale aku. a mai ke senatc mui, no ke kukakukn pn ana ,maluna o kekahi mau bila ana i makemake ui o waiho mui iloko o k£ ahaolelo, i ole ai e papalua ka aila mai i kela niuu bil iloko o na \ale kaukanawai a elua. Ua koho ka Lunuhoomalu Holstc.ili ia Cooke ame Andrewjj i komito uo ka hui pu aua aku nif ke Kiaaiua. Mai ke kakanolelo mai o Huvaii ba palapalā i helulieluia ae e ke kakauolelo, e noi mai aua i kope o na biia apaa e kookomoia aua lloko o 'ku hak i kela ame, keia la.

He pnlapala ka i liolah««luifl ae e ke knkanolelo, ke kakanolelo kalana mai o Ilawaii, e noi mai an« o iaahe- | leUeleia ka Laawina -«lala o ko alanui o Napoopoo liie Ilonauiiau ma o olelo hooholo la. >'a ka Lunainakaaiaaiia Aadrcws i waiho mai he palapala noi mai 72 poe e noho nei ma I'uowaina, e noi mai ana e nanaia aku ko lakou pono, 110 na nina a lakou e uoho ana. l*aVraihoia ka palapala noi i ke komitc o na aina ailpuni. 1 Na ka Lunamā'kaiunana X. K. Lymau i- waiho Se he olelo hooholp. e nij nau aua i ke kuaiu i uku ai o ka poe lawe i na aiua hookuonono i ka oiai no e hoomou ana i ka uk uana, i ke kumukuai o 'ka aina. Malalo Ai ke kapieia ana o na rula ua hokoino mai ka Lunamakaaiuana Cooke he bila, a nponoia, ma kona heluhelu ekahi ia ana. ? noi arirt»i $IS,OOO no na iioolilo o.keia kan knikaTra; Na ka Lnnnmnkaninnna Kupihe» i Uookowo olelo hoho\d hui, e noi ana i ka aliaolelo hoo,kaawāle ae i' keknhi haawina tlala no ]ii) |iada hou nia Ilawaii nei, ua «raiho?a ka olelo hooholo hui iloko o ka' Hnaa o ke koiuile tv»iwai. ' . Na ka Lunamakaiiiuana Fas?oth i hooko'mo bila e houloli ana* i ko kanawai, i hiki ai ke hoopihāia na Trahi hakahaka ma na kulana oihana • ko kalana e ka papa o na lunākial Na ka Lunamakaaina'na Crwtj hfolelo hooho'o, e noi ana e hoolaleōia na hoa o ka "hāīe me na hope 'o iik kanawai liooponoponoia o Hawnii. Na ka Lunamakaainana Āveher lie | olelo hooholo, e koi ana e noii poiio ia i »ku na mea e pili ana i ka makeke kuI lanakauhale a waihoia kn olelo hooholo iloko o ka lima o ke komite ka" laua. * Na ke kakaulelo o ka hale i hoike : ae no ke kohoia ana o W. J. C'ōe:ho i ! kokua kakauolelo. Ma keia wahi o na hana o ka i hoomaha ai a noho hou mai ma ka hora j ekahi mo ka hapa o ka auwina la. M.a ka hapalua o ka hora ekahi o kela hiiwina la i akoakoa ae ai na hoa o ka aha senate, maloko o ka hale o nn lu)i.ui);jkaa»n.ißa, a ia wa i hoounaio aku i he komUe mai ka hale aku ame ko senate 3 no ka hui pu ana me ke kiaaina, a oiai na mea apan e kakali ana, i hooa mai ai ke komite me ke kiaaina, me ia I«rvrc koke ana ae o ke kiaaina i kona walii, ma ko pakankau ō l?e kakauolelo o ka .hale a hoomaka mai la e heluhelu i kana 'pa.lapal:u' No ka hapalua liqra a oi.kā loilvi o ka manawa a ke iiaaina i lielulielii ae ai i kela palapala, alaila, ua 'hipokaawale nā hale a . elua, no l;a hoomau aua aku i na hana. imiia. Ma ka hora elua me kanalia-kumama-lima minuke i hoho hō\i ae ai ka hale no kana mau hana pohoi, ia wa i hookomo mai ai ka Lun&makaainana ' Cooko he mau bila, e pi'i ana i ia uku hoomau no Sailie MeLain, no oiuā makahiki; ho bila no ka hoololi ana i ke kanawai auhau loaa makahiki; pela hoi ka biīa e noi ana i hāawiHa o $606,0i)0 no ke awa o Kahului, pela me kekahi bila e hoololi ana i ke kanawai no ke kula o na keiki noonoo' nawaliwalL Na ka Lunamakaainana. Wildcr ho bita e piii ana i na kauka hana niho. Na ka Lunamakaainana Muller he bila e'noi ana i uku hoomau no Mrs. M. Kane. Na ka Lunamakaainana Ahuna ho bihi e noi āna i haawina hoomau o $50 no Lani Burns. Na ka Lūnatna]taainana Hoopii he bila e hookaawale ana i haawina dala no kuai ana i mau buke kanawai no ka aha kaapuni o Kauai. . Na ka Lunamakaainana Ifolt he bila e hookaawale ana i kekahi haawina dala uo kfe kuai ana i na buke kula. Nana no he bila e haawi ana i kē kuleana i na pupule e hoohalahala ai imua o ke kiure. ' Ma ka hbra ekoln me eHmiĒi minuke o' ka auwina v la, ua hoopinee-kahale a noho hou mai ma ke kakahiaka o ka Poalima.