Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 50, 10 December 1920 — Page 5

Page PDF (1.69 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MOOLELO HALAWAI HANA O KA AHAHUI KULA SABATI MOKU. PUNI O KAUAI, KAU O O@AIO. BA, 1930

 

            Ua noho ka halawai o ka Ahahui i @ oia ma ka luakini Hawaii o Wai@ auwina la Poalima, hora 1:30; @ahoomalu Fanny Sabo ma ka noho @heia na hana ma ka himeni ame @ pale.

            Mamuli o ka hiki kino ole ana mai o @ kakauolelo Abbie Kaauwai no ka @kia ohana, ua kohoia o Mrs. Lilia Meheula i kakauolelo no ka manawa. Hoomaopopoia na lala o ka aha.

            Peresidena Nui W. H. Rice, aole i @ mai; W. Werner, hope peresidena.

            Na Kahu Kula Sabati Nui me na ho@ Kauai Komohana, Mrs. L. Wright me Mrs. Henry Blake, aole i hiki mai; Kauai Hikina, W. Werner me J. M. Kaneakua, aole i hiki mai.

            Na luna nui o ka Ahahui Kula Sabati Mokupuni, Mrs. E. Lovell, lunahoomalu, aole i hiki mai, a pela ke kakanolelo ame Rev. J. M. Lydgate, ka pauku, aole laua i hiki mai.

            Na Kahu Kula Sabati Apana me na elele: Waimea, J. K. Kapuniai ame Mrs. Cox, Koloa, Mrs. H. Blake, aole i hiki mai, me Mrs. Kaulili; Lihue Hawaii, L. A. Dickey me Mrs. Kaiawe; Lihue Union, J. W. Warner, aole elele; Kapaa, J. M. Kaneakua, aole i hiki mai, me A. M. Kuhaulua; Koolau, J. Werner me Mrs. Meheula; Waioli, W. Werner, me Mrs. E. Werner; Hanapepe, Mrs. Maliekai, aole i hki mai, me Mrs. Sabo. Aole mai na lahui e mai.

            Ma ke noi a W. Werner, e kapae ka heluhelu ana i ka moolelo o ka halawai i hala, apono a hooholoia.

            Ma ke noi a Kaiwi, e lilo ana lala o na aha e ae i mau hoano keia aha, kokua a aponoia.

            Koho ka noho i na komite. No na hana hou-W. Werner, Mrs. Wright ame Mrs. Kalawe. Papahelu me elele-S. K. Kaulili, I. K. Kaauwai, Mrs. Werner; hoike a ka puuku J Werner, A. M. Kuhaulua, Mrs. Kaulili; komite pa'i, Abbie Kaauwai.

            Hapaiia na hoike a na K. K. S. Nui: Na L Wright i ko Kauai Komohana, a na Werner i ko Kauai Hikina, haawiia ma ka lima o ke komite.

            Hapaiia na hoike a na K. K. S. A. me na elele. Na W. Werner me Mrs. ner i ko Waioli, na J. K. Kapuniai me Mrs. Cox i ko Waimea; na ke kakauolelo me Mrs. Sabo i ko Hanapepe; ma ke kakauolelo me Mrs. Kaulili i ko Koloa; na L. A. Dickey me Mrs. Kaiawe i ko Lihue; na A. M. Kuhaulua, hoike elele i ko Kapaa; na J. Werner me Mrs. Meheula i ko Koolau.

            He haiolelo na Rev. Bayless mai maluna o ke kumuhana, "Ke kahua hoonee nana a na Kula Sabati apuni ka Mokupuni," a noi mai la e hoohanaia keia papa kuhikuhi hana iloko o kela me keia Kula Sabati, a e loaa no keia apana pepa mai ia Miss Mills mai, aponoia.

            He haiolelo na Miss Elsie Wilcox, "Kula a'o hoomakaukau no na kumu Kula Sabati," wahi ana, e kuai na Kula Sabati i ka buke "Hoomakaukau no na kumua'o."

            Hoopanee ka aha ma ka himeni ame ka pule.

            Noho hou ka aha i ka hora 12:30 auwina la Poaono, Hope Lunahoomalu Mrs. Sabo me Mrs. Meheula, kakauolelo no ka manawa ma ka noho, himeni ame ka pule mai ia Rev. Kaauwai mai.

            Mai ka noho mai, "Ke nana aku nei au, o oukou no na lala o ka aha, a no ka moolelo e ikeia ia ma ka nupepa."

            Hoike a ke komite no na hana hou-1. haumana Kula Sabati o na lahui e ame ka lakou mau hoike imua o keia aha. 2, hoike papahelu a na Kahu Kula Sabati Nui. 3. hoike papahelu a na Kahu Kula Sabati Apana. 4, Kiahoomanao o C. K. Haae. 5, hoike Kula Sabati a keia Aha. 6, buke papainoa no na haumana Kula Sabati; 7, ka mana o he Kahu Kula Sabati Nui. 8, na hana hoeueu. 9, na lala o keia aha. 10. Buke hoopaa no na hoike papahelu a keia aha. W. Werner, Mrs. Wright ame Mrs. Kaiawe, na komite.

            Aponoia ka hoike hapa a ke komite, a hoomaka ka aha e hele maluna o keia mau hanahou.

            Hapaiia ka hana hou 2, na Werner i hoakaka mai ka manao o keia hanahou, o ia hoi, he mea pono e loaa i na K. K. S. Nui he hoike papahelu e hoike ai imua o keia aha, no na manawa e malamaia ai na hoike hapaha a na Kula Sabati; hooholoia, a kohoia na komite na lakou e hoomakaukau i keia papahelu, a e komo pu ana ma ka lima o ke komite na hana hou 3 ame 10.

            Ua hooholoia e unuhiia mailoko mai o ka waihona o keia aha no na hoolilo a ke komite e hoomakaukau ai.

            Hana Hou 4-Mamuli o ka hoike a ka Rev. I. K. Kaauwai, ka puuku o keia kiahoomanao o C. K. Haae, aole i awa na dala i komo mai ma kona lima e hiki ai iaia ke hoomakaukau no keia kiahoomanao, a ia manawa i hapaiia ai ka lulu a loaa na dala he umi, a o ke koena i koe, a ia Lihue he $15.00, a ia Kapaa $8.00; hooholoia.

            Hana hou, hooholoia o na loaa apau ma ka hoike hui o na Kula Sabati ma Waimea nei e pili aku ia me ke Kula Sabati o Waimea.

            Hana hou 6 âme 8, ale mea i hooholoia.

            Hana Hou 7, ua hooholoia o keia ana, e haawi ana i ka mana i na K. K. S. Nui e komo aku iloko o na Kula Sabati apau e nana, a e hooponopono i na buke ame na hana o kela me keia Kula Sabati.

            Hana hou 9, ua noi mai ka hope lunahoomalu o keia aha, he mea pono i na lala o ka Papa Hawaii i hiki mai i keia aha, na Kepani, na Pake ame na Pilipino, e noho pu mai i ka halawai hana o ka Ahahui Kula Sabati, aole o na lala ponoi wale no o keia aha.

            Hana hou 10, aponoia.

            Hoike a na komite-Na Rev. Kaulili ka hoike a na K. K. S. Nui, penei: Kula Sabati o Koolau ma Kauai Hikina, ke kula holomua loa, a ukali pu aku ko Waioli ame ko Kapaa, a o na Kula Sabati ma Kauai Komohana he neemalie loa.

            Aponoia keia hoike komite.

            Na Rev. Kaauwai i ka hoike papahelu a na Kahu K. S. Apana ame na hoike elele, ua a'o mai keia komite, he mea pono i na kakauolelo o na Kula Sabati e nana mua i na hoike papahelu a na K. K. S. Apana, mamua o ko lakou kakau ana i ko lakou mau inoa, me ka ike iho no aole i pololei ka hoopihaia ana, a ua apono pu keia komite i ka hoike a na elele. Huiua haumana Kula Sabati iloko o keia eono malama i hala ae la he 1851 i huiia. Apono loa ia ka hoike a keia komite.

            He haiolelo na L. A. Dickey, kumuhana, Na hana a na lunanui ame na kumupapa o na Kula Sabati, a he haiolelo na S. Nagata, kumuhana, Hooponopono ana i ua haumana ame ka hana ana i mea e paa mai ai na keiki no na hana o ke Kula Sabati ame ke anaina pule.

            Ma ke noi ua hoopanee ka aha a noho hou mai ma Lihue, kau o Aperila, A. D. 1921, a hookuuia me ka pule a Rev. I. K. Kaauwai.

            MRS. LYDIA MEHEULA,

            Kakauolelo no ka manawa;

            ABBIE KAAUWAI,

            Komite Pa'i, o ka Ahahui Kula.

 

ALA NA HOAHANAU O KA EKALESIA O KEALAKEKUA.

 

            E Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe:-E oluolu hoi oe e hoike ae ma ke akea i kela poomanao e kau ae la maluna.

            Iloko o keia mau mahina eiwa a makou e noho kahu ole nei a hookahi no wahi luna ekalesia, a i ka wa i noho haiolelo mai ai o Moses Moku no makou, ua hoonoho mai ia oia i kekahi mau hoahanau naauao e haiolelo imua o ke anaina halawai.

            I ka hoaoia ana e hana pela, he oi loa aku ka makaala e hele i ka luakini a piha maoli, a olelo maoli mai no kekahi poe hoahanau, lealea ko lakou mau pepeiao i ka hoolohe i ka olelo a ke Akua. He poe kekahi ua piha ke kanawalu makahiki, aole i hele iki i ka wa o na kahunapule i ka luakini, a i keia wa ke hele mau nei.

            Ina paha he kahunapule kekahi no ka hele ana mai i ka pule ahaaina a ka Haku, e loaa ana he mau luna ekalesia, a he mau hoahanau. O ka ahaaina ana no i ka wa ia S. L. Desha, pau ka ahaaina ana, a he noho wale ana no keia.

            Ma ka mahina o Novemaba ua hoalaia mai he kumuhana no na keiki pilikia ma ka aina o Aermania ma Europa, Asia Uuku, e Miss Ella H. Paris. Ua ku mai o Miss Mabel Ahuna e kokua aku keia ekalesia i $45, ua hooholoia: ua kohokohoia ae no o ka pau no ia.

            Ma ke Sabati la 21, ua hoala hou ia ka uku ana i ka Nupepa Ka Hoaloha; ua hooholoia, e uku aku ka puuku. Ma ke Sabati la 28, ua noonoo ia ke kumuhana no ka uku ana o kela ame keia hoahanau elike me kana i koho ai i ka wa e noho kahu ekalesia ana o Z. Mahaiula no ka Ekalesia o Kealakekua nei, o ia hoi, in a he $30 ke koho a kekahi ,a he $20 a kekahi, a hala aku ilalo i ka $5.

            Ua ae lokahi na hoahanau e uku i keia kohokoho a lakou ,a o ka oi loa aku o ke kupaianaha, he mau haneri dala a keia ekalesia, ua hookomoia aku la i ka banako e ka puuku. Nolaila, ke paipai aku nei au, e ala, e ku mai, e hele i ka luakini o ke Akua. Nui kuu mahalo i ka poe hele mau i ka hale o ke Akua. No oukou e ka poe hele mau i ka hale o ke Akua ka'u nonoi e hoopomaikai mai ia oukou ,a e hoolako mai ia oukou ma na mea o ke kino ame ka uhane pu.

            Me na keiki hoonohohua kuu anoai, a o kuu aloha pau ole me ka Lunahooponopono.

            Z. P. KALOKUOKAMILE.

            Napoopoo, Kona Hema.

 

            EHA HE WAHINE KEPANI

 

            He wahine Kepani nona ka inoa o Vasu Ibara, a nona hoi na makahiki he kanalima kumamakahi, ka i halawai me ka eha mauwale mamuli o ka lele naaupo ana maluna aku o ke kaa uwila, oiai no ke kaa e holo ana, ma kahi kokoke i ka hookuina o na kaa uwila ma Pawaa ma ke ahiahi Sabati nei a eha kekahi wahi o kona poo. Ua laweia ae oia a ka halema'i o na poino ulia a malaila i lapaaula mai ai kona wahi i eha mahope o kona poo. Aohe i kukonukonu loa kona eha e lilo ai i kumu nona e poino ai, e like me ka moolelo e pili ana ia ulia i hoikeia ae. Mahope iho o kona lapaauia ana a ua hoi aku oia no kona home.

            He mau huaolelo nunui maopopo loa ka @ kauia ma ka paia mamua o ke kaa uwila aole e lele a i ole pii mai paha aia a ku ke kaa. No na manawa lehulehu i hala aku nei ua nui ka poe i eha mawaena o na Kepani mamuli o keia lele naaupo ana mailuna aku o ke kaa i ka wa e holo ana ke kaa, a ua kau ke hui kaa uwila i na pepa e hoakaka ana i na lahui like ole aole e lele mailuna aku o ke kaa ahiki i ke ku ana, aole hoi e pii mai iluna o ke ka ahiki i ke ku ana, eia nae, aohe no ke lohe iki o keia ano lahui, o ka hopena oia ko lakou halawai mau me na poino o keia ano.

 

            HE PUOLO WAIMAKA O KE ALOHA NO VIGINIA FERNANDEZ.

 

            MISS VIGINIA FERNANDEZ.

 

            Solomon Hanohano, aloha nui kaua: -E oluolu mai oe e ka makamaka e hookomo iho iloko o ka Nupepa Kuokoa i keia mau manao kaumaha ame ka luuluu, i keia poomanao e kau ae la maluna, a na ka hiwahiwa a ka lahui e aha'i aku apuni keia mau mokupuni o Hawaii nei, i kuu @iea aloha i haalele mai ia'u kona makuahine ame kona kaikunane, pokii, e kumakena aku me ke aloha poina ole nona. Auwe kuu keiki e!

            Ua hanauia kuu kaikamahine, Viginia Kaapu Fernandez ma ko maua home ponoi, ma Kula, Waikoa, i ka mahina o Iulai, la 18, 1903, a ua piha iaia na makahiki 17 ame na mahina 3 ame na la he 25 o kona hanau ia ana.

            Ua kii mai la ka Makua mana loa i kana o ka uhane a lawe aku ma kona poli, kahi hoomaha, o na mea apau, ma keia honua.

            Aloha ino kuu keiki i hele kohana aku la i ke ala hoi ole mai, minamina wale e, ka pua i mohala, i ke kakahiaka, a mae i ke ahiahi; auwe oe e kuu lei a i e; luuluu wale au kou mama e, e hiki mai ko aloha i o'u nei, me he waipuna la e pua'i mai ana, ua eha hoi au i ke aloha nou e kuu lei.

            Aloha ko leo i ka pane mai, mai haalele mai oe ia'u, a e noho mai no kaua, ua naawaliwali ia au; auwe kuu minamina hoi e, e haalele mai ana paha oe ia'u!

            Kuu keiki hele loa hoi e, auhea iho nei hoi oe? Eia paha me Niolopua i ka moe kau moe hooilo; kuu luuluu ia oe e, i a'u ohana keiki, kuu hoolaukanaka o ka home, pehea hoi e hiki ai, ke puhi nei ka makani; aloha ino oe e kuu lei a-i!

            He eono ae nei no makahiki o kona makuakane ame kona mau kaikunane ilalo o ka lepo, o ia hoi keia ohana Fernandez i hoolaha mua ia aku ai, haule hou keia ohana. Ua noho hana oia ma ka hale hana halakahiki o Haiku no hookahi makahiki me eono mahina, loaa e i ka ma'i he kunukoko, a hoi mai la a noho me kona kaikuaana, Mrs Wilhelm, ma Makawao, me kela ano ma'i no no na la elima, a ua kii aku i ka laau a ke kauka o Paia, ua nanaia mai la, aole he hiki o kela ano ma'i ke noho pu me ka ohana, he ma'ilele ia; i ke ono o ka la ua hiki o Miss Akana, hoihoiia aku la i ke Kula Sanitarium malalo o ka ke kauka hooponopono ana, a ua noho pu aku au kona makuahine ma ia home no ka nana pono ana i ka pilikia o ke keiki, a iloko o ka pule hookahi ua loaa ka oluolu iaia, ua paa ke koko, a manao ae la ka oluolu, ua ono mai la kana ai, ua ae mai la ke kauka e ai aku oia i ka poi me na ano apau, a ua hiki mai iaia ke huli ma o a manei me ka olelo ua hauoli ae la no hoi ko'u manao i ka loaa ana o ka maha ia maua.

            I ka elua mai o ka pule, maikai no, a ka ekolu mai o ka pule, Poakolu ia la, ahiahi, hoomaka hou oia e kunu, a ia kunu ana paa mai la ka hanu, aole nae he koko, he kunu maoli no, haawi hou ia ka laau, loaa hou ka maha iaia ahiki mai i ka la 8 o Novemaba i ka wanaao ae, hora 4, ua hiki mai la ka powa ame ka aihue a lawe malu aku la i ka uhane o kuu lei aloha me kuu ike ole aku i ka hanu hope o kuu kaikamahine aloha; auwe kuu minamina pau ole e, i kuu lei makaonaona, auhea aku nei oe; ua nalo i ke ala hoi ole mai; ua pau ko'u lohe ana i ko leo, e mama e, e hele aku oe e ai; mai noho mai oe me a'u, he pololi,aole, ua ai au, ua maona au i kuu aloha ia oe ame ka waimaka e hoopulu ana i ka lihilihi, kuu aloha pau ole e, ia home i nohoia e kaua, e hoopumehana aka i ka wai wela, hookomo iloko o ka ili, o ke ko mai a ke kehau hu'ihu'i ke pa aku i ko wahi papalina nohea e kuu lei, aloha wale e!

            Huli mai o ke alo i Makawao, o ka pi'o mai a ke anuenue, o oe paha ia e kuu lei, ka ikeia la na waihooluu like ole o ka @paa mai a ka na koko, he hoailona ia no na ili, a heaha no ia hoi kau hala aui i manaoino ai nonohua, ua ku nei hana i ke aloha ole i ka luku i ka uhane a ke Akua i hana mai ai; aloha ino oe e @hu lei! i ka hele i ke ala hoi ole mai, he alanui hele ia no na mea apau, ma keia honua e nohoia nei.

            O kou wahi helehelena nohea paha kou mea i liliia ai ;auwe kuu keiki e, kuu minamina ia oe ai.

            Huli aku nana ia Haiku, kahi a kuu lei e noho ai i ka hana, aloha ia home i noho ia e oukou me ko mau aikane, Kealoha Maalaea Waioleka o ka hone mai a ka pila ukulele, a owai hoi kela? O oe paha ia e Viginia, hoi mai kaua e pili, kuu keiki aloha e; aloha ke kula o Pauwela, o ia wahi a hele ai o kuu kaikamahine i ka honohono; aloha e ke kula o Ulumalu, o ia wahi a kuu lei e hele ai, aloha e ka home o Mrs. Kealo, o ia wahi e hele ai a kuu lei; aloha ka halepule o Huelo, ia wahi a kuu lei e hele ai i ka ahamele, aloha i'o no!

            Huli hoi kaua no ka home o Kula, ia home i nohoia e kakou me ka hoomanawanui, o kahi hua uala komo i ka waha, hala no e ka la pololi o ia noho ana, hu mai ke aloha nou e kuu kaikamahine, kuu kokua o ko'u mau la luahine, a kaua e hana meaono ai o ka po ame ke ao, a haawi aku i ka halepule i Pulehu no ka manawale'a ana; aloha no oe e kuu lei poina ole!

            Huli aku nana ia Makena, ia wahi au e hele ai me ko aikane aloha poina ole; aloha ia mau home i nohoia e oe a kupa a kamaaina me na makamaka o ia wahi, aloha wale, aole oukou e ike hou aua ia Viginia ma a awa la'i; aloha ino kuu lei kaikamahine.

            Aloha ka uhane a ke Akua i hana mai ai e hooulu aku i ka lahui Hawaii, aole e ulu ka lahui, ke hao nei ka powa ame ka aihue; aloha wale kuu keiki!

            Ua nalo, ua pau kou ike hou ana i na ehaeha o eia noho ana, hu ae ke aloha no Mr. Akoni Tavares, ka makua o a'u kaikamahine i noho hana aku ai i Haiku a pii ae a ike ia maua i Kula; pehea mai oe? Ua oluolu hoi au, e hoomanawanui apau ko ma'i hoi ae no kana i Haiku; auwe kuu aloha e i kuu makamaka maikai i kana kokua ana mai i kuu keiki aloha.

            Kuu hoomanao ae i ko wahi kii e kau mai nei, aloha wale oe; ma ia la o keia makahiki 1920, a he elua no mahina i koe loaaa hou ae keia makahiki hou, were e ka pili a olua ame a'u; aloha no ka noho hoomanawanui ia ana o keia noho honua ana, i ke aloha kane, keiki, moopuna, a pela wale aku, a in a pela wale iho la no keia ohana e makawelawelaia mai ai me ka hala ole, o ka Haku wale no ka mea i ike

            Aloha ka uhane a ke Akua i hana mai ai e hooulu aku i ka lahui Hawaii, aole e ulu ka lahui ke hao nei ka powa ame ka aihue, aloha; a pela no hoi au e aloha ae nei i na makamaka apau i akoakoa mai me a'u i ka la 8 a la 9 nalo aku la kuu lei aloha, me ka lahou mau makana pua no ke aloha mai ia'u i ka wahine i hookaumahaia o ka naau i ka'u keiki i hala aku ma-o, a ke pule nei au i ke Akua mana loa ma ka lani, ia Iehova Kana Keiki, ko kakou Haku Iesu Kristo, a i ka Uhane Hemolele, no ko oukou noho pu ana mai me a'u i ka po a ao ae.

            Owau iho no kona mama aloha me ke kaumaha,

            MRS MARYANN FERNANDEZ,

            âme ka Ohana.

 

            HALA O MISS MABEL KAWAHINE IMIOLA PALI.

 

            Mr. Sol. Hanohano, Aloha oe:-E ae oluolu mai oe i kekahi keena o ka moku Kuokoa, ka ipukukui malamalama hoi o ka Moana Pakipika i makana a i ala na hoi na maua imua o ka lehulehu o ko ke Kuokoa poe puni heluhelu ,no keia poomanao e kau ae la maluna, i ike mai ai ka nui ohana e noho mai la i Hawaii ame ia mau kupuna, e noho mai la i Molokai ame Maui nei, ka ukana luuluu hoi nana e hoonaluea nei i ko maua naau i ke ao ame ka po, o ia iho keia.

            Ua make ka maua moopuna i aloha nui ia, i ka la 16 o Oct., 1920, i ka hora 2 a. m. Poaono, a pio iho la ke kukui o ka hale kino, a hoi aku la ka uhane me ka mea nana i hana mai. Auwe! He wa iho la ia no makou e lulumiia ana e ke aloha makolukolu, hele mai la ke aloha o ka moopuna a haawe maluna o ko makou nui kino, ua like ka naau ia wa me he la e haehaeia ana ia mau hora o ka luuluu, aole he mea hiki ke hoomaopopo ae, aka ua akoakoa no makou.

            Ua hanauia oia mai ka pahaka mai o ka makou kaikamahine hanai, Mrs. Emily Kahinawe Pali, me Simeon H. Pali, ma Panioi, Honokohau, Maui, i ka la 17 o Augate, 1918, a hoopomaikaiia i ka la 8 o Novemaba, e Elder R. W. Wells; nolaila ua piha iaia na makahiki elua ame elua mahina o kona hanu ana i na ea hu'ihu'i o keia ao inea.

            E hoomaikaiia ke Akua, Nana no i hana mai a Nana no i lawe aku; a ko iho la ka ke kaula ka Ioba e hoike nei o ke kanaka i hanauia e ka wahine ua hapa kona mau la, ua piha me na popilikia he nui.

            He polloni i'o ka mea i hoike ia e ka Palapala Hemolele, ua hapa i'o iho la na la o ka maua moopuna ma keia ao; aloha no!

            Mawaena o ka hora 4 ame 5 o ia ahiahi Poaono no i malamaia ae ai kona halawai haipule e kona makuakane hanai, L. K. Kalama me ka himeni ame ka pule, a pau ia, he mau olelo paipai mai iaia mai no a hookomoia iho la kona wahi kino maloko o kona hale, a uhi iho la ke pani, pau ae la ka ike ana i kona helehelena, a ka'i aku la ka huaka'i hoolewa no kona halelua ma ka ilina ohana, a ma ka lua aku kona hoomaikai hope ,a uhi iho la ka lepo, a hoi iho la ka lepo i ka lepo, a o kona uhane ua hoi aku no ia me ka Makua lani, a no ka mea he hemolele oia me ka maemae, aole on a hewa, oiai no lakou ke aupuni o ka lani.

            Eia iho kona wahi moolelo: I ka piha ana o kona mau la i ka ehiku mahina, ua noi aku la au i ka maua mau keiki, na makua hoi o keia bebe, Mr. ame Mrs. Simeon H. Pali, e haawi mai na maua ka moopuna e hanai ,oiai he elua a laua bebe ua make, malia paha e ola hoi ina na maua e hanai; he mea oiaio ua ae mai la laua i ka'u noi, ua hoi au e kuka me ka'u kane a ua ae mai no oia, nolaila ma ka la 3 o Maraki o ka 1919, ua hoihoi ae la na keiki ia maua ka moopuna e hanai ai ma Nakalele, ua hanai aku maua iaia me ka waiukia; ua ai no ka moopuna me ka maikai, a i ka aneane ana e piha iaia ka hookahi makahiki, ua loaa iho la oia i kekahi ma'i ko'iko'i he hi me ka luai, ua imi i ola i ke kauka, o maua no me na makua, aole no he loaa mai o ka lana, noonoo wale ae la no he ea paha keia hi, he oiaio i ka hanai ana i ka laau ea, loaa i'o ka pono, pau ka hi ame ka luai ana.

            I ka piha ana o kona makahiki me ekolu mahina, loaa hou no i ka ma'i, he hokoko, me ka pii mai la o ka puupuu poha ma ka a-i apuni, a pii iluna o ke poo, a koe ae ka helehelena, ua imi no maua i kahi o ka pono, hele i ke kauka, aole no he loaa mai o ka lana, eha ae la ka puu, nolaila hoao e hanai i ka laau ea ame ka popolo, loaa i'o ka pono, ame ia maikai no on a mai ia manawa mai a loaa hou iho la oia i keia haawina ko'iko'i o ka ma'i, a ma keia ma'i no hoi, ua pahu'a na laau like ole.

            Hanai i ka laau haole, hoonaha no hoi i ka aila, he ole ka lana mai, oi aku la ke kimo, hanai ka laau ea, he ole no ka lana mai, kaulima no hoi, aia no nae a kaulima ano kuu aku la, aka o ka hi aole e paa. Pili kaumaha loa makou ia mau la.

            I ka Poaha, owelawela mai ana, hoohainu ka aila, naha no, a po ia la me ka maikai no, a Poalima aole no he ano e mai, a ia po iho pii ino mai ana ka wela, hanai ka laau piwa, a ao ae Poaono, oi loa mai la, a la Sabati ae, pii mai ana ka puupuu ulalii a ia po iho emi mai ana ka puupuu, a manaolana ae la, aole no hoi on a wela, he moe no kona po, aole no on a hoohana mai. I ka Poakahi hoomaka mai ana e hi, i hi wale ia no ia la a po, ia po a ao, aole he minuke ha'o.

            Kauohaia ka mama o ka bebe e hoi mai me maua, aole he ai mai i ka ai, mai ka Poalua a po a ao ae Poakolu, aole no he ai mai i ka ai, ke hi mau la i kela minuke ame keia minke, e hi ana ka po me ke ao, hanai ka laau ea, he ole no ka paa mai, he ole no ka ai mai i ka ai, hanai aku la ka waiu me ka poi hehee, aole no on a makemake e ai, aki ae la ka niho, aole makemake e ai, aia no a he wai alaila ae e wehe i kona waha.

            I ke awakea Poakahi, iho mai ka anakala, Sol. Pali, a ike i ka ma'i pilikia o ke kaikamahine, o kaua i olelo mai ai, aole he like o ka ma'i o keia bebe me kana poe keiki ,oiai he eha ana poe keiki i loaa i keia ano ma'i hi, i ka wa hookahi, aka he komo no kahi meaai ia lakou, aole no o lakou hi pinepine elike me keia.

            (Aole i pau.)

 

            HE HOALOHALOHA NO MISS VIGINIA KAAPU FERNANDEZ.

 

            Mr. Solomon Hanohano, Aloha kaua: -Eoluolu mai kou hanohano i kauwahi kaawale o ke Kuokoa, no ka'u wahi ukana o ke aloha e kau ae la maluna, i ike mai ai na makamaka me na hoaloha o kuu pokii heleloa.

            Ua nalo na maka o kuu pokii, ua pau ko oukou lohe hou ana i kona leo, minamina wale au i kuu pokii heleloa.

            Ua hanauia kuu pokii, Miss Viginia Kaapu Fernandez ma Waiakoa, Kula, Maui, i ka la 18 o Iulai, 1903, mai ka puhaka mai o Maryann Kaai Fernandez, ko makou mama, me Antone Fernandez, ko makou papa, i haalele mua mai ia makou.

            Haalele mai kuu pokii ia makou i ka la 8 o Nov., 1920, ma ke Kula Sanitarium; nolaila, ua piha iaia na makahiki he 17, ekolu mahina me na la keu, o ka hanu ana i na ea hu'ihu'i o keia ola honua ana.

            Ua hoomaka mai ka nawaliwali iaia, oiai oia ma Haiku, a ua hoi mai oia i Makawao, me ko makou hanaumua, oia o Mr. ame Mrs. Henry Wilhelm, eono la malaila, ua ko'iko'i loa ka ma'i, nolaila ua makemake ke kauka e hoihoi iaia i ke Kula Sanitarium, me ka manao e loaa mai ana ka maha i kuu pokii.

            Ekolu on a pule i ke Kula Sanitarium  a haalele mai oia ia makou, kona ohana, me na hoaloha he nui, e u a e kanikau aku nona. Aloha wale na wahi o kuu pokii i noho ai!

            Me ka Lunahooponopono ko'u mahalo ame na keiki hoonoho hua kepau ko'u welina.

            Owau iho no me ka luuluu,

            MRS. MARY FERREIRA.

            Keahua, Paia, Maui.

 

            KA MAUA LEI ALOHA HE KEIKI UA HALA.

 

            LUCY KALEIALII MALAMA.

 

            E ka Lunahooponopono o ke Kuokoa, Aloha nui kakou:-E oluolu oe e hookomo iho ma kekahi wahi kaawale o kau nupepa i keia mau wahi la lani o ke aloha e kau ae la maluna.

            Ua haalele mai ka maua kaikamahine i aloha nui ia, Miss Lucy Kaleialoha Malama ma Napoopoo, i ka la 20 o Nov. 1920, mamuli o kekahi ma'i hikiwawe loa.

            Ua haalele mai la oia ia maua; auwe ko maua luuluu ame ko maua minamina pau ole iaia, ka maua luhi hoi o na la opio, e au ia ana na ale kuehu o Kaiwi, na ale kualoloa o Pailolo ame na ale pinapinai o Alenuihaha; e puapuai mau ana kona aloha i ko maua houpo me ke wai mapuna la, aole hoi e mokuhia i na waikahe he nui.

            Aia la oe mahea i nalowale iho nei, e hoi mai no kakou, oiai ua hele maua a luuluu i ko aloha, e hoona ae ana aole ia e pau. Auwe ko maua luuluu, kaumaha, i ka ehaeha lima ole a ke aloha no ka maua lei aloha, Miss Kaleialoha Malama.

            Ua hanauia ka maua kaikamahine aloha, ma ka la 6 o Nov., 1918, ma Kauakukalahale, i ka la welawela o ke kaona ma ka la'i o Honolulu. Ua haalele iho oia ia maua no makua, na makuahine lehulehu ame na makuakane he nui, ame na kuku.

            Auwe ko maua aloha paumako i ka maua kaikamahine, ka hoapili o ka moana o na ale kawahawaha o Alenuihaha. Ke haha nei ko maua lima aoleiho nei ka maua lei aloha i ka poli.

            E Kona kai opua i ka la'i e, ka aina kaula ai ka maka o ka opua ke ola. Ua hala, ua nalo na maka o Miss Lucy Kaleialoha Malama.

            Auwe kuu luuluu no ka maua lei aloha Pau kona kahea hou ana mai ia'u: "Mama I like water," pau kona kahea hou ana i kona kuku e hoi mai e ai. Auwe ko maua aloha pau ole i ka maua lei aloha!

            Kalei aloha e, aia la oe ihea? Ke huli nei au ia oe ma na paia aala o Kona. E Kona kai opua i ka la'i e, aia la ihea ka maua mea aloha i nalowale iho nei? Auwe kuu minamina pau ole i ka maua lei aloha.

            Ua pau ko kaua au hou ana i na ale kai o Alenuihaha. E Kalei e, eia o mama ke holo nei i Honolulu, e hoona ae ana i ko aloha; aole ia he mea e pau ai. E hoonaniia ke Akua ma na lani kiekie loa, he malu ma ka honua, he aloha i kanaka.

            Omakou iho no me ka luuluu,

            MR. & MRS. W. MALAMA,

            MR. & MRS. S. P. KALUA,

            MR. & MRS. JOHN KALUA,

            MR. & MRS. HARRIS,

            MR. & MRS. EMO,

            MR. & MRS. KAHAUNAELE,

            MAS. HENRY KAHEA,

            MISS MARIA KALUA,

            SAM KALUA,

            SIMON KINO.

 

            HE HOOMAIKAI NUI.

 

            Solomon Hanohano, Esq., Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe: -E oluolu mai kou ahonui i wahi rumi kaawale o ka hiwahiwa a ka lahui, no ka'u poomanao e kau ae ia maluna, a nau hoi ia e uwila aku ma na kaiaulu o ko kaua aina aloha.

            Ke hoomaikai nui aku nei au i na lede makapalupalu, na keonimana, na hoaloha, na makamaka ame na kalapu himeni i haawi mai i na limakokua o ke aloha, no na hana like ole apau i haawiia aku maluna o lakou pakahi; oiai, ua ikeia ka hua maikai ma ka po Poaono, la 27 o Novemaba i hala, ma o ka weheia ana he ahamele ame hulahula i ka Odd Fellow's Hall.

            Nolaila, e lawe aku i ka'u hoomaikai kiekie loa ia oukou apau, a na ke Akua e kiai ia kakou apau iloko o kona aloha nui.

            Me oe e Mr. Lunahooponopono ka mahalo a nui loa, a i kou mau sela ko'u welina pau ole.

            JOSEPH KAUAI.

            (Blind Boy.)

            Honolulu, Dec. 1 ,1920

 

            HOOLAHA PA AUPUNI.

 

            Hookahi hoki ulaula i hoopaaia ma ka pa aupuni ma Kalihi, Alanui Moi me Kamehameha IV, e kuaiia aku ana ma ke kudala akea, Poaono, Novemaba 11, ma ka hora 12 awakea, ke ole e kiiia mai a e ukuia mai na lilo e ka ona.

6430-Dec. 10.

 

            KA HUAKA'I KANAKA NUI I NEE AKU I KA HIKINA AKAU.

 

            Mr. Lunahooponopono:-E ae mai kou lunahooni o kou papapa'i i ka la ai pelehu i hoopaneeia aku a ka Poaono, la 27, a no ka mea, i hoohui pu ia, me ka la i piha makahki ai o ka la i piha ai o ka makahiki o ka Halelaa e ku nei ma Laie. Ua bana aelike na poo alakai me na luna ame na lala o ke komite penei:

            La 25 ai pelehu, e hanaia na hana sila maloko o ka halelaa, ma ka la 27 aku. E hoohuiia ai ka ai pelehu me piha makahiki halelaa, ame na hana lealea like ole apau o ka la ma ke awawa o Kahana Bay.

            Ua hukiia mai ko Kahuku Plantation poe, hora 8 ponoi ma Laia, hora 9:30 ame Laiemaloo, a nona ka huina oi aku maluna o 500, hora 10:30 minuke ponoi ma Kahana, i ka lu ana aku ilalo. Ua kohu auna manu ka hoholo i ke alialia.

            Ia manawa i pii ae ai ke komite alakai nui o na hana o ka la maluna o ka pahu, a hoomalu mai la i ke anaina lehulehu, a hoopuka mai la i na huaolelo hoohauoli i ke anaina ame na hana o ka la, e hanaia aku ana, a kohoia mai la na komite hoomalu, na komite hoomakaukau, ke komite lawelawe, na makai malama i ka maluhia, o Jos. Luahiwa ame John Pele ame na komite o na lealea ,ame na lunakanawai e haawi ana i na makana dala i ka mea e aha'i ana i ka lanakila o na lealea.

            I ka pau ana, na kekahi poo komite i hoolaha mai, e nee keia anaina maloko o ka pa hale ponoi o Mele Poka, ka onamiliona wahine o Kahana.

            Ua hapaiia na pahu meaai he nui hewahewa ma ke ano nui, na meaai Hawaii ame Haole. a ahiu aku ka manu pelehu, i'o puaa ame pipi, moa, kaka, na i'a like ole, ka opelu maloo, na wai lemi, meaono, palaoa.

            Hora 12 ponoi paina, i ka nana aku i ke anaina, e hoonuu ana, oiai ua nui ka pololi; ua hoohiluhiluia na  meaai a kela ame keia, e oi ka ono mamua o ka kekahi i ka nana aku maluna o na pakaukau poepoe kekahi poe. E ai pi-o ana kekahi anaina, e ai ana na komite nana i na hemahema ma ko la kou mau lima- o ku hele ana iluna, e hele ana ma-o a ma-o no na hemahema o na pakanau.

            Na Pilipino hookani o na mea kani, e hoonuu pu like ana i na ono, a i ka maona like ana mai o a o, oiai kela pa nani o Mele Poka i uhipaa ia e ke anaina kanaka nui, e waiho nei ma ke one aekai o ke Koolau o Kahana Bay, mai ka puna ana a ka la a ke aumoe hora 12 ponoi o ia po i hoopauia ai na hana ai pelehu ame halelaa.

            Ua ae mai na lani e wehe ae i ka la, malie no na hana he nui, aka ua i ke Sabati ae, i ka pau ana o keia.

            Ua kahea mai la ke komite o na hana lealea o ka la, ka bana Pilipino e na lealea o k la, k bana Pilipino e kani ana.

            Ka põe ópio liilii o na kaikamahine ka mua kukulaina like e holo ana e hopu i ka makana; 2, na kaikamahine nunui ae; 3, ka poe nunui loa ae; 4, na wahine haole kumukula; 5, na keikikane liilii; 6, nunui iki ae; 7, nunui loa ae; 8, heihei ekolu keiki nunui me 3 mahope mai e paa like aku ana i kekahi i kekahi, a pela na paa apau ekolu, ua like ia me 12, holo a ku ma-o a hoi hope hou.

            Ua nui ka makemakeia o keia ano heihei, pau ia; 9, ekolu keiki nunui, ekolu pakahi iluna o na keiki nunui, e haukii ana, o kekahi no keia o na heihei ano nui a ke anaina holookoa e popoi nei e ake aku ana o ka ike aku mahope ako o kekahi, e hookeke ana a lilo ia i mea hana nui na na komite hoomalu e hana nui ai.

            I ka makaukau pono ana e ikeia aku ana ka oni like ana o na keiki 3 imua, a ihope no ka manawa hope loa, e piha ana ke anaina i ke pihoihoi, aia na keiki kau lio poohiwi ke pupue like la i ka okumu ai poo i ka pana ana o ke Komite i kona lima, aia ihope like hi-o ana. I ka lua o ka manawa aia imua o ka hi-o no a lele mai, huikau ae la ke anaina, a hoi aku la no ka muliwai no na heihei au.

            No ekolu keiki mua, no ka poe nunui keia, no Marconi mai, no Samoa kekahi, hookahi Hawaii, i ka lele mua ana, ua lawe o Samoa ame Marconi i ke alakai, aia no ka Hawaii mahope koke no ,i ka pau ana o ka 2-3, ua kaulike pu lakou,, mamua aku na oili aku la ka Hawaii; nui ka hauoli o ke anaina, o na Hawaii, he keiki keia i like loa kona ano me Duke Kahanamoku, me he la he kakaina ponoi mona.

            Pau keia, ua nee hou ke anaina ma ke kahua one paa, no na holo a lele mama. Hawaii, helu ekahi; Haole, helu elua; a hookuuia na hana, a maluna o ke kaaahi i piha a kuku iluna, elike no me ka holo ana mai. Ua kukalaia na hana i koe e ke poo komite nui, hora 7 p. m., kiionioni, 9:30; hulahula.

            I ke ku ana i Laie, no 3 manawa huro, a hoi kela ame keia no ka hoomaha liilii ana ,a ma na kaa mikini mai kekahi poe, elike no me ka hele ana aku. Hora 7 ponoi na kiionioni o ka p. m. ame hulahula, a hookuuia na hauoli me ka maluhia, aole hookahi o an on a rama. Owau pu me ko'u ohana iloko oia anaina.

            J. A. KAHIONA.

 

            HOOLAHA LULU MANAWALEA.

 

            Ke hoike ia aku nei ka lohe ma kea i na lala apu o ka Hui Kokua a Hookuonoono o na Wahine Oiwi Hawaii e lulu mai i ka lakou kokua manawalea no ko kakou hoahanau, Mrs. Maraea Kalapuna Nakila i haalele mai i keia ola ana, a e haawi ae ma ka lima o Miss Helen Allen ma ke keena halawai o ka hui, a i ole ma ka hale noho o ke kakauolelo ohi dala.

            MRS. MAIKAI KALEO,

Kakauolelo Moolelo H> K. M. W. O. H.

            Honolulu, Dekemaba 10, 1920.

6430-Dec. 10, 17, 24, 31