Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 51, 17 December 1920 — KU I KE KANAWAI KE KOHOIA ANA O KUMALAE ME PACHECO Hoopuka ka Aha Kiekie i Kana Olelo Hooholo e Hoakaka Ana i ke Apono Ana o Kumalae ma i ka Lunakiai ua Waihoia ka Oihana Mua [ARTICLE]

KU I KE KANAWAI KE KOHOIA ANA O KUMALAE ME PACHECO

Hoopuka ka Aha Kiekie i Kana Olelo Hooholo e Hoakaka Ana i ke Apono Ana o Kumalae ma i ka Lunakiai ua Waihoia ka Oihana Mua

0 ia ninau kanawai no ke ku i ka rr.ana o ke kohoia ana o na Lnaakiai Kumalae ame Paeheeo, i mau luna oihana no ke Kulanakauhale a Kalana p Honolula nei ,oiai laua e noho ana he n:au hoa noloko o ka ahalelo kuloko, ua hoopuka inai nei ka aha kiekio i lana oielo hooholo, e hoakaka ana no ku i ka mana o kela kohoia ana o na mea no lana na inoa maluna ae, i i'.n laua kulana, ma ke ano he mau hoa ■20 ka papa lunakiai. Ta waiho loihi keia imua o aha kiekie, akahi ao a puka mai ka r>]elo hooholo a kela aha, iha ka Poalima aku la i hala, ka mea hoi nana i h<>opan ae i ka pohihihi maluna o kela ninau i lilo i infea nui i ka noonoo o ka lehulehu. Ua loihi maoli ka ol«]o hooholO a ka aha kiekie, no kels. ninau, ua hiki aku ma kahi o ka 22 pepa, i kikokikohuaia, o ke $no tmi no Aae, ē he-akaka -wale ana no ia no ka pane ana \ kekahi ninau kanawai i waihoia aku īmua o kela aha, mai ka aha kaapuni aiu, kahi I -waihoia |iku ai k$ hoopii no ke kupono ole i īha I/unakiai Kumal»e ame P.aeheeo e lilo i mau hoa no ka papa lunakiai, oiai laua 9 paa pu ana i ko laua mau kulana iloko 0 'ka akaolelo ma ka manawa 0 ko laua koioia ana i ... Ua kakauia ka olelo hooholo e ka Lunakanawai Kemp, a .ua kOtfio pu mai hoi na Lunakanalr'ai Coke ami Edings zna ke apono ana i kela olelo hooholo, a ma kekahi oleio ana ae koi, ua lokahi like na lunakanawai ekolu 0 ka aha kiekie i ka lakou olelo hooholo. M"a kekahi wahi 0 kela olelo hooholo, e hoakaka ana ia, ma kahi a ke k'anawai e hoakaka aha "oihana 0 ke Teritore 0 Hawaii,'' aole i komo mai na oihana kulanakauhalē a kalana paha iloko olaila/ aka ua pili wale no i na oihana i nct ka lawelawe £na aku i na oihana o Ue TeritoreJ Ma kekaHi wahi okoai aku hoi 0 kela olelo h'oohōlo, e hpakaka ana ia, 0 ke apono anl i£ku 0 kekahi i kēkāhi oihaha h?u r oiai no nae e paa in'a oia he oi? hana mua, o ia hoi, *'mā kahi 0 papa ana i 'kā paa ana o kekani mea he' elua niau oihana i ka wa

hooiahi, a i ole, ua ku-o leekahi oi'oana i liekahi, alaila o ia oihana mua ka 1 ■waihoia aku.'' Ma ka hapa hope nae o ka olelo hooholo, e hoakaka ana ia penei: "Ile mea oiaio, ina aoie i papa mai ke kanawai, i lta paaia ana o kekahi mau oihana elua, e kekahi mea, i ka wa hookahi, no ke kumu he oihana >kulanakaulialē kekahi, a he oihana teritore kekahi, aole hoi i kulike ole, ma ke kanawai o ka manao, alaila ua hiki no ke paaia ia mau oihana i lea manawa hookahi. "Aka nae aole makou i konoia mai e hooholo i ka manao o ka Pauku lins o na Kanawai Hooponopono Hou ia o Hawaii, o ia ka papaia ana o na mea pane, mai ka hiki ana ke paa i >ke kusenatoa ame lunamakaainana, oiai e paa ana. i ke kulana lunakiai, no ka mea ua papa mai ka Pauku 17 o ke Kanawai kumu i' kekahi mea i ka paa aqft i kekahi oihana ma, a i ole, .maīalo 0 ka mana o ke aupuni o ke Teritoro o Hawaii, mai ka lilo ana i hoa no" ka ahaolelo, oiai e paa ana i ka oihana 1 oleloia, "0 ko kulana oihana o ka lunakiai 0 ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, aole h® kanalu9, ana, he oihana ia malalo o ka mana o ke aupuni o ke Teritore o Hawaii, a o ka paaia ana o na oihana a elua e ka mea hookahi, i ka wa hookahi, ua papnia ia e ke kanawai. Ma ka hoopili a,na aku i ka rula maluna ae, Ike manao nei makou, o ke aponoia ana aku e na mea pane o ke ikulana lunak.iai/ ua haaleleia ke kuilana oihana senātoa ame lunaiiakaainan?, e laua. Nolaila ' a,ole iho la he paaia ana o elua'maū oihana. o ka mea hookahi, i -ka wā hookahi." •'Nolaila i ka pane ana i ka ninau 1 waihoia mai e ka aha kaapuni na keia aha e hoohOlo aku, o ia hoi: Ua kuppno ole anei'ka mea pane, ma ka la H o lune, 1919, nO ke kohoia ma ke ano he hoa .mo ka papa lunakiai o ke Kulanakauha|e a Kalana o Honolulu, mahnlli o kona lilo ana he hoa no <ka hale o na lunamakaainana a senate paha o ko Teritore o HaWaii? O ka pane a ka ahā, no kela ninau, aole.".