Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 53, 31 December 1920 — Page 1
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
HOOKUPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.
BUKE LVIII---HELO 53. NUPAPA KUOKOA, HONOLULU, T. H., POALIMA, DEKAMABA 31, 1920 NA HELU APAU. 6433.
LILO NA WAAPA O
KA LIKELIKE NO
KA NUI O KA INO
Elua Mau Waapa i Lilo i ke Kai
Oiai e Huli Hoi Ana no Ho-
nolulu Mai Kauai Mai
KELA KA INO NUI I IKEIA
WAHI A NA ALIIMOKU
Manao Maoli na Kanaka Oluna o
Kela Mokuahi e Holoai'a Ana
ka Mokuahi i ke Kai
Maka huli hoi ana mai a ka mokuahi Likelike mai Kauai mai, maka po o ka Poalima aku nei i haha, oiai ka makani e pa ana me ka ikaika, ka mea nana i hapai mai i ka ale o ka moana, a kawahawaha, i halawai ai kela mokuahi me ka ulia pakalaki, mamuli o ka lilo ana aku he elua o kona mauwaapa i ke kai, eia nae, ua komo mai ia me ka maalahi iloko nei o ke awa, he mau @o@a mahope o kona manawa' maamau e ku mai ai i ka uwapo.
Ua haalele aku ka Likelike ia Nawiliwili he hapaha i hala o ka @o@a ekolu o ka auwina la o ka Poaha, @ alo mai la iloko o ka ino, oiai ka makani o nou pono aku ana mamua me ka ikaika.
Ma kela po holookoa o ka Poaha, iloko wale no ka Likelike o ka ino, a ma ka ho@a ekahi a oi o ka wanaao, ua kaahope aku la ka lae o Kaena, a ia wa i oi loa mai ai ka ikaika o ka pa ana a ka makani, pela hoi ka nunui o na ale, o po'i aku ana iluna o ka mokuahi, a wahi i kekahi o na wiliki kahiko i noho hana maluna o kela mokuahi, o ka olelo ana ae, us like pu mao@ @o me he mea la e huli aku ana ka mokuahi, a holoai'a i ka moana.
Ma ka @o@a elima me iwakalua minuke o ke kakahiaka Poalima, ua loaa pono mai la kekahi waapa, ma ka aoao makani i ka ale, a lilo mai kono wahi aku i hoopaaia ai, a he iwakalua minuke mahope iho ua loaa hou mai la ka elua o na waapa ma kela aoao hookahi no o ka mokuahi, a lilo aku la i ka ale, a koe iho la he elua mau waapa ma kekahi aoao o ka moku.
I ka ike ana o ke kapena o ka Likelike i kela poino, ua hoohuli oia i ke alahele o ko@a moku e holo ai, o ia ka hooiho ana no ke kukulu hema, a i ke kiekie loa ana o ka Likelike ma ka hema o ke awa ae nei, a@ahi no oil a hoohuli mai i ka moku no ke awa, a ma ka @o@ra ewalu me ka hapa i ku mai ai ma ke uwapo ae nei.
Ma ka hoakaka a na aliimoku o ka Likelike, o kela ino o ka po Poaha nei a ao aw ka Poalima, o ka helu ekahi ia a lakou i hoomaopopo ai, he mau ino no kekahi i halawai mai me na mokuahi e holoholo a@a mawaena o keia mau kai, aole @ae he ino, nana i lawa aku i na waapa mai ka aoao aku o kekahi mokuahi, o keia ino wale no, a he keu aku no hoi ka @ola o ka mokuahi, me ke ku no i ka weliweli ke hoomanao ae.
O kahi nae o ka laki, ma keia kele pa mai nei a ka Likelike, aole he ohua maluna on a.
KA AHA HULAHULA MAKAHIKI
HOU A KA MEIA.
Ua hoikeia ae e ka Meia John H. Wilson @a ke kakahiaka Poakahi nei e haawi ana oia he aha hulahula ma ke ahiahi mamua o ka Makahiki Hou elike me ia i maa mau i ka @alamaia i na makahiki i hala maluna o ke alanui Bihopa ma Ewa iho o ka Hokele Iana, O keia no ka hana @ hoolalaia ai e ka Meia Joseph J. Fern i na makahiki lehulehu i hala oiai oia e noho ana ma ka hoeuli o ke aupuni kulanakauhale, a ke ukali aku nei no hoi ka Meia Wilson mahope o kona meheu. Na ka Meia ame Mrs. Wilson e alakai ana i ka huaka'i a e hoomaka ana ia hana ma ka ho@a 8 o ka po Poalima.
Na ka Bana Hawaii ma@alo o ke alakai ana a Mekia Kealakai e hoolako ae ana ia hulahula me na meakani ahiki i ka pau ana o na lealea o ia po a mamua ae o ka hoomaka a@a o ka huaka'i nui e ka'i e paani mua ana ka @ana no ka hapalua hora.
E panikuia ana ke alanui Bihopa no ka holo ana o na kaa. Maluna o na alanui kauaoao na wahi i manaoia no ka lehulehu e hulahula ai, ke ole e piha i ka poa makaikai, a ke ole hoi e nininiia iho na kulu pakaua ko'iko'i o Kulanihakoi ma ia po.
NUI KA INO MA
KA MOKUPUNI O
OAHU NEI APUNI
Komo Pu ka Ino ma na Mokupuni
Mawaho Aku Nei Elike me
na Lono i Hoikeia Mai
HIKI OLE KEKAHI MAU
KELEPONA KE HOOHANAIA
Hookahi Nae Mea Ano Nui Loa
Aole he Mau Ola i Hoopoino
Maoli ia e Kela Ino Nui
O ka makani âme ka ua i haule iho iloko o na la mamua aku o ke Karisimaka, ma Oahu nei, o kekahi ia o na ino ikaika loa i ikeia, ke hele la a puhi okoa ia na kaupoku o kekahi mau kauhale ma ka huli Koolau aku nei, a halana pu ia hoi na wahi haahaa o Honolulu nei e ka wai, me ka lilo ana i no u wapo kaaahi i ka wai.
Mamuli o ka nui maoli o ka ua, ua hiki ole kekahi mau kelepona ke hoo@anaia i hiki aku ka nui ma kahi o hookahi kaukani; o ka uwapo hou keia @ kapiliia ana ma Waialua ua hoopoinoia, o na launa olelo ana mawaena o Honolulu nei ame Amerika, ua hiki ole ke kuka'iia, o ka hale kiionioni keia mauka ae nei o Kapalama, ua halana pu ia e ka wai, a poino ka ogana oloko, nona ke kumukuai ma @hi o ka ehiku kaukani @ala a oi.
Mai Kauai mai i loaa mai ai kekahi lono, no ka nui o ka ino malaila, me ka hiki ole ke haihaiia mai na ukana no Honolulu nei, a o ka uwapo hou keia e hanaia ana ma Waialua, ua hoopoinoia e ka wai.
Ua hoomaka ka pa ana a ka makani ame ka haule ana o ka ua, ma ka po'o ka Poakolu ahiki wale no i ka po ana o ka Poalima mai, a ma ka nanaia ana o na moolelo no na ino o keia ano i kaahope ae nei, o keia kaino i @e@papa no kekahi mau la, me ka hoomaha ole. ia ae o ka ua, he hookahi mea nui iloko hana hoomanao Karisimaka i hoolalaia maloko ne nei o ka pa'lii, ma ka po Poalima nei, a mamuli o ka malie ana ma k@ ahiahi o ke Sabati mai, i hookoia ak uai kela hana, ma ka akoakoa ana ae o kekahi heluna nui makoko o ka pa'lii m aia ahiahi, a hoolohe i na himeni. pela hoi ka nana ana i na hana hoikeike.
Iloko no nae o ka ua ma kela ahiahi, he mea ole no ia i kekahi poe, ua hele no ke kaona nei a piha i ka pow holoholo , me ka nana ole ia ae o ka ua, he hookahi mea nui iloko o ka noonoo o na mea apau, o ia no ka hoohauoli ana ia lajou iho.
Ma na wahi haahaa apau o Honolulu nei, ua halana wale ia no e ka wai, mai Waikiki mai ahiki i Kapalama, a ua komo okoa ka wai iloko o kekahi mau halekuni haahaa ma ke alanui Liliha.
O na alanui keia ma na wahihaahaa he mau i'owai nunui malaila, e hala okoa ai kekahi mau la mamua o ka maloo ana o ka wai.
AOHE I APONOIA KA MANAO O
KA MEIA.
Ua apono ole ka papa o na lunakiai ma kana halawai o ka po Poalua nei i ka olelo hooholo a ka Meia Wilson e koho@a o Charles E. Warm i mea nana e nana i na buke moohelu waiwai a k@ aupuni kulanakauhale ame kalana o Honolulul, ma ke ano i luna hooia ia, a e waiho mai i kekahi ano hana i hooponoponoia imua o ka papa.
He @ona wale no mau hoa o ka papa i akoakoa ae, a ma ka manawa i koho ai maluna o keia kumuhana ua paia-pai, ekolu ma kela ame keia aoao. O na hoa o ka papa ia apono oia o Arnold, MaClellan ane Pacheeeo, a ma k@ aoao kue o Kumalee, Hollinger ame Low. Mamuli o ia kumu ua lilo ia he hana kuikawa na ka papa ma ka halawai o keia ahiahi Poalua ae.
He $5. no ka hora ka uku i manaoia no Mr. Waru no kona luhi o ka hana ana, a o ka huina o kana kaki aole @ emi iho malalo o ka $259 aole hoi e oi aku maluna o ka $500.
O ka lunakiai Pachecco ka mea mua i hoakaka ae i kona manao e apono ana i ka manao e apono ana i ka manao o ka Meia, ma o ka pane ana ae o ka 5 i hoakakaia maloko o ka olelo hooholo he manao alakai hewa loa ia o ke kahi o $500 a kekahi kanaka akamai i ka huli ana i na buke e like ma Mr Warna e hoomakaukau mai ana oia i hoike he mea waiwai nui ia no ke dala e ukuia anu ana iaia.
Ua ninauia ae e Mr. Low ko Mr. Wa@ kupono a makaukau no ia hana, oiai aole i piha iaia ka makahiki hookahi o ka noho ana ma Hawaii nei, aka nae ua hiki ke hanaia eia mala'o o ke kanawai, oiai aole e manaoia he kanaka hana paa mau oia ma ia haha i na manawa apau.
HALAWAI ME KA
MAKE ULIA MA
KAUAI O MANO
Hounaia Ma ka Lono Kaumaha
no ka Make Ana o Henry Brash
ma ka La Karisimaka
HE KOKUA WILIKI OIA NO
KA HALEWILI O KEALIA
Hoihoiia Mai Kona Kino Wailua
no Honollu Nei Maluna Mai
o ka Mokuahi Kinau
O ka nuhou kaumaha a hoolele@auli i loaa mai i ka ohana ma Honolulu nei, ma ke Sabati aku la i hala, o ia no ka halawai ana o Henry Brash, ke kokua wiliki ekahi o ka halewili o ka mahiko o Kealia, Kauai, me ka make, mamuli o ka hooku'i ana o kona kaa mokokaikala me ke kumulaau, ma ka La Karisimaka aku la i hala, a ua hoihoiia mai kona kino wailua no Honolulu nei, no ka ike hope ana iho o kona ohana iaia, a nalo aku no ka manawa mau loa.
O ka Makai Nui Rice o Kauai, ka mea nana i hoouna mai i kela lono kaumaha, ma ke kelekalaoa uwea ole, e hoike mai ana ia W. G. Brash, ka makuakane maanei nei, no ka halawai ana o kana keiki me ka make ulia, a e niuau pu mai ana hoi, no kana mea i kamemake ai e hanaia aku no ke kino wailua o kana keiki.
Mahope koke iho o ka loaa ana mai o kela lono, i hoounaia aku ai ka pane ma ke kelekalapa uwea ole ma ia la no, e hoike aku ana, e hoounaia mai k@ kino make, ma ka mokuahi Kinau, e hoea mai ai no Honolulu nei, ma ke kakahiaka o ka Poakolu iho nei.
He keiki o Henry Brash na Mr. ame Mrs. William O. Brash o ke alanui Ema, a ma kona manawa i make aku la, ua piha iaia na makahiki he 28. Ma honolulu nei no kona wahi i hanauia ai, a maloko o na kula aupuni a ma Sana Lui kona wahi i hoonaauaoia ai.
Maloko o ka halehana o ka hui Catton Neill kona wahi i noho hana ai no na makahiki lehulehu, a ke elua ae nei makahiki i hala, i kikooia mai ai oia i kokua wiliki no ka halewili o ka mahiko o Kealia, pela iho la oia i hoi aku ai no Kauai, a na keia ulia i hoopokole ae i kona mau la o ke ola ana ma ka honua nei.
Mawaho ae o kona mau kamua ua waiho iho oia mahope nei, he wahina kane make, me kana mau keiki elua, me kana wahile mua, he mau hoahanau ame na kaikuahime, pela hoi me na hoaluah he nui, e kanikau aku @ona.
Oiai e noho hana ana no ka hale hanahao Catton Neill, e hoouna mai ia ana oia no na mahiko i ka wa e loaa mai ai na kauoha, no ka hana ana i kekahi mau wahi poino o ka halewili, ma kela ano iho la i ikeia ai kona makaukau, me koka makemake nui ia, e na haku o ka mahiko, ahiki i kona ae o ka waihoia ana mai imua on a.
HAAWI KE KIURE I KA PONO O
KA OLELO HOOHOLO MA KA
AOAO O SCHUMANN
Ma ka olelo hooholo a ka papa kiure nana i hoolohe i ka hihia a ka hui kaalio Schumann e ku e ana ia Summer S. Pazson ua haawiia ka pono maka aoao o ka mea hoopii ma ka manawa o ka hoihoiia ana ae o ka hoike a ke kiure o ka mahele a ka Lunakanawai Cornell S. Franklin o ka aha kaapuni a ka rumi no elua hora. Ma ka hoopoo a ka hui Kaalio Schumann e koi ana ia ia pAxson no ka huina aie o $2434.08, a oia hoihoi ae o Paxson i ka hui a Schuman. He @oi ka Paxson i ka hui i ka huina o $4700, eia nae, ua hoole ke kiure i keia koi ana.
Ma ka la 13 o Okatoha ka hoomaka ana o keia hilia, a ua aneane e piha he 40 mau la i pau ma ka hooloheia ana o keia hihia a hiki iho la i ka loaa ana o ka olelo hoolelo. O na lilo no ka uku o ka papa kiure nana i hoolohe i ke ihhia he $1500. He mau makahiki i hala aku nei he mau hoahui o Schumann me Paxson malalo o ka ino hui Schumann Carriage Company, a elua makahiki nae i hala aku nei ko laua wehe ana ia noho hui ana. O Schumann ka i hoomau aku i ka lawelawe ana i na hana o ka hui a hiki i keia la. O na loio ma ka aoao hoopii oia o Roberton, Castle & Olson, ame Brown, Crusty & davis, a ma ka aoao o ka mea i hoopii ia ka hui a Peters & Smith.
O na hoa o ka papa kiure nana i hoolohe i keia hihia oia o Frank A. Bechert, John Richardson, Henry B. Myhre, W. G. Schimmelfenning, Alfred Correa, Henry Bredhoff, David P. Lawrence, Henry K Hickey Jr. John K. Palama James Auld Jr. Charles F. Johnson ame Ruel Kinney.
NUI NA POINO
I KEIA MA KA
LA KARISIMAKA
Halana Pu la na Aina Haahaa e
ka Wai a Poino pu Hoi Keka-
hi Mau Wahi i ka Makani
LILO IA INO I MEA OLE
I KA POE PUNI HAUOLI
Hoopanaeeia Mai na Hana o ke
Kumulaau Karisimaka me Hi-
meni a ke Ahiahi Sabati
Aole i lilo ka La Karisimaka ma Honolulu nei, i la maluhi ame na manao hauoli, elike ma ka ano maoli o kale la, aka ua piha ia me ka pilikia ame na poino i kau aku maluna o kekahi poe, mamuli o ka hu loa ana aku o ka lakou mau mea i hana ai, a oi aku mamua o ke kupono.
E hoomaka ana mai ka hora eono mai o ka ahiahi o ka Palima a hoea wale ma ka po Sabati mai, ua hiki aku ma kahi o ka 33 poe i hoea ae maloko o ka halema'i o na ulia poino, no ka lapaauia aku o na palapu i loaa ia lakou, a koe aku o ka poe i hoike ole ia mai jo lakou mau pilikia i ka oihana makai.
Mai ka haki mai o ka ihu @hiki i na mokupahi, o ke ano iho la ia o na pilikia ame na poino i ka@ aku maluna o kekahi poe, eia nae, aole kekahi o kela mau poino i kukonukonu loa, me ka hookuu koke ia ana o ka poe i hoea ae no ka halema'i o na ulia poino, e hoi no ko l@kou mau wahi mahope iho o ko Iakou lapaauia ana aku.
Ma ke ahiahi o ka Poalima nei a ao ae ke Karisimaka, he houpahi ka i hanaia ma ke Kuea Joseph Fern, ma na alanui Muliwai me Vinia, @e ka hoihoiia ana o kekahi Poto Roko noloko o ka Halema'i Moiwahine, mamuli o na mokupahi i loaa iaia, a paa ae hoi he Poto Riko i ka hopuia, me ka kakaliia ahiki i ka maopopo ana o ke kulana, o ka mea i eha, alaila hooloheia kona hihia.
Ua ikeia, aia kekahi mokupahi ma ka umauma o ka Poto Piko i eha, a ma ka olelo a ke Kauka R. G. Ayer, ua kukonuko@u maoli ka eha i loaa i ka Poto Riko, me ka maopopo ole o kona hopena.
O kekahi o na ilia ma kela po Poalima, o ia no ka lele ana o John Marks mailuna aku o ke kaa uwila, i ka wa no e holo ana o ke kaa, a hooku'i kona pooilalo o ke alanui, me ka loaa ana o ka ehu iaia.
Ma ia ahiahi no, i haule ai o Arthur Fields mailuna aku o ka uwapo ma ke alanui Beritania, a iloko o ke kahawai o Nuuanu, mamuli mai kei o kono ka hi'ohi'i i ka waiona, a mamuli o ka loheia ana o kona leo kahea no kekahi mau kokua, i hoea aku ai ka Makai Frank Kakalia a hoopalele iaia, me kekahi poe e ae, ma ka hookuukuuia ana o kekahi kaula ilalo o ke kahawai, a ma ia kaula i hukiia mai ai ka mea poino ahiki i kona kau ana iluna.
He hapaha i hala a@ o ka hora ekolu o ka wanaao o ka Poalima, i loaa ae ai he kahea ma ke kelepona i ka oihana makai, no ka hahauia ana o ke poo o kekahi kane e kana wahine me ka omole, a i ke hoea ana aku o ka makai, no kahi o ka pilikia, ua hooponopono aku oia, ahiki i ka nohoalii houa ana mai o ka maluhia maloko o kela ohana.
Maloko ae nei hoi e ke awa, ma ka hapalua o ka hora eono, o ke kakahiaka o ke Sabati mai, i loaa aku ai kekahi kanaka, e puliki ana i ke kaula, iloko o ke kai ma ka uwapo helo umi, a mamuli o ke kokua ana aku o kekahi poe iaia, ma k ahoohei ana i kona me ke kaula, i hoopakeleia ai kona ola, eia nae, ua hele oia a nawaliwali, me ka lawaia'ana ae noloko o ka halena'i o na ulia poino, malai@a i hanaia mai ai na mea nona e palekana ai.
Mamulia o ke ano o na mea i hoomaopopoia aku maluna o kela kanaka, ua manaoia ua loihi maoli kona manawa i noho ai iloko o ke kai, mamua o kona hoopakeleia ana ae e ka poe kokua.
HE ANAINA IKE LAULA.
E malama ana ka Hale o na Alii o Hawaii i anaina ike laula no ka hoohanohano ana i ko lakou Iku Lani Hoano, ke Kamaliiwahina Wahikaahuula Kawananakoa, ma kona la hanau, la Makahiki Hou, mai ka hora umi kumamalua o ke awakea, ma ka home o ke Kamaliiwahine, 1438 Alanui Pensacola, a o ia anaina no na Hawaii apau.
Helehulehu na ahahui Hawaii i konoia e hiki ae; pela me ka poe e ae ma ke kono wale no.
PIHOLO I KE KAI A
MAKE MAWAHO O
WAIKIKI AE NEI
I Hele he Haole i ka Auaukai Ha-
lawai Nae me ka Make ma
ka La Karisimaka Nei
NOKE IA KONA KINO I KA
HULI ME KA LOAA OLE
Na ke Kai Nae i Hoopae a@ luka
o ka Aeone make Awakea
o ka LaSabati Mai
Oiai e auauakai ana mawaho ae nei o Waikiki, ma ke ahiahi o ka La Karisimaka aku nei i hala, i halawai ae ai ia haole nona ka ino o G L. Bolton, me ka make, mamuli o kona piholo ana iloko o ke kai.
Ma ka manawa i hoomaopopoia ai ke piholo ana o kela haole iloko o ke kai, ua hoomaka koke ka huliia ana o kona kino, eia nae ahiki i na hora o ke ahiahi loa ana ma kela la, aole he loaa iki, a ma ka hora umi-kumamalua a oi o ke aeone, ma kahi kaawale loa mai kela wahi i piholo ai.
Us lilo no i ninau pohihihi ke ano o ke piholo ana o kela haole iloko o ke kai, ma na mea nae i koho wale ia aku, ua paupauaho oia, i kona wa e au ana, ma kahi hohonu, pela iho la oia i piholo ai, a o ka ike ole ia mai hoi e kekahi poe e ae, pela iho la i lilo ai i hana nui ka huli ana aku i kona kino.
Ma ka manawa nae o ka loaa ana o ke kino make, ua ikeia aia ke kahi eha ma kona poo, me he mea la ua loaa mai kela eha, mamuli o ka hooku'i ana o ke poo ilalo o ka pohaku, i ka wa i piholo ai; aole ma kekahi ano e ae, oiai aole oia i ikeia, e lele ana mai kahi kiekie aku ma ke ano kuwalawalapoo, elike me ka hana e kekahi poo e ae.
He haole malihini loa keia o ka hoea ana mai no Honolulu nei, a ma Leil@hua oia kahi i noho ai, ma ke ano he mea nana e a'o i ka puali hooholo kaa, o Amerika malaila, o ka hoea ana mai nei no ia ma ka la 7 o keia mahina.
HE BUKE MOOLELO NO KE KENE-
KULIA I HALA.
He ano buke keia i hoomakaukau a i hoopukaia e ke komite kywaena o ka Missiona Kenekulia Hawaii e pili ana i ka hoonaauaoia ana o Hawaii nei ma ka pono Kristiano mai ka 1820 a ka 1920. O ka moolelo no na hana Kristiano ma loko o Hawaii nei iloko o ka haneri makahiki a i hoomakaukauia e na kanaka ko'iko'i maloko o keia Teritore, a i hooponoponoia hoi e Albert F. Judd, me na manao hoolauna i hoomakaukauia e Miss Ethel M. Damon, me 30 mau kii e hoakaka ana i na mea ano nui i ikeia iloko o ia kenekulia, ke ikeia ana maloko o ia buke.
He buke maikai loa keia i kupono e loaa i kela ame keia lala o ka ahahui a na hoahanau, he mau moolelo e hialaai nui ai a i kupono hoi e loaa aku i ma hanauna hou ke loaa ana loloko olaila, a he mau manao hoonaauao e pili ana i ka ho Americaia ana o ka poe apau i hoea mai i Hawaii nei.
Ke kuaiia mai nei keia ano buke maloko o na halekuai buke o ka Hawaiian News a makolo o ka halekuai buke a Thrum, Ltd., a i ole maloko o ka rumi kuai buke a ka Papa Hawaii.
O ke ano buke i wa-@iia me ka pepa he $1.50 ke kumukuai a o na buke he wahi lole owaho he $2.00. O ke dala i hooliloia no na buke maikai he dala waiwai ia e poho ole ai, a he buke hoi e hoike aku ana i na hanauna hou i ke ano o ka noho ana o na Hawaii i kela au ame ka loli kamahao loa o ka noho ame ka hoonaauoia ana o na Hawaii a hookaulikeia aku me na lahui naauoa o ke ao. O ka manawa e hoohalaia ana ma ka heluhelu ana i keia buke he waiwai loa, e loaa ana ka iko i ka mea e heluhelu ana no kekahi mau mea ana i lohe a i maopopo mua ole ai, a e hoopihai mai ana kona waihona noonoo me na meahou waiwai, a o na mea apau ana i hoomaopopo a i paanaau ai ma kana heluhelu ana oia kana e hoike aku ai i ka poe e ake mai ana e lohe i kekahi mau mea i maopopo mua ole ia lakou.
Eia ka põe hou i makemake e lawe i ka Nupepa Kuokoa, ke komo mau mai nei iloko o keia mau la, mai na wahi like ole mai o keia Teritore.
HOPU HOU IA HE
LIMAHANA O KA
OIHANA LEKA
Ikeia ka Pokole o na Dala Maloko
o ke Keena i Noho Hanaia
e ia Keiki Hawaii
HOOKUU HOU IA O WM. KANE
MAMULI O KONA BONA IA ANA
Pani Koke ia na Dala i Pokole
Mahope o ka Ikeia Ana o
Kela Pilikia me ka Eleu
Mahope koke iho o ka auwina la o ka Poakahi nei i hopuia ae ai o William A. Kane, ooloko o ka haleleka o Honolulu nei, no ka hewa lawe aihue i na dala i waihoia aku malalo o kona malu, eia nae ua hookuu hou ia oia, mamuli o kona waiho ana ae i kona bona o elima haneri dala.
Ma ka pule aku nei i haha i hoomaopopoia ai ka pokole o na dala, malalo o ka Mr. Kane malama ana i hiki aku ma kahi o ka elua haneri a oi, no ia pokole i kapaeia aku ai oia mai kona kulana aku, eia nae ua pani hou ae oia i ka huina dala pokole o ka loaa ana i ka wa i nanaia ai kana mau buke.
Ua ae okoa ae oia no ka pokole ana o kela huina dala; a ma ka olelo a ka poe o ka haleleka, na hoea mai kela pokole aole mamuli o ka manao maeli ana o Mr. Kane e lawe kolohe i kela mau dala, aka mamuli o ka hemahema o kana lawelawe ana i na hana o kona ka@.
Ua oleloia ae, in a he manao kolohe maoil ka iloko on a, ua hiki iaia ke lawe i kekahi mau huina dala mahuahua, e hoounaia mai ana maloko o na wehi leka i hoopaaia, aole nae oia i lawelawe i kekahi o kela mau hana kolohe, a o ka ikeia ana iho la o ka pol@e o na dala malalo o kona malu, mamuli mai ia o ka hemahema o na mea i lawelaweia oloko o kona keena.
No na makahiki ekolu ae nei i hala i noho hana ai o Mr William A. Kane maloko o ke keena hoopaa (registry) o ka haleleka o Honolulu nei, a o ka loihi hoi o kona noho hana ana maloko o ka haleleka ua hiki aku ma kahi o ka ewalu makahiki.
Ma ka moolelo o kana lawelawe hana ana maloko o ka haleleka ua ikeia ka maemae ame kona hoopono ma ia ano iho la i manaoia ai aole mamuli mai o kona manao kolohe a makemake maoli e lawe i hela huina dala mai kona keena aku aka ma ka hemahema o na hana i lawelaweia.
Mahope koke iho o ka hopuia ana o Willian A. Kane i koho ae ai oia ia Antone Perry i loio nano a ua hookuuia mai oia e noho mawaho nei ma jona waiho ana aku i boua no ka huina o elima haneri dala.
Ma ka olele a ka Lunaleka MacAdam o ka pokole i loaa aku ai maloko o ke keena o Willian A. Kane ua kaokoa loa ia mai ka pokole i hanaia e William C. Peterson o ka hopuis ana ma ka pule aku nei i hala.
MAKEMAKE E PANIIA NA ALA-
NUI I WAHI PAANI NO NA
KAMALII
Oiaia ke Salvation Army e makemake ana e kukulu i home hou no na keikikane ma Kaimuki, ua makemake ia i ke aupuni kulanakauhale ame kalana e pani i an alanui o Palolo mai ke alanui 21 a i ke alanui 22, a mai ke alanui 22 mai Pahoa a i ke alanui o Palolo.
He palapala e noi ana no keia hana ka i hooleheia e ka papa o na lunakiai ma ka halawai o ka po Poalua nei. E hoakaka ana m@loko o ia palapala aohe makemakeia o ia mau alanui, a in a no ke paniia o ia mau alanui aole e lilo ana i mea e hoopiikiaia ai na aina e pili kokoke mai ana.
O ka home i mania e kukulu aku no ka malama ana no ia i na keikikane 160 ka nui, a o ke paniia ana o na alanui he haawi ana aku ia ia lakou i manawa kupono a i wahi kupono no hoi e paani ai me ka loaa ole o ka poino ia lakou mai na kaa aku e holo ana ma ia mau alanui.
Ua waihoia aku keia noi i ka enekinia kulanakauhale ame ka loio kulanakauhale no ko laua manoa e pili ana i ke kupono a kupono ole paha e pani i na alanui, a o kekahi he hana ku paha ia i ke kanawai a aole paha, a he mana anei kekahi o ke aupuni kulanakauhale ame kalana e pani ai i na alanui o ka lehulehu.
E hoomanawanui mai no e na makamaka, ke ike ole iho i ko lakou mau manao i hoouna mai ai no ka hoopukaia aku maloko nei o ke Kuokoa; e ke kumu, no ka piha loa o kona mau kolama.
HUIKALA LOA IA
HE MAU PAAHAO
E KE KIAAINA
Hookuu Pu ia Kekahi Mau Paahao ma ke Ano he Makana Karisimaka na ke Kiaaina
NO KA MALAMA I NA RULA KE KUMU I HOOKUUIA AI
Ma muli o na Hooia no ko Lakou
Mau Kulana Maikai ke Kumu
i Huikalaia Mai ai Lakou
Elika ma ka maa i na makahiki @ nei i hala, pela iho la o Kiaaina No Carthy, i huikala aku ai i kekahi mau paahao he umikumamaiwa ka nui, a he ehiku hoi mau paahao i hookunia, ma ke ano o kana makana Karisimaka ia no ka hoohauoli ana aku i ka manao @ ka poe i paa malalo o na umii a ke kanawai.
O keia malalo iho nei, na inoa o ka poe i hookuuia aku e ke Kiaaina, ma ke kakahiaka o ka Poaono aku la i hala:
William Pieper, na ahewaia oia no ka hewa lawe ola, ma ka la 11 o Sepatemba, 1915, a o ka hoopa'i i kaula aku maluna on a, e noho oia maloko o ka halepaahao a pau kona ola.
Thomas Sales, us ahewaia oia no ka pepehikanaka ma ko degere elua, maloko o ka aha kaapuni eha, ma k@ la 7 o Maraki, 1913, o kona hoopa'i @ noho oia maloko o ka halepaahao no ka manawa, aole e emi iho makalo o @ makahiki, aole hoi e oi aku mamua @ 35 makahiki.
Sam Mahelona, ahewaia no ka hewa aihue, ma ke degere @kahi, maloko o ka aha kaapuni ekahi, ma ka la 8 o Feberuari, 1919, o o@ka hoopa'i i kaula mai maluna on a aole e emo iho malalo o ekolu makahiki.
Valentine Kane, ahewaia no ka hewa wawahihale ma ke degere ekahi, o kona hoopa'i aole e emi iho malalo o na makahiki eha, aole hoi e oi aku mamua o na kamahiki he 20.
Manuel Texeira, ahewaia no ka hewa moekolohe, o kona hoopa'i, aole e ami iho malalo o na makahiki he umo kuma malua, a o ke kiekie loa, e noho o@a apau kona ola, maloko o ka halepaahao.
Chin Fan, ahewaia no ka hewa moekolohe; hoopa'iia a pau ke ola maloko o ka halepaahao, a mahope mai, hoem@ia mai i ka 20 makahiki.
Goo Wan Hoy, ahewaia no ka hoike wahahee, a hoopa'iia mai ka ekolu a ka 20 makahiki e noho ai ma ka halepaahao.
Joseph Segulrant, ahewaia @o ka hoeha me ka meaeha ku i ka make, hoopa'iia mai ka elua a i ka elima makahiki.
O keihoi malalo iho nei na inoa o ka poe i huikalaia aku:
Lazaro Parmintuan, no ka hewa p@pehikanaka, ma ke degrer elua; George Myhre, Makaio Kamaka, Chung Hung, Kumumatsu Hazemoto, Mitsuyasu, E@lalio Cortez Monataro Nakata, Yeichiro Ueda, Maxima Xoima, Joseph Pa, W@ Yim, George McCarthy, Duford Kennedy, Manuel Gouveia, Yee Nee, Earl Roseborough ame Pedro Puentos.
PUHIIA E KA MAKANI KA WAAPA
A LILO I KA MOANA.
Ma ka po Poalima o ka pule aku la i hala, mamuli o ka ikaika o ka makani ame ka ua ua puhiia ka waapa mahu i he kauia ai ma kekahi wahi o na K@lau ae nei a lilo i ka moano, he waapa mahu nui ia nano ka loa he 26 kapu@ a nona hoi ka ino i kapaia e kona on a, ke Komodore Clarence W. Macfarlane, ke Crete, a ma ka manaoia aia ia i ka moana e lana hele mai la.
Ma San Pedro ka ia waapa kahi i kapil@ia ai he mau makahiki lehulehu aku nei i hala, a ma ka oleloia he @k@ ikaika kona ma ka hoonee ana i like aku me ka ikaika huki o na lio he 15, a o kona waiwaio i kohoia aneane ka kahi o ka $1600, a i kulike ma ka ke Komodore Macfarlane o ka hoike ana ae ma ka po Sabati iho nei, he oia mau ka maikai o kona mau mea pa@hana ma ka manawa o ka loaa ana i ka ino.
No ka minamina o ka on a nona keia waapa ua noiia aku ka oluolu e na K@pani lawai'a e holo ana ma ka moana e makaala aku no ia waapa a e hoihoi mai i ka on a in a no ko lakou ike aku ia waapa.