Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 53, 31 December 1920 — NA KUMU POINO OU E HAWAII LAHUI. [ARTICLE]

NA KUMU POINO OU E HAWAII LAHUI.

Mr. fk.l. īlanohaoo, Aloba oo:—E ac mai oe i -?rahi kowa uuku o ka kaua hi•wahiw», no'a, e welieweh© aku ai i keia poom*nao e kau ae la maluna, oiai, eia kikou © ka lahui ke hana nei a k-e hoo> ikaika nei e ola a e ulu hou ko kakou iaiai, nolaila, ho mea pono la kakou e panipani i na pukaliu apau e holomoku c«i ko kakou lahni i ka make. O na kumu poino o ko kakou lahui 3 'n i boomaopopo ai, a e waiho aku nv: hoi imua o oukou e ka lahui, o ia »o kēia mau koma malalo iho, a na oukou āo hoi e wae a kaana no oukou iho. ]. O ko kakou nele i na kauka lapaan o ka lahui oiwi, o ia kekahi poino Bt»i o ka lahuL Mamuli o ko kaleou nelo aua i na kanka lapaau o ko kakou lahui ponoi, ua ne!e kakou i na kiai nana e makaala i ko kakou palekana ame ko kakou ola; a ua kaa aku ia mea iloko o ka li'ma o na malihini i ike o'e i ke alolia ia oe e Hawaii lahnL Xo keia kunou aole ka hiliaai iloko o ka lahui no keia poe malihini, a nolaila, ua hoopalaleha wale na Ha'waii i ke kn an& i ko kauka i ka -wa kupono o ooopauia ai ka pilikla, aka, ua hoopan<s?nee wa'e a hala ka wa kupono, a pau ka manaolana, alaila kii i ke kauia, he n»ea maopopo he poino ka hopena--0 keia hilinai ole no o ka lahui i na kauka malihini, oia iho la no ke kumu i hilinai aku ai kekahi poe Hawaii i na kahuna hoopunipuni, oiai ua oi ae kona hilinai i kona lahui ponoi mamua o ka laliui e, a o ia hilinai kuhihewa nae Sra mea nana i onou aku i kekahi heluna nni o ko kakou lahul, ma ke ala 0 ka poino. Kia ko kakou elel? alii ke hooikaik-a nei i ko kanawai hoopulapula i na Ilawaii I mea e ulu a e hoolaupai- hon ia a! ka aina, aka, ina e hoi aku ana na Hawaii ilnna o na aina i haawiia mai ia. lakou, no ka hookuonoono ame ka honpulapula ana i ka lahui, a waiho aVa i ko lakou palekana ame ko lakou ola iloko n na lima o na kauka malihini ; ko kanalna lo:i nei au i ka holopono 0 ia 3n«a, olai elike no me ke kulana o ka lahui i keia la. pola no auanei ko hiki mai :a manawa ka hilinai ole i na kaula o na lahui e. Nolaila i mea e holopono ai keia kumuhana hoolaupai, he mea pono e loaa na kauka o ka lahui oiwi na lakou e kiai a e makaala i ko kakou ola e Ha*aii lahui. 2. O ka mare nui o na waine Hawaii i na lahui e, o ia kekahi pukaliu nui U3na e nei ia oe e Hawaii iahuL Mamuli o ka mare nui o na wahine ? na lahui o, k#» pii hikiwawe ae nei ka heluna o na hapa Hawaii a kokoke e oi mamua o na Ilawaii piha. In* o koia mau hapa Hawaii e mare aku lakou i na lahui e, no elua a i ole tkolu hanauna mahope aku, e ninau aku au ia oakou. he Hawaii anei lakou mahopp aku o keia mau hananna ekolu? Haina: A«ile, he 'ahui malihini lakou. Aka hf.i ina o kt-ia nui hapa Hawaii e hul» ae lākou n mare iho me Hawaii T»onoL e hoemiia mai ana ko lakou koko malihinL ahiki i ka wa e lilo ai lakou 3 maa līawaii piha. Nolaila. (• na alakai o ka lahui, ina I na ike onkou i kekahi alahele ma ke kanawai, a ma kekahi ano o ae paka e lioopan ia ai keia nuiīe nui ana o na •wahine Hawaii i na lahui e, ano ka wa e hana aku ai .aole e kali o hala ka wa kapono. 3. O ka waiona o ia kekahi kupuino nana i hnpooino ia oe e HawaiL 1 na wa ae nei i hala, ka wa e hele lanla ana ka waiona iluna o ka aina, ua nUi na poino i loaa i ka lahui mamuli o *a waiona, aole o ka poino wale no ka 1 loaa i ka lahui, aka o ka ilihune ame ka nele p« keknhi. Ina e aui ae kakou a nnna aku ihope i ka wa e noho mana ana ka Moi Alekohola, ua nui ka pilikia o ka lahui ma ke ola aole ma ke ola wale no, aka ma ka waiwai kekahi. Xo ka waiona i pulumi aku i na aina • 0 ko kakou poe kuonoono apau iloko o ka lima o na malihini hoomakaulii aina, ar Xjla aku lakou iloko o ka hune ame ka hoopiliwaie. Ua ahona iki kakon i keia wa, mamnli o ka ?»ookapui«i ana mai nei o ka waiona, aka ,aole ia i kaawale loa aku, eia no ke maauhele nei iwaena o ka lahui me kana mau hana hoopoino. ■Ina e ala like k?ikou ka lahui a kokua i. ke aupuni ma kā hoolilo ana ia kaleou 1 mau maka e kiei a halo ana ma na poopoo apau, kahi e puhi ia mai nei ka okolehao ,a e hanaia mai nei ke suaipa, a hoike aku ia mea i ke aupuui, e kan ana ka weli o ka poe hana ia ināu hana ha'iha'i kanawai, a hoopau ia mau hana $, pe:&.e kaawale loa ak uai keia kupuino mailuna aku o ko kakou aina aloha. :.4. O ka hemahema a makaukau ole o na.makuahii»e Ha waii i ka malama nna i ka lakou wau keiki, ā. o ka nele i ka manao a|oha »rae ka hiipoi ia lakou, o ia kekahi puka liu naua e hoemi nei ka lahui. He heluna nai .o na makuahine Hawaii o &*ia au, ua nele loa lakou i ka makaukau no ka malama ame ka'hanai ana i na keiki, oiai o na hoonaauno ana o keia wa, aia no ia iluna o na-mea: lioonaa'uao, a nele ke a'oia ana ma na mea pili i ka home ame ka noho ohana ana. Tfēaia ka waiwai o ke a'oia ana i ka liookaai piano ame ka hulahula, olai ht ' mau mea ia e alakai aku ana iaia i kn puni leiilea, a no ke ake nui i keia

; mau mea, na ia mea i kono sui aku i na kaikamahine Hawaii e mare i na lahui e, i ko ko lakou manao pnui lea* ( lea! Mamuli o ka hemahema a makaukau ole o na makuahine Hawaii i ka malama i ame ka hanai ana i na keiki, ua ikeia , ka nui o ka make iwaena o na keiki a . na Hawaii; o ka lahui e holomoku ana ka make iwaena o ria opio, he lahui; poino ia, no ka mea, ke laweia la na pulapula nana e hookawowo a e hooulu i ka lahui. 0 ka nele i ke aloha ame ka hiipoi i na keiki, o ia kekahi mea i iko nui ia iwaena o na wakine Hawaii, ua haawiia na keiki i na ohana ame ka poe e na lakou e malma. Ina i like na makaahine Hawoii me ka makuahino Boma i kona wa i ninauia aku ai: Heaha la kana anau waiwai makamae loa? Ua jpuili mai la oia i kana mau keiki i kona poli, a pane aku la: "O keia ka'u mau waiwai makamae loa." He mea oiaio, o na mea e ae apiu e loaa ana lakou me ke dala ama ike gula, a"ka, o ke keiki mai ka Makua lani W3le mai no ia. r>. O ka nele i na "home iahi e malama ia ai na keiki makua ole, na keiki poo ole, na keiki a na makua ilihune, ame na keiki a na makua lehulehu loa o na keiki, a hiki pono 010 i ka makua ke hnnai a hoonaaua{> ia lnkou; o keia mau pulapula o ka lahui, lie tnea pono e loaa i mau komo e malama, hanai a e koonaaunoia ai; hookahl home no na keikikane a hookahi home no na kaikamahine. E a'oia na keikikano ma na liana e hiki ai ia lakou ke malapa i ko lakou ohana ma keia hope aku, e laa na "hana ike lim.'i,.na hana mahiai, na hana lawai'a ,eto., a o na kaikamahine hoi e a'oia lakou ma na loina o ka noīio home ana ame ka nolio ohana ana, o laa ko kuke, holoi, humuhumn, malamā amo ka hanai ana i na bebe. 1 mea e loaa ai keia ike hope i na kaikamahine, he mea pono e hoopili pu ia i home hoohanau keiki mo keia kome, a o na keiki e waihoia iho ana na ka home e malania, e kaa aku no lakou malalo o kā malama nna a na kaikamahine nunui o keia liome, a o ia ike e loaa ana ia lakou, lie ike waiwai nui ia, i ka wa e loaa ai >Uo lakpu obana ponoi, a i ka wa e nunui kupono ai na keiki o keia mau homer no ka mare ana, e hoomareia o hapa Hawaii me Hawaii ponoi ,aoho hoi he olelo ana no Ha» waii me Ilawaii. JFo keia mau wehewelie ke waiho aku nei au na oukou e kn lehulehu e wae ; no oukou iho, a o na mea waiwai ole e kapne ae. "ire "ka Lunahooponopono fttrie • kou mau keiki paahana ko'u aloha, Kou oiaio, J. S. WILMINGTON". .4. I