Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 8, 25 February 1921 — Page 6

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moʻolelo no

HALIAKA WANAWOKA

aʻi ole

 

Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna

Pohihihi---Ka Lanakila Mau

Ana o Ka Oiaio

 

            "Ua hele kona kino a wiwi. Me ka hohoma o na papalina. Eia nae he maikaʻi no nae kona ola kino; o ke kumu nei o kona pilikia. O ia no ka hoopaaia maloko nei o keia hale i na manawa apau, a o kekahi kumu no hoi. O ua ka maikai ole o kona malamaia ana, mamua aku o kou hoi ana mai e noho hana ma keia wahi."

            "O ua oi aku ka lokoino o keia mau hana, mamua o ka mea hiki iau ke olelo ae." Wahi a Haliaka, me kona hoomau hou ana aku i ka hookahe ana i kona mau waimaka o ka ehaeha. " O ka noonoo ana ae. Ua hoopaahaoia kuu mama maloko o keia hale no na makahiki loihi ewalu, he keu aku ka mea ku i ka ehaeha. Ma ka manawa a kuu mama i haalele iho ai iau. O ia kekahi o na wahine ui, aole no ona mai maoli. E like me kaʻu mea i ike aku ai iaia. Aka me he mea la. Ua lawe maoli aku no o Mr. Waila i kuu mama no ka aina mamao i wahi e hookoia ai kona mau manao lapuwale o ia ke kaʻa ana aku o na waiwai apau malalo o kana hoohana ana." Alaila hoakaka aku la ua o Haliaka, imua o

kona hoaloha. I na hana lapuwale a kela kanaka maluna ona. Ahiki i kona holo okoaa ana aku imua o Robaka Pilihina. A koi aku iaia e mare laua, pela hoi ka hoao ana a uakanaka nei. E hoʻopoino i kona ola. Ma ke ki ana i ka pu, ma

kela hele ana o Haliaka, i ka wa hoomaha me kona mau hoakula a i pau ai hoi ka home nana o na makua o kona hoa kula i ke ahi

 " O keia kekahi o na kanaka @ loa au i pane mai ai o Mrs. Alani i ka hoʻoku ana iho Haliaka i kana mau mea o ka hoakaka ana aku imua on a. Me kela mau ana ino no nae o Mr. Waila au e hoaka mai nei iaʻu, he kou aka kona maikai iau. A ua hoikeike mai no hoi o ia i kona manao kaumaha maoli no kana wahineʻ

            " He mau hana pulapu wale no kela ana, i ole no kana wahine. Oiai nae o ka mea oiaio loa, aole o ia e hoopaahao i kuu mama. Ina he aloha kona, aole o ia e hoopaahao i kuʻu mama ma keia wahi. Nolaila o keia koʻu manao e hoakaka aku nei imua ou e Mr. Alani. He mau ano hookamani wale no kela o ua kanaka nei au i ike aku ʻai. Aia nae i loko ka lokoina kahi i noho ai."

            " Malia paha o ka mea pololei kenā au e hoakaka mai la e kuu hoaloha, aka nae, no na makahiki eha i hala aku nei maanei ka hapanui o kona manawa e noho ai me ke kaawale ole aku i kahi e. Pela au i manao iho ai, ua ake loa o ia e noho pu mai me kana wahine."

            " Akahi i maopopo loa iaʻu. aole he kumu e ae o ka noho paa ana o keia kanak maanei iloko o kela mau makahiki no ka maka'u no ia o paa auanei oia i ka hopuia e na makaikua. no kana mau @ lehulehu i hana ai, o ia no ka aihue ana i ka home o ko'u mau hoaloha ma @. me ke puhi kolohe ana i kela home i ke ahi. Pela hoi @ ana ia Naki Kanakona i ka pu. Nawai no la ka loaa ole i na makaikui. eia oia ianei kahi i pee ai, aole loa e manaoiana. e na kanaka o ke aupuni, e hele mai no keia wahi e huliai, oiai aole lakou i ike a i kamaaina i keia wahi. E Mrs. @, he loihi loa ka pule hookahi aʻu e kali aku ai no ka ike ana i kuum mama. e ae mai oe e lawe koke aku iaʻu imua on a !"

            "He nui na kumu e hiki ole ai iaʻu ke ai aku i kou manao o kuu kaikamahina me ka hoomanawanui wale no e pono ai." i pane mai ai o Mrs. Alani ma ke ano hoomalielie. "E hoʻomanao oe, eia no oe iloko o ke kulana nawaliwali e noho nei, aole oʻu makemake e maule hou oe i ka wa e ike aku ai i kou mama, a o kekahi no hoi, aole he mea maikai ka hoike hoke ana aku iaia i na mea oiaio i hanaia aku maluna on a, o @ auanei ia i kumu e ala hou mai ai ka pilikia, i oi aku mamua o ka mea hiki iaʻu ke hoomalielie aku iaia.

            "O koʻu manao ea, e huna loa kaua i kou ano, aole e kamailio aku iaia he kaikamahine oe nana, aia a loaa kekahi manawa kupono, ina no ka hiki ia kakou ke holo mahuka mai keia wahi aku, o ka wa auanei @ hoike aku ai iaia i na mea oiaop.

            "Ina oe e ae mai ana i kea mau hoolala ana aʻu, alaila me ke akahele wale no oe e hana ai, i kou wa e hoea aku ai @ o kou mama, aole kou ike ana aku iaia he makuahine @, a lele @ aku oe e puliki, aole pela, aka me ka malie wale no kana e hana ai, a e ala mai ana no kana mau hoomanao ana me ka hoi liilii mai o ka noonoo maikai @ on a, ahiki i ka hoomaopopo ana mai ia oe.

            "O kekahi mea aʻu e aʻo aku nei ia oe, o iea no kou hoikeike ana ae i @ ano hoihoi ole noʻu, i ka wa e ike ai oe o Mr. Waila kekahi me aʻu, he mea hoi ia noʻu e pilikia ole ai, a e komo aku ai paha na manao hoohuoi iloko o kela kanaka, eia au ke kokua aku nei ia oe."

            ke apono aku nei au i kena manao ou, aole iʻo he mailai o ka hoalaia aku o na manao hoohuoi iloko o kela kanaka, no @ kaua hoolala ana i na mea e @ ana iaia. Ua lamailio mai nei nae oe ao ko kakou holo mahuka ana mai kea wahi aku, pehea oe i manao ai e hiki ia kakou ke pakele mai keia kanaka ino mai?" me ka hoike pu ana aku o ua o Haliaka, i na mea a Mr. Waila i hooweliweli aku ai iaia, o ia no ko ia nei hoopaaia e noho ma kela wahi ahiki i ka pau ana o kona ola, ke ae ole aku oia e kakau i kona inoa malalo o ka palapala a ua kanaka nei i hoomakaukau ai, a o Kimo Waila ka mea e hoonohoia iho ana e kiai iaia.

            "Ina o ka manao ia o kela kanaka ea, aole au mea e makaʻu ai, no ka mea, i ka wa mua loa ana e hoao mai ai e lawelawe i kekahi mau hana limanui maluna ou, e holo koke no au no ke kulanakauhale, a hoike aku imua o na kanaka o @aupuni no ke ano o kana mau hana, o kona kii koke ia mai no ia e hopu, a na na kanaka o ke aupuni e hookuu lanakila ae ia oe ame kou makuahine."

            "Aole anei he hana maikai kou hele koke ana i keia manawa a hoike aku i na kanaka o ke aupuni no na hana ino a keia kanaka. a e paa koke oia i ka hopuia, me ka loaa iaʻu ame kuu mama ka noho lanakila ana?"

            "Ke kanalua loa nei au no ka holopono o na hana hoopakele iloko o keia manawa, no ka mea i ka wa e loaa aku ai o keia ike ia Mr. Waila eia au ke imi @ i ua mea nou e pono ai, aole ana oia e hoohakalia iho ana i ka lawe ana ae i kou ola, ke ike la no oe, i kona ki ana ia oe i ka @ Kalivilana, e hoao hou mai ana no oia i kela hana maluna ou, me kona minamina ole i ke ola, a malia o pau like aku kakou apau i luahi no kona mau manao inaina.

"Eia kakou ma kahi mamao loa mai na kauhale mai o na kanaka, aole he manaolana no ka loaa o na kokua ia kakou i ka wa pokole ! nolaila e ike mai oe e kuu kaikamahine, me ka hoomanawanui wale no e pono ai. E kakali malia kaua ahiki i ka wa e haalele iho ai o Mr. Waila i keia wahi, ma kana huakaʻi no na kulanakauhale mamao ia wa auanei kakoue hoao ai e holo mahuku."

            "Pehea auanei e hiki ai ia kakou ke holo mahuka, no ka mea e hoonohoia iho ana no o Kimo, no ke kiai ana ia kakou?"

            "Ma koʻu kamaaina i keia mau mea, aole loa he @. Uilama Waila i hele hookahi ai e lawe mau ana oia i kana keiki me ia, no kona manao paha, pela wale no e holopono mau ai kana mau hana."

            "Ma koʻu manao nae, in a no ka hele hou o Uilama Waila e hala ai kekahi mau la, aole oia e lawe pu ana ia Kimo. Ma kaʻu koho aku, ua loaa kekahi ike i kela kanaka, ua hiki iaʻu ke pulapu ia oe, ahiki i koʻu pakele ana mai kou malu mai, no laila i wahi noʻu e pakele ole ai, aia maluna o Kimo ke kau ana o kona manaolana, no ka hoohoka ana mai i kaʻu mau hooikaika ana apau e pakele mai knoa mama mai."

            "Ina no e hoonohoia iho ana o Kimo no ke kiai ana ia oe, ke manao nei au, e hiki ana no io kaua ke hoohoka aku iaia, ke loaa ka ikaika maikai i kou kino, no laila me ka hoomanawanui wale no kaua e pono ai, aole me na hana pupuahulu."

            "E homo iʻo au e hoomanawanui, aka i hoike aku no nae au ia oe e Mrs. Alani ea, he keu aku a koʻu makaʻu i keia kanaka, no kana mau hana hooweliweli iaʻu e kakau aku i kela palapala." me ka nui ana iho o ka hanu o ua o Haliaka.

            "Aole au noonoo ana no ka pilikia ahiki i kou hoea ana mau no kahi o ka uwapo." i pane mai ai o Mrs. Alani ma ke ano hoolana i ka manao o Haliaka. "Aole anei he mau hoaloaha au i hiki ai ke hilinai aku, no ka hele ana mai e kokua ia oe, in a nei no ka loaa aku o ka lohe ia lakou, no kou wahi i noho ai?"

            "Aole aʻu hoaloha e noonoo ae ai ilojo o keia wa o ka pilikia." wahi a Haliaka me ka nui ana iho o kona hanu. O Robaka Pilikina hookahi wale no kona hoaloha, eia nau ma kana leka i kakau aku ai iaia, e hoike aku ana oia no kona hele no kekahi wahi kaawale loa a o ka ui ana aku imua on a, no kana mau kokua ana mai iaia, mahope iho o kona hoike okoa @ aku, no ko laua hookaawale loa ana kekahi mai kekahi aku, he mea maikai ole loa ia i kona noonoo.

            "Ua kakau aku no au i kekahi hoaloha oʻu , aka nae aole i maopopo iaia koʻu wahi i noho ai, e pololei ai kana hookolo ana mai ahiki i koʻu loaa ana ma keia wahi."

            "Ua lawa paha keia kamailio ana o kaua, e haalele au ia oe a e hele ae au e hoomakaukau i na meaai no ka aina ahiahi." alaila ku ae laua o Mrs. Alani iluna, me ka hooponopono ana iho i ka uluna o Haliaka, o kona hemo aku la no ia iwaho a oiai no hoi ua loihi kela ala ana a Haliaka, o kona hemo aku la no ia iwaho @ oiai no hoi no ka loihi loa o ko laua kamailio ana, o kona haule aku la no ia hiamoe.

MOKUNA XXIV

            He hookahi pule mahope mai, ua ikaika maikai ma la o Haliaka, me ka hiki iaia ke holoholo maloko o kona rumi, eia nae ke mau la no ka hohoma o kona mau papalina, me ka wiwi no hoi o kona kino, aka nae ma na ano apau, ua hoi pono mai kona noonoo maikai a ua auhee loa aku hoi na hiohiona apau o ka maʻi mai iaia aku.

            Iloko o kela manawa e waiho ana o Haliaka i ka maʻi, aole he hookahi wa a Uilama Waila i hele mai ai e ike iaia, mamuli keia o ka papa loa o Mrs. Alani i kela kanaka aole e @ @ iki mai imua o ka maʻi, nolaila ua hoomama loa ia aku ko Haliaka noonoo, no ka ike ole mai i kela kanaka.

            Aole no nae i noho pauliuli ua kanaka nei no ko Haliaka ano, i kela ame keia la, @ ninau mau mai ana oia ia Mrs. Alani, o ka pane nae a kela wahine e haawi aku ana iaia he pane i kaokoa loa mau ko Haliaka kulana oiaio ae.

            Ma kekahi manawa a Mrs. Alani e noho ana maloko o ka rumi me Haliaka i ko laua wa e noho ana maloko o ka rumi me Haliaka, i ko laua wa e hoomaopopo mai ai, aia o Uilama Waila mawaho o ka puka kahi i hoolohe aku i e kamailio mai ana o Haliaka ia Mrs. Alani me ka leo o ka mea i piha i ka hoihoi ole, a e kapa okoa mai ana ia Mrs. Alani he meapaahana na kekahi kanaka ino lapuwale loa.

            Ma kekahi la nae, i ka wa a Mrs. Alani o ka puka ana aku iwaho, e ku mai ana o Mr. Waila, me ka ninau koke ana mai o ua kanaka nei.

            "Heaha ke kumu o ka nunui ana mai nei o ko olua mau leo iloko o ka rumi?" wahi a ua kanaka nei me ka nana pono loa ana mai ma na maka o Mrs. Alani.

            "Ua noke mai nei ke kaikamahine maʻi i ke kamailio no kela mau palapala au o ka lawe ana aku imua on a, me ke kamailio pu ana mai nei, no kou imi ana i wahi e kaa aku ai kona mau waiwai malalo o kou malu."

            "Alaila aole ka i lilo kona maʻi ana i kumu e auhee aku ai kela noonoo uluahewa iloko on a. Pehea, ua lohe anei oe i kona kamailio mai no ka haawi ana i kona mau waiwai i kekahi mea okoa aku?"

            "Ae wahi ana, aole ka on a kuleana i kela mau waiwai, me kona hoike ana mai i kekahi moolelo no ke kuapoia ana o na bebe elua iloko o ko laua wa liilii loa."

            "Ina o kena iho la ka mea oiaio au e kamailio mai nei ea, alaila aohe manaolana i koe no ke auhee aku o ke opulepule mai kela kaikamahine @. E kuhihewa ana ka hoi au, o kona loaa ana la i ka maʻi fiva. he kumu ia e hoi loa mai ai o kona noonoo maikai, eia ka aole." alaila haalele mai la ua kanaka nei ia Mrs. Alani, me ka hene malie ana iho nae o ka Mrs. Alani aka no ka hiki ana iaia ke pulapu aku i kela kanaka.

            "Manao paha kela kanaka e hiki ana iaia ke pulapu mai iaʻu." i namunamu liilii iho @ Mrs. Alani, i ka wa i kaawale loa aku ai o Uilama Waila ma kahi e lohe ole mai ai i kana mau olelo.

            Ua manaopaha keia kanaka ua kaa aku au malalo o kona mana, e hiki ole ai iaʻu ke @ aku iaia @ i ole ua manao paha oia, mamuli o na mea a kuu kane i hana aku ai, e makaʻu ana au no kona hoopilikia mai ia maua. Ua hiki oia e noho ana me ka nanea, e hoea mai ana nae he la ma keia hope aku, e ike ai oia, aole au he meapaahana iloko o kona mau lima, aka he kokua au no ka mea iloko o ka poino?"

            He mau la mahope mai, a ma kekahi la hoea hou aku la ua o Mrs. Alani noloko o ka rumi o Haliaka me na maka hoihoi, a o ia ka ua wahine nei o ke kamailio ana aku ia Haliaka.

            "I hele mai la au e hoike aku i ka meahou, ua hala aku nei o Uilama Waila no ke kulanakauhale, no ke kuai ana i palaoa ame kekahi mau meaai, a o Kimo wale no ka i hoonohoia iho nei no ke kiai ana ia kakou @ o koʻu manao ea, in a ua loaa ka ikaika maikai i kou kino, alaila e ae aku ana au e pii oe no ka hale maluna, no ka ike ana a i kou mama. He hana nae keia noʻu e pilikia ai, ke loaa pono mai kou pakele ana mailoko aku o keia rumi, aka nae e auamo no au i na hoahewaia mai apau, a i nalo no hoi keia hana ana a kaua, alaila aohe a kaua mea e hopohopo ai, no koʻu @ mai e kela kanaka."

            Ikela lohe ana aku no o Haliaka i ka nuhou hauoli no ka hala ana aku o Uilama, Waila no ke kulanakauhale ua ku ino ae la oia iluna, eia nae ua hele kona mau papalina a haikea mamule o kona noonoo ana iho i na hiona ana e ike aku ai i kona mama, i knoa wa e hoea aku ai imua on a, no kela ano nae o ua o Haliaka ua hopohopo loa o Mrs. Alani, aole paha e hiki ana ia Haliaka ke hooikaika iaia iho @ ai oia maluna o kekahi haawina o ka maule maluna ona, a o ia kana o ka pane koke ana mai : @ " E noho aku oe ilalo!" wahi ana me ka lalau okoa ana aku ia Haliaka a hoonoho aku la iaia iluna o ka noho me ka malie. "Ke hopohopo loa nei au aole ana e hiki ia oe ke hele e ike i kou mama i keia @ i loaa ole ai ka ikaika maikai i ko ukino."

            "Mai hopohopo oe noʻu e Mrs. Alani, ua ikaika loa koʻu kino o keia ano oʻu au e ike mai nei, he pihoihoi wale no ia, no koʻu nana ana aku i kekahi hiona e kau mai la imua o kuu mau maka, no ka halawai aku me kuu mama aloha. E pau koke ae ana no keia ano pihoihoi oʻu ; nolaila e ae mai oe e Mrs. Alani, e hele aku au e hui pu me mama, malia o keia wale no ka manawa maikai loa i loaa iaʻu ; o kou hoopaneenee mau ana eia ka auanei e hoea mai ana ka wa e oi loa mai ai ka paakiki o ka hiki ana iaʻu ke ike/ iaia me ka maalahi."