Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 8, 25 February 1921 — APONO KA AHAOLELO I KA OLELO HOOHOLO O KUHIO KE KIAAINA [ARTICLE]

APONO KA AHAOLELO I KA OLELO HOOHOLO O KUHIO KE KIAAINA

Ua holo i na hale elua o ka aliaolelo j ma ka Poaha nei "ka olelo liooholo hui , helu 1 i hoo"komoia ae ai e Sena?oa. J. j H. Wise ma ka la mua o ka»wehc aua o ; keia kau, mahope o ka paioia ana ma- j loko o ke sonate a holo ma ke koho aiia | a ewalu ia ehikp ku-e, ame ke koho j ana hoi a iwakalua-kumamaha ia ekoltf | ku-e a ho ekolu man hoa o ka hale i ! hoea ole ae. Ma 3te koho mua ia ana o ka olelo hooholo mft!oko o ke senate ua pai-a-pai, ehiku ia ehiku, a ma ke koho ann a ka Peresidena ChiHingwortb ma k» aoao € apono ana i holo ai, ewalu ia ehiku. 1 Ma ka aoao e apono ana 1 ka olelq/ hooholo—Ahia, Akina, Chillingworth, Desha, King, Lucas, Russell, "Wise—• Iluina 8. * Ma ka aoao 'ku-e i ka olelo h^oliolo — Baldwin, Hind, Judd, Kealoha, C. A. ! Rice, H. W. Bice, Tavares—Huina 7. Ke leoho ana maloko o ka hale, ma j ka aoao e apono ana—Ahuna % Andrews, 1 Aona, Archer, Crist7, E. K. Fernandez, W. A. Fernandez, Goodncss, Hayscldcn, Hoopale, N. Hoopii; Jarrett, Jos-

I 1 ppr, Knlua, Kaumeheiwa, ■ Kupihea,, X. K. Lyrnan, Muller, Pasehoal, ela »Silva, Uluihi, Vannatta, llolstein —Huina 24. Ma ka aoao ku-e—Cookc, Lowrej r , Wlider —Huina 3. Xa hoa i .hiki ole mai—H. J. Lyman, Fassoth, Holt. j Ma ka manawa o ka hapaiia. aua mai 0 ka olelo hooholo maloko o kei senate ; no ka noonoo ana ma ko kakahiaka ; Poaha nei e Senatoa Wise, a noi aa . oia no ke aponoia ana, ua ku ae la e • Seatōa Baldwin o Maui a hoakaka aku ] la i konia ku-e i ka olelo ho(Jholo i ka 1 ana ae: j "Elike me kA nui o leo'u makemake ' ole e ku-c aku i ka olelo hooholo, eia ! nae, ua loaa ia'u ka manaoio aole keia ! he olelo hooholo kupono na keia senate I e apono ai.' Ua hoakakaia maloko o i ke Kanawai Kumu na ka Petesidena' e ! hookohu mai i leiaaina no Hawaii. Ao- ! he i noi mai ka peresidena i kohoia 1 no ka kakou apono ana aku i kekah; i kanaka no ke pani ana ,ma kahi'o k< j Kiaaina a e 'lokahi ana pa j ha ko kakoii manao a aole paha e pili • ana i ka mea e lilo aku ana i kiaaijia no iīawaii, aole au i manao he 3iana kupono ka lioopaa ana ia olelo hooholo o ka molelo* o ke senate. Ma ko kakou kino pakahi, ae, ua hiki ia ] kakou ke kamailio a ke hana elike me ko kakou manao no ia olelo liooholo,' āka aōle leeia senato he ahahui kalai- ; aina. [ *' Aohe no oJ umaopopo no ko' ke keiI kialii makemake mai iikeia kulana. He j hana kupono loa na ke komite kuwaena j Repubalika o ka aoao kalaiaina ke apono ana' i ke Keikialii no ke kulana kiaaina, eia nae aole na keia kino o ka ahaolelo e liaha aku ai. O ia ano hana he mea. hookahaha aku ia i ka Peresidena, a he Jnea liookahaha pu aku nQ hoi i kekahi meā okoa aku a ka peresidena i manao ai he kupono ke hookohu akn, a e lilo ana i mea ku-e aku iaia mamnli o ka haha a keia kino. Ke jtaumaha Aei au no ka hookonioia ana mai o keia olelo hooholo," Ma \lo 'Senatoa Wisc manao ho hana ia na, ke)a keia makaainana Amerika, a o ka oi pku he hana na ka ahaolelo, ka hoike ana aku i ka makemake no ka mea kupono e lawu ,ae ai i ke

kulana kiaaina, Ma kona Inanao he mea pono e hoopaaia ma ka moolelo o ka ahaolelo ke komo pu ana a kakoo ma ka aoao o ke kanaka i hana i kekahi.mau hana nui no kona aina hanau. "Inft no ka waihoia aku o keia ninau imua o ka lehulehu," wahi a Wise, "e oi aku ana na paloka e loaa ana iaia no ka oihana kiaaina mamua o ka mea i loaa iaia no ke kulana elele: 0 ka Senatoa Baldwin ku-e aia ma na olelo i hoakakaia maloko o ka olelo hooholo e noi ana i ka peresidena i kohoia Harding e hookohu mai ia Kuhio ma kahi e olelo ana o 1 'Kuhio ka moho a ka lehulehu," no Wise ponoi wale iho no ia ananao, pela ko Baldwin manao. "Heaha ke kuleana i loaa ia kakou o olelo ai he moho oia na ka lehulehu?" wahi a ka Baldwin ninau. O ke Senatoa Harold Hiee kekahi i ku-e i ka olelo hooholo, me ka olelo ana ae ua kulike kona manao me ko Senatoa Baldwin mau mea o ka hoakaka ana ae. "Ma ke ano he elele na ka lahui he kanaka maikai loa o Kuhio e huikau pn aku ai me na kanaka ko'iko'i ma Wakinekona, aka, ma ke ano he kia* aina, ke manaoio nei au e lilo ana ia i mea no ka aina e pilikia ai. Ua nui ka hana i hanaia e ke Keikialii no ke Teritore ma ke ano he elele na ka lahui, eia nae, aole oia i kamaaina me na hai/a kuloko iho, a aole no kanaka kupono e pani mai ai ma kahi o Kiaaina MeCarthy." Ilokō o keia mau ku-eia o ka olelo hooholo maioko o ke senate, eia nae ua hooholoia eia kino, olike me ia i ike mua ia ae nei, a ma ka auwina la i Jaweia mai ai i ka hale olalo no lia hooliolo ana a ia kino. Mahope koke iho o •ka. heluholuia ana o ka olelo hooholo maloko o ka hale ua.ku koke ae la ka Lunamakaiinana Uluihi a noi aku la no ke aponoia'ana. <4 No na makahiki he iwakalua ko Kuhio lawelawe ana i ka hana. o ke Teritore ma Wakinekona," wahi ana, "a o keia'ka manawa kupono na ka lahui e haawi aku ai iaia i kekahi kulana oi ae oka maikai. Ke noi nei au e aponoia ka olelo hooholo.'