Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 9, 4 March 1921 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU

 

@KE 1.1X-HELU, 9  NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T.H.,  POALIMA. MARAKI 4,1921

He kii keia no ke anaina ike i haawia maloko o ka Hokele Iana e ka Mekia Generala Charles G. Morton, ke generala nui o ka oihana koa o Amerika ma Hawaii nei, no na aliikoa kiekie o ka ol- hana kaua, ame na komite o ka oihana koa o ka aha senate ame ka hale o na lunamakaainana o ka ahaolelo kuloko. . Maloko o ke kii, o ka poe e noho ana maʻuna o na noho e hoomaka ana mai ka hema aku o ka Mekia General Charles G. Morton Peresidena Charles Chillingworth o ke Senate Brig.- Generala Joseph Kuhn ka Lunahoomalu Holstein o ka Hale ame Konela Chamberlain. O ka poe e kuku ana iluna na hoa o na komite o ka oihana koa o ka ahaolelo ame naaliikoa kiekie o ka oihana kaua o Amerika ma Hawaii nei.

 

MALAMAIA HE ANAINA IKE E NA ALIIKOA

Hoea na Hoa o na Komite o ka Oihana Koa o ka Ahaolelo Imua o na Aliikoa

MA KA HOKELE IANA I MALAMAIA AI KELA AHA

No ka Manawa Mua Loa i Loaa Ai na Kukakuka Maikai Ana o na Mana Elua

 

            Maloko o ke keena hookipa o ka Ho@le Iana, ma ke kakahiaka o ka Poa@ aku la i hala, i malamaia ae ni@ anaina ike, mawaona o na aliikoa @hi@ o ka oihana koa o Amerika ma Hawaii nei, me na hoa o ka ahaolelo, @ na komite o ka oihana koa o ke senate ame ka hale o na lunamakaainana, e komo pu ana ka Peresidena Chillingworth o ke senate, ame ka Lunahoomalu Holstein o ka hale o na lunamakaainana.

            Maka hora ʻumi-kumamakahi o kela kakahiaka Poaono, i hoea ae ai ka Peresidena Chillingworth o ke senate, me na hoa o ke komite o ka oihana koa o ke senate; ka Lunahoomalu Holstein ame na hoa o ke komite o ka oihana kea o ka hale, no ka Hokele-Iana, a ua @poia mai lakou me na manao ohaoha e ka Mekia Kenerala Morton ame kona mau hoa aliikoa.

            Ua hoolauna pakahi ia aku na hoa o ke komite o ka oihana koa, i na liikoa, alaila noho iho la na kanaka kaukanawai, me na kanaka o ke oihana kaua, kamailio maluna o na ninau i pili loa aku i ka oihana koa @@@ paneeia ana mai o na meani mama, no lakou apau.

            Oiai e malamaia ana kela anaina ike aia ka hana puhiohe o ka Papu Kamehameha, ke hoonanea mai la me na leo mele houheuhene, maloko o ka hokele, no ka hoohauoli ana, aole wale no i ka poe i kuleana ma kela anaina ike, aka i ka lehulehu no o na malihini apau maloko o kela hokele.

            O keia ka manawa mua loa i loaa ai @e hui pu ana a he kukakuka ana mawaena o na hoa o ke komite koa oloko o ka ahaolelo kuloko, me na aliikoa @@kie o Amerika ma Hawaii nei, ma keia ano iho la nae i loaa aku ai ka ike no na mea pono e hana ai, i pili i keia ʻihana ano nui iloko o ke aupuni o Amerika Huipuia.

            O na hoa o na komite o ka oihana koa, mawaho au o ka Peresidena Chillingworth o ke senate ame ka lunahoomalu Holstein o ka hale oia na Senatos @@dd, Abia, Kealoha ame Akina; ame na Lunamakaainana Paschoal, Kawaha, Hoopii ame Kupihea.

            Ma ke aoao hoi o na aliikoa, oia ke Kenerala Morton ame ke Kenerala Kahu ame na aliikoa e ao malelo aku a laua, i hiki aku ka nui i ka umi-kumamahiku, he mau aliikoa kiekie wale no ma na kulana like ole

 

HINA O BEN VICKERS ILALO A MAKE LOA.

 

            Oaiai o Ben F. Vickers e ku ana ma ke kihi o ke alanui Liholiho ma Mahiki e kali ana no ke kaa uwila, ua ike aku la oia i ka hookuʻi ana o kekahi mau koa  atomobile ma ke kihi o na alanui Beritania ame Piikoi, a me he mea la ua lele kona hauli no ia ulia poino ana o ka ike ana aku, ua hina aku la oia a pa ke poo i ka pai pohaku ma haʻi o ke alanui a make loa, aneane kaia ma ka hora 7 o ke ahiahi Sahati nei.

            Ua hapaiia aku oia ahiki i ka hale o Martin e ku koke mai ana, a kaheaia mai kekahi kauka e holo aku, i ka hoea ana aku a ke kauka a nana iaia ua Loike ae ke kauka aohe mea hiki ke hana iho, no ka mea, ua make oia, he maʻi puuwai kona kumu make koke. He haole maʻi no ka keia no kekahi manawa aku nei i hala mamuli o ka maʻi puuwai.

            Ma ka hora 4 o ka auwina la Poakahi nei i malamaia ai kona anaina hoolewa maloko o ka hale @upapau o Mr. Williams ma ke alanui Nuuanu.

            He 46 mau makahiki o ke ola ana o Vickers a ma ka mokuaina o Texas @ona wahi i hanau ai,, a he kamaaina oia no Hawaii nei, oiai he 26 on a mau makahiki o ka noho ana ma hawaii nei, a me ka hui a Davice a ma ka hale kuai kamae Regal kona mau wahi o ka loho hana ana.

 

LOHEIA NA MANAO KU-E NO KA HOOHOLOIA O KA BILA HALE 18

 

            Maloko o ke keena o ka hale o na lunamakaainana, ma ka po o ka Poakahi nei, ma ka halawai a ke komite hookolokolo o ka hale, i hoalaia nai ai no ku-e ana i ka Bila Helu 18 o ka Hale, e pili ana i ke koho ana i kekahi komisina nana e nana i ka pono o na limahana.

            He bila kela i hakuia i kulike loa me ke kanawai o kaleponi, o ia hoi e koi ana ia e hookohuia kekahi papa komisina o ekolu lala e ke kiaaina, no ka nana ana i ke kulana o na wahine ame na kamalii e hoohanaia ana, ma loko o na halehana. E koi pu ana kela bila, no ka loaa ana o ka mana i ke komisina, e kau ai i ke ana uku haahaa o na limahana, ma kekahi oihana, mahope iho o ka malamaia ana o ke kahi halawai akea, me ka hoolohoia ana o ka pae apau i kuleana i kela ninau.

            Ua nui ke ku-eia o kela bila, e na lunanui o na hui hana halakahiki, ame kekahi mau mahiko, me ko lakou olelo ana, ua kaokoa loa ke kulana ma Kaleponi me ko Hawaii nei, pela iho la e waiwai ole ai, ke koho ana i kekahi komisina.

            O George F. Renton. ka lunanui o ka mahiko o Ewa, ka i hoakaka ae i kona manao, in a nei no ka hooholoia o kela bila a lilo i kanawai, alaila e lilo ana ia i mea hoopilikia aku i na mahiko ma kekahi ano, ma ke komo ana aku o ke komisina, a hooponopono i ke ano o ka hoohanaia ana o na limahana wahine ame na kamalii, oiai nae ma na hana mama wale no lakou e hoohanaia nei e na mahiko, o na hana ikaika na na kane e lawelawe.

            O kekahi mea maikai ole, wahi ana, o ia no ka hele aku o kela komisina e kau i ka ukuhana haahaa no na wahine ame na kamalii, oiai nae, he kuleana ia i loaa i ka pae no lakou ka mahiko, a mau oihana e ae paha.

            Aole nae i nele kela ila i ka poe kakoo, no ka mea he wahine kekahi o Mrs. Lucy Martin, i hoakaka ae i kona manao, ua ike oia i ka lilo o ke kanawai o Kaleponi i mea hoopomaikai nui i na wahine limahana, malaʻo iho la o kela ano, ua manaoio oia, he bila maikai keia e pono ai e hooholoia.

            O James D Dole, ka peresidena o ka hui Halakahiki Hawaii, Kekahi i hoakaka ae i kona manao ku-e i kela bila, a wahi ana, aole oia i ike i kekahi kumu maikai no ke kohoia i komisina, a ma kona manaoio, aole loa i loaa i ka poe i ike i ka hoohanaia ana o na limahana ma na hale hana halakahiki, ke kahi mau mea e hoohalahala ai, no ke ano o ka hoohanaia ana, e laa ka nana ole ia ana o na mea e pono ai lakou, e pela hoi me ke ano o ko lakou mau ukuhana.

            O Mr. H. N. Tyson, ka peresidena o ka Hui Uniona o HOnolulu nei, kekahi i kamailio ae, e kakoo ana i ka bila. me ka olelo ana, o kela kekahi o na bila maikai loa, pela wale no e nanaia ai ka pono o na lemahana, elike me ia i ikeia ai ma ke kanawai o Kaleponi.

 

            PARIS, Mar. 1.- Ua makaukau na mea apau ma na wahi o kela hapa o ka Muliwai Rhine e paaia ana e na pualikoa Palani no ka noe ana aku imua, oia ka lono i hoikeia ae i ka Nupepa Associated i keia la e na aliikoa kiekie o ka oihana kaua Palani, ka poe na lakou i hoike ae i hakalia wale no i ka puke mai o ke kauoha mai ke Kenerala Foch man.

 

KAUIA MAI KA HOOPAI PAAHAO MALUNA O MAY

 

            Aole e emi iho malalo o na makahiki elua, aole hoi e oi aku i na makahiki hoopaahao he umi ma ka hana ooleʻa, o keia ka hoopaʻi i kauia mai ai maluna o David G. May, ka puukumua o ka hui o Burua ma, e ka Lunakanawai Kaapuni Banks, ma ka Poalima aku la i hala.

            Ua ae okoa aku o Mr. May no kona pili i ka hewa aihue i ka waiwai i waihoia aku nana e malama, ma ka Poaha mamua aku imua o ke aha, i kona wa i ninauia mai ai no kana pane, me kona makemake ole o kupale kekahi lolo nona, no ka m@@ wahi ana, he hana hoopau manawa wale no ia, oiai ua paa loa kona manao e ae okoa aku i kona hewa

            Ua lawelawe o Mr. Mav i ka hana apuka, aneane elua makahiki ae nei i hala, me kona holo ana no Amerika mai Hawaii aku nei, eia na@ ua paa oia i ka hopuia ma Los Angeles, mahope iho o kona ikeia ana ma kela kulanakauhale, me kona hoihoiia ana man, no ka hookolokoloia aku no kona hihia, he manawa pokole wale ae nei no i hala.

            I ka hookau ana mai @ae i ka hoopaʻi maluna on a, ua kamailio mai la ka Lunakanawai Banks mo keia mau olelo:

            "Ua ae okoa mai oe no kou pili i ka howa apuka, a o ka olelo hooholo a keia aha, o ia no kou pili ana i ka hewa. He mea aneʻi kekahi au e kamailio mai ai i keia manawa i wahi e kau ole ia aku ai ka hoopaʻi a ke kanawai maluna ou@"

            "Aole," wahi a May i pane aku ai.

 

E HOOMAKA AKU ANA KE ANA I NA AINA O KEKAHA

 

            Mamuli o ka hooholo ana mai nei o ke komite o ka aha senate o ka ahaolelo lahui o Amerika Huipuia, ke komite i waihola aku ai ka noonoo ana mai i ka Bila Hoopulapuʻa Hawaii, e hoopanee ka noonoo ana i kela bila a keia kau ae o ka ahaolelo lahui, ua n@i ae nei ke Komisina Aina Aupuni Charles T. Bailey, i ke anaina o ko aupuni, e hoomaka koke aku i ke ana ana i na aina aupuni o Kekaha, Kauai, ame na aina aupuni e ae e pau ana no hoolimalima i keia makahiki.

            E pau ana ka holimalima o na aina aupuni o Kekaha, Kauai, ma ka la i ae nei o ka mahina o Iuna, a o na aina e kaa like aku ana malalo o ka hookuonoonoia, o la na aina o Waimanalo, Piihonua am Honomu.

            Mahope iho o ke anaia ana o kela mau aina aupuni apau, me ka maheleheleia ma na apana, o ka wa ia e hoolahaia aku ai no ka hookuonoono ana, a e kaa aku ana kela mau aina, malalo

 

PAA I KA HOPUIA E NA LUNA AUPUNI FEDERALA

 

            Ma ka auwina la o ka Poalua nei i paa ae ai he Pake nona ka inoa o Lum Yee Sing i  ka hopuia ma kona home make alanui Young a hookomoia ne he hoopii nona no ka hahaki ana i na kanawai hookapu waiona federala.

            Ua loaa aku ma kona home hookahi ipuhao puhi lama o 20 galani ka nui, he 20 galani lama Pake ame 75 galani lama i hoawaawaia, i na luna aupuni federala.

 

IKEIA KE KUMU I HOOPANEEIA AI O KA BILA HOOPULAPULA

 

            Maloko o ka nupepa Star Bulletin o ka Poaono aku nei i hala, Feberuari 22, i hoakakaia ae ai kekahi mau mea, no ke kumu i hoopaneeia ai o ka noonooia ana o ka Bila Hoopulapula Hawaii, a keia kau ae o ka ahaolelo lahui: a  ua kakau mai nei hoi ka Elele Kuhio he leka ia Kiaaina McCarthy, e hoike mai ana no ka oi aku o ka pono, e hoopaneeia ka noonoo ana i kela bila, i hiki ai ke hookomoia ae kekahi mau hoololi i manaoia e kekahi mau hoa o ke senate.

            Penei iho ka manao nui o ka leka a ka Elele Kuhio o ke kakau ana mai i ke kiaaina, me kona mau manao hoakaka:

            "E kuu Kiaaina Aloha:- Ua hoopaneeia ka hoike a ke komite senate maluna o ka Bila Hoopulapula, H.B. 1@, 500, ahiki i keia kau ae o ka ahaolelo lahui. Oke kumu o kela hoopanee ana, mamuli no ia o ka loaa ole ana i ke komite o ka ike, no ka hiki i ke senate ke kkoho maluna o kela ila, ma o na manao lokahi ole i hoomaopopoia, pela no i ka loaa ole ana o ka poao i ka bila, in a no ka waihoia ae o ka hoike iloko o keia kau.

            "Elike me ka mea maamau, aole i loaa i ke komite senate, ka hapanui i ka wa i kaheaia ai ka halawai ma ka Poaono o ka pule i hala, aka nae i ka manawa e kamakamailioia ana ka bila, ua makemake kekahi mau senatoa elua a ekolu, e hookomoia kekahi mau hoololi. in a no nae he mau hoololi ka lakou i manao ai e waiho mai, aole i loaa ka hapanui o ke komite, e hiki ai ke noonooia kela mau hoololi, a maluna paha o ka bila holookoa. Ua hoomanecia ka halawai, me ke kamailio ana ae o kekahi senatoa: @@@@ no hoi ka mea hoopanee ole aku i hiʻa ahiki i ke kau kuikaw@. Ua hoakaka aku la au i koʻu manao, in a he mea hiki ia ke hauaia, a@@la, o na senatoa he mau hoololi ka lakou, e waiho ae i ka lakou mau hooloʻi i ka lunahoomalu, no ka waiho ana mai iaʻu i hiki ai ke hanaia he bila hou, i aponoia e na mea apau.

            "ua aponoia keia manao, a ke kakali aku nei au no keia mau hoololi, i hiki ai iaʻu ke hoomaopopo i na mea pono e hana aku ai.

            "Ua makaukau o Senatoa New ame Smoot, oiai nae he mau hoololi ka laua i manao ai e waiho mai, ne ka waihe ana mai he hoike no ka bila, aka ia lo@a i ike ai, aole no he pomaikai e loaa ana ma ia hana, ua hooholo laua e waiho ahiki i keia kau kuikawa ae o ka ahaolelo lahui. Ma koʻu manaoio, o keia ka hana pono, o ka waiho i ka bila ma keia ano, a e waiho man aa senatoa i ka lakou mau hoololi i manao ai, e hanaia aku kekahi bila hou elika me na hoololi, i hiki ai i keia @@@ senatoa e ku-e nei i ka bila i keia wa, ke ku-e ole mai i ka bila i hanaia aku elike me ka lakou i manao ai.

            "He mea oiaio nae, ina e lilo ana keia mea hoololi i mea e hoololila ae ai ka manao kumu o ka bila, alaila e hookomo hou aku ana au i ka bila me kona ano e ku nei i keia wa.

            "Eia ke senate Soko o ke kulana ooloku. a ke kanalua loa nei au, ae ka noonooia o na bila haawina apau mamua ae o ka hookuu ana o keia kau.

            "Eia ke oiliili mai nei ka alana Ke pani, me he mea la, e paiola ana kela ninau maluna o ka papahele o ke, sena

 

(E nana ma ka A@@@ @)