Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 9, 4 March 1921 — KA AEKAI O MAUNALUA AME KONA MAU KUHINIA. [ARTICLE]

KA AEKAI O MAUNALUA AME KONA MAU KUHINIA.

j Kuu Holouioii Hanohauu, Alohu kaua. Eitl inal no fcou kiu 'haiiu meahou ke ! bt>obthf- aku' ne? ia % oe, mauao īio an e ] olnotu mai jtua tio oe' no* keia m#n wahi l poa akuliknli e'kau ae la.mahina. | a . V, ponipimi o Ua i:t [sabati, Fcb. I,'?, i hiki akū ai au me ; u»k«Ha i kH hora 7:30" hni ka hof me o Mr. H. Kahalewai Ke ( e ka.li mai I ai.a oia ame kona oliana, oiai u» maiiitua rfa w'ahi puolo, o R'e ftau iinai la 110 ia 0 na inea apau, a o ka oni mai la no ia 0 n'a huila 0 ua inoku pei. ,J He.lā maikai keia, t\*aiho wal.e na • pae niauna, a oiai ua moku nei e auku 4t»a ka ihu i ka inakani, p j KamoiliUi, kaj>alVilu ana \ Kaimulei) iho ' ffna. i puehu liilii ka lepo, I makapi liouhou iii. leaomi ana ka hanu 1 O.Hauanma ini«?i inisi inaUe, honihoni aKj iite Mauualua, palua, pakolu i ke | se'kona, i Jia x h.oi j ka akaii, wili i ka . •;heii.ia f a kuti ili ola i kahi i 'iia ao • la a. hui īue 'na kainaahiji. me i no hoi, ke nana' n'ku. | Ke nana la kon kiu i 11 a haiia a nh . makamaka, o ia kaha, 0 pahounhono !.ana ,i na.upena, a; e kilo i'a hoi e kapi i'a ana 110 hol kekahi. i mā kji .nana akū ua paa maoli na ma--1 naw'a rna ka hana. a hni iho la au me | ia makuphiiie maikai, oiai ua iluiuao ka .meākwkau u.m ua hoi aku i'ka home o l.na 111.0a apuu. a i ko m:nuv hui auu, ua ; . lioihoi hou ia mai na la i hala akn, | n'o e Kelo wa'.o scua 'kahi wawae, ;i hoon'iahao ae īa au i Uo'u walii hulu ma-. kuahin£ i hala aku; oHii'.'ua pili like laua ia mau la. oiai oia e noho :nia ii)ft • kona hoine aloha ma . KĪa:iTii-kyi. i O'ai maiia e luuilima aua nie ka pu- _ inehana ila haku'i uiāi la ko'u puuwai, ( oiai kona waiinaka e hook.-iln» īuai aTia , J ame kana olelo,, auwe no hoi oe e ke keiki e KuJ|a, nny mo v boi oe, a maikai rio hiii kou Cfl:i k(uo, aōle loa au i ma- ' 1100 e hūi ania fcaūa: ae aku Isk 110 hoi au, axfle loq āu.l; mnnao' eia. uo oe ke o'a rtei. i kuti maalo ana ae nei ma kou kahnahāle nei, hpupu ae la au, 0 oe 4io paha ia, 110 kī uiea, ua hele oluua oa a o Mauuakea ka hoa e likr ai. } He u'i naJßoi ke nana'.aku. 0 iil mau ; 110' kou helehelena 0 kpn w'ahino u M 1.H.0, p ia man no,._ke ola paha ia la ua nalowale,. a puka hou ipai la īna keia j aoao .0 ka honua, oiai" Ke kamaaiua oe | *o Kalihi aliiki aku i Moaualun, e po- , o;e ai i neia mau kaha kou inoa i j walewaha i ūa mea apau-/e ola nei, | P'pi. Kaiapa, he knpa 11» J ria TvaM i (Slcloia ae nei, a .he nuiiu i j ittakalehoia ia mau la, a 'ii no e Woman"a'o m»i n'ō'iv auie rta lede 0 la maU la, a'u e holohobr pu ana, i hoi\aku i ka home o a-n mea apau, oiai no nae ma ka olelo ana :ip .ao'e np i piha kou ki- | ālia a lnij a'u īio e ike akn nei e hala a'na ud he iiiau makahiki hoii au p honi ai i na ea oluolu o k'eia kah& mailihini, an nQ .1 hoolilo ai i home, noil 0 110110 ai r me ka oluoln a-me ka maha. Ma 0 •'keia Hili aiia 0 maua, ua hoih6i h<iiMtf m»i na ttfea i hala, a hiiiau I» i kana mda i lulli ai ho'keiki. oiai naiia 1 hana i na mea apau .i pili i keia* ō'a t iionua ana, a lilo <jia \ k»vaktf ■Kao'lana, i kāilaka" hāuoliano mn 0 k'ōna :a V aiia i na meahnaīkai, 0 HA.i ak'iila aku, ō.la ka hele' anā ritai kahi ,ana i noho ai'. a kamaaina, a noho i keia kaha i oleloia ae la, me Xfl «oonianawaii'ui kiiio wahine,. a na kahi lnw.-ii 'a no flriie īia kihana moa e holoholo mai ana, ma ko'u- iiana aku, ua. ko'iko'i maoli haawina i kau akū maiuiia oiīii, 0 jjai>a i olelo mai ai 'aole h'Ai ō ,k6nīS- kn-:iws)t> »iiii rhal, a he mea ia. e komo a! o ke aloKa, a kiei aku iaiavhe oki loa iio. Xolāila, e. Mokumaia, ma ka N r upepa Kuokoa, mau 911 e ik* ai ia oe, ahiki i % kahai' hhi aila, a e ike mai oe i ko'u Wolio aWa ō kaha, 0 kahi ola, 0 ia 'no' na m 4 ea a'u i h"a 'i rtk u la ia oe, a 0 j ka'u inea { luhi ai, ua ike oe, ua. liolo- . holo pu, a. ua loaa ia.ia ka hanohano, { ē aHah'alo 'aku i ka Makua Lani, nō'ka hopiiui aiia i:i kaua i' keia la niail<ai; piai aia mamua o koua alo kekahi 'oke hu?uhulu, <la hele a hapalua like i ,ka anaeßolo, o koua huki mai la no ia okoītt aliae, a olelo niai la ia'u, eia mai kau' «ha'u i'a oiai e ko'pi aua ōia i īia kaula'i Ma ko Hi ,aole kau§ e pōno pela, e mai au/i.kau a e lawe aku oe i ka'u, aiāiitī like pu kaua, oiai i ko'u naā'n uwe r 'ana iio ka. nauā ! afcii-i ktf ma'kiiahiwē maikai, i ka hanA j mai i e pōno ai, a mea aku la an, i ko'u noho ana ma keia kaha, a Hala ae la na makahiki he lō, ua ku a KanĀadiiia" maoli oe i na poopoo 0 ka niiia,, a f>Clft rio hoi nie na kauna i'a, l a mea aka la au he hana paha ka keia I ahua pohaku keokeo. e waiho mai "nei; I ao mai la kela, 0 ia hoi, yia kekahi ano I'he i'a ? he mea liooulu i'a ma kekahi atto, a he kaula ma kekalii ano; na kapaia keia ahua pohaku, 0 Ku, he , kaue keia, a- 0 kela ahua pohaku no 'i hoi 0 Hiiia ia, he keia, 110 laua j nei na moolelo kupa'naha, 0 ia ka olelo J ia mai e ko'u mau kauiaaina i uoho ; mai ai ,a e ike mai oe e ke keiki, ke j ak-ē liei ot* e ioāā; Nolaila e ike mai oe o Ku auie lli- , | na, aia laua i Laie kahi e noho ai, he , kirto kan&'ka 110 o ke ano eepa, i ka 0110 a»a 0 Hiua i ka amaama, hoOuiia mai ai ia Ku e kii mai i ka i'a iloko 0 Honouīiuli, 110 ka mea, aia ilaila ia kaikrtriarie, Pia o Kapapaapuhi. i ka hele aua Oiai a Ku a hui m'e ke kaikoeke, ua lPaa mai la 'ka mea i oūoia ai, i ka j liaalele ana a Ku ia Ho'iiouliuli, a hele 1 ma ka aiua, aia uo ka anae ke nee ae : 1 ia īiia īee ka-i, hele no 0 Kll a ( noho ij ofiai .ua niakalelio mai la i nā WE'i o ia kaha, e hala Pna he maii' la, pe-1 'la 110 ka i'a e ku ai, aia 110 ka wahiue : ' ke ike mai lii i keia inau haua a ke J kaiie. .' j • • } "ka' jfria o kona le 'āle'a, o koiiā , hele aku lsl no ia no kahi i oleloia, oiai t he kanaka ke nohomiia ma keia wahi, , 0 kaua hana, 0 ia no ka inu awa, o J. kānā ael' fio ia, a e ku ana kona i;; *rībi pipitrhāle malunii o ia kahua a l | e kir Aei i keia mtftfawa, k'e akua poha,|ktt a; pii mai aiia keia kanaka loihi 1 eleele no hoi k<* nana aktt, oiai he auo '.papalua kanaka e noho aku 1 aia& oia 0 Kafttpa, a kahea aku la, koi āf»ō u»«i e f«ina, a komō i»ai la ua ka- ' iia"k& tidi, o Ku no keia, a ku iho la ' no hoi kā anae ma ik w'ahi; ahiki no i ' keia maiiawa. >; liO KPi laua, a.na' makaokau ! mfJi fa~ka aw'a b ka pupii aō'le i loaa, t oteto akp ta 0 Ku e kali malie . !oe, a e Uii ae au i pupu no kd hwa o kaua. o ka nalo'aku la no ia, aole no i l<fl6i aku, ka oili mai lā uo ia me na aiiāe elua, Cia iiaai ka f>tfpti 0 kn awa 0 liaua, a iuu ae la no hoi laua,

oiai aia 110 uia ia kahua he mau haua ' 'e'ale a o Iu ui> hoi ka hula, 1111 lilo hou aku !a no o Kii i ka le'ale'a, aia 110 ka iTa ke ku nei, aia no lioi k«i | wahiue ke ike mai la i ka hana a ke 1 kan* 1 -. j O k-a noho ia a pau ka le'ale'a ana, ! 0 ka hoi 110 iā ma na huJi Koolau, ahiki 1 Laie, kahi a ka wahine e kali mai ann, pela no ine ka i';H oia mau ke ā:i i aua mn ke kai .ahiki i kahi i iioho ai o Hina ame Kn, o ke ano ihV> la ia o Ka liolo juia a ka anaoholo, i kona ma.nawa e liolo ai, hoomaka inai kahi i oleloia ae nei, j»ēla. no tue kahi' e ku li hhiki i kahi hope, alāila hoi hnu nia ia- ahriiele 110. ~ Nolaila e ike mai oe e kuu keiki, o kahi mea keia i loaa ia'n mni -k:i poe knmnaina mai. o ia ke ku o keia mau •ihua po|jaku ahiki i keia manawa, a '»aua e kamailio' 'nei, o 'kela' pMu e ka•M»e ae la n kiei i ka lar la, o ka pun Knuenpua ia ,aia ma ia wahi he kauoa nva nohakn, ua pau nae i ka. nahahii, 0 kahi ia a-Kane ame Nanaleia e inii awa :ii, a kapaia ia lap o Kawniloa ;oi:ii lie hiawai ,aia ma i:i hie, lie k'upanaha '<nna «110, i kekahi'la nalowale ua wai nei, hOOllll a ai na hauauuma oia -o Kauē ame Kanal.on i kahi pokii 0 laua oia o Kaneap-m e kii i wai, aiii iluiii* o ia 1 nnu. Pun Lepeleoe. kahi wai o 1 Wnia-kaa-iea, oiai ko keiki e hele ana 'me na a'o ana.. ōia hoi hauawai oe ma kou alahele, oiai he huewai kaua e I»'ve pu aua o ]ioi hou kou wai iloko o ka i ka hele ;jna o ke keiJ»i a pilī- ' kia loa oia, nolaila kapae ai oia i kQ 'eanoha? a ua hanauniua, i hoopaii "iv:i i kn pil.ikia, o kā nipa apiki, ua n'lm ka hoewai' ana e hapai ana, a ma- i 100 110 hoi ka wai o ka nunawai. ' Aia 11 a hammiuun Ue kali mai* la a i ka I'ooko ole o l< ; i pokii. a mea ;iku la <i Kane ia Knn-iloa e paliu aku no hoi oe i ko kookoo i loaa onn w:ii no ka a»:i o kaua, o ka pāhu aku la no ia o Kannioa i ke kookoo, a hu niai •a k:i vwf»i. :i loaa ka wai o lsuia, oiai ua loaa ae la na mea a laua i makemake ai, na īnnii kela wai, a ua nalowale i ke'ra manawa. | Mea ia mai, 110 na wnhine i loaa no hoi i ke kauhola, hoomaloo ina ia wa-h-i. o ia.ke kunui' i nalo.wale ai. oini lnun e I'oomakaukāu ana e hoi i kahi, oiai ua' kueia ka'lāua kauohn, i iliea ē a'o : ia ai kahi pokii o laua, o ko laua hoi iio ia a i kahi pokii e ljoi mai ana a . ike aku la i na hanauniua e hoi nna, I nn noke altu oia i ke kahea, aohe nialiuia mai, oiai ua ike iho la oia i kona ] hewa. aole oia i hooko pono a lilo no hoi oia i puu i kapaia o ka moopuu ' Kaneapuā. e hoomaka mai ana m'.ai ka t palena niai o ka puu e ku nei na pou , kelekalapa o Koko Hea<l, a o ia ka moe puū.e iho pololei ana a kiei i kalialeai, oia ka j)iiu i oleloia ae la. Nolaila he *liui akn no koe, aka ua la,wa palia, oiai, eia hou aku np palia ia mau.ike, ma ka nana aku a kou kiu, he ano kupanaha no,' oiai he kaapuni k£ia kanaka āpnni na •mokupuiii', aole ma.iinwa 'e lohe ale ae o« no ia inoa iiia J īui wahi j).-ina ano nui. . . j Xo!aila īhanao ai kou k.iu nei he niea i maikai no ke ikeia keia mau mey mai- i kai. ina he mea haku wale nō, alaiia ua.j maikai no, ina Jie mea oiaio! ke. lik'e I wale ia no. aka aole i manap kou kiu | he mea keia e hookelak'ela .ana, ā līlo i iiiai 'i 'mea V nēinaia" ināi j)vj akā, aia,. ina kela auiē keia kaha, iia auo. o keia. niau kalaimanao ana, i Jilo maoli i mea.. makaikaiia iimo; ka • malamaia o ka, ihiihi o ia k;»liua i kekahi nianuwa ua nianao ka ,\mja nāāuao he niQa ,ole*ia, a i' ka]Kiō ana i. ke.kahuii, vja loaa na hāawina pilikia. • No'aila ke lawe nei au ina he mau lieinahemii k<>kahi, a o" na . niea niaikai no hoi e lilo ia i niea maikai, a oiaL kou kiu iiei e liele ana i ka loa ame ka laula o i:i k.aha, ua ike aku la au ia'! mau hoahanau o'u ma ke koko, oia o 1 Mr. ame Mrs. Kaliulā Paakāula ,ame Mr. ame Mis. ,loe Lukela, no kai mai.o Moanalua-kai ko lakon kaliua, a noho ma. keia kaha, ua makaukau pilui māoli uie na kamaaina oiaio o ia kaha, ka makuakaue maikai Mr. Makea Pila ! muunuiu keia i kaulana ia uiau la i liala, ina puni ka anae niai Maunalua aku i n;\ Pila ia pilia kaa i'a, haawi ka hema, | haāwi ka akau, hē piha oluolu, aka ua ' hahi oia, o kana mau hana o ia mau ke o>ana, aka o ka niakuahine maikai,, o ia iuau tio kon kulana, a noho liou me ia niakua, a kou meakakau ne,i i kaniaaina, i ua kae 'ae 'a nei, a lilo. aiia ka u'i o Mnunalua. palua, pakolii i ke sekoiia, i ka hoi i ka hema, hoi i ka akaii, puelui liiJii ka lehu o kapnahi, iiiisi inisi malie. A i ka 'ioolnii nna ae i keia mau pua. akulikuli, me oe e kuu Kapeua opio ko 'u welin.i pau ole. Hoi mai la nie ka maikai o na niea : apau, me ka piha hauoli. | J.'K. MOKUMAĪA.