Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 9, 4 March 1921 — KEKAHI NINAU ANO NUI NO KAHUKU LEWA I KE KAI. [ARTICLE]

KEKAHI NINAU ANO NUI NO KAHUKU LEWA I KE KAI.

Mr. Lunahooponopone:—Ke. manaoio nei au e pomaikai nui loa ana ka poe heluhelu Nup»epa Kuakoa, i ko la3cou ike ana iho a heluhelu i keia moolelo pololei mai ko'u mau kupuna, owau a 0 makon ohan-a iho he moopuna au mai ia Manuahi mai, ke kahii akua o Malaekahana ame Kahuku aina lewa i ke kai, iuka, e h&lanaia ana e na wai, na pohaku papaakea, na 'owaawa pali kaiaulu, e waiho ao ana, e holo ana na wai nie he waikahe ikaika kona liolo ana, ina. kekahi wahl, na ,hoolalu ka wai o ke kiowai o Punamnno, he maa puka wai hohonu kona ame kona mau olaelae pali. Malaila i pii mai ai ka mano a huki aku i ke kanaka i au aku ai e kii e ohi mai i ka ūlu, oiai, ua enaena ka imu kalo, o Punahoolapa, he luawai hohonu ia i uluia e ke uki r ilaila i ikeia ai ka mano e.ai ana i ke kanalea nana kela imu kalo ame ulu, he hapa mile a oi ko laua mamao, a ua nui ka poe i ike i ka ulapu o ka wai i ke koko mai Punahooiapa ae'a ke ana kukukapa a na luahino i lil.o ai i ka "wai, o'kekahi kan ua nui a halana pu ia o Kahuku, 1 pii ai ka wai a loaa ke>£ ana kukukua a na luahine, a i ka emi ana o ka wai a komo ak« ma kahi o na oinal.u papali o keia ana kukakua, a umeia aku ilalo, a holo aku maloko o na oawa' pali ilalo mai Kahu-ku aku a Waipahu. Maanei ka moolelo i loaa ai na kua kuku kapa i nalowale, a ma ka huliia ana a loaa na kaa kuku kapa a nij luahine mai Kahnkn mai.' Ile'mau luahine kupa keia no "Kahuku nei, a mamuli o keia naauaua a koia mau luahine, i ka minamina i .ka laua mau punahele, o ia an kahiko, ua hooholo laua a heie kaapuni laua a oiai ua kamaaina ia laua ka leo o ke kani ana a ka laiia mau kua, a ua hoomaka ka hele ana ma na Koolau a huli. ae; ma ka lae o. Mnkapuu me ka hoomanawnnni i na pilikia o ia fur kahiko, o ia hoi ma na wahi mehameha, e noho ia ana e ka poe lua o ia manawa.

Aka, ua hele laua nei, mo 'ka awiwi ole, e hoolohelohe heie ana laua nei i ko kani mai o ka aino ko luia 0 na wahi apau a laua nei o helo ai, i' like ole no me ke kalni- o ka laua nei lihau kua no, ame ko laua nei hoolohelohe no i ka poe lua o ia wahi ame na wahi e hoohatua maū ia ai o ria malihīni kaapuni He mau luahine aiwniwa no laua ma 5a hana he haihai, a'o ko ]aua oi. loa, aku ma ko lana elua mau .ana apuni mawaena o Makapuu- Maunalua, uawai no hoi a oia no.lia mahi mau ana i ka uala? m'a na .wahi pili a. I ko lauā nei hiki T ana i Palo!f, lonfc akil neHaua nei i ke kani moi o kekahi kua, i ka hiki ana aku, he kaula ia. kua, aole no ia; hiki laua nei i hookinaia e'na kamaaīna, moe a 00 ae, ; ninauia ke kumu o ka !au«i h.uak'i,. ho-tke laua nei inai ka mua al£a hope;., lia hoomaopopo māi la ko .Liua nei mau "kamaaina, ka panf a kamaalna, he oiaio.'e lona,ana, pela iho a paina apau pii aku, kakou. I loa a pau ka aina kakahīaka o ko lai?a nei hele aku la no ia. aole i kokoke aku iuka o Awn. o ko laua nei lohe aku la no ia a olelo.ae ina kamaaina, o ka leo e kani mai la o ka'u no ia, i ]oa nio ahiki ike kokoke aku nei no kekahi o laua nei i kana kua, •kau e mai la no ka hauli i kamaaina ,i keia mau malihini me kamaaina pu, manao iho nei kamaaina, na keia mau ikamaaina i ho'ke i na malihini, he wa iho )a ia o na .kamakainailio a maopopo l'maikai lon., kahi i lona mai ai o keia 1 mau kua, hoohalo akn a hoohale ma-i.

Nolaila o s kahl i- loan aku ai o "keia man kūa kukukapa niai kela wai aku e puka 1a ma ka aoao mauka iho o ka uwā-pp lio alanui aupnni ma Wnipahu, o ia, wai'c,pw^ a o Kahukn wai nn ia, • 0 lee leihi Mkiha akāu o Kaliuku nei.! 'Ua lou 1a a paa, o : palou no ia, he lua■wai hohonu. he mau kaiaulu pali ilalo, nia ilaila ? hoomoeia ai na sua paipu ino apaū nana e umo aku ilalo loa, a ma kō kihi komohana nkau he loko nui aa ia, pili i ke ki-pO o ke kula o Wai* alee, kula hoopololei. o ka Lou kona inoa. o ia keknhi aoa; 1 i ia .a paa 'o Kahuku, oiai keia aina e orii nna 'uika a i kai, he nui hi-waiiewa na puka wai; kekahi lana malio no ka wai, o kekahi mau lua e 'hele ana ka wai me he waikahe ika ; ka la. he. puka wai iloko o ke kai ,ina i holo i ka pahoe, malolo a' ono i. ka wai, aia no ka wai e puka ae a na me-ka ikaika 1 ka moana kaiuli/ | Eia kek'ahi kupaianaha o Kahuku. ua | jioho hoaikane keia niau mokupuni, o ; Kah'uku mauka aku '^ 1 » moku mawako aeia ka pili: • I ke a uo ko makou wau kupuna, e nohn RQa. ke inu ko l.'kou mau apu flWa, e hoopuia raau ana lakou i na inoa a hooili iluna o Kanehunnmoku. mo la he mau oh« na aia i^ aila J nei kahi e ikf mflU 0 Kanehunamoku mamM, oias ' 1 ko'u wa uukir ua lohe au i "ka walaauia mai, e ! lioonohoia mai ana, ua ikeia aku ia o ka aina o KanohunawokU e m»'- ana pono mai no o Kah'iku. i ke kakahiaka nui wale no e ikeia ai, mn- | nina' o ka: puka āna mfti 0 a 7100 ( aku a nalowale. \. . He aina kela i pi'ha * ululaau.aole no lie aina nui loa. a^u * Kahuku poe kamaaina- u ® mau 9

kou i ka pahoa "malolo i ka wanaao a hoi mai, i ke a oana ae, a pela aku, a p«la aku, i k«ifehi manawa i holo liko ai, be elima mau auvraa, i ka malama 1 lama ana ae, ua hoohuoi ia elua ohana, elua waa no ia, aole laua, oiai e holo pili ana no iakou i na vra apau, aka i keia kakahiaka hoi, wehe na piko, a oiai,aole no he haiau i a'oia ai, na pule kiai kino, na pule iluna o Kanehunamoku, ahiki i keia la, pau ka ike hou ia ana mai. No keia pule aku. J. A. KAHIONA.