Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 10, 11 March 1921 — PEHEA DA E MAKE NEI KA LAHUI HAWAII, A HEAHA KA MEA E HANA AI I OLA AI OIA? [ARTICLE]

PEHEA DA E MAKE NEI KA LAHUI HAWAII, A HEAHA KA MEA E HANA AI I OLA AI OIA?

(Hoomauia uiai.) " | ; E uoonOo aku i ka mea e hauā aku ai | no keia uinau nui, o uuue nui ia nei,! 0 ia ka make, oiai ua hoike mua ia ae i nei mamua na uiake like ole, ,o ia hoi 1 ka make ulia ana, aka o ka nianāo uui • o ka <mea kakau nei, o ia keia: | j E ldwo'mai ana. au ina mea ano nui ( I o keia uinau, o ia hoi o ka make/mai- i i loko ae o ka waihona o ia ka niake ko'iko'i loa' o ke' ola aua o ke ( kanaka, i ka hoihoi pono ana a<f i keia j ! mau wehewehe ana, e lioike mua aku 1 au i na inake ulia, o ia make aua, aole | loa 1 ia he leO'iko'i elike ine ka uiake ma lea uoonoo. ' Ē "iiiea mai ana paha u'a ulakainaka hctuhclu, h'eaha iho la ka waiwai o keia uiau 'kalaimanaV hna? Aka, e hooma- , nawaiiiil mal 'iiakou, i ko'u lawe ana--māi i keia nuliele, o ia ka inake ulia, M 4Aeā. i i'lee ihaka ia, me kou naua aleu no, o Ttou make iho la uo ia, e hete ana no' oē' a ha'ule iho la lt'a uwea iiwiln, «p kou make no ia: e hana aiia no oe i kau hana mau, o kou make no ia; he uui i akii na mako oia auo, aka aole loa ka lahui i poinō ma ia o ke oln ann; o k'a. īiiake ko'iko'i loa, o ia ka mak'e i hoikeia ae la niamua, o ia ka noonoO, 1 , kb kuniu oi aku o kn niake. 1 ī! men nu/f ana' palia : kcka>hi poe. heaha in'mea he make ma ka noonoo'? O j ka'u ; keia e kukulu aku uei, oini ina he • mahiai k.i' hana a ia kanak.i, aia we ia ! na iioouoo hoopōno maluna o kann hnha; nolalla e a'o mau ana oia i ka malaima i kona ola kino ame ka ai i na ! rnea kupono, uo ka ana i kona i ol'a kino elike nie na kupuna i halp ( akn; heaha ka 'me'a i ikeia ai? Ua 'oih'i maoli ko lakou ola ana, a no ke I aliA? Ua hana lakou maluna o k'a uoonoo. liiaikai, oiai o ke' ola kino mamua. } Eia ka'u mea i"ikc-ai, oiai ua hana i niaoli ko'u inau liin'a i' ka liota eohe; o

kc kahahiaka, haule aku la iloko o I<a 16'i uio ko'u niakua, oiai lie el'ua 110 walii lo'i k'alo. oiai 6 ia kahi moa loaa iuai ka liaku ain.i inai, a o ka liana'mua j o ia 110 ka hoopiha ana i ka wni i ke i aliiah'i mainua iho i palupalu-īnaikai iho | ka kjyo, oiai ua noke m'au ia i ka pu 'e i pu'eia, a ua wali 'ka lepo. | Nolaila i kokahi ka"kaliiaka' ae e lioo- ! kliu'hou ana ka wai alaila o ka' pu'epu'e niai la n'o ia ',oiai e kuliikuhi mai I ārtft i ka'ii' mon e ihana āTvu ai, o ua , lirha ua like maoH jne ka ho, a i ole 'm'P lee kopala .o ka palainimo i ka'lioopoepde ana i ka pu'epu'e, aia''ka liuH e pili nna m;i kn lilii ku'aiina o ka houhou i)i<i la. 1)0 ia c!ike nie ka nui o ka pii'epli 'u, 'aiawale no kYla i' ka olu o l<e kakaliiaku, ua niauao ia e pau mniMiia ka puka'aua-7»ai ka ia; a i ka piiu ana. ua loaa mai ia naw'alii kaulia o'paoi anie kahi i'a. ulnola, 'uni'p' kalii oopil, aia kalii hulu niakua ke'pulohiPmai la, o:ai ua pau a'e la ka liaua, liaule iho ( lu.' ma 'kuauua. mala'o o na' kirhiu la-i, hO 'Oluolu' ji:ai 'iioi kau,-a ai aku la i k'ela. ai piin.'ilieie i keia laliui, o ia n» ; kahi poi uuuo kaohi puu, nana aku oe, he kauwaikaiiana uiai hoi leau, a hina i iho -.a no īnnluna o kuauna, olala ae la i kahi kino i liale a laau i ke anua'nu, 0 i i kak'hhiaka nui. Akt> e 'li-u'i akn aiV i na med oioio, o ia '< h* loaa alia o ke' ola kino m'aika». aoV-' omaK, uo'ka'uiea, o ua iii'eaai au e'Ai aiid, ua kupono'maoli; aole o kela !fope hoopilil'ia. i ka opu e uiaiiawahua r;i .a oiio ole puii' 'ka r: ai. XoUii!a, ua'a'oia irtai kou meakakao ' ur'. iiia ia nialfelc e hana: 1 ka manawii » :, .ioln. u e liooinaha i kekahi munawa, | rla : 'n )n>o:n;iu aku liia kau hana, aka e I t ui{n)aw£t W66iftah3"i' u»a[i oi kou' i'Mika.* o is malielee īf "o aku i kon | m.*:u keiki no ia hana, me ka ikaika au 5 ike ai. he uiea ia noiia'e pouo ai, oiai | o irn noouoo <3 ulu ae aua iloko o ko"ka' I naka, o ia keia, i ka manana nole o'ia i i. ikeia urai, n i. ka piv ana ae a lilo oia 1 mea e ikeia mai ai, o ka palaka 110 ia ! i na- inea i kuluma iaia, .o ia hoi, ma ia. makalua .aia o hoowalewale e hnk'i , ana iaia, i na le'ale'a pau wale. poina j ae la nn mea ana i a'o ai i kona home, { •) ka niea e ikeia aku ana, ua pouliuli I ia -liome, no ka mea o kela noonoo mai,.kai ua pouliuli' oia, ua nui na alakaiia ana, ina; ke ulanui e poino ai. "Pela' no me ke kahunapule ame kona ohana, aia no keia mau haawiua maluua o ia iiiahele hana. oiai ua nianaoia o na hua e puk» nia * ana maifoko mai | o ia, oihana. « mauaoia ua piha me ka niaemae, aka, «ia no «'oko 0 ia oJ»aua, he hipa eieele kekahi i oi aku mamua o ke kanaka ma-Wai. Nolaila maluua o keia ninau niake o 4 ke ki ka mea i makemakeia ai e loaa, .o ka'u ki i ike ai ; o ia no keia: Ma ka uoouoo o ko kanaka ke kumu uiake, o ia hoi ,aole loa oia i hoohana i na moa *c kouio ole mai ai ia mea lie make/ ina oia i hoohana, e ike ana 110 kakou, e hoPii'i' !l mai ana ka- make, he mea uuku wale uo ke imi aku, aol'e me •ke (lala amo ke gula,, aka-me ka noonoo oiaio, 1 he mea ola inau oe mai' kou haiiaa ana mai a ike oe i ka hopena o ua mea apau maluna o kou onehanau. Kolaila aia maluna o ka noonoo kou pono e ka l»hai, aifte kuu kokoj e mea mai ana paha oukou, heaha- ia mea lie noouoo? Eia «o ka liaina pokole, o ka noonoo' kuko i loaa » noonoo'- a kūko e inu rairi» aU; noonoō a kuko e liele au mo mau aikalle hulumanu, e Vamaa kiaha ai, i Ikeia mai au he kanaka kulan»; noonoo a kuko e kipu au iho no ka'n mea i liana kolohe

ai; uoonoō a kuko ua hilahila niaoli anj ka'u mea i haua ai, e poutf a\i c hoohaiike a lik'e uio ka poe c kali'aua, » loaa niai; noonoo a kuko, aole au c hi'le liou i ka pule, o uukuia īnai au i ka J lioopalaleha; noonoo a kuko, pehea la ! lioi ko'u mau hoaloha e nanali'ee mai , j nei ia'u; lioōnoo a kuko e hoopuuipuni j aku au i ke kauka, oiai he ma'i no, o . kela ano maka'u hele loa i kahi o ka ( pilikia. i I Xolaila ua ka noonoo i hapai a pe-1 1 pehi i ka manoo maikai, a*lilo i mēa e 4 j nawaliwaa ai, a lilo i kumu ma 'i, o ka , hopena, ua pāū ka manaolana ueAi e ola 'h'oi!i"jic' ai, no ka inea, ua komo mā ia ; I-n'ahi" o'lioō'palaleha, i ua mea maikai , 1 a ke Akua i waiho >ho ai nau e imi aku.! | E nana aku ina lahui e, oia o Pake ■ma', he ihea i ike maka ia, e lo'aa aku | | iana lie wahi hale kuponō ole maoli ke . nana aku, aka uU noho me kela lioopono anie ka mikiala; k'e ike aku oe, aia maloko o ka rumi hobkipa i kuole, e'kau mai ana na' kri akua, me ka a o ka ilioih6; a he Vu mao'i i ka' hoomaka'uka'u, o ka mea kupanalia, ua pilia maoli kela home me ke aloha pu'meliana. '■ \ " j E ike aku aū& oe i ka"lc«le e* noho_. mai ana he opiopīo" mam'oa'o kahi aliikaue, he oao pelapela no ke aku, e moe ana ilima o ka moena Pake maluna iho o ka papa i hana'punee ia, aka o kela noonoo e malama i «a mea' e po- | no ai keia kino, e ike ana oe i na wahi lau kapiki ame akaakai, ame kiihi kinanamoa ,ame puaa,' o ka mēa apil<i ke nana aku ,aole hele i ka pule, aole hāha mai*i nA meakokua i na halHa p'li* Akua, ak'a, ma ka nana aku, hookhhi 116 ; akua, o ka hana mau mekanoon'oo; a'l uo me ka noonoo; nana aku'kaua uukii ka make, nui ia lahui, auie ka ulakolako, a kuokoa no hoi ko lakou nolio ana, o hana ana i na mea' a ka Ma'kua Lani i" al, oiai ua hana aku oia i na mea i kupono i kona noonaō maikai, a e nana aku i ka la : hfti TCepāui, f» i:? aiio like uo ma ko lakou noho ana. ; (Aole i pan.)