Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 10, 11 March 1921 — E HOIHOIIA AKU ANA KA POHAKU I'A "MALEI" I MAKAPUU [ARTICLE]

E HOIHOIIA AKU ANA KA POHAKU I'A "MALEI" I MAKAPUU

Aole i poina i na kanaka Hawaii ±:.i moolelo e pili ana i keia akua pohaku wahine i kapaia o "Malei," he nkua pohaku i malama a i hoomanaia e na Hawaii lawai'a i kela au kikilo lon, o ka i'a nui a keia akua pphaku e hoopae mau mai ai ma na kapakai oia ka uhu, elike me ia i ikeia ma ka moolelo 0 Hiiaka: "Aia la o ka ukn kai o Maknpuu, He i'a ia na !Maloi na ka wahine o nnho ana i ka ulu a ka mnkkni. 1 Koolau ke ola i ka huaka'i malihini. Kanaenae a Hiiaka i ka poli o Pele, E Malei e, i halekipa ke aloha, e uwe mai!" Mahope o ka waiho ana o keia pohnku i'a ma kahi o Jos. K. Clark, o k<» alanui Moi hema, no kdfehi mau makahiki lehulehu mahope^o ka laweia ana mai Makapuu mai, kahi o keia pohaku i waihoia ai i kela au, mamua o 'ka hoea ana mai o na kumu mikanele ' Hawaii nei, ua hoihoi hou ia aku ia i ka Lae o Makapuu e Geo. A. Bea7.ley, ke kiai kukui o ka hale ipukukui o Makapnu, he haole kiai hoi o ia hale ipukukui no kekahi mau makahiki he 11 i hala, a o kaa aku ana malalo o ka Beazley malama ana keia pohaku i'a mamuli o ko Mr. Clarke haawi ana aku nana e malama, a no ka mea e "hoi aku ana oia no MauL Na Mr. Beazley ame kekahi kanaka Hawaii i hoihoi aku i ua pohaku i'a la i Makapuu. O kekahi pohaku kaulana loa mai kahiko mai oia ke Kuula, a ma ka m5o!elo mailoko mai no o ke kuula, ke akua i'a o Ilawaii, i oili mai ai keia pohakn. Ua nanaia aku o Kuula e na ka.naka Ilawaii o kela au kahiko loa he akua i'a e noho hoomalu ana maluna o na ano i'a apau o ke kai, a ma Hana, Ma-. ui, kona wahi o ka noho ana me kana wahine. Ile kino kauaka no ka kona, eia nao, ua loaa iaia kekahi mana kupaianaha e hoomalu ana maluna o na i 'a apau o ke kai, eliko me ka moolelo kahiko. Ua lioolilo o Kuula ika manawa holookoa o kona ola ana ma ka oiliana lawai'a. līa'hanaia eia kekahi lokoi'a a ua me na nno i'a like 010. I'a kukulu oia i kekalii halelau i ka la hookah'i, a paa no i ka ln hookahi. a nohoia no i ka la hookaki, a maloko o ia halelau i waihoia aku ni ka pohaku i'a ana i kapa aku ai ma kona inoa ponoi o "Kuula." Ma ka ole.'oia ma ka manawa ana i hoomakaukau ai i keia hale no ke akua ana i manaoio ai he mana kona malurife o na mea apau, oia ke kumu 0 kona kukulu ana i halelau i wahi nona o mohai aku ai i ua akua pohaku la a e h«nai aku hoi iaia me ka awa. Mahope iho ok6 kukuluia ana o ka halelau, ma ka moolelo, ua ku mai na ano i 'a like ole ma ma kapakai kokoke mai ,i kahi o keln, pohaku e waiho ana. Ua puka mai 'he keikl mailoko mai o Kuula a ua kapa iho i leona inoa o Aiai, a elike me ka mana i loaa ia Kuula, pela no ka mana i loaa i keia kelki i'a. Aiai, a mai ia Aiai aku i laha aku ai ka ike ame ka oihana lawai'a i na kanaka Ilawaii mamuli o ka Aiai a'o ana aku, a mahepe mai ua kukuluia e Aiai he mau halelau lehulehu ma Maui, Kahoolawe, Lanai, Kauai a ma Molokai, a ma ia mau "wahi apau i kukuluia aku ai ka halelau ua hoailona wale ia no ka me ka pohaku.

Mai Molokai mai o Aiai o ka holo ana mai a Oahu nei a pae ma ka Lao 0 "Malei." He akua pohaku wahino keia, a o ka uhu kai ka i'a nui o keia wahi, elike me ia i ikeia ae nei ma ka moolelo o Hiiakn. Ma ka ololoia mai ka manawa mai ka a Aiai i kukuu ai 1 kel.a Jcahua no ka pohaku i'a, mai ia manawa mai no ke ka 'i .o ka uhu mai Makapuu a hoea aku i ko Kaikuono o Hanauma. Oia anei?