Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 11, 18 March 1921 — Page 5

Page PDF (1.70 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

He Moolelo no ko

Helena Simoa Lanakila Ana

A I OLE

Ka Hoowalewaleia Ana o Halebatona

            "O keia mau lolelo a koʻu makuahine e noke mau mai ai i @@@ku iaʻu ua ku a uluhua maoli au, eia nae, e ike iho no @@@@@ no ka hewa. a ke manao nei au ua hanauia mai no @@@ au ma ia ano e hiki ole ai iaʻu ke hoololi ae, a eia @@ ka mea apiki aʻu i ike iho ai, ke noho pu au me Anate @@@ he oluolu maikai ko maua noho ana aohe on a nuku @@@ mai iaʻu. aohe no hoi oʻu hana aku i ka mea ana e @@@ mai ai."

            @a ka Helena noonoo iho, ina o Makoli he kaikamahine @@@iki ole o ka naau a e hoololi ae ana oia ia ano maikai @ ana, e lilo ana oia i kaikamahina maikai, a ia manawa @ noonoo iho la oia aole no hoi e nele ana ko Makoli @@ kaikamahine pakike i kona makuahine, me ka hilki ole @@@@ohe mai ke a'oia aku.

            Auwana hele wale aku la no laua ma kekahi mau wahi @@kekahi manawa, a i ka hala ana o ka hapalua hora a oi, @@@ hou mai la iluna o ka lanai o ka hale a noho iho la kekahi maluna o ka noho a o kekahi maluna o ka ahamaka. @@ ke kamailio ana maluna o na mea e pili ana i ko laua @@@ manawa e noho ana maloko o na kula a laua o ka hele makahiki i ko laua kameaia ana mai e Mrs. Simoa e hoi aku @@@.

            He papa aina nani maoli ia i hoomakaukauia! He mau @@@nahele uliuli ke waiho ana maluna o ka uhi pakaukau @@@@, a e muu ana no hoi na huaai like ole, na ohelo papa, ka huaapala, ka palaoa no hoi ame ka waiubata, ke pai ame ka meaono, ame ke ti hau. O, he mea puiwa no hoi ia la o koikoi i kona manawa i komo mai ai a ike i ka nani o ke makaukau aina i hoomakaukauia me ka maiau loa e Mrs. Simoa.

            He aina hauoli loa ia oiai lakou e hoopiha ana i ko lakou @@@ houpo me na meaono maikai i hoolakoia maluna o ka papa ahaaina ; ua poina ae la o Mrs. Simoa iaia iho he wahine kanaka makua, a ua like maoli ola me kekahi o na kaikamahine ia mau minuke, hookahi ka hehe pu ana o na aka, a ma na mea wale no e hoohauoliia ae ai ko lakou mau noonoo ka lakou mau olelo nui ia mau minuke.

            Mahope iho o ka pau ana o ka lakou ai ana, hoi nui ae la a @oko o ka rumi hookipa, a hoi aku la o Makoli ma kahi o ka piano a ia Helena hoi ka buke himeni, a hookahi ko Mrs. Simoa himeni pu ana aku me laua, a ua hala he hora a oi @@ lakou ma ia hoohauoli ana.

            I ka pua ana alaila i mai la o Makoli e hoi ana oia, nolaila ua houhou aku la o Helena me ka makuahine ia Makoli ahiki i ka pukapa o kona hale, a haalele aku la iaia no ka hoi ana no kona hale, a huli mai la no hoi o Helena ma hoi no ko laua hale, mahope o ka haawi ana i na aloha hope, a i mai la o Makoli e hooko mai ana oia i kana hoohiki ma o kona hele ana mai ma kekahi kakahiaka ae ma ka hora eiwa no ke a'o ana aku a Helena iaia i ke penakii.

            Ma kekahi kakahikaka nui ae loaa mai la ia Helena kana leka mua loa mai ia Robaka mai. Mia ke kulanakauhale mai o Livapulu ka hoounaia ana mai mahope koke iho o ka hoia ana aku o Robaka me ka Anakala on a ilaila, a maloko o ia leka ua hoakaka mai o Robaka i na mea apau ana o ka ike ana ma ke alahele moana, me ka lehulehu o kana poe i hui a i hookamaaina ai maluna o ka moku, o ka hapanui nae o na manao i kakauia e hoakaka wale ana no ia i ka me nui he aloha mailoko ae o kona puuwai a i ko Helena.

            O keia kekahi o na mea hou makamaka loa i loaa mai ia Helena mahope o kona kakali ana me ka hoomanawanui no ka loaa mai o kekahi leka mai kana aloha mai a ma kona helehelenam mahope iho o ka pau o kana heluhelu ana no elua a ekolu manawa, e naholo mau ae ana ka ula ohelohelo o ka hauoli, a ma ka hapa hope loa o ke kolu o kana heluhelu ana, oia ko Makoli manawa o ka hoea na mai i ko laua hale no ka lawe ana i kana haawina mua ma ia kakahiaka.

            Ina paha i ike mua aku o Helena i ko Makoli hele mai in a la ua loaa he manawa akea a lawa loa nona e huna ai i kana leka : iaia i ike aku ai i ko Makoli komo ana mai, a elike no hoi me kekahi poe ka makemake ole e ikeia kekahi mea huna, pela no me Helena ; ua waiho koke aku la oia i ka leka malalo o kekahi mau buke iloko o ka ume o ke pakaukau e muu ana kana mau kii i penaia, eia nae, ua manao oia ma ia huna ana aku ana e nalo ana ,aka ua ike e mai no nae o Makoli, nolaila ua noho ka manao iloko on a, in a no ko Helena kaawale aku ma kekahi wahi, e kii aku ana oia ia leka a heluhelu i na manao i kakauia maloko, no ke kumu ua loaa iaia ka hoohuoi make ahiahi mamua aku, oiai @ia e nana ana i na kii iloko o ka buke alabama.

            Me ka hoihoi wale no o Makoli o ia komo ana mai ma ia kakahiaka a haawi mai la i kona aloha ia Helena ame kona makuhine, elike me ka lele ana mai o na kukuna malamalama o ka la a komo iloko o ka hale, pela okoa iho la no ia komo ana mai a Makoli, a o kana mau huaolelo mua loa mahope iho o ka haawi ana i na huaolelo mua loa mahope iho o ka haawi ana i nahuaolelo aloha, oia no kona (Makoli) hoike ana mai i kona makemake nui e loaa iaia ka ike penakii, a ua piha loa oia i ka hauoli no kona hoomaka koke aku ia hana.

            He oiaio, ma kela la mua ana o ka hoomaka ana, ua hooiaio mai oia iaia iho he haumana akenui ia ike, a oiai he kaikamahine no hoi oia i a'oia a ua loaa iaia kekahi hoomaauaoia ana ma ka ike kahakii, ua holomua loa kona ike, a ua hoike aku no hoi o Helena he mea hauoli nui nona ke a'o ana aku iaia, a oiai hoi he hoihoi mau kana kamailio ana, ua lilo oia i mea makemake na ka lede Simoa oiai oia e komo mai ana a e oili aku ana iwaho no kekahi mau manawa lehulehu no ke kamailio pu ana me na kaikamahine ; ua piha hauoli loa ka lede aoo no ka loaa ana he hoa maikai no Helena e noho pu ai oiai laua e noho ana ma kela home kuahiwi, me kona hooohuoi ole ae e lilo ana o Makoli i nahesa e huli mai ana a nanahu ia laua.

            No ka hora a oi ka noho ana o na kaikamahine ma kahi o ka laua hana, a no ka pio ole o ko Makoli makemake e ike i ka manao o ka leka; noi ae la oia ia Helena i keaha wai, me ka olelo pu ana mai ua makewai oia, a o ke Helena eu koke ae la no hoi ia a hele aku la noloho o ka rumi kuke no ke kii ana aku i kiaha wai hau.

            Ia Helena no a nalo aku, o ko Makoli haalele koke iho la no ia i kana peni ame ka palaki, a hele aku la ma kahi o ka ume ana o ka ike ana mai i ka waiho ana aku o Helena i ka leka, a huna hou iho la mamua o ko Helena manawa o ka hoi hou ana mai.

            "Aha!" wahi ana iaia iho, i ka manawa i loaa mai ai ka leka iaia ; "pela no ko'u manao! Aleila, ke holo leka nei ka oia me kela kanaka opio helehelena u'i a'u o ka ike ana i kona kii maloko o ka' alabama, Robaka Egelakona. O, e haawi aku ana au i kekahi huina dala nui in a e hiki ana ia'u ke ike i ka manao maloko o keia leka!"

            Mai hoao paha oia e heluhelu i ka leka in a he loaa kekahi manawa lawa loa iaia aka no konolohe koke ana aku i ka halulu mai o na wawae o Helena, awiwi iho la oia i ka huna ana i ka leka ma kahi no ana o kalalau ana iho, a hoi awiwi ae la a noho ma kona wahi i noho ai mamua.

            Haawi mai la o Helena i ke kiaha wai iaia ana o ke kii ana, a ia manawa i haawi aku ai o Makoli i kana hoomaikai i ka i ana aku : "O, me ka mahalo nui ia oe no kou hookuhi mai no oe ia'u a na'u no ia e kii ponoi aku, i ole oe e hooluhi hou ia aku i kekahi manawa."

            "Heaha iho la ka hooluhi o ia? Pela ka paha auanei oe e hana mai ai ia'u in a no ko'u hele aku i kou hale? O ke kamaaina paha ka i ike i kahi o na mea apau e waiho ana maloko o ka hale, aole ka malihini ; he makemke pu no au i ka holoholo i kekahi manawa mahope o ka noho loihi ana iho no kekahi manawa maluna o ka noho, oia ka mea e pau ai ka opili ame ka maeele o na wawae, o ka holoholo mau," i pane aku ai o Helena, me ka akaaka pu ana aku.

            I ke kani ana o ka hora umi'kumamakahi o ko Makoli eu ae la no ia a i mai la e hoi ana oia, a mahope o ka haawi ana i na aloha ame na muki papalina ana, oili aku la o Makoli a haalele iho la ia Helena ame kona makuahine e noho kokoolua ,elike me ko laua maa i na la i hala aku, a ia Makoli i hala aku ai, ma he mea la ua nalo aku na kukuna olinolino o ka la mailoko aku o ka hale i ka Mrs. Simoa ame ka Helena noonoo iho, no ka mea, ua lilo o Makoli i mea hoohauoli mai ia laua iloko o ia mau hora elua ana o ka noho ana, a he mahalo wale no iloko o laua a elua no ka holomua o ka Makoli haawina o ke a'o ana aku iloko o ia manawa pokole loa.

            Aole laua i manao iki a i ole moeuhane mua, o ke kaikamahine me na maka uliuli a mohaha e hakilo loa mai ana oia no ka laua mau meahuna me ka iini nui e ahuwale ae ko laua mau moolelo ,aole no hoi laua i moeuhane iki o ka hoihoi o na kamailio ana a kela kaikamahine, ka maikai o kona helehelena, kona ano kamalii nohoi, e lilo ana la oia he nahesa e kiko mai ana i kekahi la me kona alelo waiawa i loko o ko laua mau puuwai, e lilo ai i mea hoehaeha mai ia laua mai ia mua aku.

            He mau la mamua aku ka hoi ana ae o Miss Ewaliko a noho me kona anate, Mrs. Saevana, he wahine kanemake waiwai, ahiki i ka holo ana aku o ka anate no Europa, a iloko o ia manawa ua lohe o Makoli i ka mahalo nui ia o Helena Simoa e na mea apau no ke kaikamahine u'i, ka oluolu, ka naauao ame na ano maikai e ae apau, e ka poe keia i hele pu me Helena ma Kekahi huakai makaikai elua la mamua aku ; nolaila, mai ia manawa mai ua noho ka manao lili iloko on a no ka mahalo ia o Helena, a mai ia manawa mai no hoi i hooholo ai oia i kona manao e hui me He-

            Nolaila, mai ia manawa mai ua hooikaika oia e loaa kee hiki ana e lilo o Helena i "maka no kana ihe" i kekahi la e hiki mai ana.

            hoi iaia i hoaloha no Helena, a oiai oia e pili mau mai ana kahi manawa e hoolaunaia mai ai oia ia Helena, a e hoolilo hoi iaia i hoaloha no Helena, a oiai oia e pil imau mai ana me ia, ia manawa like e hakilo loa ai oia mana ano apau i mea e maopopo ai iaia kona moolelo, a no ka mea, ua ike oia i ka lilo loa o Helena i mea punahele i na mea apau e noho ana ma kela wahi.

            O kekahi mea nana i hoala ae i kona manao uluku ma ka manawa no ia a Balani Helemuka i hoakaka mai ai iaia i kekahi mea e pili ana ia Robaka ; he hoakula o RobakaEgelakona nona, a ua holo aku nae o Roaka i Europa, a oiaika o Balani hemeluka e kamailio ana no Robaka, ua ike mai la oia i ka pii ana ae o ka ula ma na papalina o Helena, a ma ia ano i koho koke iho ai o Balani he ipo o Robka na Helena, a oia ka Balani mea o ka hoike ana mai i ua o Makoli aole o Robaka he ipo wale no na Helena, aka, me he mea la he kane hoopalau, a in a he mea oiaio ia, a laila, e hoao ana oia (Makoli) ma na ano apau e lilo mai ke keiki hanai a ke kanaka waiwai Halebakona, ka mea nona ka moello ana o ka lohe mau ana, i kane nana.

            Mamuli o keia lohe mua ana on a i noke mau mai ai oia i ka ninau ia Helena i kekahi la ae aua o ka hele hou ana mai i ko Helena ma hale.

MOKUNA XI-Ka Hoonoelo Ana.

            E Anate Eliza, owai kela ohana Simoa?" i ninau o ka Lede Mrs. Satevana, ma ka hale maluna, kahi a laua e hoohala ai i ka hapanui o ko laua manawa, i ko laua manawa e noho kokoolua ai.

            Nana ae la ka lede aoo iluna ia Makoli me ke kahaha no kana kikau a i ae la ;

            "Me ka mea oiaio loa, e Makoli aole hiki ia'u ke hoike aku ia oe. O ka'u mea wale no i lohe mai no Mrs. Simoa ame kana kaikamahine u'i kela hale e ku mai la mawaho ia'u ka hanohano o ka hoolaunaia ana aku me ia. No Hemawaena o ka poe opiopio, a ke hoike aku nei au ia oe i ka mea oiaio loa ke manao nei au he kaikamahine huapala i'o maoli no oia, aole oia wale no, aka, o kona naauao, ka oluolu ame ka paa rula pu kekahi, a ua kulike maoli no kona mau ano apau a'u o ka ike ana aku elike me ka lono i hoikaikamahine akahai a oluolu loa ka oia ma na kukai kamame ia. Ua lohe pu mai au he wahine u'i pu kona makuahine, he kulana lede oiaio ma kona nanaina a ma ke ano o kana mau hana, a he kulana moiwahine ka kona."

            "A he mea oiaio no ia," i pane aku ai o Makoli, "he kulana lede hanohano loa kona, ke ano o ka poe lede e ikeia aku ana mawaena o ka poe waiwai," wahi a Makoli o ka hooia ana ae.

            "Ua lohe pu mai au." wahi hou a ka anate, "he liilii loa kona manawa e huikau pu aku ai me kekahi poe ma na anaina hoohauoli, aka nae, ua lohe mai au i kona konoia ana mai e hele aku me kana kaikamahine ma kela ame keia wahi e malamaia ana o kekahi mau ana ina hoohauoli, aka nae, ua lohe mai au i kona konoia ana mai e hele aku me kana kaikamahine ma kela ame keia wahi e malamaia ana o kekahi mau anaina hoohauoli."

            "He nui no nae paha ka laua dala?" wahi a ka Makoli ninau.

            "Koe aku ia ; ma ko'u koho iho he mau wahi dala no paha aole nae hoi i ka nui loa elike me kekahi poe waiwai, aka nae, ua hoikeia mai ia'u ma kekahi manawa kokoke aku nei i hala, he halehana nui a nani ka kona aia maloko o Nu Ioka."

            "He halehana ko Mrs. Simoa!" i hooho ae ai o Miss Elawoka me ke kahaha. "He mea hookahaha maoli ka hoi kela i ko'u noonoo! Heaha kana hana?"

            "He wahine kela lole oia o na kaila like ole o na wahine, a he halehana nui kona aia maloko o ke kulanakauhale o Nu Ioka, elike me ia i hoikeia mai ia'u," wahi a ka anate o ka pane ana aku.

            "Kahuhu! He wahine kela lole!" wahi a Makoli, me ke ano hoowahawaha loa i ka lede ana o ka manaoio ana he wahine kulana waiwai loa la oia.

            Akaaka mai la ka Lede Satevana a nui ka leo, a ninau mai la :

            "Ua lilo anei keia hoike ana aku la a'u i kona kulana ame kana hana i mea hookahaha aku i kou noonoo, oiai ua hana aku paha oe iaia ma ke ano he wahine waiwai loa iloko o na la elua i hala aku?" a nee hou ae la o Mrs. Satevana i ka akaaka.

            "Ua hoopiha i'o ia mai la au me ke kahaha nui, no ka mea, aole au i manao he kauwa kela wahine na ka lehulehu," wahi a Makoli.

            "Nau ia mea e noonoo nou iho, aka, e makaala loa nae oe mai kamailio iki i kekahi mea e pili ana nona oiai oe e huikau pu ana me kekahi poe maloko o kekahi anaina," i papa aku ai o Mrs. Satevana, "a no keia kumu, me kou nana ole kau ia kulana haahaa loa i loaa iaia he kelalole, he hana hoi ana i lawlaw ai aole ma kahi ma-lu, aka, imua o ke akea ua nanaia mai no nae o Mrs. Simoa am ekana kaikamahine e ka poe ko'iko'i o Nu Ioka he mau mea hanohano a waiwai pu, aole ma Nu Ioka wale, aka maanei pu kekahi.

            "Ua lohe au i ka olelo o ka Lunakanawai Kenedala ame kona ohana no ka nui o ko lakou mahalo i kela mau mea ma na mea apau, ma ke ano o ko laua noho ana, ko laua kulana lede ma na ano apau, a ma ko laua nanaina ana mai hoi he mau mea hoopono."

            "E hoakaka mai ana oe i kekahi mea e pili ana ia Mrs Simoa, i maopopo aku hoi ia'u kona moolelo?" i noi mai ai o Makoli.

            "Ma ka moolelo i loaa iki ia'u he kuaniti maopopo ole oia, oia hoi, aohe i maopopo ia'u kona moolelo, no ka mea, aole loa au i lohe iki mai ka Lunakanawai Kenedala mai i kekahi mea e pili ana ia Mrs. Simoa, o ka'u mea wale no i koho iho me he mea la he wahine kanemake paha o Mrs, Simoa, a no kekahi mau makahiki lehulehu kona ola ana ma ia ano.

            Alaila hoomanao ae la o Makoli no ka Helena mea o ke kamailio ana mai iaia no kona kaumaha no ka loaa ole ana o ke kii o kona makuakane ia laua mamuli o kekahi ulia i loaa i ka makuahine a pau ai ke kii o ka makuakane o Helena i ka wawahiia oiai o Helena e bebe ana no ia manawa. nolaila hooholo iho la oia malia ua pololei ka kona anate o ke kamailio ana mai iaia he wahine kanemake i'o o Mrs. Simoa.

            "O ka'u i manao iho la, oiai alua ae nei hoi ou mau la o ka hele ana i ka hale o kela mau mea, aole no hoi paha e nele ana kou lohe mai i kekahi mau mea mai ia laua mai, a ke manao nei au ua oi aku ka ike i loaa mai ia oe e pili ana no ko laua noho ana, ko laua moolelo, a pela aku, mamua o ko'u. Ua mahalo nui ia hoi oe e na kanaka no ka nui o kou ike no kekahi poe e aku : nolaila, in a e oluolu ana oe e hoike mai ia'u i kau mea i manao ai no kela mau lede, no Mrs. Simoa no nae, oiai aohe o'u manawa i hui a i kamailio pu ai me ia, o oe hoi o kaua ka i hui a launa pu no na la elua ae nei i hala, e loaa ana ia'u kekahi ike e pili ana no laua."

            "O, elike no me kau mau mea o ka lohe ana mai no kona kulana lede, kona kulana naauao, kona u'i, a pela aku, pela okoa iho la oia i ka'u nana aku, a ua nui no hoi ko'u mahalo n oia mau ano maikai on a i kuu manawa mua loa i hui ai me ia ; he wahine oluolu loa oia, a ke ole au e kuhihewa he wahine oia me kekahi moolelo, a no ia moolelo nae on a he mea pono ia'u ke noii aku."

            "Pehea i loaa ai ia manao ia oe he mooleloko kela wahine?" i ninau mai ai ka anate.

            "A eia : Kona helehelena ano kaumaha ke nana aku i kela ame keia manawa, kakaikahi loa kona hoike mai i kona helehelena hoihoi ; ma kona mau maka, me he mea la aia mau iloko o kona noonoo kekahi mea ana i noonoo ino nui ai, me kona hoao mau e hoopoina i na mea i hanaia mai maluna on a i na manawa aku i hala.

            "He oiaio, ke noho mai la laua me ka hauoli, maemae ko laua wahi home, maemae na mea apau oloko o ka hale, maemae ko laua papaaina, a pela no hoi me ko laua mau aahu, a me na mea apau e hoopuni ana i ko laua wahi home, a kekahi mea no e mahalo iho ai in a no ka hele aku nei a ikemaka a e hoohalahala ole iho ai no hoi ka naau ma kekahi ano."

            "Ea, e Makoli, ua hoopiha loa mai la oe ia'u me ka hauoli mamuli o kau mau mea enoke mai la i ka haanui. Ke manao nei au in a e loaa ana he manawa kupono e hui aku ai au me Mrs, Simoa e hele aku ana au e ike iaia a hookamaaina me ia, a malia ma ia hookamaaina ana e loaa mai ai ia'u kona moolelo. Ke manao nei au e hele ai no ke a'o ana i ko haawina, a kipa aku ma ke ano he mau hoalauna e noho nei ma keia wahi me ka hoolauna mua ole ia, Pehea la ia i kou manao ?" i ninau ae ai ka lede aoo ia Makoli.

            "O, ke manao nei au, he manao maikai loa kena ou, a ke hauoli nui nei au ia manao ou e hele e hui me laua i kekahi la au e koho ai," wahi a Makoli.

            Ua komo mai la he kauwa ia manawa me ka lawe ana mai i kekahi pepa hoolauna mai kekahi malihini mai, a oiai, he mea maikai iaia (Mrs. Satevana ka iho ana aku i ka hale malalo no ka halawai ana me ka malihini, ua hoopau iho la ka laua kamailio ana no ia kumuhana ia manawa.

            Ua paa i'o no ko Mrs. Stevana manao e hele ae a e hui me Mrs. Simoa ma kekahi kakahiaka a Makoli e hele ai i ka hale o Helena ma, aka nae, oiai he wahine oia i kono mau ia mai e na hoaloha lehulehu e noho ana ma ia wahi, a he lehulehu no hoi na hoaloha e kipa mai ana i ko laua home, ua hoopaneenee mau oia i kona hele ana aku e hui me Mrs. Simoa a hala he mau pule me ka hooko ole i kana mea i manao ai.

            U ahoomau no o Makoli i ka hele ana ae i ka hale o Helena ma no ke a'o ana i kana haawina penakii, a mamuli o ia hoea mau ae on a ua lilo no hoi oia i mea makemake ia e na lede ;a ua lilo hoi oia i mea punahele ia Mrs. Simoa ame Helena, a ua lilo hoi oia i mea punahele ia Mrs. Simoa ame Helena, a ua komohia ke aloha iloko o na lede no ko lakou hookaawalia ma kekahi la e hiki mai ana, ka manawa a laua e haawi iho ai i ke aloha hope loa mamua o ko laua hoi aku no ke kulanakauhale o Nu Ioka.

            No ko Makoli lilo loa i mea punahele a na lede i manao kuhihewa iho ai he makemake maoli i''o no ko Makoli i ka lilo aku i hoaloha no laua, ua hoike mai la na lede i ko laua moolelo, ke ano o ko laua noho ana ma ia manawa a mamua aku, koe nae o ko Mrs. Simoa hoike okoa ana mai i ke kumu o kona kaawale ana mai kona home mai, a mai ke alo mai hoi o kana kane, a o ke kumu hoi i lilo ai oia i wahine kuewa i ke ala me ka waimaka--ua hunakele loa oia ia mea.

            Ma kekahi mau manawa a Makoli o ka hele ana ae i ka hale o Helena a ma kekahi la, no kona iini no e loaa iaia ka moolelo piha o Mrs. Simoa mai kona hanauia ana mai a hiki ia manawa--ko Mrs. Simoa wahi o ka hoonaauaoia ana, kona wahi o ka hanauia ana, ka inoa o kona mau makua, a pela aku, aka no ko Mrs. Simoa makemake ole e hoike mai i ua o Makoli i kona moolelo piha, ua ike mua mai la no hoi oia i ko Makoli manao, a oiai he wahine piha maalea a akamai no o Mrs. Simoa ua hoololi ae la oia i ka lakou mau mea e kamailio ai a hoolalau ae la ke kamailio ana ma na mea e ae, a i ka hope loa ua ku ae la o Mrs. Simoa a hele aku la no kona rumi moe, a hoomaka iho la kana hunahuna ana, me ka nalu nui iloko iho on a e makemake ana paha o Makoli e ohiuhiu aku i mea e hemo aku ai a loaa iaia kona moolelo, eia nae, ua ike mua oia ia hopena.

            Hookahi kumuhana a Helena i hamau loa ai oia no ka mea e pili ana mawaena on a ame Robaka Egelakona.

            Ma cela âme keia mokuahi e loaa mau mai ana kana leka mai ia Robaka mai, a e makaala mau ana no hoi o Makoli no iamau leka, me ka manao in a nei no ka loaa iaia o kekahi o ia mau leka, e heluheluia ana eia, a ia manawa oia e ikeiho ai i kekahi mea e pili ana mawaena o Robaka ame Helena ana no e noonoo mau ana ia manawa ua hoopalauia o Helena na Robaka.

            Ina no ko Makoli aa nei e huli i kekahi o na leka a Helena o ka loaa ana mai ia Robaka mai, e loaa ana no iaia, eia mae aole oia i hoao iki e hana ia mea. Maka mea oiaio, mamuli wale no o ke kii o ke kanaka opio ana o ka ike ana maloko o ka buke alabama ua haulehia maoli o Makoli i ke aloha i ke aheahe wale no, hakalia paha a ikemaka, he oi aku a ka pipili ,eia nae, aole oia i hoao iki e hoohaahaa iaia a e lilo ai oia i kaikamahine hana hewa, a e kapaia mai ai i ka aihue, i mea e hookoia ai kona makemake.

            Ua ike pu oie ma kekahi la i kekahi leka i hoounaia mai ia Helena, a pela no hoi kekahi leka i kakauia e Helena e hoouna aku ana ia Habati Alekona, a ua lilo pu keia leka i mea hoala ae i ka manao kahaha iloko on a me ka ninau iho : "Heaha lako Helena pili ia Habati Alekona, a pela hoi kela kanaka opio ia Helena?"

            Ma ka mea oiaio nae, he leka wale no ia i hoounaia aku ma e ano hoaloha aole ma ke ano he ipo, e haawi aku ana o Helena i kona mahalo ia Alekona no kekahi mau buke a Alekona o ka hoouna ana mai na Helena ,a he hana mau no hoi ia na ke kanaka opio o ka hoouna mai i mau buke na Helena, mai ko Helena ma manawa no o ka holo ana mai no ke laua home kuahiwi a hiki ia manawa.

            Nolaila, mamuli o ka pili mau o keia mau kaikamahine i na manawa apau, ma ka manawa o ka hana a ma na manawa paani, ua pipili loa ke aloha o kekahi i kekahi aneane e lilo i mea hiki ole ke hookaawaleia laua, a aohe manawa a kekahi o laua e hele ai i na anaina hookipa, na aina hoohauoli a ma na aha hulahula, me ka hele pu ole o kekahi, e ike mau ia mai ana laua e pili mau ana ma kela a ma keia wahi, a me ia ano laua o ka pili mau ana ahiki i ko laua la i hookaawaleia ai mamuli o ka pau ana o ko laua mau pule hoomaha a hoi hou aku la noloko o ke kulanakauhale o Nu Ioka no kahi o ka laua hana.

            He eha mau kii pena wai a Makoli o ka hana ana ahiki i ka pau ana me ka maikai, a ua loaa aku no hoi iaia ka mahalo kiekie a kana kumu no ia makaukau i loaa i ua o Makoli iloko o ia mau la a laua o ke ao ana, a ua hoohauoli pu ia aku no hoi ko Makoli noonoo no kaloaa ana iaia o ia ike ana i manao ole ai e loaa koke ana aia wale no a hoi hou aku i ke kula, ia manawa e a'oia mai ai, eia ka, eloaa koke ana no.

            "E lilo aku ana oe i kaikamahine akamai loa i ke penakii ma nei mua aku, e Makoli, in a e hoomau aku ana oe i ka hooikaika ana e loaa kena ike ia oe, ke loaa nai ia oe kekahi kumukula helu ekahi ma kena ike, a ke hauoli nui nei no hoi au i ka loaa ana o kekahi haumana aapo hikiwawe loa ia'u oia oe." i haawi aku ai o Helena i kana hoomaikai, he mau la keia mamua aku o ko laua opeope ana i ko laua mau wahi pono no ka hoomakaukau ana e hoi hou aku no Nu Ioka.

            "Maikai maoli oe i kou olelo m@@@@e kela," wahi a Makoli o ka pane aua mai me ka oluolu loa, a i hou maila: "E kuai aku ana au i mau laau no keia mau kii a kau aku maloko o ko'u rumi moe, i ka manawa e loaa ai ko'u home ponoi, ma ke ano he mau mea hoomanao na'u no keia kau wela a kakou o ka hoohala ana ma keia wahi.

            "Aole e hiki ana ia'u ke nana aku ia lakou me ka hoomanao ole ae i keia mau manawa maikai i loaa ia kaua maloko o keia home. E poina ana no anei oe ia'u e Helena, ke hoi hou aku oe i Nu Ioka a i kau wahi hoi o ka hana oiai au e kaawale ana ma kahi mamao loa ma kela aoao o ka moana?" a hooki iho la kana kamailio ana me ka imoimo ana mai o kona mau maka, me ka halo'ilo'i mai o na waimaka ma kona mau lihilihi.

            "O, a'ole loa, e Makoli! Ke manao nei au o oe ana paha o kaua ke poina ana ia'i, no kahi manawa pokole wale iho no paha kou hoomanao mai, a i kou manawa e huikau aku ai me na anaina haoli ma na aina e, a hele aku e makaikai ma na wahi kaulana like ole o ia mau aupuni, palaka loa ae kau hoomanao ana mai no'u a lilo aku la kau noonoo nui ana a on a mea nani like ole au e ike aku ana.

            "Eia hou, ia oe e huikau pu aku ai me na pohai a ka poe hanohano a kaulana o ia mau aupuni, e huki nui ia aku ana kou noonoo i na lede ame na keonimana opio, o ka pau ae la no ia o kau hoomanao ana no Helena nei," i pane aku ai o Helena, me ke apo ana mai ia Makoli a honi malie iho la ma kona lae.

            "Manao anei oe e lilo ana ia mau mea nani a'u e ike aku ana, na manawa hauoli no hoi e loaa ana ia'u, a pela me na lede ame na kanaka opio a'u e halawai aku ana ma na wahi a pau a'u e hele aku ana, i mau mea e umeia aku ai ko'u noonoo, a poina au ia oe, poina ka'u mau kukia ana e hui hou me oe i ka po ame ke ao, poina me ko'u aloha ia oe ?" i ninau mau ai o Makoli me ke ano ha'uha'u uwe ana iho.

            "Ke mantovana nei au aole ana paha, e Makoli," i pane aku ai o Helena me ka akaaka pu ana aku.

            "Manao anei oe e poina ana au i kou aloha mamuli o ka loii o na mea apau a'u e ike aku ana ma ia mau wahi? E ha'i aku au ia oe, aole e lilo ana ka nani o na mea apau a'u e ike aku ana i mea na'u e hoopoina ai ia oe ame na la kulolia hauole loa a kaua o ka hoohala ana ma keia home kuahiwi," i hooiaio mai ai o Makoli.

            "E Makoli, ua maopopo no ia oe ia mea, aole e lilo ana ka nani o na mea apa ue hoopuni mai ana in a he maemae, he oiaio a he hoopono ke ano o kekahi mea, a, in ao oe kekahi i like me ia mea, ke manaoio nei au i kau, aole i'o no oe e hoopoina ana, aka, he kanalua nui no nae ko'u e noho aku la a oka hiki ia oe ke hooko i kau olelo," wahi a Helena o ka pane ana aku.

            "P, o ke ao nei ma ke ano laula aole manao pela, in a aole au dala aaohe ou kulana waiwai a hanohano,aohe oe e ikeia mai ana ma kela ame keia wahi make ano e launaia mai ana oe e ka poe kiekie ; he oi aku kou pono e hoonalowale loa ia oe."

            "Aole paha pela ma na wahi apau a ma na manawa apau. Ua ike io no au i kekahi poe o ia ano aohe ike mai o ka poe kiekie i ka poe haahaa, aka aole i pau loa na kanaka ma ia ano, a aohe no he kupono iki o ka manao ana o kekahi poe e hana mai pela, no ka mea, aole paha lakou i ike i kou kulana makou wahi ponoi, a ke manao nei au e hiki mai ana ka manawa e lilo ole ai ke dala i mea ano nui e nanaia mai ai ke kulana o ke kanaka, aka, o ka mea pololei loa, e kaupaonaia ke ano o ke kane a o ka wahine paha ma kona mau ano maikai a hoopono, e lilo ai ke ola i mea waiwai nona a maluna hoi o keia ao," i pane ak uai o Helena.

            "Ea, e Helena dear, e mare aku no anei oe i kekahi kanaka waiwai no kona u'i, a i ole, no kou aloha paha iaia ?" i ninau mai ai o Makoli, me ka noho pono ana ae iluna, a nana pono mai la kona mau maka ia Helena.

            Pii ae la ka ula ma ko Helena mau papalina no nei ninau a Makoli, a minoaka iho la, a i aku la nae:

            "He oiaio, aole loa au e mare aku ana i kekahi kanaka waiwai, koe wale no a maopopo ia'u ua aloha oia ia'u me ka oiaio loa, a e lilo ana hoi oia i hoapili mau no'u i na la apauo keia ola ana, aole ma kekahi ano e ae ; me kuu nana ole aku i kona ilihune e ae ana a ue mare me ia ke ike aku nae au aia iloko on a na ano maikai apau e ola ai me ka oluolu ame ka hauoli."

            "Aohe oe i maopopo mai la i ko'u manao, e Helena ; e hoao ana oe e alo ; eia ko'u manaoio, e mare aku ana no anei oe i kekahi kanaka e paaua mau ana no kona ola o ka noho ana ma keia ao ma kekahi hanalima e hiki ole ana ke kukulu i home nani nou, haawi mai i mau mea nani nou, a no ia kanaka hoi no kou aloha aku iaia ua komo pu aku oe i ka hana e pono ai ko olua noho ana no ka hiki ole iaia ke hoolako mai i kauwa i mea nana e lawelawe mai i ka olua mau hana ma ka home. Hiki anei ia oe ke hoomanawanui i ka holoi mau, ke aiana ana, ke kuke mau ua olua, humuhumu ponoi no hoi oe i ko olua mau aahu, a malia o oe ponoi ana no ka wahine hii keiki, me ka loaa ole o kekahi wahine nana e lawelawe mai ia hana nou ? E hiki ana no anei ia oe ke mare aku ia ano kane me ia ike no ou ia mau haawe kaumaha nau ponoi e auamo ?"

(Aole i pau.)