Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 12, 25 March 1921 — Page 7

Page PDF (1.62 MB)

This text was transcribed by:  Chelsi Akina
This work is dedicated to:  Randy Furuike

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA,  HONOLULU, T. H., POALIMA, MARAKI 25, 1921.  7

 

He Moolelo no

LEOOLA DALE

aiole

Mai ke Kulana Nele a i ka Waiwai---Na

Aloha Elua i ka Ipo Hookahi.

            @e keu aku kela a ke keiki naaupo, aia oia a hoea aku @ makahiki ellike me ko’u nei, ia wa oia e ike iho ai, aole @ ke hana a kona hoaloha pilipaa loa, i mea nana e ho@a mai i kona noonoo, e ike ana oia i kona mihi me ka @a loa, no keia mea ana i hana ai.  Iaia e noho mai la @ kona keena, me ka noonoo nui no kona hoaloha, eia @ilipo kaika, ke kanaka hookahi ana i hoowahawaha @ ke hooikaika nei ma na ano apau, e lilo ku o leola @ nana, a i hoike aku au ia oe e kuu wahine ea, 2 ea mai ana i ka wa e lanakila ai o Pilipo maluna ona; @ ka mea ehaeha loa, o ia no ke poho wale o kona mau @lana no Leola a no kona hoaloha hoi.”

            He mau olelo pololei loa kela kela a ka makuika hao i kama@ku ai i kana wahine, no ka mea, pehea ka lulumi mai o @aloha ma na aoao apau o Leola, aia mau o Pilipo ma @ i na wa apau, me ka makaukau mau o ka peahi @ma lima, no ka peapeahi ana aku ia Leola, he hana @hei aku ana i ko Leola noonoo.

            @ ka hoia ana mai i ka maanawa no ka paina ahiahi, ua @no ma ko Pilipo Daika aoao ka hanohano, o ke kuikui@ ana aku me Leola noloko o ka rumi hookipa, a i ka @ana no o ka ai ana, a hoomaka hou na hana hulahula, @ Daika no ka hoa hulahula o Leola, ma ka hula mua @ mahope mai na kanaka opio e ae e hulahula mai ai @ ka haku wahine o ke Kakela Lome.

            @kela po, a Leiola e hulahula ana me kona mau paka@ like ole, he hookahi wale no manawa i haalele mai ai @ mahiehie i kona helehelena, a hekau mai la hoi ka haikea ma @ua mau papaplina, o ia no kona manawa e hulahula @ana me ka Haku Hake, he lukanela koa, no kekahi aina @kokoke aku ana i Lome.

            He kanaka ka Haku Hake e hoohakalia ole iho ana i kona @ ana i kekahi mau mea ano maikai ole, eia nae @ ona lawe mai i kekahi mau mea oiaio loa a malama @ wale no ke kamailio ana ma ke ano hoomakeaka, a paa@ paha.

            He hoaloha kahiko keia no ka Makuika Hao, a o ka hana makemake nui loa a keia kanaka, o ia no ka oihana ma@ ame ka hana hanai holoholona, a i ka loaa ana he manawa uuku no laua e hoomaha ai, mahope iho o ka pau ana @ ka hulahula, kamailio aku la oia ia Leola, i ka i ana aku:

            “Ua holo makaikai aku au no kao mau aina ma kela mau ke aku nei i hala, a he mea na’u e hauoli nei ka hoike ana @ ia oe, e hoea mai ana he la, e papaumi ia ae ai ka loaa o kou mau aina; me ka nui o ko’u mahalo me ka hoomaikai i ke ano o ka hoohana ana a Mr. Kinikele i kau mau aina.  He nui nae ka’u mea i lohe mai ai i ke kamailioia nona, pehea, ua nalowale aku anei oia ma ke ano pohihihi loa?”

            Ua hele ka helehelena o Leola a haikea pu, i kela manawa a ka Haku Hake e kamailio aku nei no Kikila, aka nae ke hoao mau la ua o Leola e uumi me ka hoomanawanui i kona mau ano pihoihoi, no ka mea ua like pu kela mau olelo apau me na poka e lele makawalu aku ana a ku ma kona puuwai, eia nae nana mai la oia i ua haku nei a pane mai la:

            “Malia paha he oiaio na mea apau i kamailiooia nana, aohe mea maopopo ia’u, koe wale no keia, ua hoopau aku au i ko Mr. Kinikele hana ana mai malalo o’u.  Ea, ke kani hou mai la ka pila!”

            “Ae, e hulahula hou kaua.”  i pane mai ai ka Haku Hake, @ ka lalau mai la no ia ia Leola, a hoomaka aku la e hulahula, me ka maopopo ole nae iaia, no ka lilo o kana mau olelo i kamailio aku ai e pili ana no Kikila, i mea hoehaehae ka manao o kona paka-na.

            O ka noonoo iloko o Leola, ma kela manawa a laua o ke ku hou ana aku e hulahula, oia no ka nui o na mea e kama@oia ana no kela nalowale honua ana o Kekila, eia nae, he hookahi ana mea i hoomaikai iho ai iloko ona, o ia no ka noho pouliuli ana i na mea apau, no kona kapaeia ana ae e Kikila ma ka paia, a lilo aku la i kekahi kaikamahine o ke kulana haahaa loa.

            Ua hoohauloiia aku nae ua o Leola i ka wa i pau ai ka hulahula ana, no ka mea ua hoea koke mai la o Pilipo no ke kii ana iaia, akahi no a pahola ae ka minoaka ma kona mau papalina, ka mea hoi nana i hookapalili aku i ka pana ana o ka Pilipo puuwai.

            “Ea, o keia hulahula aku, ka’u hulahula hope me oe e @ns Dale i keia po.” wahi a ua o Pilipo, iaia i haawi mai @ i kona lima ia Leola.

            “Ea, aole i hoea aku i ka hapalua o ka papakuhikuhi o na hulahula o keia po, o ka pau koke iho la no ka ia o kou hulahula ana.” wahi a Leola me kona piha i kekahaha.

            “He nui no hoi paha na hulahula i koe, aka nae, he ekolu wale no o’u manwa e hula pu ai me oe, ua paa na hulahula ae i kekahi poe okoa aku.”

            “Ke kaumaha loa nei au, no ka mea ua aneane au e kamailio okoa aku ia oe e loaa ia’u he manawa e hoomaha ai, me ka hulahula hou ole no kekahi manawa.  Aole no ko’u maluhiluhi, aka no ka nui o ka wela, ua hele au a ikiki maoli.”

            “Ua ike no au, ua nui maoki kou hulahula ana, e pono ai no e loaa he manawa nou e hoomaha ai, aka nae e oluolu mai oe e hula iki mai me a’u,  no kekahi manawa uuku wale no, alaila hookuu aku au ia oe e hoomaha.”

            “No kau noi hoi ea, ke ae aku nei au, “alaila ku ae la ua o Leola iluna, a hoomaka aku la e hulahula me Pilipo, a ewaena o ka laua hulahula ana, i hooki iho ai o Pilipo a lawe aku la ia Leola no kekahi wahi kaawale, a o ia ka Leola o ka pane ana ae:

            “E lawe ana oe ia’u ihea?”

            “E lawe aku ana au ia oe, no kahi e loaa ai he hoomaha anaia oe.  Aia he mau kii pepa nunui maloko o kela rumi ma-o, he wahi kupono loa keia no ka hoomaha ana, a he wahi no hoi i kaawale loa, mai ka nui mai o na kanaka.” wahi a Pilipo, me kona alakai ana aku ia Leola; no kekahi rumi nui, a ku ana laua mamua pono o kekahi mau kii nunui, he kii no kekahi halekula, a he kii no kekahi kulana kauhale.

            Ke nana la o Leola i kela mau kii, a ke ku la no hoi o Pilipo ma kona aoao, aia wale no ke lelele la kona oili, no ka mea ua aneane e hiki hou ole iho iaia ke huna aku i ka meahuna iloko o kona puuwai, pane ae la nae ua o Pilipo, ma ka i ana mai::

            “Pehea kou manao e Miss Dale, aole anei he keu keia o na kii maikai?”

            “Ae, he maikai no kekahi mau kii, a he hapa mai no hoi ka maikai o kekahi.”

            “Iua nae e hookukuia keia mau kii, me na kii e kau mai la maloko o ke Kakela Lome, aole i lihi launa aku ka maikai o keia mau kii, i na kii maliko o kau home.”

            “He mau kii maikai i’o no kela ma ke kakela, aka nae aole he maopopo ia’u o ko lakou mau moolelo, a ina paha no ka ike mai o kekahi o ko’u mau kupuna i ko’u ano e noho nei maloko o ke kakela, aole ana e nele ko lakou piha me ka huhu.” alaila noke okoa ae la ua o Leola i ka akaaka.

            Ma ko’u manao, oiai kela mau kupuna ou, e nana iho ana ia oe, mailuna mai o kahi i kau ai o ko lakou mau kii ma ka paia, he hookahi no a lakou mea e olelo mai ai, o ia keia:  “He nui no ka poe u’i a huapala iwaena o kakou, aka nae, aole i loaa aku ka u’i, ka nohea, ka huapala, o ka kakou pulapula.”

            Huli ino ae la o Leola nana ia Pilipo, no ka lohe ana mai i kela mau o lelo, a ike mai la oia e kukuli ana o Pilipo ilalo, a e paa aku ana hoi kekahi lima i ka lima o Leola, a hooomaka hou aku la ua kanaka nei e kamailio:

            “Auhea oe e Leola, aole e hiki hou iho ia’u ke noho malie, no ia kumu, i kono oloa ia mai ai au, e hoike ae i ka meahuna a ku upuuwai e malama nei, me ka hiipoi loa. Iloko o ko’u ola ana, o keia ka po mua loa a’u i ike maole iho ai no i ka hoopihaia mai o kuu puuwai ne ka hauoli, aka nae, ua kau aku maluna ou, ke ko’iko’i o ka hoomau ana aku ia hauoli, a hoohiolo ana paha.  Ehoolohe iki mai hoi oe e Leola ia’u, i hookahi minuke.”  oiai nae ua kuemi aku la o Leola ihope, ma ke ano puiwa, a ke kau pono mai la kana nana ana maluna o Pilipo, me ke kahaha.

            “Aole loa au e hookikina aku ana ia oe e Leola  ma kekahi no, aka e hana mai maluna o’u elike me kau i ike ae he pono.  Ua hiki ia oe ke hoolilo mai i ko’u ola ana iloko o ka hauoli, a i ole, e kipaku mai paha ia’u e kuewa hele aku i ke ala me ka waimaka, nou wale no ia kuleana apau; aka nae, e hoomanao i keia, aole he kanaka me ka nana ole i kona mau ano maikai, a mau ano ino paha, i oi aku kona aloha imua o’u.  E nana mai ma kuu mau maka, aole e loaa ia oe kekahi wahi hoailona i kahakahaia maluna olaila, e hikii ai ia oe ke ike mai he kolohe a he epa kekahi, o ka oiaio wale no me ka piha i ka maemae.”

            Eeke aku la o Leola me ka hoomamao iki aku laia mai ia Pilipo aku, aka nae, hoomau aku la no ua kanaka piha maalea nei, i ka lu ana i kana palu ma ke kamilio hou ana mai:

            “Malia paha he poe e ae kekahi mamua aku o’u, i hoike aku imua ou, ika nui o ko lakou aloha nou, ke olelo aku ne nae au ia oe, he aloha wale no kko lakou ma ka lehelehe he aloha hookamani, aole elike me ko’u aloha, mailoko lilo loa mai ia o kuu puuwai, ua  hiki no ia oe ke paa mai maanei nei, a ike no oe i ka pana kapalili.

            “Ua makaukau loa au e alana aku i ko’u mau mea apau ma ka honua nei nou e Leola, ina no ia e koiia mai ana au, e haawi aku i ko’u ola.  He mea oiaio, ma na la aku nei ihala, aia kekahi mau alalai mamua o ko’u alahele no ke ku-e ana mai i ka holomua o ka’u mau mea i iini ai no ka papahiia mai o ko’u mau manaolana apau me na haawina maemae loa mailuna mai; aka nae i keia po, no ka manawa mua loa iloko o ko’u ola ana, i pili kokoke loa mai ai oe ma kuu aoao, ka mea nana i ho-a ae i keahi o ke aloha iloko o kuu puuwai e hiki hou ole iho ai ia’u ke hoomanawanui, pela au e waiho okoa aku nei ia aloha imua ou e Leola.”

            Ma kela wahi o na olelo a Pilipo Daika o ke kamailio ana aku, hooki iho la oia, no ke kakali ana aku, e lohe i ka Leola pane, aia no ke poo o ua kaikamahine nei, ko kulou malie la ilalo, aohe nae he hoailona a Pilipo e ike aku la no ka lilo o kana mau olelo, i mea e hoopienanenaia aku ai o Leola, aka ke hoomaopopo aku la oia, m,e he mea la e hoea mai ana i ka wa a Leola e ae mai ai i kona manao, nolailai aea pono ae la kona poo iluna, a hoomaka hou aku la e kamailio:

            “O ke aloha a’u e waiho aku nei imua ou e Leola, aole ia he aloha no ke kanaka me na manao kolohe, aka he aloha ia i piha me ka maemae ame ka oiaio loa.  Owau hookahi wale no ka mea i ike i ko’u puuwai, a ina he mana kekahi i loaa ia’u, e wehe ae ai i ua puuwai la a hoikeike aku imua ou, e ike mai ana no oe me ka hoohewahewa ole, ua piha ia me ke koko aliali o kealoha oiaio.

            Ua aloha aku au ia oe e Leola me kuu puuwai apau, o ka’u e nonoi aku nei ia oe, e ae mai e lilo au i mea nana e kiai, a e pulama aku ia oe iloko o kou mau la apau o ke ola ana; e lilo au i mea nana e keai, a e pulama aku ia oe iloko o kou mau la apau o ke ola ana; e lilo au i mea nana e hoohauoli akku i kou mau la i koe o ke ola ana ma keia honua.  O keia ka’u leo pule, ka pule hoi i hiki ole i kekahi kauwa pepeiao mai ka hookipa ana aku i kela leo uwalo, alaila aole ke waiho aku imua o kekahi wahine maka honua nei, ia oe wale no e kuu Leola; a ina e papani mai ana oe i kou mau loa ia e hoopuka hou ia mai ko’u mau lehelehe aku.

            “I keia po, ke waiho aku nei au i kuu ola iloko o kou mau lima e Leola, ua hiki ia ope ke hava mai elike me kau i ike ai he pono; ina ua ike oe aole hewaiwai iloko o kuu ola ana, aole i’o e hiki ia’u ke hoohauoli aku ia oe, alaila e keehi iho i kuu ola me kou mau wawae, a e kipaku mai ia’u e kuewa hele aku i ke alanui me ka waimaka, me he mea la e nele i na hoaloha e hoopuni ana i kona mau aoao.”

            Hooki hou ihio la no o Pilipo i kana kamailio ana, no ke kakali aku no o ka lohe i ka Leola pane, aole no nae he wahi mea a onioni ae o ua kaikamahine nei, ke mau la no ke kulou o kona poo ilalo, eia nae, aia na olelo waimeli a Pilipo,  ke wawahi aku la i ka puuwai uahoa o ua kaikamahine nei, a ke ike aku la no hoi o Pilipo, e hoea mai ana i ka wa e weluwelu liilii ai, a e maliu mai ai ua o Leola, aole oia e pakele ana, i kana mau uwalo ana aku imua ona.

            “E hoomanao oe e Leola, aole au e koi aku ana ia oe e aloha mai ia’u:  aka e ae mai oe e hookipa aku i ko’u aloha, a e ae mai hoi, e hoolilo au i ke koena o ka’u mau la i koe o ke ola ana, i manawa na’u e hooikaika ai e loaa ia’u ke alohaia mai ia oe mai.  E manaoio mai ia’u e kuu Leola, ia’u e koi aku nei ia oe e lilo mai na’u, ua hookahuaia ia mamuli wale mai no o ka makee e pulama aku i kou ola ana, ahiki i ka hopena o ko kaua mau la ma ka honua nei.

            “Ea, mai noho mumule mai oe e Leola, aka e hoike mai i hookahi wahi hynaolelo o ka manaolana.  E ae mai ana anei oe e hookipa aku i kuu aloha, a e lilo au i mea nana e hoohauloli aku i kou ola ana?”

            Aea ae la kepoo o Leola iluna, me ka nana ana mai ia Pilipo, alila kulou hou iho la ilalo, a kamailio mai la:

            “Ina au e haawi aku ana i ka’u pane, e ae ana e hookipa mai ikou aloha, alaila heaha kau mea hou e koi mai ana mahope aku?” wahi a Leola, me he mea la, aole he maopopo iaia o kana mea e kamailio ana.

            “Ina oe e haawai mai ana i kou ae, alaila aohe a’u mea hou e koi aku ai no keia manawa,” wahi a Pilipo, me ka nui ana iho o kona hanu.  “Mahope o kou hookipa ana aku i kuu aloha, e noi aku no au ia oe e lilo mai i whaine mare na’u, aole paha no keia manawa, aka no ka manawa kupono no au i ike ai, ina no e knoia mai au e kakali aku no kekahi mau makahiki.  O kou haawi wale mai no ka hoi la i kou ae, ua hoolilo mai oe ia’u i kanaka hauoli hookahi ma ka honua nei.

            “O e Leola, he mea pono e loaa ia oe kekahi mea nana e kiai a e alakai ia oe i na la apau o kou ola ana.  O kau wahine u’i ka maemae o kau puuwai ame kou kullana hiehie, ua koi mai ia mau mea apau, i na kiai ame na hoopakele ana i kekahi mea, i loaa na manao makee e hiipoi nou.”

            “Heaha ka manao o keia mau mea au e kamailio mai nei?” wahi a Leola me ke komo ana aku o ka manao hoohuoi iloko ona. malia paha ua ikeia ka meahuna a kona puuwai, ua pololei no nae ia hoohuoi ana, no ka mea ua kaa aku ka leka a Kikila Kinikele malalo o ka malu o kela kanaka ino, a ua ike oia i na meahuna mawaena o Leola ame Kikila, ao ke kumu hoi o ka noke ana o ua kanaka nei i ka hooikaika ma na ano apau elilo aku o Leola i wahine nana.

            “He hookahi no manao nui o ka’u mau mea apau i kamailio aku nei ia oe, o ia no kuu waiho ana aku ia’u iho iloko o ka poho o kou mau lima:  a iloko o ia manawa hookahi ke uwalo hou aku nei au, e lawe aku oe i kuu aloha, me ka loaa ole he manawa ma keia hope aku au e mihi ai, no kau mea i hana mai ai i keia po, ina ua kulike ka pana ana a ko kaua mau puuwai pakahi.”

            I pane ma ko Leola aoao, hapai ae la oia i kona lima akau, a haawi mai la imua o Pilip, o ka hopu koke aku la no hoi ia o ua kanaka nei, me ka hoopili ana ae ma kona mau lehelehe: he hana naaupo loa nae kela ma ka aoao o Pilipo o ka pupuahulu ana aku, me kona ike koke ana iho hoi i kona hela, no ka mea ua aneane maoli no ua kanaka nei e kukuli iho imua o Leeola, aka hooikaika wale ae la no oia, ma ke ku ana iluna, a pane aku la:

            “O, e hoomanao e kuu moiwahine, i ka nui o ka hauole i loaa ia’u i keia po, no ka mea au i hana mai ai!  Ua lihi maoli no ka manawa o ko’u haulehia ana i ke aloha nou, akahi nae a piha ke keaha o kuu aloha, ua hoea mai i ka hookoia ana o kuu iini.”

            Aia no ke kihei ia Pilipo Daika kahi i paa ai, nolaila hoouhi ae la oia ma ka poohiwi o Leola, hopu hou aku la i ka lima o ka wahine ana i ake loa aku ai e lilo mai nana, me ka hoopili ana ae ma kona mau lehelehe, o kona oili aku la no ia iwaho, me ka haalele hookahi ana iho ia Leola.

            I kela noho hookahi ana iho hoi a Leola, hapai ae la oia i kona lima o kona poo. me he mea la akahi no a hoi pono mai kona noonoo maikai, ao ia kana o ka hooho ana ae:

            “Auwe, heaha la ka’u mea i hana aku ai i keia po?  Ua moeuhane ia anei au?  Ua haawi aku anei au i ka ae e lilo i wahine nana?  O e Kekela!  E Kikila!  Ua hoolilo mai oe ia’u i wahine hehena i keia po.”

            He manawa pokole wale no nae kela hele ana aku a Pilipo, hoi koke mai la no ua kanaka nei, a iaia i ike mai ai i ka haikea maoli o ka helehelna o Leola, ninau mai la:  “Ua loaa anei oe i ka ma’i e kuu moiwahine?” me ka hopu ana ae i ka lima o Leola. epaa ana ma ke poo.

            “Aole au i loaa i kekahi ma’i,” wahi a Leola me ke kamailio lohi ana mai.  He maluhiluhi wale no ka mea i loaa ia’u, pela ka’u koho.” alaila ku ae la oia iluna, me ka hopu ana mai no hoi i ka lima o Pilipo, o ko laua huli hoi aku la no ia noloko o ka rumi hulhula, me ka hoi pono ana mai nae o kela ano hoihoi ma ka helehelena o ua o Leola, e loaa ole aku ai ka manao hoohuoi i ka nui ae o na malihini, aia kaekahi mea maikai ole i halawai mai me ia ma kela nalowale ana aku o laua no kekahi manawa pokole.

            I ko laua nei komo ana aku nae noloko o ka rumi hulahula, he nui na manao kohokoho iloko o ka poe e nonoho mai ana, me ko lakou nalu wale ana iho no, ua noi aku o Pilipo ia Leola i wahine nana, a ua haawi mai kela kaikamahine i kona ae.

            Ma kela manawa nae a ka lehulehu maloko o ka rumi hulahula e kohokoho mai la no ke kulana o kela mau opio. o ka manawa hookahi no ia a Kikila Kinikele, e holo-ke la moloko o kona rumi, ma ka hokele ma Ladana, no ka piha nauki, no ka lohi loa o ka manawa a haalele aku ai ke kaaahi no Lome.

 

MOKUNA XXXIV.

 

            Aole he mea ano nui hou aku i ikeia ma kela po, koe wale no ka huli hoi ana aku o na malihini i konoia no ko lakou mau home pakahi, aka nae o Pilipo Daika hookahi iwaena o lakou ka mea i piha loa me ka hauoli, no ka holoponoana, o kana mau mea apu i hoolala ai, elike me ia a kaua e ka makamaka heluhelu i ike mua ae nei.

            Oiai hoi na malihini o ka hoea ana aku ma kela aha hulahula, i huli hoi aku ai no ko lakou mau home, ua haalele aku la ke kaaahi o kela aumoe ia Ladana, he kaaahi lohi keia o kkona holo ana, e lawe ana i na ohua ame na ukana, o ka nui nae o na ukana, maluna o kela kaaahi, o ia na kini waiu, e hoihoiia mai ana no na wahi kuaaina i hoounaia aku ai ka waiu no Ladana.

            Iwaena nae o na ohua apau maluna o kela kaaahi, o Kikila Kinikele ka mea i piha loa me na manao kuaki, i kau a mea o ka lohi, a e nana mau ana oia i kana uwaki, i kela ame keia hapaha hora, a ke hoea aku ke kaa ma kekahi hale hoolulu, no ka hoolele ana aku i kekahi mau ohua, ame na ukana, e hemo okoa aku ana oia iwaho, me ka ninau mau ana i ka poe hana oluna o ke kaaahi, i ka manawa e hoea aku ai o ke kaa, no ka hale hoolulu ma Lome.

            Ua hele no hoi a awakea loa, akahi no a hoea aku ua kaaahi nei no Lome, ia wa i hooho ae ai o Kikila, i ka pane ana ae:  “E  hoomaikaiia na lani, ua hoea mai la au i Lome nei.”  wahi ana me ka hoopuiwaia ana aku nae o kekahi wahine luahine e nanea ana i ka hiamoe, maluna o kona noho, i ka lohe ana mai i kela mau olelo a Kikila.

            He oiaio, aole he kaa ihoounaia aku no ka hoihoi ana mai iaia no kona hale ma ka aina hanai holoholona, nolaila pihi ae la ua o Kikila i kona kuka a paa, oiai e pa mai ana kekahi makani me ka ikaika, o kona lele aku la no ia mailuna mai o ke kaaahi, a iaia e hele ana iwaena o ke aluka o na kanaka, ike aku la oia i kekahi kanaka mahiai elemakule, me na makak hookokoe iaia, me kona ike ole aku nae, oiai ke mau la no oia i ka hele ana imua.

            Haalele aku la keia i ka hale hoolulu, a hoi pololei mai la ma ke alanui e moe ana no kahi o ka halawai ana mai me ia, kekahi no o no kanaka hana o ka aina hanai holoholona, o Gila kona inoa, e kau ana kela kanaka maluna o kona kaa, a iaia i ike aku ai ia Kikila i ka ho’i mai, haalele aku la i na kaula kaohi o kona lio, a nana mai la ia Kikila me ka piha kahaha.

            “O ke aloha kakahiaka no kou e Mr. Gila?” wahi a Kikila me ka piha hoihoi.

            “Auwe, ua huli hoi mai nei ka oia!” i pane mai ai o Mr. Gila, me he mea la, aole oia i lohe mai i ko Kikila aloha ana aku iaia.

            Ku malie iho la o Kikila i kahi hookahi, me ka nana ana aku hoi maluna o Mr.Gila me ke kahaha, a e hoomaka aku ana oia e ninau i ke kumu o ka mama kee ana mai o kela kanaka iaia. o ka wa no ia i hili aku ai o Mr. Gila i kona lio a holo aku ia kona kaa, oiai aole ona makemke e hooniele aku o Kikila iaia, e hoopau wale ia ai kona manawa e ka lunanui o ka aina hanai holoholona.

            Me ka nana ole aku no nae o kikila i kela kanaka, e holo la maluna o kona kaa, hoomau mai la no oia i ka hoi ana ahiki i ke alanui e moeke’a ana, holo kekahi mana no ke Kakela Lome, a holo kekahi no ka aina hani holoholona, kipa ae la oia maka mana alanui e moe ana no ka aina holohololona.

            O ka hale mua loa o ka loaa ana aku iaia, he hale no kekahi kahunapule opiopio, he kanaka oluolu, a i lilo no hoi he hoaloha maikai no ua o Kikila, i ka ike ana mai o ua kahunapule nei ia Kikila, kunou wale mai la no kona poo i ka wa a Kikila i aloha aku ai iaia, aole hoei elike me kona maa mamua aku, e hele mau mai ana oia e lululima me ia nei, i kela la nae, kaha aku la oia hele me ke ku ole mai e kamailio pu me Kikila.

            “Ua hehenaia anei na mea apau i maliu ole mai ai lakou ia’u?” wahi a ua o Kikila i hooho ae ai iaia e ku ana nana, i ka hele o ke kahunapule, me he mea la, ua hele kela kanaka a hoowahawaha loa iaia nei.

            Ua hele maoli mai la ua o Kikila a hoonaukiuki no kona nanaia aku me he kanaka malihini la, oiai mae o ka poe apau i halawai mai ai me ia. he poe wale no i kamaaina, a i maa no hoi i ke kamailio pu me ia nei, o ka lakou nae i hana mai ai i kela manawa. o ia no ka nanakee mai me ka piha i ka hoowhawaha a hookae paha iaia. me he mea la, ua loaa i ka ma’i hookaawale.

            I ka hoea ana aku o ua o Kikila mamua o ka puka-pa o kona hale, ua oi loa mai la kona hoomaukiuki, nolaila i kona wehe ana aku i ka puka-pa, aole ia me ka malie, aka me ke iakika, a ina aole ka paa maoli o na ami i hanaia ai, o kela puka-pa, ina ua hina okoa ilalo, i kau a mea o ka iaika o ka hooku’i ana aku i ka paia o ka hale.

            No kela hooku’i ana aku o ka puka-pa me ka ikaika i ka hale, ua lohe mai la o Mrs. Tibeta, oiai oia maloko o ka halekuke, a holo mai la a ku mamua o ka puka o ka hale, iaia nae i ike  mai ai ia Kikila, haule iho la oia maluna o kekahi noho. me ka noke ana i ka uwe, me ka oni ana hoi o kona kino i o a ianei.

            I ke kau ana aku o Kikila noluna o ka lanai o ka hale, nana aku lo oia i ka uwe mai o Mrs. Tibeta, kela wahine i like maoli me he makuahine la nono, a o ia kana o ka ninau ana aku:

            “Ea, heaha keia mau waimaka e hookahe mai nei?” wahi a Kikila me ka leo kuoo, e hoike aku ana i kona piha me ka huhu.

            “Auwe no hoi oe e Mr. Kikila, peahea la oe i nana ai i keia mea?” i pane mai ai o Mrs. Tibeta me ka noke no i ka uwe haalo’ulo’u.

            “Heaha ih oauanei ke ano nui, o ko’u hoi hou ana mai la, he mea mau no ia i no kanaka apau, o ka hele ana no kekahi wahi, a hoi mai?  Heaha ke kumu o ko oukou nanankee ana mai ia’u, me he mea la he mea au i make, a ola hou mai?  Ea, heaha ka manao o ka oukou mau mea e hana mai nei ia’u?”

            “O, e Kikila, pehea la oe e hoolalu wale mai nei no i ka ninau ana ia’u?” i mau mai ai no o Mrs. Tibeta i ke kamailio ana, me kela mau no i ka uwe.

            Ua hoopiha maoli ia mai o Kikila, me ka hoonauikiuki, no ka hoakaka pono ole aku o Mrs. Tibeta iaia, i ke kumu o ka nanakee ana o na kanaka iaia, a o ia kana o ka pane hou ana mai, me ka leo kuoo:

            “Ea, ke makemake nei au e hoopau koke oe i kou uwe ana e Mrs. Tibeta, a e hoike mai ika mea oiaio!” wahi a ua o Kikila, me ka wehe ana ae kona kuka koloka, a kiola aku la iluna o ka noho, ke ano o ka hana a ka mea i piha me ka hoonaukiuki.  “Ea, heaha ke kumu nui o ke ano e ana o ko oukou noonoo, he mea anei kekahi i loaa i ka ma’i?”

            Ua hooi loa ia aku la ka uwe ana a Ms. Tibeta, mamuli o kona hoomanao ana mai no Leola, a o ia ka ua wahine nei i kamailio mai ai:

            “Aia oia iloko o ke kulana ma’i e waiho mai nei, pehea auanei e nele ole ai konama’i mamuli o kau hana, o ia kou holo mahuka ana, oiai ua ike no oe, aia kona noonoo nui loa maluna ou.” wahi ana me ka piha hoonaukiuki.

            “Alaila e olelo mai ana anei oe ua ma’i loa o Leola?” wahi a Kikila me ka lalau koke ana aku i kona kuka.

            “Ae, he ma’i kupilikii kona e waiho mai nei, o ka’u nonoi ia oe, mai hoao oe e Kikila e hele aku e ike iaia, no ka mea ke kanalua loa nei au no kou aiea mai e komo aku iloko o ke kakela.”

            Waiho hou aku la l Kikila k kona kuku, me ka hele ana mai a paa aku la kekahi lima maluna o ka poohiwi o Mrs. Tibeta, a i aku la:

            “Ua aneane loa oe e hoolilo mai ia’u i kanaka pupule. mamuli o kou hoike koke ole mai i ka mea oiaio!  Aole anei e hiki ia oe ke kamailio maolli mai i ka mea i hanaia?”

            “Ua oi aku kou ike e Mr. Kinikele no ka mea i hanaia mamua o’u.  Pehea la oe i haalele iho ai i kuu haku wahine mahope nei, e hoehaehaia ai kona noonoo.  Ua ike no oe aia ka noonoo nui ana o Leola maluna ou, o kou haalele iho ai i kuu haku wahine mahope nei, e hoehaehaia ai kona noonoo.  Ua ike no oe aia ka noonoo nui ana o Leola maluna ou, o kou haalele iho la no nae ia iaia, a holo aku la me kela kaikamahine lapuwale.”

            “Heaha kau mea i kamailio mai la, no ka’u mea i hava ai?  Owai kela kaikamahine a’u o ka hele pu ana aku me ia?  E wiki ma ka pane ana mai i kela mau ninau, ua aneane loa au e piha me na manao hehena.”

            “o, mai huhu mai oe ia’u e Mr. Kinikele.” me ka hoomau ana aku no o Mrs. Tibeta i ka uwe ana.  “Ua ku aku au a paio no kou pono ahiki i ka manawa hope loa, hiki hou ole aku la ia’u ke hava nou, no ka mea ua hoea okoa mai la ka leka a kela kaikamahine; ua ike o Leola i kela leka, a ua ike hoi na mea apau; nolaila he oi loa ae ka pono, ina aole oe i huli hoi hou mai nei, a o ka’u e a’o aku nei ia oe, o ia no kou hoi ana aku, a noho pu me kela kaikamahine, me kahoikeike hou ole aku i kou helehelena imua o kuu haku.”

            “Me wai au e hoi aku ai e noho pu?”

            “Ua ike no oe, me Pole Madena, ko hoa o ka holo mahuka pu ana no Ladana.” i hoike okoa mai ai o Mrs. Tibeta i ka mea oiaio.

            I ka lohe pono ana o Kekila i kela mau olelo, lalau aku la kona mau lima a elua ma na poohiwi o Mrs. Tibeta, me ka hooluiluli ana aku iaia, a i aku la:

            “Ea, heaha ka manao o kena mau olelo au i kamailio mai nei ia’u?  Heaha ka’u mea i ike no Pole Madena e keia wahine pupule?”

            “O oe hookahi wale no e Mr. Kinikele ka i ike i kona wahi i noho ai.” i pane mai ai o Mrs. tibeta me ka leo okalakala.  “He keu no hoi o ke kaikamahine ea au o ka hoomahuka ana a holo aku no Ladana e nohoai?”

            “Ua holo mahuka anei au me Pole Madena?” wahi a Kikila me ka hele o kona mau papaplina a pii ka ula, i kau a mea o ka piha me ka huhu, no kona kapaia ana aku i ke kanaka lapuwale o ka holo mahuka ana me Pole, ka mea nae ana i ike ole ai.  “Ma ka inoa o na lani, ua hehena’a paha oe e Mrs. Tibeta!  aole loa au i ike ia Pole Madena malia paha aia no oia ma kona hale kahi i noho ai?”

            “Aole oia ma kona hale i keia manawa, aka aia oia ma kau wahi o ka hoomahuka ana aku iaia.”

            “Akahi a maopipi ia’u, ke kumu o ko oukou ano e ia’u; alaila ua pahola aku anei ka lohe no ko’u holo mahuka ana me Pole Madena?” me kaluliluli ana iho o ke poo o Kikila. “Pehea la oe e Mrs. Tibeta i manao ai, he kanaka au e ae ana e hooko i kekahi hana lapuwale o kela ano, me kou hookau ole aku i na ahewa ana maluna o kekahi mea okoa ae mawaho o’u?”

            “Pehea auanei e hiki ai ia’u ke alo ae, oiai i kukuluia mai ana na mea oiaio apau imua o ko’u alo, no kou pili i ka hewa!  Aole anei o Pole Madena pu kekahi i kau maluna o ke kaaahi hookahi, au o ka holo ana aku no Ladana?”

            “Aole oia i kau pu me a’u maluna o kekaaahi hookahi,” i pane aku ai o Kikila me ka leo pikanana, eia nae ala koke mai la kana mau hoomanao ana no kona ike ana i kekahi wahine opio, i paa me ka uhimaka maoanoa, o ke kau ana ae iluna o ke kaaahi, ma ka manawa hookahi ana i kau aku ai, ana no hoi i ike hou aku ai i ua wahine la e huikau pu ana me na kanaka, i ka wa i ku aku ai o ke kaaahi ma ka hale hoolulu ma Ladana.

            “Aia hoi paha la, ke maopupu mai la ia oe, ua ike na mea apau e noho nei ma keia wahi, no kau mea i hava ai.” me ke kuhikuhi ana mai o ka lima o ka lima o Mrs. Tibeta ia Kikila, e hookau mai ana i na ahewa ana maluna ona.

            “E hoomau aku i ka hoike ana mai ia’u i na mea apau.” wahi a Kikila me ke auhee ana aku o na manao huhu mai iaia aku.  “Ua olelo mai nei oe, ua kau pu mai oia me a’u maluna o ke kaaahi hookahi, heaha hou aku kekahi?”

(Aole i pau.)