Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 12, 25 March 1921 — He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio. [ARTICLE]

He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio.

"Kia «.*■ īIoWm o kekahi ana kahi i nolio :ii. hc wahi. aole »<■ T?-au j«ui:a me na pilina huna, e hoaa ai oe i kou wahi e ;n iwaho. He fjookahi wale 110 puka#o keia wahi, ho i i'uka ī lianaia me ka oka. e ki mau ia ana kela j i k. t wa <• k<*nio mai ai o kekahi inea iloko nei, a e ii -n».» aku ai )>nha "L :j ]<ria keia walii ia'u ma ke ano ulia wale no, ua kukuh:ia mai e a'u kekahi hale e paku'i mai ana nialalo mai o ana. ma ke an<» malaila e ho.ahu ai i na ukana. a e •. a-I-., i ka waina. a ua hajja au i keia wahi, a kupono ."i n-» ka nolio ana. elike no me kau e ike mai la. Ai& t«» ue mau o ke ea e komo mai ai iloko nei, ua'. hihiia iJi.. ~!ona keia ana iwe na. laauhihi f a ina no he poe kekahi e mai ana ma keia wahi, aole lakou e mAnao ana he r«»lioia keia wahi e ke kanaka, nolaila he puiihonua kupono u;a* ;i k< in u«» ka niea mahuka elike oe e \.. ka ole aku nae o Haliiaka, a i olē hoikeike aku i k< kahi nno no kona lohe i kela mau hoakaka a Aken. -i ; t wa i kaha aku ai ua wahine nei me ka inanao e majī«*k«» aku «» kehmuni. huli hou mai la- nae oia iliope .t :nai 1* : l*.< tti-"»«m»<#|k» no anei ia f»e e Haliaka. e hoea mai ana o T :*'likina 110 keia wahi i ka hahai holoholona, ma kjki;!a <> ka makahiki?" "Akah*. th» a maopoj>o ia'u. ke kumu nui o kou hoopaapio' in'u maloko nei o keia ana. no kou makeinake e huna. mai ia Robaka Pilikina mai» no ko hopohopo o loaa rt jar.ei au iaia ma Galani Loka, pela anei ka mea oiaio. e. \kci»cki " Ke liaawi aku nei au i ko'u mahalo nui ia oe e Miss W anawoka. «o ka pololei loa o kau koho ana mai La i ke kumu oiaio k»a, o ko'u makemake ana e lilo mai oe he pio j wahi a Akeueki. me ka noke okoa ana ae i ka akaaka ka 'e-» nui. ! "t"a maovK>po thua ia'u, e hoea mai ana o'Robaka Pilikina-i 'W.a.ii I.oka i kekah imanawa, a i kona wa e ike hou ma! ai ia <»e, aole ana e neje kona koi paakiki mai e huli: i >i Hke .»!un no kona home. ine kona nana ole mai i kou | ī -.lc pnakiki aku e hele oe i ka loa ame ka laula o ka aina. 1 7 • i;a nr.i ann i wahi nou e pono ai. Ua lawa ko'u hoopau . n -'aw- wale ana me oe. a e noho oe nia kou keena paahao: ' .. ke pale ae la no ia o Akeneki i ka pale e uhi ' o ka puka. o ka oili aku la no ia iw.aho. a koe hoo-| }j* il».. la o Haliaka. iloko o na'manap kahaha, no konal 'w h..r. ana malalo o ka mana o kela wahine 1110. t | l'i hiH.piha loa ia aku o Haliaka me nU'manao pihoihoi; wa i aku ai o ka ike iaia. aia o Robaka Pilikina :n 1 ;.eb aina. aka nae i ka hala ana o kekalii manawa ma- :<-■*«• mai. akahi no a hoi pono mai koua 11001106 maikai. a - k.-, h «.ho ana ae. e kamailio ana hoi Iho no: Tu oi loa ae ka pono o ko'u noho ana ma Jceia wahi,, i-.AHiua o ka noho ana aku iie pio n,i Uilama Wāila. Ke r . t au. aole 110 e hoopilikia wale mai ana keia wa-i 1 ' ; :v ia'u elike nie ka'u i hoohuoi ai no Kimo Waiia, e hali' mau mai aha kela kanaka ino ia'u i na manawa apail. r,. .-.-iila ua hoomama losl ia mai ko'u noonoo. i ka hoomao- :■ ;k. ana iho. aole he hopohopo ana i koe, 110 kana.mau; hoohalua maluna o*u. "llr me.a oiaio. ua makemake nui loa keia wahine e hoo- j ;v-»a|«o ia'o nia keia wahi. i ole au e loaa mai ia Rofoaka, me | "•■..n m.m3o paha e }>ahple Ik>« aku i ka noonoo o Robaka.. Jiiki i ka punihei ana mai iaia; aka nae aole loa oia i ike j - k- R«»l»*ka ano, he kanaka (>ia e hoi hope ole ai ma kana mau mea ai»au i ike ai he pololei. Aole o'u kanalua 110 ka| \taa j»ono ana aku o ka'u leka ia Robaka. a iia maopopo iaia! V ano o na hana a Akeneki Hazela fi la malumi o'u. Ma 'ia paha ina e hoike aku ana au ia Akqneki. ua oi aku ko'u nnkemake loa e kaawale mai ia Robaka mai .elike 110 hoi iw ka na wahine nei i iini loa ai e hookaawale ia maua. mslii e h.#».*kou inai ana n.j oia ia'u e hele mai keia wahi akti. "Ina nei ik» ka hoea o Robaka no Galani l.oka, a loaa kuu maknahine iaia malaila, aole o'u kanalua iki, no ke kokua ikii o Mrs. Alapi. ma ka uwalo ana imua ona, e hoopakele ;:«• t kuu mania, mai ka noho pio an.a ma kela hale. No'u a»..lc a'u mea e hoohalahala ai no ko'u noho ana ma . •' i wahī. oiai ua iako au i nn mea apau." Kc kamailio wale nei 110 nae o Haliaka iaia iho. nie ka •*.:>. »]*op<» ole i na mea e hanaia mai la no'kona makuahine. ■ ka mea oiaio. ma ke ao ana ae ma kekahi la mai. ua laweia aku la o Mrs. Waila mai Oalani Loka aku, no kekhi « nhi kaawale loa. me ukali pu ana aku o Uilama Waila. keiki ame Mrs. Alani. ma kela huaka'i. a i ka uhi ana !<v*i o ka malu |>o. ua mehameha maoli kela home, aole he i .M.kahi kino ofa maloko olaila. t"a kau ka weli ia Uilama Waila. i kona lohe ana. aia o K-.t»aka ttjc kona mau hoaloha ma ke kuahiwi. ma ka hana hahai iKiloliolona me ka lawai'a. a i wahi e loaa ole mai ai v a. ame kana mau hana ku i ka lokoino nialuna o ka mak nahīne ame kana kaikamahine, pela oia i awiwi loa ai e h,<»nec k«4cc aku * kana wahine no kekahi wahi, i maop(Jpo «.'r va kaua e ka makamaka heluhelu i keia manawa. 1 ka manawa hoi a Uilama Waila i hoike inai ai ia Mrs. \!ari. «a K»lo mahuka o Haliaka*, aole ona manaoio iki i »lci o kela lioike. aka nae, hoikeike aku la oia no kona innaoio. ua mahuka maOli no o Haliaka, aia nae iloko olia, ka manao paa. aole loa he kumu 0 ke kaawale ana aku o HaHaka mai kela home mai, aka mamuli n6 ia 0 na hana 3 kela kanaka. I ka manawa hoi 0 ua kanaka nei i hoakaka aku ai i kona manao. o ia ka lawe ana aku i kana wahine no ka ;,kau. a o ua o Mts. Alani ke hele pu me laua, ua lilo ia i mea hooha&oli aku i ko Mrs. Alani. manao, no ka mea o ka i ; ni kahiko ia iloko o kela wahine. no ko lakou hai i wahi <.koa e noho ai. malia o hiki iaia ke huli i na alahele e pak'ele ai k«sa wahine mai ia Mr. Waila aku. Nolaila be hookahi la mahope mai o kela nalowale ana . Haliaka mai eialani Loka aku* aia o Uilama Waila ame Vona ohana maloko o kekahi hale uuku, o ekolu rumi wak po. kahi 1* noho ai, ma kekahi wahi noho ole ia e na kanakv Hoonoho aku la o Uilama Waila i kana wahine me Mrs. \Hni malalo hoi o ke kiai ana. a Kimo Waila, haalelē iho <a ua kanaka nei. ma kana huaka'i Ho ke kulanakauhale. ] leela īke ana o Mrs. Alani. he hookahi wale no mea nana r kiai iaia ame kana ma'i. hooholo iho la oia i kona manao »- !>ooko koke aku i ka hana ana i hoolala ai no kekahi maloihi. nolaila ma kekahi ahiahi., hookomo iho la oia he laau fto«Shiamoc maloko o na meaai- a Kimo Waila, a i ko lakou *a i hōi ai e hiamoe ma kela po, ua mahuka aku la o Mrs. Alani me Mrs. Waila no kekahi wahi i maopope . .le .1 i ka puoho a«ia ae lioi. o Kimo Waila, ma na hora < ka ia, o kekahi ia wale no kana i ike ihe

tnal<>ko o kela hale,. ua lele aku kana inau manu, 'niai ko laua punana aku, me kona ike ole. MOKUNA XL. .Ma kekahi kakahiaka. mahope iho o ka'nuho ana o Haliaka ma kona lialepaahao 110 na la eiwa, ua halele iho la o Akeneki, me ke kaikamahine llikini me Walala ame kona kaikunane. ma kekahi huakai 110 ke taona, no ke kuai ana i mau meaai na lakou, a koe wale aku la no ū ao Haliaka ame ka makuaka/ie o ke kaikamahine llikini aine ka wahine kuke. t j, : 0 lekahi kel.a o na la maikai maoli iloko o ka mahina o Sepatemaba, eia nae he keu aku ka liahana o ka wela e ka la. Aole kekahi la kalae maikai i ikeia elikeme kela la ke nana aku no hoi i ke ao, he keu aku a ka nani, e hialaa'' ai na kanaka kahakii, i ka hoohala ana i kekahi manawa ma ke kaha ana i na waihooluu o ke ao e kau mai ana # ilunr.. o ka lewa lani. , ; ~ j ; Oiai nae o Akeiieki ame kona mau hoahele e holo 1? malnna o ko lakou kaa, ke l.ulilul.i la ke poo o ke kanaka Ilikini. me ka noke ana 110 hoi i ka namunamu, a oiai ua kam.aaina o Walala i keano o kona kaikunane. maopopo ko ke aku la no iaia ke kumu o kela namuftatnu, mamuli no ia o ka loaa ana aku o ka ike i ka īlikhi.i. e h'aule mai ana kekahi kuaua ko'iko'i loa, a e pa mai ana hoi ka makan; nie ka ikaika, mamua o ka napoo ana o ka la. Ke hookuku ae nae i kela la nani. maoli; me ka helehelena u'i o Akeneki, ua ku kaokoa lo.a kekalii mai kekahi aku. lio ka mea aia maluna o ka helehelena o ua wahine opio nei. ka nanaina hakumakuma, e hoike mai an.a, aia kekah' ikna nui iloko o kona 4ioonoo kahi i luaiele ai. Ua hele no hoi a ka )ioTa umi-kumamalua o kela l.a, hoea aku la ua o Akeneki me kana mau kauwa elua 110 ke kaona a rrjahopc iho o ka wehewehe ae i na lio mai ke kaa mail me ka hookomo ana aku ia laua maloko o ka halelio no ka hanal ana, a liooliainu an.a i ka wai. hele aku la lakou nei 110 kekahi hokele. nu ka ai ana i ko lakou aina awakea I ka maona an.a, heomaka koke aku la 110 o Akeneki e hele ma na halekuai. no ke'kuai ana i na meaai na lakou. aole keia he hana. maalahi, ua piha okoa na hora elua iaia, 0 ka hele ana maloko o kela ame keia halekuai, e nana ai 1 kana mau mea i makemake ai, a ke hele loa aku nei lakou i'na hora o ke ahiahi. Ma keia mana\ya a Ak«?neki e hele tiei e kuai i na meaai. lee hoike inai la na aō hakumakuma o ka lan ii kekahi ino tilti e hoea mai apa,. he mea oiaio. mamua o ka makaukau a'na o ua o Ak&neki me kana māu kauwa. no ka. lakou huakai huli hoi no ko lakou home kuahiwi, ua haule mai la kekahi kuaua ko'iko'i loa, pa mai la. no hoi ka makani me Ua ikāika. me ka utaa pu ia o na kaupoku o na h&le, me ka lukuia o na kumulaau a mokaki iho ilalo. a o na mea a'uau e loaa aku ana i ka makani, aole he man.aolana no ka liiki i ko lakou ikaika ke ku mai: mawaho' ae hoi o ka ua ame ka makani. ke ku'i la ka hekili me ka ikaika. ke o mai la na alele* manamana uwila mai nakukultT like ole mai o ka honua. a he ku maoli i ka weliweli ke naua aku. me he mea la. ua kau maoli mai ka inaina o na lani. i kela UulanakaullEale ame na wahi e pili kokoke mai ana ilaila. . O ka mea kupaianalia nae, iloko o ka hapalua hora wale iiu: ua malie aela ka ua. pau mai la 110 hoi ka pa ana a' ka makani. pela me ke ku'i nakolokolo ana o ka hekili'. ame k» 1 olapa ana a ka u'wila. koe wale 110 nae ka loheia aktt,o ka halulu ma kahi mamao. elike me ka yee Q ka ino no kekahi w.ahi okoa 1< »a. I kela ike nna o .-\keneki. ua pau ka ino. o kona hooniakaukau koke iho la no ia ma ka lakou huakai huli hoi no ka *iome kuahiwi'. 110 ka mea aia ka hopohopo iloko o ua wahine nei. o ka hoea hou mai o ka ino. mamua o ko lakou Uoea s ana aku no ko lakou home. ; Aole he hana uiolohi ka hoomakaukau ana, iloko o kn Wa pokole loa. ua pau mai la na ukana iluna o ke kaa, a i Hakalia 110 ā paa na lio i ke k.aa. o ka lilo mai la 110 ia, a e ka maikai iho no hoi o ke alanui. he pahee wale no ko na h'uila i ka hana a na lio Kaleponi. Oiai n.ae lakou e huli hoi la ma ke alanui. ke ikeia aku la Ue alui mokaki mai o na kumulaau ma kela ame keia wahi. a he mau inanawa ka ka llikini o ka lele okoa ana nuailuna aktt o ke kaa, ,no ka hookaawale ana ae i na lala'laau o ka liina pono ana iho ma ke 'alanui. ' Hele no hoi a hoea i kahi e moe pololei ana ke alanui, 110 ko lakou hōme kuahiwi. napoo ka la. eia nae aole e hiki ia Ipkou ke hoohewahewa aku i na mea a ko lakou mau maka 0 ike aku iwia. 110 ka oi aku o ka ikaika o ka ino,. ma ke kuahiwi. mamua o ke lakou o ka liaalele ana aku. I ka hookokoke ana aku nae o ke kaa ma kahi malaelae t ikeia aku ai kahi o ka hale o Akeneki i ku ai, tm hooho ae l.a ua w r ahine nei i ka pane ai)a ae: "Auwe no'ka hoi e! Aole kela kumulaau nui, e ulu ana maluna poiw.ae o ke ana. i hoopaapioia ai o Haliaka!" walu' ana.me ka pilia maoli i ke pihoihoi. He oiaio. o kekahi kela o na kunuilaau nani. ua 'hanaia he mau, noho laau nia kona kiumi. malaila iTo o Akeneki e hoohala.ai i kona maniwa o ke ao, ma ka heluhelu afia i kana mau |>uke moolelo. a mau hana e ae paha, nolaila ua ku a minamina maoli ua \vahine nei no ka liina ana o kela kumulaau. pehea hoi e nele ole ai ka hina, i kau a mea o ka ikaika maoli no o ka makaui. | Ua hoomau aku la no nae ka holo ana o ke kaa. a mamua | o ka hoea ana. aku no kahi e ku mai ana o ka hale. ua ku 6koa ae la o Walala illina, i kona ike ana aku i kekahi mea i,ka wailio mai iluna o ka lionua, lele okoa aku la oia mailuna aku o ke kaa. a holo aku la me ka puahia nui. eia ka 6 ke kino m.ake o kona makuakane e waiho mai ana. ua loaa i ka uwila. ka mea hookahi no lioi na.na i hoolilo i ka paa o ke kumulaau nui i mea,ole. , Hakalia no a ku ke kaa inam.ua pono mai o ka hale, o kn, lele aku la 110 ia o Akeueki ilalo. me ka hele o kona hele-1 h.elena a haikea -,aole mai la o'na nana i na lio ame ke kāal aka koino koke aku la 110 Oia iloko o ka hale. 110 ka naml ana i* ka wahine kukē me kana pio. a 110 kona no hoi kekahi e kaawale loa mai ke kino make mawaho ka hale, a mai ka ike ana aku i ke kumakena o kana mai| llikini no ko laua makuakane. . ' 3 r Maloko o ka halekuke. i loaa aku ai ka wahine kuke M Akeneki. e moe palaha ana ke alo ilalo. eia nae e kamauj ana aokonā ola, tio ka mea e maikai ana no kona hanu anal nolaila komo loa aku la oia iloko, a wehe aku la i ka pukal 6 ke keena paahao f hoopaaia ai o Haliaka. a iaia i ike M ai i kek3A»*hiona i nialihiui loa iaia. hooho ae la oia me k; leo o ka inea v piha t ka niaka'u ame ka weliweli. O kana mea i ike aku ai maloko o kela wahi, o ia no k; hanee ana iho o kekahi hapa o ke ana. nia ka manawa , liina ai o ke kumulaau .a he hookahi wale no hapa 1 koe 0 ka noonoo mua loa i ofli ae ilokō ona. o ia no ka makt ana o Haliaka. a ua paa kela kaikainahine malalo o na pohaku ame ka lepo i hanee inai o ke ana. Me kela hiona ke kaumaha'. ka weliweli anie ka maka'u 1 lioi mai ar o Akenpki nolok<i o ka nimi hookipa o kona Home. a noho iho la. me ka hele o kona kino a piha me ka haālūlu. ho na poifio i kau aku nialuna o ke kauaka- Tfikini ame Hahaka. o ka mea oi loa aku nae o kona kaumaha o ia uo ka make anao Haliaka. hoi o I<a hookahe ana aku o na keiki i-ko'laua mau< waimaka o ke aloha no ko laua- niakuakane* ua ka-i- - aku la laua 1 ke k mo make noloko o ka Uale, a uhi aku

la me ka lmluhulu, alailu hele mai la o Walalu 110 ka hul .aia i kona waiiine, a no ka nana pu ana kekahi. ini. paha aole he poino i kau aku maluna o ka mef. uia i kapa aku ai ka Hoku Keokeo. I ua o \\ alala nei nae.o ke komo ana mai nok)ko o k<> •lalekuke. loaa mai la iaia ka wahine kuke. e nioe palah; ina iUina o ka i>apahcle. nolaila o ka hana ;i kela kaikania»ine. o ia no ke kii anu aku i kekahi moena a hookomo. at 'a nialalo <■) ke poo. kii aku la nō hoi i kialia wai, a hamo īam'o iho la ma na maka. me ka hoohainu pu ana mai i ke'eahi wai ma kawaha, a iloko o ka wa pokole. i hoi pono ma •ii ka »1001100 maikai iloko o kela wahine, me ke kaakaa -.an; e o kona mau maka, a nana ae la ma o a m.ajanei me k< j eahaha: eia nae haalele aku la o W alala iāia; .niamuli e eona ike ana iho, e auhee aku ana na pilikia apau mai kel: wihine' kuke aku, a komo loa mai la oia iloko, no ka hul ma ia Akeneki. "Lia ihea ka Hoku Keokeo."'' wahi a Walaia i ninau akt •i i kona haku wahine. iaia i ike mai ai ia Akeneki e' nioe iku ana maluna o ke koki, me ka hele a piha me ka haalulu "Ua make oia!" i pane ae ai o Akeneki, me ka hele a h: eona leo. ; "b r a make i'o anei oia?" wahi a Walaia me kona: ku ma ?e lo.a ana iho i kahi hookahi, no kekahi mau sekona, ala-ih; niana hou ae la: "Malia paha ua hoopakele mai ka Uhane NTui iaia," alaila huli aku 1a ua o Walala hele no kahi o ke ma. a iaia i ku aku ai mamua o ka puka, iiana aku la oi? Ua o a maanei. a no kona ike ole aku ia H*iliaka, huli ho' h'ou inai l«a oia iwaho, me ka aiawa ole aku ihope. a i ol( liookokoke aku paha ni.a kela walii, n ukekahi mau la ma'iope mai. I-Ie ekolu la mahope mai, mamuli o kela poino i loaa ma <ela liome o Akeneki, hooholo iho la ua wahine nei e haa* ele loa i ka'noho an.a malaila, nolaila o na lako hoonani 'iale apail. na laweia mai flo lakou man wahi i waiho ai, a ; >au aku la ka nohoia ana o kela w r ahi eke kanaka. Ua hoao, o Akeneki e kuai i kela wahi mahope mai, i ka mea e makemake mai ana a hoea wale mai nae i keia la iole he mea nana i-kuai i kela home kuahiwi. no ka niea, ua kau ka weli i na kanaka no kela wahi, mamuli o kekah' noolelo a. lakou i heluhelu ai, no ka make ana'o kekahi kaikanialiine iri malaila, nona ka inoa o Hoku Keokeo. . Ma kel.a hora hookahi a Akeneki ame kana mau kauwa Hikini o ka haalele ana iho i kona home. ma kela huakai poina olē no ke kulanakauhale e kuai ai i mau meaai na lakou,. o ka manawa hookahi 110 ia a kekahi waapa me eha noe kanaka maiuna o ka haalele ana aku i ka aoao komoKana o ua kahawai nei, a holo mai la no ka aoao hikina, ma kahi he elua mile ka mamao mai ka hōme aku o Akeileki. Ua lako wale no kela poe kanaka me na pu ame na pono lawai'a, me ka nui no hoi o ka lakou mau meaai. no ka mea ua hooholo ko lakou inanao, e hoohala i kela la holookoa ma na hana apau e hoohauoliia ai ko lakou manao, mamua o ka lnili hoi ana aku no ko'lakou kaliua hoomoana. ' I ke kokoke ana aku o ko lakou waapa ma kekahi aoao o ke kahawai, hookuu nui iho la i ka heleuma ilaio, alaila hoomaka aku la e lawai'a. ua kupono loa kela wahi a lakou q ka lawai'a ana, ma kahi nui o na i'a. no ka mea i hakalia tio a haule ka- makau mua loa a kekahi o ua poe nei, o ka paa mai la uo ia o kana i'a. a pela mai ana ka ke kanaka e'lua, i ka nana aku, i hakalia no a haule ka makau iloko Jka wai. oka paa mai la no ia ika i'a, he huki w r ale no ka Hana noluna o ka waapa. aole i loihi loa kela manawa o ko lakou lawai'a ana, ua piha ae la ke ie a lakou. a koe okoa no ka i'a iluna. o ka waapa, oiai nae aole i pau ke aki ana mai a ka i'a i ka lakou makau. ■;Ke kgkoke ae la i ka hora umi-kumamalua o ke awakea. •i ke pololi mai la ua.poe kanaka nei, nolaila mahope o ko lakou kukakuka a.na, hooholo nui iho la e hoopili aku.ko lakou waapa ma kapa o ka muliwai, a e lele lakou iuka e hoomo'a ai.i kekahi mau i'a, a e ai ai no hoi i ka lakou mau meaai. K,aa aku la ka unaunahi ana i na i'a i kekahi mau mea. iia ho ikekahi niau mea ke ho-a mai la i ke ahi. a i ka lanahu ana. koala aku la i kekahi mau i'a kupono iluna o ka lanahu.

I ka mo'a ana inai o na i';i. 'hoi nui ae' la a malalo o kekahi kumulaau nui, noh'o iho la e ai i ko lakou aina awakea. a oiai ke pa mai la k,a makani o ke kuahiwi me ka hu'ihu'i, a ua nui maoli no hoi ka- lakou mau meaai ono. noke nui iho la ua poe kanaka opio nei i ka hoonuu, me lie mea la. <3 kela kekahi ai ana a lakou i ike maoli ai i ka maona. mamua o na meaai nunui o ke dala a lakou i'uku ai o na liok.ele. ' 1 ko lakou maona ana, a hoakoakoa ae la i na koena meaai a iloko o na ie. haule nui iho la, puhi i ko lakou ina.u ciga, mc ka noke an.a no lioi i ke kamailio. a iwaena o ka lakou mau kamailio like olb; : e pane mai ai o Mr. Waina: "Alaila e hele i'o aku ana anei oe e Robaka Pilikina. e h'uli i kela wahi i kapaia o Galani Loka?" / i4 Ae. o kekahi ia o na kumu o ko'u ae ana e hui pu mai ivc oukou ma keia huakai holoho'.ō no ke kuahiwi nei. Ua iui ka ? u mau wahi o ka ninau ana no kahi i waiho-ai o 'ialani Loka, a ua kulukuhiia rtiai ia'u. a me he mea la, aole | ie hana pohihihi na'u ka huli ana akū, aliiki i ka loaa ana," ! i pane aku ai o Robaka Pilikina, oiai oia kekahi iw'aena o kelā puulu, me ka' mau no nae.o kela nanaina kaumaha maluna o kona helehelēna, ifo ka nalowale ana o'kana wahine ma ke ano pohihihi loa. "Alaila manao anei oe, aia kela wahi.' ma kekahi wahi Vokoke mai ianei, e hoaa ole ai oe ke hele .aku e huli | "Ua paa loa kuu 'manao pela, me he nlea la. aole no ia i niamao loa mai nei aku; no ka mea ua kamailioia mai ia ? u, ma keia wahi no kahi e pad mai ai o ka waapa, alaila lipoaku ma ka moali alanui, e moe ana no ka akau tlo na- mile eono a ewalu paha, e loaa auanei kela hale e ku ana malaila." _ : \ "Alaila'aole anei oe i hoea mua ma kela wahi iloko o ke kuahiwi ?" i ninau mai ai hoi ō Mr. Kapoka me ke kahaha. "Aole, o k£ia ka inanawa, mua loa o ko'u ike ana i kela. hale. ina 110 ko'u hoea aku ilaila. Aole no e kala kahiko au i makemake ai ; e hoea no kela wahi; o-ka loaa ole 'nae o ka manawa kupono, oiai, he mau makahiki ko'u o ke kaawale ana no naaina mamao. mahope iho o ke kaa ana mai o ka hooponopono ana o na waiWai o Mis.s Wanawoka ia'u. "Ma ka'u koho nae. ua popopo aku nei paha kela hale, 110 ka mea aole he poe uoho malaila. mahope mai o ka make_ ana aku o Mrs. Wanaw r oka, he mau niakahiki lehulehu ae hei i hala." • "Ae. ua koli'uli'u maoli kela mau makahiki ihope," i pane mai ai hoi o Mr. Waina. "īna aole he hoomaopopoia ol kela hale. alaila ua aneane 110 e makehewa ka manao ana ē hele aku e nana." • ' • "Ma ka'u mau mea i lohe ai. ua kukuluia kela halē ma ke ano paa loa. ua hanaia me ka pohaku. i wili pu ia me ka puna kameki, a oiai he kanaka o Mr. A\'anawoka i loa'a kaJ ike o ka oihana enekinia. aole oia e hana. hemahema ana i ! kekahi hale ana i manao ai. e ku 110 kekahi manawa loihi i loa." wahi a Robaka Pilikina. | "He nani hoi ia ua knkoke loa au ma kela wahi. o ko'u ! nianao 'ea. 0 oukou o kakou ke hoomau «ku i ka lawai'a ana, ame ka hahai holohoiona. n e hele ae au e huli i kela hale. | pehea la kona ano i Innaia ai, a ind- paha ke mau nei no kona maikai i keia !a." "K waiho aku ka hele ana e 'huli i kela hale a no kekahi la' okoa aku. healia ke kohu /o- kou h'd« hookahi ana akū floko o ka ulula'au. no ka huli ana i Meahi mea i-maopnpo puia-ole- ka k»aa- ia oe," i kamailio tirai ai o M'r; lCapoka, ma ! ke ano hoopohala. y i j

"Aule e hiki i kekahi o oukuu ke kaolii aku ia u, inai k;i lele ana aku e hooko i ka hnna a'u i kolio ai , lie mau iniiiu 'ee kaknikahi wale ae nei 110 i liala. Aole no o'u noonou e īele'h huli i kela wahi, me lie mea la nae. ia kakou e kanailio nei 110 Galani ī.oka. e kono okoa ia ae ana au e heU 'eoke e nana. me ka hoohakaiia hou ole aku, i pano aku ;i: » Robaka. me ka ana aku imua o kona man hoa. "l'ehea 110 hoi, ina o kakou like no apau ke hele e nan.i kela wahi i hoakaka mai .ai o Mr. Waina i kona maua.. " Aoīe au i makemake e lioopilikia wale aku ia oukou. m,, iekahi luiakai loihi o eono a ewalu paha mile. O kekalu 10 hoi. h.e nui kii kakou mau ukana e paa ai. e laa na ah-> awai'a, na ie meaai. na lako hahai holoholona, he keu naoli a ke kaumaha, a o kekahi ,ow*tfi ka mea nan;i e nana ka waapa, o kakoii? O ka'u i noonoo ai,. owau hookalu vale nu ke'hele, a ke loaa kela hale iau, alaila' inailaila au v . hele aku ai a loaa kekahi taona uuku. he eono wale ri" *a mile ka inamao hiai Galani Loka akn. ilaila au e kan naluna o kekahi kaa. a halawai aku kakou i keia ahialu • i ole i ke kakahiaka paha o ka la apopo.' Ua apono mai la na hoaloha o Kohaka. i kela mana('. ii< :o lakou ike mai i ka paakiki maoli o Kohaka. oia houkai;, vale no ke hele, nolaila lalau aku la o Robaka i kana pu. i kaei ae la i kana ili poka. mn kona puhaka, o ka haalei< ho la n oia i kona mau hoa. a komo aku la iloko o ka niu aau, 110 ka huli ana i kahi i ku ai o Galani Loka,' MOKUNA XLL

Ua j)ololei ka Kohaka hele ana ina ka moali alanui, e ni<>e ma mai ka lokawai mai. a ina e pololei loa kana hOokol-» na ma kpla moali alanui, e hoea .ana oia tna kahLkokoke 'oa aku i Galani l.oka ; ina nae, aole e ikeia kekahi nuui mea ano nui. e hoikeia aku ana ma keia moolelo, ma keia iuia iho. No kekahi inau mih* kela huomaii ana a Rōbaka i ka hele nuni. ma ka moali alanui. hoea aku la oia i kekahi walii. i mana ana ua- moali aīanui nei, he elua mau wahi, e moe ma kekahi mana, ma kona aoao liema. a ma kona aoau ■ikan'hoi kekahi. Ma kela wahi i ku malie ilio ai ua.o Ru'iaka. me ka noonoo nui ana nu kana mea e hana aku ai. a mihi pu iho la no hpi oia, 110 kona koi ole ana aku i kekahi 3 kona niau hoa, e hele pu mai me ia. No kekahi mau minuke loihi kela ku malie ana a ua <• Rohaka i kahi hookahi, hooho ae la oia i ka pane ana ae: "Jna au e hookōlo ana ma keia mana alanui, ma kuu aoa.» liema, me he mea la e hoea hou ana au i ka.loko\vai; aoTe he heA r a o ko'u hoao ana e hele ma keia mana oke alanu|, ; nia kuu aoa oakau. ina no e loaa ole aku ana o Galani Loka ia'n alaila 110 kekahi wa okoa aku, e hoao ai au e hele ma ka moali alanui e moe ana i ka hema," Me kela manao p,aa iloko o f»a-o Rol>aka hoomaka aku la oia e hele mā ka moali alanui ana i koho aku la, ke komo pono aku la oia i ka hilīipe'a o ka ululaau, aole ona wahi mea a ike ae i ka hakumakuma o na ao o ka lewa, no kekahi ino nui e hoea mai ana. O kana mea nae e ha'oha'o l.a i ka pouliuli oloko o kn ululaau, aole he ikeia aku o ka malamalama o ka la, eia n»» kona maopopo ana, i ke kumu o kela pouli, a i ka wa i haku'i iho ai ka leo nakolokolo o ka hekili, eia ka he ino nui e lioea mai ana. . , "II hoao ana au e puka mawa.ho o keia ululaau,. mamua 0 ka haule ana mai o kekahi kuaua," wahi ana i hooho ae ni, a hoomaka aku la e hele me ka mama apau e loaa ana 1 kona muu wawae. Ke nana la oia mamua pono aku oti;t. he pouli pu wale no i na kuniulaau, aohe wahi hoailona no kona puka aku iwaho o kekahi wahi malaelae. Ke hana mau m<īi la ke ku'i ana a ka hekili. a ke .olapa mai la hoi ka u'wila, aia Ua o Robaka ke hopohopo loa la. ho ka lioea koke mai o.ke kuaua ko'iko'i, he oiaio iloko o na miiiuke- hehi Wale 110, ua. haluku iho la ka ua. maluna o ka 'lau o na kumulaau. me he waikahe la e owe ae ana i na fcali. "Ina eia ,au ke hele nei ma ka moali alanui pololeL alaila lia kokoke loa.au e hoea.i Galani Loka," wahi a.iW Robuka. "Ma ka'u koho iho, ua hala aku nei he eono 'niile ia'u, aka nae. he hookahi wale 110 a'u mea nui loa e ake nei, o ia ka loaa he wahi kupono no'u e [īalekana ai mai ka ua mai, a mai ka uwila mai hoi." Kiai aku la oia malalo o na lalau laau. ike'aku la oia i kekahi mau puu kiekie. aole he mamao loa rrfai kana vvahi e heie aku nei. a he mau pohaku nunui hoi ke ahu mai ana ma ka aoao o kekahi puu, o kona hoomaka okoa aku la no ia e holo. eia ka he wahi' oneanea aku ia, o kana 'wahi nae e ake loa «a e hoea aku oia ilaila, o ia no kahi o na pohaku nunui ē ahu mai aha ma ka aoao o ka puu. Ua ano makahak'aha, ka ua i kela manawa. nolaila aole oia nei pilikia, ke holo la 110 iia o Kohaka. a,'lioea nō. kalli ka holo'alo'a pohakif nunui. o kahi nae o l?a. laki, licc!fefeu noh.aku palahalaha loloa kekahi, me ka hakahaka ae mala lb.o ko ia nei nihi'aku ki.no ia a poholo ana malalo o keliahi pohaku nui, he wahi e p.ulu ole ai oia i ka ua, a e loaa mai ai paha i ka makani ame ka uwila. Wailio aku la oia i kana pu. ma kekahi wahi kiUpono. alaila hilinai aku la.ihope o kekahi wahi kupono, puana ae la oia i keia mau olelo: "A'u'a, oe e ka ua. Kauwaikanana keia/' Mai kalii aku a ua o Robaka e noho la.'i ua hiki iaia ke nana al<ii i ka olapa o ka uwila. pela hoi ka haule iho o na pakaua nunui, nolaila he hiona ku maoli kela i ka nani an; »j ike aku la. Me kona nanea nae i ka liana, aia hoi. ua hoomaka iho Ir ka hekili e ku'i me ka ikaika, e wawalo liele aiia kona leu o ia no oe o na pu. kuniahi he.mau haneri ka niii, oiai hoi na alelo Tiianamana o kā hekili. e oiliili mai ana me he mau luapele I.a: haule iho la 110 hoi ka ua me ka ikaika loa. Iloko no hoi o kela manawa hookahi. i pa maj ai ka ma kani me ka ikaika, e kula'i ana i na kumul'aau nunui a hina ilalo. ua hiki iaia ke lohe aku i ka paapaaina o na lala laāu. me hc,mea la e ix>ke ja ana i ka luku e kekahi pualikoa nui. ' No ka hapalua hora paha kela iliki ana iho a ka ino me ka īkaika loa, a ua o Robaka. e ike maoli la no i k& naueue 0 ka honua. me kona piha pu hoi i ka maka'u, aia Hoi, pau honua wale ae la no ke ku i ana a ka hekili. pela me ka olapa ana a ka uwila. malie loa ae Ia no hoi ka ua. a iloko o ka hele a pouli ka lewa lani, ua kalae .ae la ka lewa, o ke polia _niai Ia no ia o ka la, o ia no oe o kekahi Ia malie maoli. Ua maopopo i ua o Robakii, ina e hooma.u aku ana oia i ka hele ana e huli ia Galani Loka. e pulu ana o'ia i ka uā. aole mai ka ua maoli mai o ka lani, aka mai ka wai mai «• ; ka liahelehele. a mai na kuluwai e haule iho ana mai na kuihulaau mai. o kahi wale no e pulu ole ai oia, o ia kona hooman f ka līoho ana ma kela 'wāhi. Aole nae lie noonoo iloko o Robaka e noho oia ma kela wahi ahiki i ka poeleele ana, aka e hele ana no oiā. me ka nana ole ae i ka pulu o kona lole i ka wai āme ka ole. O kahi nae o ka apiki. ma kela hele hou ana mai a ua. o Kobaka e huli i ka moali alanui ana i haalele ilio ai. a holo sf\ oia e hulj i syahi nona e malu ai. aole he loaa iki, ke hoke wate la no oia i ka lioaa ahiki i ka haawipio okoa ana. a ina no kema hoomau i ka huh ana. e napoo e ana ka la. mamua ka hikr ana iaia ke loaa ka moali alanui pololei ana e hele ai. No kela loaa ole ana o ka moali alanui. hooholo iho la oia e pii. noluna o kekahi puu kiekie. malia mailaila mai e hiki ai iaia'ke ike i ke āno o ka waiho ana o ka' aiha. a ina no h6i nn ka ulia pomftikai, ālailaehiki ana'lkia'ke ike i kahi 1 ku ai o Gātani Loka. (Aole i pau.)