Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 14, 8 April 1921 — Page 6

Page PDF (1.64 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo no

 

HALIAKA WANAWOKA

 

a i ole

 

Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna

Pohihihi --- Ka Lanakila Mau

Ana o Ka Oiaio.

 

            Aole nae he hana maalahi kela hooikaika ana a Robaka E pii maluna o ka puu.  he nui ka pohaku.  me na laau liilii. mahope nae o kona hooikaika ana, me ka nana ole ae i ka hele o kona lole a puu.  pela hoi ka hopholehole o kona mau lima i ka houhouia mai e na lala o na laau, ua hoea aku la oia iluna pono o ka puukiekie loa; o ka mea nana i hoohauoli aku i kona manao, iaia i nana mai ai ilalo, ike mai la oia i kekahi wahi ponaha uuku, maloko mai o ka ululaau, a e oili ae ana hoi ka uwahi mailoko ae o ka pukauwahi. oiai nae. aole e hiki iaia ke ike mai i kekahi hale i ke ku aku.

            Me kona noonoo ole ae no na alalai mamua o kona alahele. iho mai la oia ilalo.  me ka hoomaopopo mau ana i kana wahi i ike mai ai i ka uwahi, a iaia i kokoke loa maiai.  ua hiki maoli iaia ke ike maopopo mai i kekahi pukak@na manao, no kona palekana.  oiai ua hele maoli oia a maopaopa.  me ka pololi pu, in a no kona hoea i kela wahi, e hookipaia aku ana oia, a wehe kona mau lole i hele a pulu.

            No kela ike ana aku i ke ku mai o ka hale, hooikaika loa aku la ua o Robaka i ka hele ana.  aia ka pono o kona hoea koke aku i ka hale.  eia nae iaia i hookoke loa aku ai i  ka hale o Akeneki, ike aku la oia ia ka waiho mai o kekahi kumulaau nui. a iloko o kona hikilele, lohe aku la oia i kekahi leo i ke kahea ana mai. i nana aku paha kona hana. ma kahi o ka leo o ka pa-e ana mai, ike aku la oia ia Hali- aka e ku mai ana.

            Ua hoopuiwa loa ia ko Robaka manao.  no kela ike ana  aku ia Haliaka, ua hele no hoi ka helehelena a haikea pu. me ha holo ole mai o Robaka imua.  aka ku malie mai la oia nana.  no kona manao kuhihewa, he kino waillua paha kana mea e ike mai la no kana Haliaka aloha.

            Oiai no nae oia e ku malie la, me ke kanalua no kana mea e ike la, ua ikeia mai la oia e Haliaka, me ka hoomaopopo ole mai nae o Robaka kela, ia wa i hapai ae ai i kona mau lima iluna, a peahi mai la iaia nei.  aole no nae he hele aku o Robaka.  a lohe okoa aku la oia i ke kahea ana mai o Haliaka:

            "Pela no anei oe e ku mai ai.  me ka hele ole mai e ko- kua ia'u?  Ua hooku'iia mai ka hale e ka uwila.  a ua hiolo kekahi wahi-- ," aole nae i pau pono ka Haliaka mau mea i makemake ai e kamailio mai, holo oka aku la o Robaka imua me ke kahea ana aku:

            "Auwe, o oe no ka ia e Haliaka, kuu aloha nalowale!" wahi a ua o Robaka me ka hele a piha loa i ka hauoli.  "E hoomanawanui e kuu aloha, mai onioni oe ahiki i kuu hoea ana aku." no kela lohe pono loa ana mai i ka leo o Robaka aka ua hooikaika ae la nae ua o Haliaka ahiki i ke kahea okoa ana mai:

            "O e Robaka, Robaka!" wahi a Haliaka, me ka puliki ana i na lala o ke kumulaau i hina, oiai ke ike la oia, i kona aneane loa e hina aku ilalo.

            Me ka mama loa i loaa ia Robaka, holo aku la oia a hopu aku la ia Haliaka, me ke ka'ika'i ana aku iaia a hookuu iho la ma kahi papu o ka aina, hoopili mai la i kona @@auma, a  @o@e iho la i ka honihoni, aohe no hoi he wahi mea a onioni ae o ua o Haliaka, a o ia ka ua o Robaka o ka paue ana iho:

            "E kuu aloha!  Kuu aloha! pehea la oe i loaa ai ia'u iloko o keia maonahele, a ma keia kulana kupilikii hoi?" i pane iho ai o Robaka, iaia i ike iho ai i ka onioni malie ana ae o Haliaka, a papale mai la i kekahi lima a Robaka, e puliki aku ana iaia.

            "O, mai papale mai oe ia'u e kuu aloha." i hawanawana iho ai o Robaka ma ka pepeiao o Haliaka. "He nani ia, ua loaa iho la oe ia'u aole o'u makemake e hookuu aku ia oe, o nalowale hou aku auanei oe, me ka hikiwawe loa, elike me kou oili ana mai nei, me ka maopopo mua ole ia'u."

            "Ua hele au a piha loa i ka maka'u e Robaka." wahi a Haliaka me ka leo haalulu, ke alaalawa wale ala no kana nana ana ma o a maanei. "E hoike aku ana au ia oe i ke ano o ko'u hoea ana mai ma keia wahi, aka e lawe mua aku maopopo no anei ia oe ke alahele e hoea aku ai no kekahi oe ia'u mai keia wahi aku, no kekahi wahi okoa loa. Ua kauhale kokoke mai."

            Aole au i maopopo no kekahi kauhale kokoke mai, malia paha o kela alanui ololi e waiho mai la, e moe ana ia a hoea no kekahi alanui akea, ina pela, he hana maalahi wale no ka huli ana aku, i na kauhale i nohoia e na kanaka ma kekahi wahi."

            "Ina pela, e wiki mai kaua, aole he manawa hou aku no ka houlolohi ana, no ka mea, ua kamailio mai ka wahine kuke ia'u i kona wa i lawe mai ai i ka'u mau meaai o ka paina awakea iho nei, ua hala aku o Akeneki Hazelafila, no ke kuai ana i mau meaai, e pono kaua e haalele koke iho i keia wahi mamua o kona huli hoi ana mai."

            "Alaila eia anei oe ma ke ano he pio malalo o Akeneki Hazelafila" wahi a Robaka me ka piha i ke kahaha.

            "Ae, no ka elua o na manawa i kaa aku ai au he pio malalo o kela wahine ino lapuwale. O ka eiwa keia o na la o ko'u noho ana ma keia wahi, ua hoopaaia au e kela wahine maloko o kekahi ana, malalo o ka honua, aka e Robaka me ka hele o na maka a kunahihi, me ka puliki oa ana ma make o ka Ilikini, kela makuakana o Walala.

            "Ae, ke ike aku la au i ka waiho mai o kela kino, e hele kana e nana." alaila alakai mai la o Robaka ia Haliaka, a i ko laua hoea ana ma kahi o ke kino e waiho ana, kulou iho la o Robaka ilalo, e nana ai i ka helehelena, a o ia kana pane ae ai:

            "He ilikini keia, ua make, ua papaa kekahi aoao o kona helehelena i ka uwila." alaila alakai aku la o Robaka ia Ha liaka, no kahi o ka hale e ku mai ana, me kona makemake ole e ike mai o Haliaka i ka helehelena o kela Ilikini.

            "O Wakoma ka inoa o kela Ilikini, kekahi o na kauwa a Akeneki." wahi a Haliaka, me ka hiki ole iaia ke @ aku i kona maka'u no kapoino i kau aku maluna o ka Ilikini. "Pehea la, ua loaa pu paha ka wahine kuke i ka poino, e hele aku kaua e nana iaia!"

            Komo loa aku la laua nei iloko o ka hale, a maloko o ka halekuke, i ike aku ai laua i ka waiho palaha mai o ke kino o ka wahine kuke ilalo ke alo, a ma na ano apau ke nana aku, me he mea la, ua make maoli no oia, nolaila papani mai la o Robaka i ka puka o ka halekuke, oiai aole o Haliaka kekahi i komo aku iloko me kona namunamu ana ae nae:

            "he keu aku maoli keia a ka pilikia nui, a ua pomaikai maoli au, i ka pakele mahunehune ana mai o ke ola o kuu aloha."

            @ oili hou ana mai a Robaka iwaho, e noho aku ana no o Haliaka nolaila komo aku la lana noloko o ke keena hookina a ia Robaka i hoonoho aku ai ia Haliaka ilalo, kamailio mai la i ua kaikamahine nei i ka i ana mai:

            "E hooluolu iki oe i kekahi manawa, ma ka hoomaha ana, a mahope aku e hoike mai oe i ka moolelo o kou kaa ana malalo o ka mana o Akeneki Hazelafila."

            "Ke hopohopo loa nei au no ko kaua loaa pono mai ia Akeneki, no ka mea he elua mau kauwa me ia, he kaikamahine Ilikini me kona kaikunane, na keika a kela Ilikini make e waiho mai la mawaho."

            "E hookuu aku ia lakou e hele mai, aohe o'u maka'u iki ia lakou, a o ia ka'u e i aku nei ia oe e hoolana i kou manao, a mai hopohopo no kekahi pilikia mai ia lakou mai, @ au maanei e hoopakele ana ia oe mai na hoopoino wale@ mai a kela wahine ame kana mau kauwa.      

            "Aole o'u manao, e hoea koke mai ana kela poe, oiai aole he kauhale kokoke mai i keia wahi, a aole no hoi e hiki ia lakou ke huli hoi mai mamua ae o ka wa o ka ino iho nei, a o kekahi kumu e pono ai ia oe ke hoomaha, aole no i loaa a maopaopa, i kau a mea o ka loa o ke alahele a'u o ka hele ana mai nei, eia ka e loaa ana oe ia'u, ma keia waoakua kanaka ole. Oiai hoi kaua e hoomaha ana ea, e koi aku ana au ia oe e hoike mai i ke ano o kou kaa ana mai he pio na Akeneki."

            "Ke ike aku nei au ua hele oe a maluhiluhi: ua hele hoi kou lole a pulu. E hele aku au e nana, malia paha aia kekahi mau meaai nau?" i pane mai o Haliaka, me kona hoomaopopo pono ana mai i ko Robaka ano.

            "Mai hooluhi oe ia oe iho e kuu Haliaka." wahi a Robaka, me ka paa okoa ana aku i kekahi lima o Haliaka, oiai nae, o ka mea oiaio, aole ona makemake, e hele aku o Haliaka noloko o ka halekuke, o ike aku auanei i ka waiho mai o ke kino make o ka wahine kuke, a o ia nae kana o ka i hou ana aku:

            "Malia paha o loaa no hoi ia'u kekahi omole waina, maloko o kela holowaa," me ke ku okoa ana ae o ua o Robaka iluna, a hele aku la e wehe i ke pani o kekahi mau holopapa e kau mai ana ma ka paia, he mea oiaio, ua loaa aku la iaia he omole waina, a he mau pa i piha i ka palena liilii, nolaila ua loaa iho la ka laua nei mau meaai, me ka nui ole o ka luhi e hele aku ai e huli iloko o ka halekuke.

            Ninini iho la ua o Robaka he elua mau kiaha aniani liilii, a haawi aku la he hookahi kiaha ia @, me ka lalau ana mai no hoi o Haliaka, i ke kiaha a inu ae la i ka waina, me kona lalau ole mai i ka palena, no ka mea ua maona no oia.     

            Oiai hoi o Robaka e ai malie ana i ka palena, me ka inu ana i ka waina, i hoomaka mai ai o Haliaka e hoike i kona moolelo, no na mahina ekolu i kaahope aku, aia hoi o Robaka ke hoolohe aku la, me ke kuaki maoli, a i kekahi manawa, e ike maoli ia aku ana kona aaki i kona mau lehelehe, i kau a mea o ka hele a piha me ka inaina, no na mea i hanaia aku maluna o kana aloha.

            I lakalia no nae a hoea i ka hopena o ka Haliaka moolelo o ke kamailio ana mai ku ino ae la oia iluna, aia hoi ke pihoihoi ma kona helehelena, a i mai la:

            "E haalele koke kaua e Robaka i keia wahi i keia wa, me ka hoohakalia hou ole iho, aole loa o'u makemake e ike hou aku i ka helehelena o kela wahine lokoino, a o kekahi no hoi, ua hele au a piha loa i ka nauki, no ka hopena i kau aku maluna o kuu mama."

            "He mea pono e loaa i pale laholio mawaho ae o kou mau kamaa, i ole ai e pulu kou mau wawae i ka wai: he pono pu no hoi e loaa kekahi kuka hoopumehana nou, ame ona papale no kou poo, aole o ko kaua onou aku iloko o keia anu, me kou kino i aneane e olohelohe, oiai he lahilahi maoli kena lole."

            Ma ko laua pono hele ana aku nae e huli, i loaa aku ai kekahi kihei kahiko, he papale kaleponi kahiko, ame kekahi pale kamaa laholio, nolaila ua pau ae la ka pilikia, o ko laua haalele koke aku la no ia i kela wahi, me ka maopopo ole nae o ka laua hoea aku no kekahi poe kauhale i nohoia e na kanaka, koe wale no ka pono naku hele aku, e hoaa ai, he oi aku ia, mamua o ka noho hou ana aku ma kela wahi.

            Ma ka moali alanui e moe ana mai kela hale mai o Akeneki, i hele mai ai laua, a i ka hoea ana mai i ke alanui akeamaoli, lohe aku la laua i ke pahupahu mai o na kapuai wawae lio, me ka nakeke o no huila kaa, ma kahi mamao loa, a o ia ka Haliaka o ka huli ana ae ia Robaka a i aku la:

            "O e Robaka, eia ae lakou ke huli hoi mai nei,: me ka puliki ana mai i na lima o Robaka, aia hoi kona kino ke naka la me ka haalulu.

            "No'u iho, aole loa o'u wahi maka'u i kela wahine, ame kana mau kauwa Ilikini, aka ina aole ou makemake i'o e halawai me Akeneki, alaila e pee kaua ma kekahi wahi kupono, mamua o ko lakou hoea ana mai."

            He nui ka ululaau ma kela ame keia aoao o ke alanui, eia nae, ina no ko laua holo no kekahi aoao o ke alanui, malia e ikeia mai ana laua, nolaila nana ae la o Robaka ma o a maanei, ike aku la oia i kekahi mau pohaku nunui, mamua pono mai o kahi a laua e hele aku nei, o ko laua kokolo aku la no ia a ma ka aoao o kela mau pohaku, pee aku la, ahiki i ke kaalo ana ae o ke kaa o Akeneki, aole no hoi laua i haalele koke aku i kela wahi, ahiki i ka hala loa ana o ke kaa i kahi e, akahi no laua a ku ae iluna a hoomaka mai a ka hele ana, ma ke alanui, a Akeneki ma o ka huli ana aku.

            Ua laki loa laua nei i kela loaa ana mai o Akeneki ma ma ke alanui, pela iho la i pololei ai ka laua alanui e hele mai i ahiki i ka loaa ana o na kauhale.

           

MOKUNA XL11

            Ma kela la a Akeneki Hazelafila i haalele iho ai i kona home kuahiwi, no ka hele ana aku i ke taona e kuai ai i mau meaai na lakou, mawaena o ka hora eiwa ame ka hora umi o ke kakahiaka, haawi aku la oia i ke kauoha i ka wahine kuke, e lawe aku i na meaai na Haliaka, ke hoea ae i ka hora umi-kumamalua o ke awakea.

            Ma ka manawa i hoea mai ai i ka paina awakea, lawe i'o @ la ka wahine kuke i na meaai na Haliaka, maloko o kona keena paahao, eia nae aole ona kamailio wale aku, i na mea e pili ana i kona haku, iloko o ka noke mai o Halika i ke koi paakiki iaia, e pane aku i kekahi mau mea ana makemake ai.

            I ka haalele ana aku nae o ua wahine kuke nei ia Haliaka @ aku la no o Haliaka i kana mau meaai, a i ka maona ana. @ mai la a maluna o kekahi noho, haule iho la heluhelu @ kekahi buke, eia nae aole he hiki iaia ke hoomaopopo i kana mau mea e heluhelu ai, oiai aia kona noonoo i kahi e loa kahi i lalau ai, ame na hana hoopilikia a kona enemi @.

            No ka piha loa o ua o Haliaka i ka hoonaukiuki, no ka hoea mau aku o Akeneki iloko o kona keena paahao, e hoouluhua ai iaia, ua hiki ole maoli iaia ke hoomanawanui i kona mau waimaka me ka ehaeha maoli. Ua loihi kela @oke ana a Haliaka i ka uwe, alaila holoi ae la i kona mau vaimaka, o ka haule aku la no ia hiamoe, aohe maopopo @ iaia, o ka haluku o ka ua me ka ikaika, pela hoi ka o @ o na alel oo ka uwila me ka ikaika: ua pomaikai loa nae oia, i kona haule ana hiamoe maluna o ka noho, ina nei no kona hoi maluna o kona moe, a i ole hiamoe paha ma @ aoao o ke pakaukau, ina aole he manaolana no ka pakele o kona ola, no ka mea aia malalo pono ae kela moe ame ke pakaukau, o kahi i hiolo iho ai ke ana, i ka manawa i hina ai ke kumulaau e ulu ana maluna pono o ua ana nei.

            O ka manawa wale no a ua o Haliaka i hoomaopopo ai i ka poino, o ia ka wa i hanee iho ai kekahi hapa o ke ana, @ wa ola i puoho ino ae ai, a ike mai la i ka mokaki o ka pohaku ame ka lepo iloko o ka rumi ana e noho ana, eia nae ua pio kona kukui, he pouliuli wale no oloko o kela rumi kana mea e hoomaopopo mai la.

            I kela puoho ana e ua o Haliaka, mamuli o ka haluku o na pohaku mamuli o ka hiolo ana o kekahi hapa o ke ana, ku ino ae la oia iluna, me ka hele a piha i ka maka'u, eia nae ua hoopiha loa la aku oia me ke kahaha, i ka ike ana aku i ka malamalama ma kela wahi o ke ana i hanee mai ai.

            Ke ku malie wale la no ua o Haliaka, a i ka hoi pono ana mai o kona noonoo maikai, akahi no oia a ike aku eia ka he puka kekahi e hamama iho ana maluna o kaupoko o ke ana, manao mai la ka hiki iaia ke pakele, in a e hiki ana iaia ke oili ma kela puka ahiki iwaho.

            Ke haule iho la nae ka ua me ka ikaika, ke lohe la no hoi oia i ka pa o ka makani me ka ikaika, pela hoi ke ku'i o ka hekili me ka ikaika, nolaila hooholo iho la oia i kona manao e hoomanawanui oia ahiki i ka pau ana o ka ino, o kona manawa ia e imi aku ai i ke alahele nona e palekana ai mai kona paapio ana malalo o ka mana o kona enemi.

            Aole nae i loihi loa kona kakali ana, aia hoi malie ae la ka ua, pau no hoi ka pa ana a ka makani, a o ke poha koke mai la no ia o ka malamalama o ka la, e hiki pono loa ai iaia nei ke ike aku i na wahi apau oloko o ke ana.

            Hele aku la oia a ku malalo pono o ka puka o ke ana maluna iho o kela wahi o ka hanee ana, aia hoi ike ae la oia ua nui maoli no kela puka nona e hemo ai iwaho, o ka mea wale no nae nana i akeake'a ae i ua puka nei, o ia no ka moe pono ana ae o ke kumulaau o ka hina ana, nolaila i wahi e akea ae ai kela puka, no kona kino e oili aku ai iwaho, haalele ae la oia i kona mau manao maikai ole apau lalau aku la i ke kapala e waiho ana ma kahi o kona kapuahi hoopumehana, o kona elieli aku la no ia ma kahi e kokoke ana i kela puka.

            Aole nae keia he hana uuku, ua hoohana maoli oia i kona ikaika apau, a hele no hoi a nui kupono ua puka nei, e hiki ai i kona kino ke oili aku iwaho, me ka maalahi, ua hele maoli oia a pau ke aho.

            Ua hala hou kekahi manawa iaia ma ka hoomaha ana, mamua o ka hoao ana aku e oili iwaho ma kela puka o ke ana, a i ka hoi pono ana mai o ka ikaika i kona kino, ua hoopii malie ae la oia i kona poo ahiki i ka puka ana iwaho, a e hoao aku ana oia e pinana maluna o ke kumulaau e waiho pono ana maluna o kela puka, o kona wa ia i ike aku ai i ke ku mai o kekahi kanaka ma kahi mamao mai ke ana aku.

            Aole i maopopo iki iaia o Robaka Pilikina kela, o kana mea wale no o ke koho ana iho, aole kela o Uilama Waila, oiai he kino loihi ko kela kanaka, a he wiwi mai no hoi oia, aole elike me Uilama Waila ka momona. Aole no hoi on a manaoio o kekahi kela o na Ilikini, oiai ua kaokoa loa ka Walala mau mea i hoakaka aku ai no kona kaikunane ame kona makuakane mai kela kanaka mai.

            O ka noonoo mua loa i oili ae iloko o ua o Ilaliaka no kela kanaka, he mea malihini loa oia, malia paha ua loaa oia i ka ino, a i huli aku i kekahi wahi e palekana ai oia, a e loaa aku ai iaia na kokua ana mai na kamaaina aku no lakou kela hale.

            O kela wale no ke kumu nana i kono aku i ua o Haliaka @ kahea mai i kela kanaka e hele aku e kokua iaia; in a paha no kona maopopo o Robaka Pilikina kela, ka mea ana i makemake ole e noho hou aku he pio na Akeneki; a no ka kahea mai ana e kokua aku iaia, koe wale no paha, kona makemake ole e noho ho uaku he pio na Akeneki; a no ka halawai pu ana o ka wahine me kana kane, ua maopopo mua ae nei ia wahi o ka moolelo ia kaua e ka makamaka heluhelu.

            No ka makemake loa paha o Akeneki e hoea koke aku i ka hale, a e maopopo iaia ka hopena o ka poe ana i haalele iho ai mahope, aole he alaalawa iki ae o ua wahine nei ma o a maanei, ke kuupau la oia i ka holo o kona mau lio, nolaila aole i ikeia mai o Haliaka me kona kokoolua, i ka hoopue malie mahope o ka puu pohaku, oiai nae he hiki wale no ke ikeia mai, in a e nana mai ana kekahi mea maluna o ke kaa ihope o ke alanui.

            Hakalia no nae a nalowale ke kaa mai ka ike ana aku a na pio, o ka oili mai la no ia o Robaka me Haliaka a ku ana i ke alanui, o ka hoomaka mai la no ia e hele ma ke alanui, e moe pololei ana no kahi i nohoia e na kanaka.

            Ua hele no hoi a ahiahi loa, hoea aku la laua nei no ke taona, ua hele like laua a elua a maopaopa, a i ka hoea ana aku no kekahi hale hookipa hoolimalima koke aku la no o Robaka i mau rumi no laua, me ke kauoha ana aku e hoomakaukauia mai i mau meaai na laua no ka aina ahiahi.

            Hakalia no a pau ka laua ai ana, o ko laua hoi koke aku la no ia e hiamoe, oiai, ua hele a luhi. I ke ao ana ae ma kekahi kakahiaka mai, ua ike maoli iho la no na opio i ka maopaopa o ko laua mau lala ame ke kino holookoa, no ka mea o kela kekahi huakai loihi loa a laua i hele wawae ai, aka nae mamuli no o ke koi paakiki loa a Haliaka ia Robaka e hele no Garani Loka, no ka hoopakele ana mai i kona makuahine, hele okoa aku la o Robaka e hoolimalima i kekahi kanaka kamaaina, no ka lawe ana ia laua, me ka hana nui nae oia i hele ai e huli ahiki i ka loaa ana o kekahi kanaka, no ka mea o ka hapanui o na kanaka o kela wahi, aole lakou i ike mua ia wahi o Garani Loka.

            Ma ke alahele huli no Garani Loka, aole no ia he hana maalahi, eia nae ua hoea lakou i kela wahi, mahope iho o ka noke ana i ka hoaa, o ka mea apiki nae, aole he poe i loaa aku ia lakou, no ka mea ua ike mua ae nei no kaua e ka makamaka heluhelu, i ka haalele awiwi ana iho o Uilama Waila i kela hale, no kona hopohopo o loaa aku auanei oia ia Robaka, a loaa he poina nui iaia.

            Mahope o ka noke ana i ka huli ialoko o ka hale holookoa, me ka maopopo ole o kekahi wahi hoailona no ka nohoia e kekahi mea i kela manawa, a pela no hoi ka maopopo ole o kahi i hele aku ai o Uilama Waila ame kona mau hoa huli hoi hou aku la lakou no ke taona, me na manaolana poho.

            Ma kekahi la ae, haalele iho la o robaka ia Haliaka, ma'alo o ka malama ana a ka haku wahi            ne nona kela hale hoolimalima a laua o ka noho ana, o kona kau aku la no ia maluna o kekahi kaa, no ka holo ana aku no ka Lokowai Luna, e hui pu ai me kona mau hoa, a e hoakaka aku hoi ia lakou i ke kumu o kana hoea koke ana aku, elike me na mea a lakou i kukakuka mua ai.

            Ma ke ahiahi no o kela la i hoea hou mai ai o Robaka, no ka hale hoolimalima, oiai aole oia i makemake e haalele hou ka Haliaka, o nalowale aku auanei ua kaikamahine nei mai iaia aku; a he mea no hoi e hoohauoliia aku ai kona noonoo, i kona wa i ike mai ai ia Haliaka, ua hoi pono mai kona ano kahiko, aole hoi elike me kela manawa i loaa aku ai iaia, a pela no hoi ma kona wa i haalele iho ai iaia e noho me ka on a o ka hale hoolimalima.

            Ma ke kakahiaka ae o kekahi la, i kulike ai me ka laua kukakuka mua ana, haalele iho la ua o Robaka me Haliaka no ke kulanakauhale o Alabane, eia nae he kulana ano e maoli ko laua, aole hoi elike me ke ano o ke kane ame ka wahine, oiai no nae aia iloko o ko laua mau puuwai pakahi ke aloha o kekahi i kekahi.

            Ma kela ahiahi mua loa a laua o ka hoaumoe ana maloko o ka hale hoolimalima, a ia laua e nanea ana maloko o ka rumi hookipa, mamua o ko laua hoi ana aku e hiamoe, no ka nui no o ko Robaka aloha ia Haliaka, neenee loa aku la oia a pili ma ka aoao o Haliaka, apo aku la no hoi i kekahi lima ma kona puhaka, a hoopuka aku la i keia mau olelo:

            "E kuu aloha nani ka nui o kuu mahalo, me ka hoomaikai i na lani, i ka hoihoi hou ana mai ia oe imua o'u, ka mea a'u i manao ai, aole la au e ike hou aku ana i kou mau maka nohea."

            "O, e Robaka! Aole oe e poina i ka'u mau mea i hoike aku ai ia oe. Aole no hoi oe e hoopoina ia'u ame ko'u kulana oiaio!"

            "Aole loa o'u manaoio, he hookahi huaolelo o kela moolelo hoopunipuni." wahi a Robaka me ka hele o kona helehelena a haikea, oiai no nae maloko o kona puuwai, ke manaoio la oia, he moolelo oiaio ka Haliaka o ke kakau ana aku iaia, a he hana hoehaeha hoi nana, ka hoike ana mai i kona mau manao aloha, ma ke ano o ke kane i ka wahine.

            Nolaila me kela ao omamalu o ke kaumaha iloko o ko laua mau puuwai pakahi, ke kamoe pololei la ka laua huakai no ka hokele, kahi a Edita Gilibati i noho ha@a ai, ma ka ninau ana aku nae i ka on a o ka hokele no Edita, hoikeia mai la ia laua, ua pau ka noho hana ana o kela kaikamahine ma ka hokele, no ka noho pu ana me kona makuahine ma'i.

            Ua hoaumoe o Robaka ma maloko o kela hokele ma ia po, a ma ke kakahiaka ana ae o kekahi la mai, hele aku la o Ilaliaka, me ka ukali pu ana o Robaka mahope on a no ka home o Judita (iilibati, no ka manao maoli no o Haliaka, e hoihoi aku i na waiwai apau no kona hoahanau, ka mea i hooneleia aku i ka pono o kona mau makua no na makahiki lehulehu..

            Ia laua nei i hoea aku ai i ka hale, a kikeke aku la hoi o Haliaka mawaho o ka puka, o Edita Gilibati ka mea nana i kii mi e wehe i ka puka, a iaia i ike mai ai i ke ku aku o Haliaka, lamalama koke ae la ka helehelena o ua kaikamahine nei, a pane mai la me ka piha hoihoi me ka lele pu ana mai no hoi e honi ia Haliaka:

            "Ua hopohopo maoli no au, aole au e ike hou ana ia oe." wahi ana me ka puliki ana mai ia Haliaka.

            "No'u iho, @ hele au a piha loa i ke kaumaha, no ka hoomanao ana ae, malia paha, ua manao mai oe, owau kekahi o na kaikamahine hoopunipuni loa." i pane aku ai no hoi o Haliaka.

            "Aole he wahi noonoo iki o kela ano iloko o'u, aka ua hopohopo loa au, no ka loaa o kekahi ulia poino ia oe, no ka mea i kuu hele ana aku i ka hokele, a ninau aku nou, hoikeia mai la ia'u, aole oe i hoea hou aku no ka hokele, mahope o kou haalele ana mai i ka hale nei."

            "Ke haawi aku nei au i ko'u mahalo a nui loa ia oe e Edita, no kena mau mea au e hoike mai nei ia'u; aka nae heaha ka mea a ka poe o ka hokele i noonoo ai no'u no ka haalele ana me ka hikiwawe loa i ka hokele, me ka uku ole aku i ko'u bila, aole anei e manao iho ana lakou, owau kekahi o na kaikamahine ino?"

            "Aole he mea a ka poe o ka hokele e kamailio mai ai nou, no ka mea i kuu wa i ninau aku ai, a hoikeia mai ia'u aole oe i hoea hou aku no ka hokele, ua hoike aku la au i ke kupakako nui o ka hokele, he hoaloha oe no'u, a ua ho'iho'i mai au ia oe no ko'u home nei, uku aku la au i kou bila, nolaila ao le ou aie i k a hokele."

            "O oe kekahi o na kaikamahine maikai loa," wahi a Haliaka me ka halo'ilo'i ana mai o kona mau kulu waimaka, no kela hana ku i ke aloha ma ka aoao o kona hoahanau "Ua loaa anei kekahi mau manao hoohuoi ia oe e pili ana no ko'u nalowale honua ana?"

            "Aole he maopopo ia'u o ka mea o kamailio aku ai ia oe, koe wale no ko'u noonoo ana i kinohi, e hele aku au e hui pu me na poo o ka oihana makaikiu, a hoakaka aku i na mea e pili ana no kou nalowale ana, aka mahope mai nae, noonoo hou iho la au, aole paha ia he hana maikai, ka hookaulana wale ia ae o kou inoa, nolaila hooholo iho la au e kakali malie, malia e hoea mai ana no he manawa au e kakau mai ai ia'u. E komo mai iloko nei, aole o ke ku mawaho nei, iloko aku kaua o ka hale e kamailio ai no kaua iho."

            "E ae mai oe e Edita e hoolauna mua aku au ia oe ia Robaka Pilikina, a e kala mai no hoi oe, no ka ulolohi loa o ko'u hoolauna ana aku la ia olua."

            Haawi mai la o Edita i kana kunou ana imua o Robaka Pilikina, eia nae ke eeke wale la no oia no kona ku ana mai imua o ke keiki a ke kanaka ana i manaoio loa ai, o kona makuakane hookahi no ia.

            Ma kela wahi i hoakaka aku ai o Haliaka ma ke ano nui, i ke kumu o kona nalowale honua ana mai Alabane aku, pela hoi ka hiki ole ana iaia ke hooko i kana mea i hoohiki aku ai imua o Edita, no ka hoihoi ana mai i na waiwai apau o Wanawoka maluna on a, aole nae i pau aku na mea a Haliaka i makemake ai e kamailio mai, ua kani e mai la ka hele kahea mailoko mai, he hoailona keia no ka makemakeia o Edita e kona makuahine ma'i.

            Hookipa aku la o Edita i kana mau malihini maloko o ka rumi hookipa, a mahope o ka haalele ana iho ia laua maloko o kela rumi, komo aku la oia noloko o ka rumi o kona makuahine, a iaia i oili hou mai ai, mahope o ka hala ana o kekahi mau minuke, hoike mai la no ka makemake o kona makuahine e hele aku o Robaka Pilikina ame Haliaka imua on a.

            Alawa mai la ka Haliaka nana ana i Robaka, no kona manao, in a paha e hoihoi ana o Robaka e ike i kela wahine, pela no hoi o Robaka i nana aku ai ia Haliaka, alaila kamailio aku la ua o Robaka imua o Edita, i ka i ana aku:

            "@na i makemake o Mrs. Gilibati e ike ia'u, alaila e lawe aku oe ia'u imua ona," o ke ku ae la no ia o Robaka, me ke kunou ana aku no hoi ia Haliaka e ku like ae iluna, o ko laua ukali aku la no ia mahope o Edita, noloko o ka rumi e noho mai ana o Judika Gilibati.

            Ua emi loa mai ke kino o Judika mai kela ike hope ana o Haliaka iaia, a ua ikaika loa mai no hoi kona ma'i, eia nae ma ka ia nei nana aku, ua auhee aku kela ano pikanana me ka uahoa mai kona mau maka aku, a o ka oluolu me ke akahai ke pani ma ia wahi.

            Ma ka manawa a ua wahine nei i ike mai ai i ke komo ana aku o Robaka, ua palulu ae la oia i kona mau maka, no ka hilahila, mamuli o kona noho ana ma ke ano launa hewa me ka makuakane o ka mea e ku aku nei imua on a, a o ia kana o ka pane ana mai:

            "Ua maopopo loa ia'u, e hoowahawaha mai ana oe e ke kanaka opio ia'u, a e lilo ana hoi keia halawai ana o kaua i mea hoowahawaha loa nau, aole no o'u makemake maoli e halawai me oe, aka nae ke ike nei au, he wahi manawa pokole wale no ko'u e ola ai, a haalele iho i keia ao, pela au i makemake ai e kamailio me oe e pili ana no keia mau kaikamahine opio."

            "O ka manao nui no ia o ka'u huakai i hoea mai la i keia la," wahi a Robaka me ka lea oluolu loa, eia nae, ua hele kona helehelena a haikea pu.

            Noho iho la o Robaka ilalo ma ka aoao o Judika Gilibati, ia wa i hoomaka mai ai ua wahine nei e hoike i kona moolelo, ahiki i ke kuapoia ana o na bebe elua, ke noke la o Robaka i ka niele ma na ano apau, aole nae he wahi mea a loli ae o na mea a kela wahine e kamailio mai nei iaia, mai na mea a Haliaka i kakau aku ai ma kana leka, a ke ike okoa iho la no ua o Robaka, i ke poho o kona mau manaolana, no kona kuleana ia Haliaka ma ke ano he wahine ma@a ke ike pu la no hoi oia i ka lilo o Haliaka i kaikamahine ilihune loa.

            "Ke makemake nei au e ninau aku i kou manao maoli, he hana pono anei ka hooili ana aku i na waiwai apau ma luna o Edita, a hoonele aku ia Haliaka, i na mea i manaoia nona?" wahi a Judika Gilibati, me ka nana pono ana mai ia Robaka.

            Mamua nae o ka hiki ana ia Robaka ke pane aku, ua kani mai la ka hele kahea mamua o ka puka, ia wa i ku ae ai o Edita iluna, a hemo aku la iwaho, akahi no a loaa he manawa no Robaka e pane aku ai i ka i ana mai:

            "O ka hana pono wale no ia e Mrs. Gilibati, aole he hana e ae," wahi a Robaka, i ka wa i paniia mai ai ka puka a paa, eia nae ke eueu wale la no kona mau lehelehe, i kau a mea o ka hele a piha me ka ehaeha, no ka hooneleia aku o Haliaka i ka inoa ame ka waiwai.

            (Aole i pau.)