Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 14, 8 April 1921 — He Moolelo no ko Helena Simoa Lanakila Ana A I OLE Ka Hoowalewaleia Ana o Halebatona [ARTICLE]

He Moolelo no ko Helena Simoa Lanakila Ana A I OLE Ka Hoowalewaleia Ana o Halebatona

la p2u nna o ka lakou ai ana noi hou 'mai la o Habati i niau non e hele hou lakou e holoholo waapa maloko ; r; muHwai. eia nae. pane aku la o Mrs. Simoa he eha kona rviu maka i ke olinolino ioa o ka wai i ka pa iho o na kukuna k;i la maluna o ka iliwai, no ia kumu aohe ona makemake ( rc lc hou e holoholo waapa. • \'<he o'u makemake e hele hou aku e holoholo waapa, no ;nwka'u i ka eha o ko'u mau maka i ke olinolino loa o ka iiiū <• ka la mahina i ka iliwai; o olua aku no ke hele e • , waapa. ke makemake olua, a c noho ae no hoi au n.. nnei a h.eluhelu i ka'u nupepa i lawe pu mai nei, no ka mea ; ,,!e i pau ika heluheluia e a'u, makemake au e nana hou ae i : ;rc:i hou.'" wahi ana. "lna pela ua pono, c noho no oe, a o maua hoi ke hele ae e holo waapa a hoi mai," i pane aku ai o llabati. v<-!aih haele aku la na opio o laua wale no, a ke olu loa : \v.x ke kanaka opio no ko laua hookuuia ana aku e hele i'.'ia w.ile no, no ka mea, e kaawale ana o Helena me ia no .. ,kahi a elua paha'hora,|a ia laua i haia mai ai, wehe ae Mrs. Simoa i kana nupepa mailoko ae o kana eke :.. i'. nv.i a hoomaka iho la ka heluhelu ana, o ka oluolp mai:..;i :V> r. ia walii ana e noho ana, ua nanea loa oia me lja ', v .:l "le o kekahi mea hoouluhua ae i kona noonoo. \*m kona nanea'loa i ka heluhelu a i ka olu kohai hoi kekahi : - ko ko niai a ke aheahe lau makani, aole oia i ike iki aku i.i'.hi mau keonimana ēlua e karti haele mai ana mai ka hale • ; i o kc kalapu, a noho iho Ia maluna o kekalii noho laau Miia'u iho o ka malumalu o ka hale, a mahope o Ict) laua noho iho, a ho-a ae la i ko laua mau kika, hoomaka iho s . n.( c kamailio mawaena iho o laua. \ .'e i ea iki ae o Mrs. imoa iiuna ahiki i kona lohe ana = kekahi inoa i kamaaina i kona pepeiao, alaila hoomaka . r kou;i oni nie ka hookapalili pu )a ae la o kona houpo ia r.v.t, me he anapu ana la na ka uwila a holopuni ae la ma 1 uīo. eia ka he mau kanaka kekahi e noho mai ana ma : j,..kr.ke mai iaia. " M:i kekahi ulia wale no i ike ai au ia Keaka Wilekona, he ' aa ] 'ule kakaikahi i hala aku nei," .wahi a kekahi o na keom'niana o ka pane ana ae i kekahi, a Makaleka o ka lohe ana "Pela no hoi me a'u, aole au i ike eia oia maloko nei o keia v.:i'ii e noho nei." i pane ae ai kekahi. •'He mau pule kona o ka hoohala <ftia- i kona manawa hoo-i-'.-ilia ma ua kuahiwi Adironaka ma keia kau wela iho nei, r,:;L ka hahai ho'loholona ana a ma ka. lawai'a ana no hoi." "Pela? A pehea kona nanaina i kau ike aku, kela ano mau no anei ona?" . '

"Aohe: ma ka'u nana aku ua ano elemakule mai oia, uie lie j :w<* In ua kaa ma'i wale, hele a hohoma koua helehelena. Aole i <>k> i-like mc kela ano mau ona mamua ka laiwale, ka hoihoi • :<a helehelena p.ine ke kanaka u'i no hoi ke nana aku, i keia 1 7Mnawa. ua hele oia a ano -kuouoii o ke ano o ke kanaka/e! i-.>"kokoke mau aku arta i kona lua kupapau, a eia nae, ua ; 'iie mai au he nui ka kona waiwai. nui ka kana elala, a ma- •• nu aole i nui mamuli o kona ano hoopono, aka kela ano :"nu a hno wale no ona i kamaaina mau ia mamua, kela ano a ino ona o na makahiki i hala aku nei." • Ile hana maikai ole a iapuwale niaoli 110 kela, aole anei • u manao iho pela ? A oiai aole au i moeuhane mua aia kekai:i pilikia o kekahi ano malaila, ahiki i ke pa-hu ana ae o ka pa-hu, a eia nae aole i loaa mai ia'u ka moolelo oiaio loa ::•» ia mea ahiki i »ei manawa." "Pela no: ama ko f u manao oka hua ia o kekahi hana imi-l-.nln a kekahi wahine lili i panai mai i ka ind no ka maika:, ko'u manaoio. He hele mau aku no au i kela wahi o iii'.i. i kekahi manawa. ua ike oe ia mea, eia nae, aoJe o'u nuikenmke i ke ano hana a kela kaikamahine a Walabirida i 'nana ai. Ua kamaaina ia'u o Makaleka Wilekona mai kona v.n mai he kaikamahine wale no ahiki i kona mare kane ana, a ua aa loa au e noōlilō aku i kuu ola nei nona no kona pono ..me kona inoa maikai, no kuu ike i kona oiaio a kupaa, "Ile hoakula no kela Miss Walabirida no Makaleka, ua ma•:e ko Miss Walabirida mau makua i kona manawa he umiKumaniaono makahiki, a i ka make ana aku o na makua ua ??e!e niaoli oia i kekahi mea e pono ai, a māmuli o ko Makaleka aloha aku iaia, ua kaa mai malalo o ko Makaleka mau nia'ama ana ia Miss Walabirida ahiki i ka loaa ana o kana li. p.a. a e ikeia mai oe he kaikamahine pmiwai iokomaikai o - I ikaleka. \"o ka makahiki a oi ko Mtss Walabirida noho mau ana Makaleka ma, me kona hoao ole e liele e huli 1 hana nana : :nea e pono ai o kona ola ana: aole, ua kaukai mau mai oia !-:ona pono 0 ka noho ana na Makaleka e malama aku iaia mea apau e pono ai oia ma keia ola ana, a ua lilo 110 ' oia i mea aloha a i mea punahele loa ia Makaleka, a eia • o ka uku a Miss Walabirida i haawi mai ai no kona - iania maikai ia ana aku, o ia kon,a huli ana mai a nanahu 1 • »na mea nana i malama maikai aku. \ ' Aole oia wale, aka ua makemake pu oia e kaili ia Keaka kkona mai a Makaleka aku. a nia ka lono r hoikeia mai "i na ua o Miss Walabirida no i hoolala aku i kekahi ' : uiao ia Makaleka e ae aku o Makaleka ia Keaka W'ilekona k.imnilio pu me ua o Miss W r alabirida, a o Mariena hoi kei"t inoa ona, 110 ka mea o keina inoa kumu ia, o ka hana ino a ua o Manena i liana ai, oia kona ahiahi ana ma ke ano •'"peka a imihala, a ua hoopihaia o Keaka Wilekona me ka ' ame ka liuhu nui no Makaleka mamuli 0 ka hana imihala wahine ino, a o ke kumu hoi i ala ae ai he mokuahaAa : i>vaena o Keaka Wilekona ame Makaleka a kaawale ai na ahiiei i keia Ja.*. K he kanaka uaaupo a ino haalele maoli ka kela, aole oia ■e. aka o kela wahine imiliala ino loa no hoi kekahi, me 'a ike 110 o Makaleka ka mea nana oia i malama maikai, kii " ia no nae oia i ke kane a ke aikane, a i mea e lilo loa ; o Keaka iaia, ahiahi aku la ia Wilekona- ua haulehia o Maika hewa. O, aohe wahine ino e ae malalo iho o ka ehke me ia, a aohe no hoi He kanaka naaupo e ae malalo iho -a mahina elike me Wilekona."

Ao. he wahine ino loa kela, a he kanaka liuhu wela loa no! Wilekona. aka ftae, ua ike ali i kona aloha nui no kanai ihine no Makaleka, eia nae, aole oia i hoololie niai i na mva-i • a nku, aohe hooloheia niai o na olelo maikai ame na hoaka•a inaopopoia aku no ka hewa ole o Makaleka, p kana hana 'io loa i hana ai oia kona kukala ana ae ma ke akea no ka " ule ana o MakalekA i ka hewa mamuli wale 110 o na olelo ■ •inia imihala a Manena, nolaila ua kipakuia o Makamai ka hale aku a ina aole oia e heie e pepehiia ana." " O. ea, he haunaele piha debolo maoli ka kela a'u e olelo ai "Ae; aka nae, he wahine piha noonoo o Makaleka; i kona

I ike ana aole e maliu aku ana kana kane i kana mau olelo pale | nona iho, ua hele 'aku la oia a nalowale me ka ike ole ia ma ia ! po iho, a mai kela manawa mai aole loa oia i ike hou ia ahiki {i keia manawa." ' , j '*Auwe no ka lioi' ke aloha i kela wahine opio t\ Lohe ; mai au aole i piha ka makahiki o k<* laua noho mare ana." "Aohe no hoi, kokoke no nae hoi e piha ka makahiki, a mamuli iho la o keia liana imihala a ke aikane, a ua o Makaleka i hiipoi ai me he hoahanau la i ka pupuu hookahi, wehe ana ka pili la a kaawale. Aia maluna o Makaleka ko'u aloha a no' ka mea ua maopopo ia'u ka lilo o W'llekona i mea nui iaia; he waliine kupaa oia mamuli o Wilekona, a oiai ua ike j pu'no hoi au i ka make aloha loa o'Wilekona maluna o Ma- ; kaleka. a oiai he kanaka e aku no hoi kekahi i make aloha loa ia Makaleka, eia nae, tia maopopo loa ia'u aole o Maka-, leka i haulehia i ka liewa me ia kanaka, no ka lili wale no o' Maricna ia Makaleka no ia kanaka i imihala ai oia ia Maka- . leka a nianla aku la ia Wilekona ua haule o Makaleka i ka ; hewa. | "Ke manaoi'o pu nei au o Mariena ka mole o kela hana hila-! .hila. He aa au e pili a nui ina no ke noi ia mai e huliia aku ka mea oiaio." . i Eia nae, o ka ke kokoolua mau mea i makemake' mai ai et ike ua haaleleia me ka pau pono ole, no ka mea ua hoea mai la lie keiki elele inai ka hale kalapu mai ma kela wahi i kela manawa, a haawi mai la i kekahi palapala i ke kanaka e ka-1 mailio ana. j Hahae koke ae Ia oia i ka wa-hi a hooniaka iho la e kaholo' i ka nana ana i na manao i kakauia maloko, a hoomaka koke ae la ke ku ana iluna me. ka nana ana iho i' kana uwaki. , j "He keu aku ka hoi a ka mea kupanaha, e Keoki Moti-' moa! Ua makemake ia au e hoi koke aku ike kulanakauhale i nia keia kannhi aku," wahi ana. Ke kaumaha nei au 110 kai hoopau kokeia ana o ka kaua halawai ana i keia anina la elike, iho la me keia, ak.a nae hoi, tie hana ano nui loa ka'u i kauohaia mai la, noliila e noi aku ana au ia oe no kou hookuu ana mai ia'u e hoi aku." | "O, m«ai nana niai oe'.no'u, e hoi aku oe no kela hana i kau-, ohhia mai la ou; ua ike au o ka hana ka mea mua loa e nanaia | aku ai aole o ka hoopau manawa wale no ma ke kukahekahe ana, elike iho Ia me keia a kaua i lioopau manawa wāle iho' la no, malia o halawai hou aku no hoi kaua i kekahi la ma. nei mua aku," wahi a Keoki Motimoa oka pane ana mai. | Ku lik£_ae la na kanaka a elua iluna a hele aku la noloko 0 ka hale kalapu, me ka loaa ole ia laua a elua na manao hoo-| huoi ua loheia aku ka laua mau olelo apau e ka mea i lilo i pio na ka wahiue kumakaia, a na ke kanaka hoi i huli ole me ka! hoomanav/anui i ka mole a loaa ka mea oiaio no ka hewa a! hewa ole paha o kana wahine, aka mamuli wale no.o na hana apuhi a ka wahine imihala manaoino. ua paulele loa aku la oia ia mau olelo a o ka hopena oia ke kaawale ana o laua no na makahiki lehulehu. Iloko o keia manawa a na kanaka elua e noke ana i ke kamailio aia mau o Makaleka maloko o ka hale malumalu kahi, 1 noho mai ai hoolohe i na mea apau a na kanaka e kamailio | ana, a oiai ua maopopo iaia na mea apau i hanaia mai nona i j ka manawa i hala, me ; ka heiehelena inoino loa oia oka noho ana malaila me ka hooinanawanui, a iloko o ia mauawa a na; kanaka e hoomau ana i ka laua kam'ailio ana, ua makemakei 'loa oia ia manawa e kaawale koke aku ma kekahi wahi, a eial no ka maha ana o kona noonoo a i kona ike ana mai i ka hele ana aku'o na kanaka noloko o ka J>ale kalapu. "O, e kuu Akua" wahi aua i ka manawa ana o ka ike ana mai i na k,maka e ku ae ana iluna a haalele iho lā i kahi a laua o ka noho ana," ua manao loa hoi au ua nalowale a ua make, a aole la he mea e ike mai ana ia'u ma keia aoao o j ka ainapuniole nei, eia' ka, ke hoomaopopo iho ua uuku loa keia ainapuniole no kekahi mea e makemake ana e kaawale loa j mai ka ikeia ana mai e ka, poe i kamaaina mua ia'u, a he mea kupanaha no hoi ke noonoo iho i na mea i hanaia mai nia-' v luna o'u iloko o na makahiki lehulehu i hala, a'u i manao wale iho ai ua nalowale loa la hoia au, a aole 1a ho; he kanaka e hahai mai ana mahope o ko'u meheu, a ma, ia ano e loaa ai la hoi ia u ka hauoli ana, eia ka he poe 110 kekahi e noho nei māa-1 nei i kamnain;i i ko'u moolelo. Ke makemake loa nei ati e' 101 koke aku i Nu Io)<a i nei manawa," wahi a ua o Maka-! leka o ka namunamu wale ana iho no iaia iho. Hina aku la oia imua a natia aku la i ka hele o na kanaka 1 a hiki i ke komo ana aku iloko o ka hale kalapu, alaila puana 1 ae la i keia mau olelo: j Ae; oia i o no! Ke manao nei au u'a ike mua i'o no au i; kela kanaka nona ka leo a'u o ka lohe ana aku nei i ke kama- 1 ilio," wahi hou ana iaia iho. | "O. e Hanale Anola, ke ae nei au ia oe mailoko! lilo o papaku o kuu puuwai n'o kou hoike ana mai i ; kou manao kokua ia u, ka wahine i hana hewaia mai, a pela i hoi me kou hoike ana ae i kou hilinai me ka manaoio 'aole au' i haule iki i ka hewa a Mariena i hoao ai e hookomo aku ia'u j iloko o ka pilikia!" He mau minuke ikiiki loa ia nona; hoihoi ole foa iho la oia ia manawa i ka hoohala hou iho i hapaha hora; aole ona i makemake iho la e ikeia mai oia e kekahi mea i ike mua.iaia;j makemake loa oia ia manawa e noho hookahi oia wale no' maloko o kona hale me ka ike ole ia mai e kekahi mau maka i; kamaaiiue mua iaia, eia nae, oia mau manao ona apau ~he mea hiki ole ke hookoia manawa, nolaila e pono no iaia e hoomanawauui elike me ka hiki iaia no ke koena aku o ia la o lilo hoi auanei kona makemake e hoi koke i mea hoopilik'ia aku hoi i ka uoonoo o na opio oiai laua e hoohauoli ana ia laua no ka mea no ko laua pono oia i ae aku ai e hele pu mai e hoohala la la ma īa wahi. Mokuna XIV Halawai o llabati me Kekahi Hoaloha Kahiko Aole o Habati ame Helena i hoi mai a hala he hora a oi 'mahope iho, a ua hauoli loa no o Mrs. Simoa no kona: noho hookahi ana ma ia wahi ana e noho ana me ka loaa ole 0 kekahi mea hooululuia mai i kona noonoo, koe wale no na' kanaka elua o ka hele ana mai a noho ma kahi kokoke mai iaia, ,a i lohe aku ai oia i ka laua kamailio mai ma ka mea e' P'li ana i kona mooleio i hafe hope he mau makahiki lehulehu aku mamua. x " I Iloko no nae o ia nolio hookahi ona aole no i loaa ka maha 1 kona uhane a pela no ahiki i ka hoi ana mai o kana kaikamahine, a oiai o Helena he kaikamahine hikiwawe loa oia i ke kilo mai i ka helehelena o kona makuahine, ua ike koke mai la no oia i kona ano e, mamuli o ka haikea o ka helehelena ame ka inoino o kona mau maka, a oia.ko Helena manawa i ninau mai hi: "Ea, e mama, he ma'i anei kou? Akahi ka hoi ka inoino maoli o kou helehelena au e ike aku nei, haaleie.iho nei hoi maua ia oe he maikai walē no kou mau maka, i keia nae hoi a'u a ike aku nei ua hele oe a haikea; heaha ke kumu o kou ano-e ana ? E hai mai, e kuu mama aloha!" "Aohe o'u ma'i, aole no o'u ano-e, koe wale no he wahi

, maluhiluhi iki ko u, a no īa maluhiluhi paha oe e ike mai la' j i ko'u ano-e," i pane ak uai ka makuahine. "Manao au aole i | pau na 'hoomanao ana no kela huaka'i a ka kaua i ka liome j kuahiwi oia paha ke kumu o ko'u ano-e au i ike mai la." ' Oia„io paha, no ka mea, o kekahi kela o na la wela»loa o ke kau i ka'u hoomaopopo," j pane mai ai o Plelena, eia nae ua huna ka makualune i ka mea oiaio, a ua koho hewa mai no hoi o I lelena i ke kumu o ia ano e ana o ka makuahine. | "E Mr. Alekona, ua hauoli loa au i noho iho nei, no ka mea, ua loaa la u kekahi wahi mftikai loa e hoomaha ai owau wale no, nte ka hoouluhua ole mai, a me ka oluolu wale no au i noho iho nei ahiki iko olua hoi ana mai la." -

'•Pela?" i ninau mai ai o Habati. "O, ke hauoli nei au i kou hoike ana mai la no kou hauoli i ka ho*lo maluna o ka waapa, ua noio aku nei maua ahiki i ke komo loa ana iloko! o ka ululaau, a he hapalua hora paha i hoohalaia mai nei e' maua ma ia wahi a liuli hoi mai nei maua, no ko maua hoomanao ana mai nei nou n okou mehameha loa!" He wahi buke uuku ke waiho ana iloko o ko Habati pakeke, nolaila, i na opio i haule iho ai a noho maluna o kekahi mau j noho laau al«yla hoomaka iho Ja o Habati e heluhelu a nui ka j leo i lohe mai kona mau hoa i kana mau mea e heluhelu aku ana. 4 'Ke manao iiei au e huli aku kakou i wahi kupono hou e noho ai, a oia wahi a'u e manao nei ma kekahi wahi kupono no ia mahai o ka muliwai. Aole anei o olua manao pela, i hiki ai hoi ia kakou ke nana aku i ka lana mai o ka wai aliali 0 ka muliwai, nana aku no hoi i na puu ame na kualapa uliuli 1 hele a ulupo i na laau e ku mai la ma kela mau wahi mamao ? Ina no ka loaa aku o kekahi kumulaau nui ia kakou oia kahi kupono loa e noho ai nialalo iho o ka malumalu o ka laau, a malaila kakou e hoohala ai i ke koena aku o ka auina la mamua o ko kakou hoi ana aku," wahi a Mrs. Simoa o ka pane ana • aku. • I "O. he manao maikai loa kena ou, e mama; e hele io kakou e huli aku i wahi hou no kakou e noho ai, kekahi wahi malumalu malalo o kekahi kumulaau mahai oka muliwai!" i pane mai ai no hoi o Helena. I ka holopono ana iho la o ia manao mawaena o lakou, ku ae la lakou a hele aku la, a oiai he kumulaau nui ke ku ana mahai mai o ka muliwai, malaila lakou i noho iho ai a hoohala i ke koena aku o ia auina la. Ia noho pono ana iho a lakou, alaila hoomaka iho la o Habati e heluhelu i kana wahi buke o ka iawe pu anā mai; he wahi buke uuku no ia a ina no ka hoomau o ka heluh*lif*ana e pau ana no ia maloko o hookahi a elua paha hora.- Ua ike iniui o Habati e loaa ana no he manawa no lakou e hoomaha ai a e loaa ai i manawa e heiuhelu ai ia wahi huke, mah6pe 1 0 ka manaka aua i ka makaikai ma na wahi like ole o kela • wahi. i No kekahi manawa kona hoomau ika heluhelu ahiki i | ko Heleiia noi ana mai e hoomaha o llabati a uana e heluhelu j aku ahiki i ka pau ana o ia buke, a ia kaa ana aku o ka buke! iaia, hoomaka aku la oia e heluhelu nie ka pahee me ka nui j maikai o ka leo ahiki i ka pau ana, a ua lilo no hoi ia moolelo 1 mea hoohauoli nui ia lakou, no ka mea, ua nui ka waiwai i I loaa ia lakou mailoko mai o ia moolelo. | No kekahi manawa ko' lakou kamailio pu ana maluna o ia I moolelo 'mahope iho, a i &0 lakoii alawā ana iho i ka uwaki a ike ua kokoke loa ia manawa i ka hora eono, ua hoopau koke lakou iiea'lakou kannilio ana a liuliu koke iho la no ko lakou Imli hoi aku no ka home. Ala keia manawa a lakou e hoi ana aole i nalohia aku na hiohiona ka s umaha mai ko Mrs. mau maka aku, mej ke ano hoomalae wale no oia e noho a e nana aku ai i na! opio, me kona hooikaika mau e kaomi i na manao uluku e hana mao ole ana iloko ona, a ma kona mau manawa apau | v kamailio pu ai me na opio, md he mea !a he hauoli wale no koloko ona aohe .mea hookaumaha iaia, a ma ia ano aohe loaa aku o na manao hoohuoi i na opio ua hoehaehaia kona noonoo. * i E hoakaka pokole aku ka mea kakau maanei i ke kumu o ka hoehaehaia ana o ko Mrs. Simoa noonoo. Ua hoakakaia mamua ae nei he kaikamahine makua ole o Miss \Yalabirida a o MarienaJioi kona inoa pololei, ma ka manawa a Makaleka i apo mai ai iaia ma ke ano he aikane, ua hoi mai oia a noho pu me ia, mahope iho o ko Makaleka mare ana ia Keoni Wilekona, a no ka nneane e piha ka makahiki o ko laua noho pu ana ma ke ano he mau hoaloha a he mau aikaiie paha ka pololei ke oielo ae, me kē aloha. I ko' laua noho ana a aneane e piha ka makahiki me ja lilo no o Mariena i mea punahele loa ia Makaleka, a o Mr?. s?imoa hoi e ikeia nei rha keia wahi o ka moolelo, oia ko Manena mahawa i hoab ai e imihala ia Makaleka. lfe ipo ka Manena i aloha ai, a ma kekahi la ua noi mai la oia ia Makaleka e ae aku e hookomo mai i kana ipo iloko o ka hale nō ke kamailio pu ana me ia, ma kahi nae o kona hui a kamailio pu me ua ipo la ana ma kona manawa i hoea ai i ka hale, ua hoike ma-lu aku la oia ia Keaka Wilekonā, ke "kaue a Makaleka, he ipo ka ia mai a Keaka Wilekona a ike i ke kanaka i manaoia he ipo na Manena. ua piha loa oia i ka huhu mamuli o na olelo ahiahi a Manena o ke kanaka i komo mai ai iloko o ka hale he ipo oia' na Makaleka. _ O -ke kumu inai o keia ua haulehia o Man'ena i ke aloha ia Keaka Wilekona, ke kane a Makāleka, me kona manao e kaili ia Keaka Wilekoha mai a aku mamuli o kona lili ia Makaleka, oiai nae o Makaleka ka mea nana ka waiwai a he-o-ha pili wale aku no oia, aka, mamuli o kona makemake e noho mana oia maluna o na waiwai apau o Keaka Wilekona, pela iho la oia i hoao ai e imi i kekahi kumu-e ulu ae ai he mokuahana mawaena o na mea e noho hauoli ana, aoke kumu hoi o ko Makalēka kaawale ana mai ka home mai ana e noho hauoli ana, a o ke kumu hoi o ko Makaleka kaawale ana mai ka home mai ana i noho aloha ai. Ua ike ae nei kaua e ka makamaka heluhelu ma kekahi mau helu i-hala; i-ko Makaleka holo ina-lu ana ika po mai ko laua home mai me ka ike ole ia, a o kona hoomaka ana hoi e kaawale mai fca home aloha mai ana i luakaha ai me ka hau • oli i na la īpamua aku, a lilo ana oia he wahine kuewa i ke ala i me ka waimaka, a me ka hooikaika wale no oia i hoomanawanui ai i na la o ka hune ame ka itiea, ahiki i kona noho mana ana majuna o na popilikia he nui a i nei manawa he wahine oia e noho ana maluna o ka lako a ua kaahope aku hoi na Ia i haiaia ai e ka olohe. O keia ae la ke kumu o kona hoehaeha mau ia ana i na manawa apau o kpna ola ana ahiki iho la i keia la a lakou i holo ai i A(iale, a i lohe maopopo aku ai oia i na kamailio a na kanaka "elua o kā h'ele'ana mai a- noho ma kekahi wahi kokoke mai iaia, a i hapai hou ia ae ai hoi na hoomanao ana iloko ona no kela mau : la- o kā ehaeha i auwale. E hoi hotr āē *ka kakou kalhailio āna ma kahi aku i koe o ka moolelo. I ko lakou hoea hui ana aku noloko oke kulanakauhale o Nu loka, ua kau āku la lakou maluna o ke kaa i hikiwawe ko lakou hoea ana aku i ka hale mamua o ke kau ana aku maluna o ke kaa tram e hukiia ana e na lio, a he manawa pokole hoea aku la lakou fka hale. Ia Habati Aiekona i oili aku ai iwaho mai ke kaa uwila aku, a oiai oia mamua, ua kau koke aku la ka ike a kona mau maka maluna o kekahi kaikamahine e ku ana ma ka puka aniani o ke keena e kuaiia ai na tikikiki ukiikaa, ua ieamaaina mua oia ia kaikamahine, a ia manawa ?ina o ka ike ana aku ua hoohaku'i kokeia ae la kona houpo ia manawā me ka hoanō-eia ana ae o kona kino holookoa. I Ua maopopo mua iaia ka inoa oia kaikamahine ame kona niau ano, eia nae ia manawa me he mea lā ; aole oia i ike mua i.iia no ka mea, aole oia i hoolauna aku iaia iho ia kaikamahine, hele. pololei aku la no oia a ma kahi e kuaiia ai na tikiki a kuai i mau tikiki nana, a huli mai la no hele a hui me kona inau a alakai aku la ia laua nō ke ala okoa me ka hoihoi

ana akū i na leeie mamua a mahope oia e ukali aku ai. Eia nae, iaia e makaukau ana e hahai aku mahope o na lede, paa ana kona pooliiwi i ka hopuia e kekahi linia wahine, a iohe pu mai 1a no hoi i ka leo i ka pa-e ana aku : \ ''O, Habati Akkona. o oe anei ia? Ua ike ae nei no hoi paha oe ia'u, aohe nae hoi ou ike ana ae nei, me'he mea la aohe kaua f kamaaina mamua ?" Me ia lohe maopopo mai no nae o ua o Habati i nei mau olelo a ke kaikamahine aohe no ona wahi mea a huli mai. hooniau ,aku la no i ka hele, a iaia i hoomaka aku ai e ka'i nn wawae ua paa nku la kona poohiwi mahope i ka pulikiia e kn lima o ke kaikamahine *a lohe pu mai la i ka pane ana aku a ke kaikamahine: •'

''E Habati hoi," wahi hou a ke kaikamahine. me ka lfO ikaika o kekahi mea i noho inana inaluna o Habati ia manawa," ua lohe niai la no hoi paha oe, o kou hoonanauha loa aku la nae hoi ia i ka aole anei e hiki hoi ia oe ke ku iho la no kekahi manawa, a luili mai hoi e kamailio ia'u? Ua maopopo ia'u kou Ike mai ia'u e ku ana ma ka puka aniani aohe nae wahi mea ou a pane mai, i ko manawa i iho mai ai mai ke alapii mai oke ka«T. E pono oe e h*xlohe iki mai ia'u 110 kek.ahi manawa, no ka mea, eia au la he kaikamahine i nele i ka manaolana no ko'u pono o ka noho ana, mamuli o kuu aloha ia oe." Alaila, htili mai la ke kanaka opio a hopu i ka lima o ke kaikamahine e paa aku ana iaia a huki aku la a ma kekahi wahi kaawale e ike ole mai ai o Helena ma, a nana mai la i ke kaikamahine me ka helehelena ano hoonaukiuki a ninau mai Ia: "Pehea oe i hoea mai ai ianei, e Me? llealia keia hana nui au o ka hoea ana mai i Nu loka nei i nei manawa?" "Heaha nei hana a'u o ka hoea ana mai i Nu loka nei?" i hoopili aku ai o Me i kana ninau, elike me ka Habati 0 ka ninau ana mai la iaia. "K.ai no hoi i holo mai la au ianei ia oe,'' i pane mai ai o Me melea leo kalakala, me ka nana .ana aku me ka huhu o na maka ia Ilelena ma e ku mai ana ma kekahi aoao o ke alanui me ka makuahine, a Hahati nae e iUe ole aku ana ia Ilelena ma t ke ku mai. "Elima ae nei o'u pule i Nu loka nei, me ko'u hoomau 1 ka ninaninau ame ka huli ana ia oe, a ua paa kuu manao e huli ia oe ahiki i kuu make ana. ina aole oe e loaa ana ia'u ma Nu loka nei. Ua maopopo ia oe ke kumu o ko'u holo ana mai e huli ia oe, oia hoi, ua nui kuu aloha ia a ua hiki ole ia'u ke hoomanawanui i kuu ike ana aku i kou helehelena a hui kaniailio pu me oe."

"O. oia anei kpu nuanaoio c liuli ia'u ahiki i kuu loaa ana?" i ninau mai ai o Habati. "No kekahi manawa okoa aku kaua e kamailio ai. no ka mc.a, aole hiki ia'u kc ku e kamailio loihi me oe maanei, no ka mea, he mau hoahele ko'u e kali mai la ia'u. A eia. mamna o ko kaua fe«ia\vale ana ea, e oluolrf oe e hoike mai ia'u i kou wahi e noho nei, i hiki ia'u ke hele aku e ike ia oe ilaila ma kahi manawa kaawale ma nei hope aku." "Ae; o kou pono ia o ka hele ae e ike ia'u, no ka piea, ua makemake loa au e ike ia oe a e kamailio pu me Of. a no ka inea. ua ike no oe ua nui kuu aloha ia oe o kau hana ana a malee aioha loa ana .au. l r .ia 110 ka hoi oe iNu loka nei la, no kealia kou mea kakau ole. ae ia'u i na manawa i hala aku nei?" wahi a ke me ka leo ko'iko'i. ke ano o ka leo o kekahi mea i noho mana nialuna o kekahi. "E lioea aku ana au ilaiia ke hoike mai oe i kou wahi e noho nei, mai kanalua ole i keia hoike aku au. a no ka mea, ke hauoli nei au i ko'u ike hou ana aku la ia oe, a nolaila e hookuu ; mai oe ia'u." 4< l ka manawa hea oe e hoea ae ai la?" wahi hou a ka ninau a Me. "O, i ka manawa hoi paha e lnaa ai he mnnawa knawaie ia'u; malia i ke aliiahi o ka la apopo, no ka mea, aohe o'it manawa kaawaie i ke ao, he manawa hana ia. E hoike mai oe i kou w.ahi e noho nei, a na'u no hoi ia e hele aku i ka manawa kupono e loaa ana ia'u." "/Maila hoakalyi mai la © Me i ua 0 ī[abat» i ka helu o ke ,nlatuū< ame ka inoa o ke alanui kahi ana e noho ana ia manawn, a ia loaa ana aku no, aohe kali hou ana iho a līabati, o kona huli leoke akti la no h hele, mahope o ka haawi ana ae o laua i na aloha ahiahi. ame ka awiwi wale oi.a o ka hele ana aku a hui me na' lcde e kakali niai ana o kona hoi aku, no ka mea, e hookokoke mai ana ke kaaahi ia manawa e komo mai iloko o ka hale hoohiln kaaahi. īa hui ana aku ana me na lede ua miki mua mai la no 0 llelena ma ka ninau ana i ua o Habati i ka i aua mai: "Ea, e Habati, ow.ai hoi kela lede opio au o ke ku pu ana mai nei e kajmailio a'u o ka ike ana aku nei ia olua e kamailio pu mat ana?" Pii ae l.a ka ula ma ko Habati helehelena ia manawa, hook'ahi wale 110 kiimu 0 ko na lede ike ole mai ia mau ano hoopalaimakā ona 0 ka poeleele, ina paha he ao ina ua ike kokeia m.ai no kona manao, oiai nae ua loaa ka manao iaia aole e ninauia mai ai'ia oia 110 *ona ikeia mai e kamailio pu ana'me Mc, eia nae aohe oia i ua^o. "o,.he kaik.amahine oia na ka wahine nana e holoi nei 1 ko'u mau lole. pela au i ku iki aku nei e kamailio me ia no manawa pokole a haalele aku la iaia no ku'u manao nui m.ai nei no ia olua. o kakali loa ae ia'u no ko*u ulolohi loa," wahi a Habati o ka pane ana aku ma ke ano hoopahemahema e inanao ole ia mai ai he. ipo kahiko o Me nana.

"Pela? Ea. he. kaikainahine u-i maoli ka ka kela wahine holoi lole ou: maeinae konn helehelena a he kulana lede no hoi ika nana aku!" i pane inai ai o Helena nie kahi hoohuoi liilii loa no nae iloko ona he ipo o llabati na ke kaikamahine ana o ka ike ana mai, a o ka mea oiaio maoli no nae ia. Ia Helena e ku ana ia manawa haupu ae la oia i keia mau wahi lalani mele a kahiko: "Kai no paha ua paa kou manao ianei. Au i hoonialu ai, hoomalu oe a malu, Ua malu.keia kiuo malalo o ko leo." Aohe maiiawa hou no lakou e hoapwipa wale iho ai m:tlaila, oiai ua ku mai la ke kaaahi ia nianawa, o ko lakou hele wale aleu no a kau. Ta lakou i hele aku ni a kau i ke kaaahi, aole i ike iki 0 Habati e hookoloia aku ana oia e Me mahope. a poholo akii Ia o Me mahope loa o ke kaa a ua o Habati ma o k • kau ana aku, a ma kekahi noho i piha ole i na ohua i noho iho ai o Me, me ka hakilo mau ana i na wahi apau a Hahali ma e hele aku ai. 1 ka manawa i ku aku ai o ke kaaahi i ka hale hoolulu kaaahi uu lele ,-iku l.i o Habati ma, a ua lele pu aku la no me Me. ma kekahi wahi kaawale loa aku nae e ike olf ia aku ai oia e llabati ma, oiai o Mabati ma e hele pt>lolei aku ana no ka hale o Helena ma, ukali mamao aku la o Me ahiki i kon;i ike maopopo i ka hale kahi e nobo ana o Mrs. Simoa. Ia ike ana aku ana i ka liale, a hoomaopopo ae la tto hoi 1 na wahi ap.au e hoopuni mai ana ia hale, ka helu o alanui, a pela me nn hale ano nui e kokoke mai ana, o kona huli aku la no ia hele ma ke alanui no *na o ka hele ana mai 116 kahi o ka hale hoolulu kaaahi; 4 kona hiki an.l aku n.ae ma ke kilii o ke alanui, hele malie iho la oia, tio kn mea. ua maopopo iaia ia manawa aole oia e- iieeia mai ana e llaV>ati, a i ole, e kekahi mea e ae o lakou, a mr na kaina wawae kanmaha ame ka naau hoi i piha i k$ Inuluu i hele aku ai oia e huli i hale nona e hoaumoe ai ma ia p*»la I!abati hoi i hoihoi aku ai i na lede a komo i ko laua home, a haawi aku la i kona alolm no ia po, n ia oili ana mai nna iwaho, me ka naau huiluu ahie na helehelena inakukoae oi.a o ia oili ana mai e paani ana ina kona mau maka, .no kona halawai ana me Me, ke kaikamahine ana i kamaaina ai ma k.ahi ana i noho mua ai ma Bokckon:t a : lilo ai hoi i ipo nana. No kekahi mau minuke kona ku malie ana maluna o ka lanai o ka hale mamua o kona haalele ana aku ia hale me ka noonoo nui no kana mea hou aku.e hana ai, a i ka hala ana o ia manawa alaalawa mua ae la oia mauka a makai o ke alanui, no kona no e hakilo mau mai ana paha o Me iaia. | "Heaha la hoi ka kela lede hokai oka holo ana mai nei no Nu loka nei i nei manawa a'u i manao iho ai ua lana malie ka wai i ITattok!" wahi ana o ka namunamu ana iho mf ka piha inaina. "Heaha mai nei la kana o ka miki ana mai nei. M (Aole i pau.)