Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 14, 8 April 1921 — He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio. [ARTICLE]

He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio.

A««ie nae lie hana maalahi kela hooikaika ana a Robaka t* j»n n iluna o ka puu. lu- nni ka pohaku. me na laau liilii. mahoj»r nae o kona h«K»ikaika ana, me ka nana ole ae i ka hele o kona lole a pulu, pela hoi ka poholehole o kona mau lima i ka houliouia mai e na lala <> na laau. ua hoea aku la iluna pe»no o ka puu kiekie loa; o ka mea nana i hoohau«.!i aku i kona inanao, iaia i nana mai ai ilalo, ike mai ia i kekahi \vahi ponaha uuku, maloko mai o ka ululaau, a e ōī!i ae ani hoi ka uwahi mailoko ae o ka pukauwahi. oiai nae. aole e hiki iaia ke ike mai i kekahi hale i ke ku aku. M<» kona noonoo ole ae no na alalai manma o kona alahrlr. ih<) mai la oia ilalo. nie ka hoomaopopo mau ana i kana'wahi i ike mai ai i ka uwahi, a iaia i kokoke loa niai ai. ua hiki niaoli iaia ke ike maopopo mai i kekahi }>ukauwahī. alaila i kaupoku o kekahi hale, aWihi a lana mai manao, no knna palekana. oiai ua hele maoli oia a maopaopa. nie ka pololi pu, ina no kona hoea i kela wahi, e honkipaia aku ana oia. a wehe kona mau lole i hele a pulu. No kela ike ana aku i ke ku mai o ka hale, hooikaika loa aku la ua o Rohaka i ka hele ana. aia ka pono o kona hoea kokr aku i ka hale. eia nae iaia i hooko-koke loa aku ai i ka hale o Akeneki, ike aku la oia i ka waiho mai o kekahi nui. a iloko o kona hikilele, lohe aku la oia i kekahi leo i ke kahea ana mai, i nana aku paha kona hana, ma kahi o ka leo o ka pa-e ana mai, ike aku la oia ia Haliaka e k« mai ana. j l'a hoopuiwa loa ia ko Robaka manao, no kela ike ana ; aku ia Haliaka, ua hele 110 hoi ka helehelena a haikea pu. me ka holo ole mai o Rohaka imua. aka ku malie mai la i oia nana. no koua manao' kuhihewa, he kino wailua paha kana mea e ike mai la no kana llaliaka aloha. <»iai no nae oia e kti malie la, me ke kanalua 110 kana mea e ike la. ua ikeia inai la oia e Ilaliaka. me ka hoomaop .p.l ole mai n.ae o Rohaka kela, ia wa i hapai ae ai i kenia mau lima iluna. a peahi mai la iaia nei. aole 110 nae he hele aku o Rot>aka. a lohe okoa aku la oia i ke kahea ana mai o Haliaka: "Pela no anei oe e ku mai ai. me ka hele ole mai e kokua ia'u? Ua hooku'iia mai ka hal'e e ka uwila, a ua hiolo kekahi wahi —aole nae i pau pono ka lialiaka mau mea i makemake ai e kaniailūi mai, holo okoa .akii Ia o Robaka inma me ke kahea ana aku: "Awu-e. ft oe no ka ia e Haliaka, kiiu aloha nalowale!" wahl a ua o Rohaka me ka hele a piha loa i ka hauoli. "E ho«>manawanui e kuu aloha, mai onioni oe ahiki i kuu hoea ana aku." no kela lohe pono loa ana mai i ka leo o Robaka aka ua hooikaika ae la nae ua o Haliaka ahiki i ke kahea okoa ana mai: "O. e Rohaka. Rohaka!" wahi a Haliaka, me ka puliki ana i na lala o ke kumulaau i hina, oiai ke ike la oia, i kona awaw loa e hīna aku ilalo. Me ka nama loa i loaa ia Rohaka, holp aku la oia a hopu aku la ia Haliaka. me ke ka'ika'i ana aku iaia a hookuu iho )a ma kahi papu o ka aina, hoopili mai la i kona umauma, a nol:e iho la i ka honihoni. aohe no hoi'he wahi mea a onioni ae o ua o Haliaka, a o ia ka ua o Robaka o ka pane aua iho: ~*E kuu aloha! Kuu aloha! pehea la oe i loaa ai ia'u iloko o keia maonahele, a ma keia kulana kupilikii hoi?" i pane iho ai o Rohaka. iaia i ike iho ai i ka onioni malie ana ae o Haliaka. a papale mai *la i kekahi lima a Robaka, e puliki aku ana iaia. mai papale mai oe ia'u e kuu aloha." i hawanawana iho ai o Rol>aka ma.ka pepeiao o Haliaka. "He nani ia, ua k»aa iho la oe ia'u. aole o'u makemake e hookuu aku ia oe, o nalowale hou aku auanei oe, me Tca hikiwawe loa, elike me kou oili ana mai nei, me ka maopopo mua ole ia'u." **lTa hele au a piha loa i ka maka'u e Robaka." wahi a | liaKaka me ka leo haalulu. ke alaalawa wale ala no kana i nana ana nia o a maanei. "E hoike aku ana au ia oe i ke! īnoo ko'u hoea ana mai ma keia wahi, aka e lawe mua aku ' «naopopo no anei ia oe ke e hoea aku ai no kekahi 1 oe ia'u mai keia wahi aku, no kekahi wahi okoa loa. Ua kanhale kokoke mai?" ~Aole au i maopopo no kekahi kalihale kokoke mai, malia paha o kēla alanui ololi e waiho ,mai la, e moe ana ia a hoea no kekahi aianui akea. ina pela. he hana maalahi wale no ka huli ana aku. i na kauhale i nohoia e na kanaka ma kekahi nahi." **lna pela. e wiki niai kaua. aole he manawa hou aku no ka houlolohi ana, no ka njea. ua kamailio mai ka wahine" laike ia'u. i kona wa i lawe mai ai i ka'u mau meaai o ka paina awakea iho nei. ua aku o Akeneki Hazelafila, no ke fcuas ana i mau meaai. e pono kaua e haalele koke ilio i keia wahi. mamua o kona huli hoi ana mai." \ "Alaila. eia anei oe ma ke ano he pio malalo o Akeneki Hazclafila r" wahi a Robaka me ka pi.ha i ke kahaha. "Ae. no ka elua o na manawa i kaa.aku ai au he pio malalo o kela wahine ino lapuwale. O ka eiwa keia o na la o ko'o noho ana ma keia wahi. ua hoopdaia au e kela wahine maioko o kekahi ana. malalo o ka honua, aka e Robaka r nana aku paha oe i kela mea e waiho mai la!" wahi ana mr ka hele o na maka a kunahihi. me ka puliki loa ana ma : lioi ia Ro!taka. iaia i ike aku ai i ka waiho mai o ke kino make o ka Uikini. kela makuakane o Walala. **Ae. ke ike aku la au i ka waiho niai o kela kino. e hek ka«a e nana." alaila alakai. māi la o Robaka ia Haliaka. a i ko laua hoea ana nvi kahi ō:ke kmo e waiho ana, kulou ihe la o Robaka ilah». e nana ai i ka helehelena, a o ia kana i pane ae ai: "He Ilikini keia, ua make. ua papaa kekahi aoao o kosi? helehelena i ka uwila." alaila alakai aku la o Robaka ia Ha liaka. no kahi o ka hale e ku mai ana. me kona ole e ike mai o Haliaka i ka helehelena o kela Ilikini. "O Wakoma ka inoa o kela Ilikini. kekahi o na kau'wa a Akeneki." wahi a Haliaka, me ka hiki ole iaia ke luim aku i kona maka'u no kapoino i kau aku maluua o ka Ili kini. **Pehea la. ua loaa pu paha ka wahine kuke i k; j*>ino. e hele aku kaua e nana iaia!" Komo loa aku la laua nei iloko o ka hale, a maloko o k; halekuke. i ike aku aMaua i ka waiho palaha mai o ke kinr o ka wahine kuke ilalo ke alo. a ma na ano apau ke nanr aku, me he mea la. ua make maoli no oia. nolaila papani mai la O Robaka 1 ka emka o ka halekuke, oiai aole o Haliakr kekahi i komo aku iloko me kgna namunamu ana ae nae: **He keu aku maoli keia a ka pilikia nui, a ua pomaikai rnroli au. i ka pakele mahunehune ana mai o ke ola o kuu la oili hou ana mai a Robaka iwaho, e noho aku ana no o Haliak?. nolaila komo aku la laua noloko o ke keena hoo kina. a ia Robaka i hoonoho aku ai ia Haliaka ilalo, kama flio mai la i ua kaikamaHine nei i ka i ana mai: "E hooluolu iki oe i kekahi manawa, nia ka hoomaha ana,

ī mahope aku e hoike mai ue i ka mooleieo kou kaa ana nialalo o ka mana o Akeneki Hazelafila." "Ke hopohopo loa nei au no ko kaua loaa pono mai ia Akeneki, no ka mea he elua mau kauwa me ia, he kaikamahine Ilikini nie kona kaikunane, na keiki a kela Ilikini make e waiho mai !a mawaho." "h hookiiu aku ia lakou e hele mai, aohe o'u maka'u iki ia lakou. _a o ia ka'u e i aku nei ia oe e hoolana i kou mann<>. a mai 'hopohopo no kekahi pilikia mai ia lakou oiai au niaanei e hoopakele .ana ia oe mai na hoopoino wale , na mai a kela wahine ame kana mau kauwa. * Aole o'u manao, e hoea koke miii ana kela poe, oiai aole Ih* kauhale kokoke mai i keia wahi, a aole no hoi e hiki ia lakou-ke huli hoi mai mamua ae okawa o ka ino iho nei, n o kek.ahi kumu e pono ai ia oe ke hoomaha, aole no i loaa ia'u ka manawa e hoomaha ai, oiai ua hele kuu mau wawae a maopaopa. i kau a mea o ka loa o ke alahele a'u o ka liele ana mai nei. eia ka e loaa ana oe ia'u, ma keia waoaku.a kanaka ole. ()iai hoi kaua e hoomaha ana ea ? e koi aku ana au ia oe e hoike mai i ke ano o kou kaa ana mai he pio na Akeneki." \

"Ke ike aku nei hu u.a hele oe a maluhiluhi; ua hele hoi kou lole a pulu. E hele aku au e nana, malia palia aia ke : kahi mĀu meaai nau?" i pane mai ai o Haliaka, me kona h.jomaopopo pono ana 'mai i ko Robaka ano. "Mai hooluhi oe ia oe iho e kuu Haliaka," walii a Rohaka, me ka paa okoa ana aku i kekahi lima o Haliaka, oiai nae, o ka mea oiaio, aole ona makemake, e hele aku o Haliaka noloko o ka halekuke. o ike aku auanei i ka waiho mai o ke kino make o ka w<yhine kuke, a o ia nae kana o ka i hou ana aku: "Malia paha o loaa no hoi ia'u kekahi omole waina, maloko o kela holoivaa," me ke ku okoa ana ae o ua o Rol)aka iluna, a hele aku la e wehe i ke pani o kekahi mau holopapa e kau mai ma ka paia, he mea oiaio, ua loaa aku la iaia he omole waina, a he mau pa i piha i ka palena liilii, nolaila'ua loaa iho la ka laua nei mau meaai, me ka nui ole 0 ka luhi e hele aku ai e huli iloko o ka halekuke. Ninini iho la ua o Robaka he-elua mau kiaha aniani liilii. a haawi aku la he hookahi kiaha ia TTaliaka, me ka lahau ana mai no hoi,o Haliaka, i ke kiaha a inu ae la i ka waina, nie kona lalau ole mai i ka palen.a, no ka mea ua maona no oia. Oiai hoi o Robaka e ai malie ana i ka p.alena, me ka inu ana i ka waina, i hoomaka maj ai o Haliaka e hoike i kona moolelo. 110 n.a mahina ekolu i kaahope aku. aia hoi o Rohaka ke hoolohe aku la, me ke kuaki maoli, a i kekahi manawa, e ike maoli ia aku ana kona aaki i ko\a mau lehelehe, 1 kau a mea o ka liele a piha me ka inaina, no na mea i han.aia aku maluna o kana aloha. Hakalia no nae a hoea i ka liopena o ka Haliaka moolelo 0 ke kamailio ana mai ku ino ae la oia iluna, aia hoi ke pihoihoi ma kona helfchelena, a i mai Ia: "E haalele koke kaua e Robaka i keia wahi i keia wa. me ka hoohakalia hou ole iho, aole loa o'u makemake e ike hou aku i ka helehelena o kela wahine lokoino, a o kekahi no hoi, ua hele au a piha loa» i ka nauki, no ka hopena i kau aku maluna o kuu mama." "He me.a pono e loaa i pale laholio mawaho ae o kou mau kamaa. i ole ai e pulu kou mau wawae i ka wai; he pono pu no hoi e loaa kekahi kuka hoopumehana nou, ame ona papale 110 kou poo, aole o ko kaua onou aku iloko o keia anu, me kou kino i aneane e olohelohe, oiai he lahilahi maoli kena lole." Ma ko laua pono hele ana aku nae e huli, i loaa aku ai kekahi kihei kahiko, he papale kaleponi kahiko, ame kekahi pale kamaa laholio, nolaila ua pau ae la ka pilikia, o ko laua haalele koke aku la no ia i kela wahi, me ka maopopo ole nae oko l'aua hoea aku no kekahi poe kauhale i nohoia e na kanaka. koe wale no ka pono naku hele aku, e hoaa ai, he oi aku ia, maniua o ka noho hou ana aku ma kela wahi. Ma ka moali alanui e moe ana mai kela hale mai o Akeneki, i hele mai ai laua, a i ka hoea ana mai i ke alaViui akeamaoli. lohe aku la i ke paluipahu mai o na kapuai wawae lio, me ka n.akeke o na huila kaa, ma kahi mamao loa, a o ia ka Haliaka o ka huli ana ae ia Robaka a i aku la: "O, e Robaka. eia ae lakou ke huli hoi mai nei," me ka puliki ana mai i na lima o Robaka, aia hoi kona kino ke naka la me ka haalulu. "No'u iho. aole loa o'u wahi maka'u i kela wahine. ame kana mau kauwa Ilikini. aka ina aole ou makemake i'o e halawai me Akeneki, alaila e pee kaua ma kekahi wahi kupono, mamua o ko lakou hoea ana mai." He nui ka ululaau ma kela ame keia aoao o ke alanui, eia uae, ina 110 ko laua liolo 110 kekahi aoao o ke alanui. malia e ikeia mai ana laua, nolaila nana ae la o Robaka ma o a maanei, ike aku la oia i kekahi mau pohaku nunui, mamua pono mai o kahi a laua e hele akii nei, o ko laua kokolo aku la 110 ia a ma ka aoao o kela mau pohaku, pee aku la, ahiki i ke kaalo ana ae o.ke kaa o Akeneki, aole no hoi laua 1 haalele koke aku i kela wahi, ahiki i ka hala loa ana o ke kaa i kahi e. akahi no l.aua a ku ae iluna» a hoomaka niai ka hele ana, ma ke alanui, a Akeneki ma o ka huli ana aku. Ua laki loa laua nei i kela loaa ana mai o Akeneki ma ma ke alanui, pela iho la i pololei ai ka laua alanui e hele mai ii. ahiki i ka loaa ana o na kauhale. MOKUNA XLH. Ma kela la a Akeneki Hazelafila i haalele iho ai i kona 'iome kuahiwi. no ka hele ana aku i ke taona e kuai ai i mau meaai na lakou. mawaena o ka hora eiwa ame ka hora umi o ke kakahiaka, haawi aku la oia i ke kauoha i ka wahine kuke, e lawe aku i na meaai na Haliaka, ke hoea ae i ka hora umi-kumamalua o ke awakea. Ma ka manawa i hōea mai ai i ka paina awakea, lawe i'o iku ia ka wahine kuke i na meaai na Haliaka, maloko o kona keena paahao, aole ona kamailio wale aku, i :ia mea e pili ana i kona liaku, iloko o ka noke mai o Halika i ke koi paakiki iaia, e pane aku i kekahi mau mea ana makemake ai. I ka haalele ana aku nae o ua wahine kuke nei ia Haliaka •i al<:u la no o Haliaka i kana mau meaai, a i ka maona ana. 'ioi mai la a maluna o kekahi noho. haule iho la heluhelu • kekahi huke, eia.nae aole he hiki iaia ke hoomaopopo i 'eana mau mea e heluhelu ai, oiai aia kon'a noonoo i kahi e 'oa kahi i lalau ai, ame na hana hoopilikia a kona ehemi

No ka piha loa o ua o Haiiaka i ka hoonaukiuki, no ka 'ioea mau aku o Akeneki iloko o kona keena paahao, e honiluhua ai iaia, ua hiki ole maoli iaia ke hoomanawanui i <ona mau waimaka me ka' ehaeha maoli. Ua loihi kela loke an.a a Haliaka i ka uwe, alaila holoi ae la i kona mau vaimaka, o ka haule aku la no ia hiamoe, aohe maopopo ie iaia, o ka haluku o ka ua me ka ikaika. pela hoi ka o nai o na alel oo ka uwila me ka ikaika; ua pomaikai loa \ae oia. i kona haule ana hiamoe maluna oka noho, ina nei o kona hoi maluna o kona moe. a i ole hiamoe paha ma a aoao o ke pakaukau. ina aole he manaolana no k.a pakele ■) kona ola, no ka inea aia malalo pono ae kela moe ame ke oakaukau, o kahi i hiolo iho ai ke ana, i ka manawa i hina ai ke kumulaau e ulu ana maluna pono o ua ana neiO ka manawa wale no a ua o Haliaka i hoomaopopo ai < ka poino. o ia ka wa i hanee iho ai kekahi hapa o ke ana, »"a wa dla i puoho inp ae ai. a ike mai la i ka mokaki o ka )ohaku ame ka lepo iloko o ka rumi ana e noho ana, eia nae ua pio kona kukui, hp pouliuli wale no oloko o kela rumi kana mea e hoomaopopo mai la.

I kela puoho ana ae o ua o Haliaka. inamuli o ka haluku o na pohaku mamuli o ka hiolo ana o kekahi hapa o ke ana. ku ino ae la oia iluna, me ka hele a piha i ka maka'u. eia nae ua hoopiha loa la aku oia me ke kahaha. i ka ike ana aku i ka malamalama ma kela wahi o ke ana i hanee mai ai. Ke ku malie wale la no ua o H<aliaka, a i ka hoi pono ana mai o kona noonoo maikai, akahi no oia a ike aku eia ka he puka kekahi e hamama iho ana maluna o kaupoku o ke ina. manao mai la ka hiki iaia ke pakele, ina e hiki ana iaia ke oili ma kela puka ahiki iwaho. Ke haule iho la nae ka ua me l*a ikaika, ke lohe la no hoi oia i ka pa o ka me ka ikaika, pela hoi ke ku'i o ka hekili me ka ikaika, nolaila hqoholo iho Ia oia i kona nianao hoonianawanui ahiki i ka pau ana o ka Ino, o kona manawa ia e imi aku ai i ke alahele nona e paiekana ai mai kona paapio ana malalo o ka mana o kona enemi. Aole nae i loihi loa kona kakali ana, aia lioi malie ae la ka ua, pau no hoi ka pa ana a ka makani, a o ke poha koke mai la no ia o ka malamalama o ka la, e hiki pono loa ai iaia nei ke ike aku i na wahi apau oloko o ke ana. Hele aku la oia a ku malalo pono o ka puka o ke ana maluna iho.o kela wahi o ka hanee ana, aia hoi ike ae la oia ua nui maoli 110 kela puka nona e hemo ai iwaho, o ka mea wale no nae nana i ake'ake'a ae i ua puka nei, o ia no ka inoe pono ana ae o ke kumulaau o ka hina ana, nolaila i wahi e akea ae ai kela puka, no'kona kino e oili aku ai iwaho, haalele ae la oia i kona mau manao maikai ole apau, lalau aku la i ke kapala e waiho ana ma kahi o kona kapuahi hoopumehana, o kona elieli aku la 110 ia ma kahi e kokoke ana i kela puka. Aole nae keia he hana uuku, u.a hoohana maoli oia i kona ikaika apau. a hele no hoi a nui kupono ua puka nei, e hiki ai I kona kino ke oili aku iwaho, niaalahi, ua liele maoli oia a pau ke aho. Ua nala hou kekahi manawa iaia ma ka hoomaha ana. mamua o ka hpao ana aku e oili iwaho ma kela puka o ke ana, a i ka hoi pono ana mai o ka ikaika i kona kino. uji hoopii malie ae la oia i kon.a poo ahiki i ka puka ana iwaho, a e hoao'aku ana oia e pinana maluna o ke kumulaau e waiho pono ana maluna o kela puka, o kona wa ia i ike aku ai i ke ku mai o kekahi kanaka ma kahi mamao mai ke ana aku. Aole i maopopo iki iaia o Rohaka Pilikina kela, o kana mea wale no o ke koho ana iho, aole kela o Uilama Waila, oiai he kino loihi ko kela kanaka, a he wiwi mai no hoi oia, aole elike me Uilama Waila ka momona. Aole no hoi ona manaoio o kekahi kela o na IJikini, oiai ua kaokoa loa ka Walala mau mea i ho?ikaka aku ai no kona kaikunane ame kona makuakane mai kela kana.ka mai. O ka noonoo mua loa i oili ae iloko o ua o Ilaliaka no kela kanaka. he mea malihini loa oia, malia paha ua loaa oia i ka ino, a i huli aku i kekahi wahi e palekana a> oia, a e loaa aku ai iaia na kokua ana mai na kamaaina aku no lakou kela hale. O kela wale no ke 'kumu nana i kono aku i ua o Haliaka e kahea mai i kela kanaka e hele aku e kokua iaia; ina paha no kona maopopo o Rpbaka Pilikina kela, ka mea ana i makemake ole e noho hou aku he pio na Akeneki; a no ka kahea mai ana e # kokua aku iaia, koe wale no paha, kona makemake ole e noho ho uaku he pio na Akeneki; a no ka halawai pu ana o ka wahine me kana kane, ua maopopo mua ae nei ia wahi o ka moolelo ia kaua e ka makamaka heluhelu. No ka makemake loa paha o Akeneki e hoea koke aku i ka hale, a e maopopo iaia ka hopena o ka poe ana i haalele iho ai mahope, aole he alaalawa iki ae o ua wahine nei ma o a.maanei, ke kiiupau la oia i'ka holo o kona mau lio, nolaila aole i ikeia mai o Haliaka me kona kokoolua, i ka hoopue malie maliope o ka puu pohaku, piai nae lie hiki wale no'ke ikeia mai, ina e nana mai ana kekalii mea maluna o ke kaa ihope o ke alaniii.

Hakalia 110 nae a nalowale kc kaa m.ai ka ike ana aku a na p»o, o ka oili mai la no ia o Robaka me I laliaka a ku ana i ke alanui, o ka hoomaka mai ia no ia e hele ma ke alanui, e moe pololei ana no kahi i nohoia e na kanaka. Ua hele no hoi a ahi.ahi loa, hoea aku la laua nei no ke taona, ua hele like laua a elua a maopaopa, a i ka hoea ana aku no kekahi hale hookipa hoolimalima koke aku la no o Robaka i mau rumi no laua, me ke kauoha ana aku e hoomakaukauiA mai i mau meaai na l,aua no ka aina ahiahi. Hakalia no a pau.|ra laua ai ana, o ko l.aua hoi koke aku la no ia e hiamoe, oiai, ua hele a luhi. 1 ke ao ana ae ma kekahi mai, ua ike maoli iho la no na opio i k.a maopaopa o ko Nua mau lala ame ke kino holookoa, 110 ka mea o kela kekahi huakai loihi loa a laua i hele wawae ai, aka nae m&muli no o ke koi paakiki loa a llaliaka ia Robaka e bele no Garani Loka, no ka hoopakele ana niai i kona makuahine, hele okoa aku la o Robaka e hoolima'ima i kekahi kanaka kamaaina, no ka iawe ana ia laua, me ka hana nui nae oia i hele ai e h.uli ahiki i ka loaa ana o kekahi kanaka, no ka mea o ka hapanui o na kanaka o kela wahi. aole lakou i ike mua ia wahi o Garani Loka. Ma'ke alahele huli no Garani Loka, aole no ia he hana maalahi, eia nae ua hoea lakou i kela wahi, mahope iho o ka noke ana i ka hoaa, o ka mea apiki nae, aole he poe i loaa •ku i.a lakou, no ka mea ua ike mua ae nei no kaua e ka niakamaka heluhelu, i ~ka haalele awiwi ana iho'o Uilama W'aila i kela hale, no kona hopohopo o loaa aku auanei >ia ia Robaka, a lo.aa he poino nui iaia. Mahope o ka noke ana i ka huli ialoko o ka hale holookoa, me ka inaopopo ole o kekahi wahi hoailona no ka nohoia e kekahi mea i kela manawa, a pela no hoi ka maopopo ile o kahi i hele āku ai o Uilama Waila ame kona mau hoa. huli hoi hou aku la lakou 110 ke taona. me na manaolana ooho. M.a kekahi Ia ae, haalele iho la o Robaka ia Haliaka, ma'alo o ka malama ana a ka haku wahine nona kela hale hoo' imalima a laua o ka noho ana, o kona kau aku 1a no ia mainna o kekahi kaa, no ka holp ana aku no ka Lokowai Luna, e hui pu ai me kona mau ho.a, a e hoakaka aku hoi ia lakou i ke kumu o kona hoea koke ana aku, elike me na mea a 'akou i kukakuka muā ai. Ma ke ahiahi no o kela 1a i hoea hou mai ai o Robaka, no ka hale hoolimalima, oiai aole oia i makemake e haalele hou : a Haliaka, o nalowale aku auanei ua kaikamahine nei mai īaia aku : a he niea no hoi e hoohauoliia aku ai kona noonoo. i kona wa i ike mai ai ia Haliaka, ua hoi pono mai kona ano kahiko, aole hoi elike me kela manawa i loaa aku ai iaia, a pela no hoi ma kona wa i haalele iho ai iaia e noho me ka ona o ka_hale hoolimalima. Ma ke kakahiaka ae o kekahi la, i kuiike ai me ka laua kukakuka mua ana, haalele iho la ua o Robaka me Haliaka no ke kulanakauhale o Alabane, eia nae he kulana ano e maoli ko laua, aole hoi elike me ke ano o ke kane ame ka wahine, oiai no nae aia iloko o ko laua mau puuwai pakahi, ke aloha o kekahi i kekahi.

Ma kela ahiahi mua loa a !aua o ka hoaumoe ana maloko o ka hale hoolimalima, a ia laua e nanea ana maloko o ka rumi hookipa, mamua o ko laua hoi ana aku e hiamoe, no ka nui no o ko Rohaka aloha ia Haliaka, neenee loa aku la oia a pili ma ka aoao o Haliaka, apo aku la no hoi i kekahi lima ma kona puhaka. a hoopuka aku la i keia mau olelo: "E kuu aloha, nanj ka nui o kuu mahalo. me ka hoomaikai i na lani, i ka hoihoi hou ana mai ia oe imua o'u, ka mea a'u i manao ai, aple la au e ike hou aku ana i kou mau maka nohe^." "O, e Robaka! Aole oe e poina i ka'u mau mea i hoike aku ai ia oe. Aole no hoi oe e hoopoina ia'u ame ko'u kulana ©iaio!"

" \ole loa o'« nianaoio, he hookahi huaolelo o kela moolelo hoopunipuni." wahi a Robaka me ka hele o kona helehelena a haikea. oifci no nae maloko o kona puuwai, ke manaoio la oia, he moolelo oiaio ka Haliaka o ke kakau ann aku iaia, a he hana hoehaeha lioi nana, ka hoike ana mai i kona m'au manao aloha. ma ke ano o ke kane i ka wahine. Nolaila me kela ao omamalu o ke kaumaha iloko o ko laua mau puuwai pakahi, ke 4camoe pololei a ka laua huakai no ka hokele. kahi a Edita Gilibati 1 noho hana ai nia ka uinau ana aku nae i ka ona o ka hokele no Edita, hoikeia mai la ia laua. ua pau ka noho hana ana o kela kaikamalune ma ka hokele, 110 ka noho pu ana me kona niakuahine ma 1. U.a hoaumoe o Robaka ma maloko o kela'hokele ma la po. a ma ke kak.'hiaka ana ae o kekahi la mai. hele aku la o Haliaka. me ka ukali pu ana o Rohaka mahope ona no ka home o ludita Gilihati. uo ka manao maoli uo o Haliaka. e hoihoi aku i na waiwai apau no kona lioahanau, ka mea i hooneleia aku i ka p<jno o kona mau makua no na makaliiki lehulehu.. 4 , i i i • Ja laua uei i lioea aku ai i ka hale, a ktkeke aku 1.1 lioi o Haliaka mawaho o ka puka, o I\dita (iilibati ka mea nana i kii mi e wehe i ka puka, a iaia i ike mai ai i ke ku aku o Haliaka, lamalama koke ae la ka helehelena o ua kaikamahine nei, a pane mai la me ka piha lioihoi me ka lele pu ana mai no hoi e honi ia Haliaka: "Ua hopohopo uiaoli no au, aole au e ike hou ana ia oe." wahi ana me ka puliki ana mai ia Haliaka. "No'u iho. iiii hele au a piha loa i ke kaumaha, no ka hoomanao ana ae, malia paha. ua manao mai oe, owau kekahi o na kaikamahine hoopunipuni loa," i pane aku ai no hoi o Haliaka. . , . "Aole he wahi noonoo iki o kela ano iloko ou, aka ua ho|)ohopo loa au. no ka loaa o kekahi ulia poino ia oe, no ka mea i kuu hele ana aku i ka hokele, a ninau aku nou. hoikeia mai la i.a'u, aole oe i hoea hou aku ka hokele, mahope o kou haalele ana mai i ka hale nei." "Ke haawi aku nei au i ko'u mahalo a uui loa ia oe e Mdita, no kena mau mea au e hoike mai nei ia u aka nae lieaha ka mea a ka poe o ka hokele i noonoo ai no u. no ka haalele ana me ka hikiwawe loa i ka hokele, me ka uku ole aku i ko'u bila. aole anei e manao iho ana lakou, owau kekahi o na kaikamahine ino?" " Aole he mea aka poe oka hokele kamailio mai ai nou. 110 ka mea i kuu wa i ninau aku ai, a hoikeia mai ia'u, aole oe i hoea hou aku 110 ka hokele, ua hoike aku la au i ke kupakako nui o ka hokele, he hoaloha oe no'u, a ua ho'iho'i mai au ia oe no ko'll home nei, uku aku la au i kou hila. nolaila ao le 011 aie i k a hokele." "O oe kekahi o na kaikamahine maikai loa," wahi a Haliaka me ka halo'ilo'i ana mai o kona mau kulu waimaka, 110 kela hana ku i ke aloha ma ka aoao o kona hoahanau. "Ua loaa anei kekahi mau manao hoohuoi ia oe e pili ana no ko'u nalowale honua ana?" "Aole he maopopo ia'u o ka mea e kamailio aku ai ia oe. koe wale no ko'u noonoo ana i kinohi, e hele aku au e hui pu me na poo o ka oihana makaikiu, a hoakaka aku i na mea e pili ana no kou nalowale ana, aka mahope mai nae. noonoo hou iho la au. aole paha ia he hana maikai, ka hookaulana wale ia ae o kou inoa, nolaila hooholo iho la au e kakali malie, malia e hoea mai ana no he manawa an e kakau mai ai ia'u. E komo niai iloko nei, aole oke ku mawaho nei, iloko aku kaua o ka hale e kamailio ai no kaua iho." "K ae mai oe e Kdita e hooiauna mua aku au ia oe ia Robaka Pilikina, a e kala mai no hoi oe, no ka ulolohi loa 0 ko'u hoolauna ana aku la ia olua." Haawi mai la o Edita i kana kunou ana imua o Robaka Pilikina, eia nae ke eeke wale la 110 oia no kona ku ana mai im'ua o ke keiki a ke kanaka ana i manaoio loa ai, kon.a makuakane hookahi no ia. Ma kela wahi i hoakaka aku ai o Haliaka ma ke ano nui, 1 ke kumu o kona nalowale honua ana mai Alahane aku. pela hoi ka hiki ole ana iaia ke hooko i kana mea i hoohiki aku ai imua o Edita, no ka hoihoi ana mai i na waiwai apau o Wanawoka maluna ona, nae i pau aku na mea a Haliaka i makemake ai e kamailio mai, ua kani e mai la ka bele kahea mailoko mai, he hoailona keia no ka makemakeia o Edita e kona makuahine ma'i. Hookipa aku l.a o Edita 1* kana mau malihini maloko o ka rumi hookipa, a mahope o ka haalele ana iho ia.laua maloko o kela rumi, komo aku la oia noloko o ka rumi o kona makuahine, a iaia i oili hou mai ai, mahope o ka liala ana o keleahi mau minuke, hoike mai la no ka makemake o kona ,makuahine e hele aku o Robaka Pilikina ame Hali.aka imua ona. Alawa mai la ka Haliaka nana ana ia Robaka, no kona manao, ina paha e hoihoi ana o Robaka e ike i kela wahine, nela no hoi o Robaka i nana aku ai ia Haliaka, alaila kamailio aku la ua o Robaka imua o Edita, i ka i ana aku: "lua i makemake o Mrs. Gilibati e ike ia'u, alaila e lawe aku oe ia'u imua ona," o ke ku ae la no ia o Robaka, me ke kunou ana aku no hoi ia Haliaka e ku like ae iluna, «» ko laua ukali aku la no ia mahope o Edita, noloko o ka rumi e noho mai .ana o Judika Gilibati. Ua emi loa niai ke kino o Judika mai kela ike hope ana o Haliaka iaia. a ua ikaika loa mai no hoi kona ma'i, eia nae ina ka ia nei nana aku, ua auhee aku kela ano pikanana me ka uahoa mai kona mau maka aku, a o ka oluolu me ke akahai ke pani ma ia wahi. Ma ka manawa a ua wahine nei i ike niai ai i ke komn ana aku o Robaka, ua palulu ae la oia i kona mau maka, no ka hilahila, mamuli o kona noho ana ma ke ano launa hewa me ka makuakane o ka mea e ku aku nei imua ona, a o ia kana o ka pane ana mai: Ua maopopo loa ia'u, e hoowahawaha mai ana oe e ke kanaka opio ia'u, a e lilo ana hoi keia halawai ana o kaua i mea hwwahawaha loa nau, aole no o'u makemake maoli e halawai me oe, aka nae ke ike nei au. he wahi manawa pokole wale no ko'u e ola ai. a haalele iho i keia ao, pela au i makemake ai e kamailio me oe e pili ana 110 keia mau kaikamahine opio." "O ka manao nui no ia o ka'u huakai i lioea mai la i keia la." wahi a Robak.a me ka leo oluolu loa, eia nae, ua hele kona helehelena a haikea pu.

Noho iho la o Robaka ilalo ma ka aoao o Judika Gilibati, ia vva i hoomaka mai ai ua wahine nei e hoike i kona moolelo, ahiki i ke kuapoia ana o na bebe elua, ke noke la o Robaka i ka niele ma na ano apau, aole nae he wahi mea a loli ae o na mea a kela wahine e kamailio mai nei iaia, mai na mea a Haliaka i kakau aku ai ma kana leka, a ke ike okoa iho la no ua o Robaka, i ke poho o kona mau manaolana, no kona kuleana ia Haliaka ma ke ano he wahine mare a ke ike pu la no hoi oia i ka lilo o Haliaka i kaikamahiw ilihune loa. "Ke makemake nei au e ninau aku i kou manao maoli. he hana pono anei ka hooili ana aku i na waiwai apau ma luna o Edita. a hoonele aku ia Haliaka, i na mea i manaoia nona?' wahi a Judika Gilibati, me ka nana pono ana mai in Robaka. 1 Mamua nae o ka hiki ana ia Robaka ke pane aku, ua kani mai la ka bele kahea mamua o ka puka, ia wa i ku ae ai o Edita iluna, a hemo aku la iwaho, akahi no a loaa he manawa no Robaka e pane aku ai i ka i ana mai: O ka hana pono wale no ia e Mrs. Gilibati; aole he hana e ae," wahi a Rof>aka, i ka wa i paniia mai ai ka puka a paa. eia nae ke eueu wale la no kona mau lehelehe, i kau a mea o ka hele a piha me ka ehaeha, no ka hōoneleia aku o Haliaka i ka inoa ame ka waiwai. _ (Aole i pau.)