Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 16, 22 April 1921 — He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio. [ARTICLE]

He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio.

''Ua ike au. i ka oiaio o kena mea au e, mai nei, i ka manawa a Haliaka i hoike mai ai imua o'u me ka hopo ole, aole loa ona makemake e hoopomaikaiia aku oia maitiuli o ka'u hana karaima i lawelawe ai. Ua koho wale iho no. au, ua haalele mai ka manao koa iaia, mahope o kona huli hoi ana aku mai keia hale aku ina kela po o kona halawai mua loa ana me a'u, 110 kona nalowale loa, aka nae he mea na'u e liauoli nei, ka ike ana, he o ia mau no kona koa me ka oiaio, me kona minamina ole i na mea apau. "Oia hookahi wale no ka mea nana i hpomaopopo mai iā'u i k'e ko'iko'i o ko'u hewa aole he mea e ae; a ia'u e waiho ana i ko'u ma'i, mc he mea la ke ike okoa aku la no au me he huke hamama ta, i ke ko'iko'i maoli o ko'u hewa. Ae, o ka pono ke hanaia; aka nae e Mr. Pilikina, e haawi mai oe i kau hoohiki i.a'u, e\|iana aku oe i kekahi mea e pono ai kuu kaikamahine,. ke keiki hoi -a'u i kuai hoolilo aku ai i kuu uhane no ka make mau loa," wahi a Judika Gilibati, me ka alawa ana mai o kana nana ana ia Haliaka. "Ke hooia aku nei au imua ou, e hana ho au i na mea apau, nia ke ano'e lilo 'ole ai i mea hoehaeha i ka manao," wahi a Robaka me ka hele o kona leo a haalulu.

"Aole o'u kanalitJl.no ka pololei o kau mau mea e kamailio mai nei e ke kAnaka opio; a ua makemake pu hoi au e lawel'awe mai oe i na mea e pono ai o Edita< Hc kaikamahine īnaikai loa o lulita. ua hana mai oia i na mea maikai wale no no'u, me kona piha pu i ka oluolu, oiai nae he ku i ka lokoino ka'u niea i-hana aku ai nona, .a aole loa no au, i aloha iaia, elike me ke aloha o ka makuahine no kpiki. Ma ko'u nana maoli iho no i ke ano o ka'u mau hana maluna ona, ua hooili aku au i Mo'u hoowahawaha ame ka lili no kona makuahine maluna ona; aka nae he hook.'ihi mea nana i hoohauoli mai i kuu inanao i keia manawa, o ia 110 ka ike ana, ua hoea mai i ka manawa e pau hoi ka noho ana iloko o ka nele ame ka pilikia. "Ua liele ko'u ola ana a piha i na kiko eleele loa o na hana k.araima he nui, a ua ike maoli iho no au.i ka auamo ana i na hopena ehaeha no ia mau hana, me he puupuu lanahu la e lalapa ana i kuu puuwai. Ua ike maoli iho no au i ko'u ehaeha, a ua konoia mai au e hana aku i kekahi mea e loaa mai ai ka huikalaia ia'u, ma ka hoihoi ana aku i ke keiki a Hmile Wanawoka iaia. a e noi aku i kana mau huikala ana mai; e hoi aku auanei au iloko o ka opu o ka honua me ka maha o ka noonoo." "Ua poina loa au, aole i hoike mua aku .nei i.a oe e Judika Gilihati, eia no o mama ke ola mai nei," i pane māi ai o Halfaka, laia i ike mai ai i ka nui o ka ehaeha iloko o kela no kana mau hana karaima ekaeka loa. i:haha_ai, ma ka hoopilikiA ana aku i kekahi poe lehulehu, - "Eia no anei o Emile Wanawoka ke ola mai nei," i pane mai'ai-o Judika Gilibati me ka paup.auaho, me ka hooikaika au'a ae e ala iluna, a nana mai )a me ka hele o na maka a hulili, o ia'no oe o ke okoko o ke ahi enaena. <- Ae. eia no oia ke ola mai nei," alaila hoakaka aku la o Haliaka me ke ano nui no ka loaa ana o kona makuahine iāia, ma kela lawe ana a Uilama Waila iaia no Galani Loka. O ka hooki .ana iho 110 nae ia o ka Haliaka kamailio ana a'ku no ke ano i loaa. ai kona makuahine iaia, komo ana no « Edita, ua hele no hoi ua kaikamahme nei a pih.a me ke 'pihoihoi, a o ia ka Mrs. Gilihati o ka ninau ana aku: "Heaha ke kumu o kou pihoihoi ana e kuu kaikamahine?" "Aia he elua mau wahine maloko .o ka rumir;hoo'Kipa, i makemake loa e ike ia oe," wahi a Edita me ka.nana ana mai ia Hali^ka. MOKUNA XLIIT. '"Heaha ka hana nui a kela mau wahine i makemake ai ia'u, a owai ko laua mAu inoa?" i pane mai.ai o Judika Gilibāti, me kona piha i ke kahaha, oiai o kela ka man.ama mua loa, iloko o kona ola ana, i hoea aku ai kekahi mau wahine no ka ike ana iaia. "Aole au i maopopo i ko laua nianao o ka makemake ana e ike ia oe. aka nae o ka ino o kekahi wahine ,oia o Miss Jfr»zelafila. a o ka lua o na wahine. o Mrs. Kalona."

I ka lolie ana āku o Haliaka i ka inoa o Miss Hazelafila hoomalia kpke ae la oia e ku iluna. nak.n ae la 110 hoi kona kinorne ka haalulu. me ka pahola ana mai i kona lim.a im»a o Rohaka, me he mea la, e uwalo okoa mai ana imua o ke kanaka opio e hoonakele aku iaia mai ka mana mai o kona eneini, a o ia ka Robaka o ka f>ane ana mai, me ka lalau pu ana aku hoi i ka lima o H.aliaka/ "Mai hoopihoihdiia kou noonoo, e noho malie iho oe ilalo, aole loa he mea nana e hoopilikia mai ia oe oiai au ma koft .ao&ō," me |ca huki okoa ana iho ia Haliaka e noho mal\inn o Hona noho. . "Heaha ka mea a kela mau wahine i makemake ai e ike ia'u?" i ninau hou mai ai o Judika Gilibat.i, a ia manawa nae i weheia mai ai ka puka, e pale ana mawaena o na rumi a elua. a poha ana no kekahi leo i ka pane ana mai: . "lloko o ka manawa pokole, e lohe no oe i ka mea a'u i makemake ai." a komo ana no o Akeneki Hazelafila iloko. aka nae iaia i ike mai ai i ka noho aku o Haliaka, ua ae la oia i kona mau lima a elua iluna, me ka hikaka ana ihope a hilinai aku 1a i ke panipuka. % ..VAuwe o oe anei keia?" walii ana me ka hele o na maka a nono imua o Haliaka. > "Ke ike aku nei au. ua hookahaha loa ia kou manao no ka loaa ana mai la o Hali'ak.a ia oe maloko nei o keia -yvahi a Robaka i pane aku ai, me ke ku ana ae iluna, no ka lawe ana aku i noho 110 Akeneki, no ka mea ua aneane hiki ole i u.a wahine hookano nei ke hoomau i ke ku ana iluna, .*» ke ike la hoi o Robaka i ke kumu oiaio o ka hele o ki a pihoihoi, me ka lioomau ana aku i kana kamailio ana: "Malia paha. o ke kumu o ka hookahaha loi ia ana aku o koil noonoo. no kou manao, aia ke kino make o kau pio ke .\jraiho mai la iloko o ke ana au i hoolilo ai i halepaahao n«xna. ke!.a ana o ka hiolo ana i ka wa i hina ai o ke' kumu- - Jaau i ka makani. ma ko home kuahiwi?" [ -• "Ae, ua manaoio loa au ua make oia, aka pehea oia i pakele mai ai?" ' "Aole keia he manawa no ka hoakaka ana i ke ano i pa- * kele ai oia," wahi a Robaka me kona hoomaopopo koke ana mai i ka haalulu o Haliaka, me he.mea la e hoomanao ana * kana aloha, no kela pakele mahunehune ana mai o kona ' s "oīf mai ka make mai. a lawa kou ike ana iaia, aole oia i make, aka ke ola nei no me ke kino maikai, a aole hoi i |li aku maluna ou ke ko'iko'i o kekahi karaima pepehikanaKe hoopau manawa wale nei no au. no ka mea ua maoe e ike ia Judika Gilib,ati; nolaila e hele aku maua ma ka r«*ni mawaho e noho ai, ahiki i ka pau ana o ka olua kamailio ana, ina he mea maikai ole ko maua noho pu .a&a iho maloko nei o keia keena»"

h "Mai hele olua mailoko aku o keia rt»mi, aka e npho tn4i; 'no oukou apau, no ka niea, ua makemake no aii e lohe mai pukou i ka'u hana nui o ka hoea ana.mai nei," uiahi a Ak§jieki, me ka hoi pono ana mai o kona noonoo maikai, a, i jiou mai la: k ! t "I hoea mai nei au no ka hoike ana aku _ili M'iā. Gilibati, • e hana koke oia i kekahi mea t kaohiia mai ai ka hookoia £>na aku o ka epa ame ke kolohe e Uiiama Waila, no ka mea aia kekahi mau palapala apuka i hanaia, malalo o kela kanaka he mau palapala e kaa aku ai na waiwai o Wana- | woka malalo ona." | "lua he mea oiaio kena au e kamailio mai nei e Miss ' Ha;*elafila, alaila heaha-ke ano nui o kela mau paiapala i apuka i hanaia ai i kaa aku ai ma ka aoao o Robaka ka ■ pane ana mai: , i "Ile mau palapala kela i hanaia e haawi ana i kekahi hoa hui ona, i ka mana ame ke kuleana e hana ai no Haliaka, pa loaa ka mana.iaia e kuai a e hoolilo aku ai i kon£ mau w.aiwai apau, na bona ame na kuleana mahele iloko o na imi i hookomoia aku ai kekahi heiuna dala mahuahua. M . i "Mai manao o Uilama Waila, he hana maalahi ka loaa ana aku o na waiwai o Haliaka iaia, no ka mea aole loa e hik'i ia'u, ame ko'u loio ke ae aku i kekahi hana kolohe o ke apnka, ina o ka i;ioa f wale no o Haliaka ka i kauia malu--1 pa o kela mau wahi a Robaka; me kona ku okoa i ana ae iluna mai kona noho ae. : "Malia paha oka mea oiaio kena au e kamailio mai nei, j aka nae, ua pilikia kela kanaka i ke dala, na ia pilikia auaj nei e kono mai iaia e hoohana aku i na alahele apau i wahi j e loaa ai kela mau waiwai iaia. O kekahi o kana mau kymu |<oi o ia no ka oo ana o Haliaka ma ke kanawai, nolaila ua | loaa ia Haliaka ka mana e hookohu aku ai i kekahi mea i j akena a i loio nona, e konoia mai ai oe ame kou loio e hoilioi aku i na waiwai o Wanawoka i kela kanaka." ; "Owai ka mea nana i hana i kela mau palapala apuka?" wahi & me kona piha me ke kahaha, ? ka m«aopopo ana ia Akeneki o kela mau mea ana e hoakaka mai nei. "He hana ia nau ka hele ana aku e huli, aohe o'u kuleana ma ia ninau, o ka'u wale 110 ka hoike ana aku la, i ka mea a Uilama Waila i hana* ai. Mamuli o kuu manaoio loa ua make o Haliaka. a ua o Uilama Waila"kekahi 0 na kanaka ino lapliwale loa, hui pu iho me ko'u lohe ana 1 i ka moolelo. no ke kuapoia ana o na bebe, pela iho la au i 1 hoea mai nei, no ka hoonaauao e ana aku i keia mau rpea, i ole ai e hooneleia mai ka hooilina oiaio o kela waiwai, i ! na pomaikai a kona mau makua i hooili mai ai maluna ona."

"Ow.ai ka mea nana i hoike aku ia oe i ko maua wahi e loaa ai?" i ninau mai ai o }udika Gilibati, mah'ope iho o kona hakilo pono loa ana mai i ko Akeneki mau ano apau. "Ile ineahuna ia na'u hookahi wale iho no e ike, nolaila aole he inea no oukou e pomaikai ai, ke lohe aku i ke ano 0 ka loaa ana mai ia'u o ka ike no ko olua wahi i.noho ai," walii 'a Akeneki i pane mai ā.i, nia ke ano pakike. "Pela i'o ka hoi' wahi a Judika me ka hoopinana ana ae 1 kona mau leheiehe, e hoike mai ana no konā hoowahawah.a ia Akeneki. "Alaila ooe anei ka wahine nana i hookau aku i na hana hoehaeha a hoopilikia maluna o keia lede opio?" me kona nana ana mai ia Haliaka. e noho aku ana ma ka aoao o Robaka. "Heaha iho la.kou kuleana m.a ia mea?" wahi a Akeneki, me ke ka ana ae i kona poo ihope, a paa ae la hoi na lima 'ma'kona puhaka. "\J.alia paha he makemake maoli. kou e lolie i ke āno o ka'u mea i Kāiia aku ai maluna.ona, ina uoi aku ke ino mamua o kau mea i han.a ai?" ' : " "Ua konoia mai au, malalo o kekahi kumu maikai loa, e ike i kou ano maoli, ame ke kumu o kau mau hanā hpppilikia maluna o keia lede! Heaha ka manao nui o koii hoopilikia ana iaia, oiai aole .ana ,mēa i hana akii .ai nou e hoēhaua oi aku ke ino mamua o kau mea i ai?" "Aole i'o paha kona hoehaeha ole mai ia'u! a kaili aku oia mai a'u aku i ke kanaka hookahi wale no a'u i aloha ai," i pikanana mai āi.ke kamailio'ana a Akeneki, no kona ike. mai paha hoi kekahi, i ka puliki o Robaka i. ka lima o Halit aka. "Aole iho la anei he hana hewa loa ka keia kaikamahine i hana mai ai ia'u?" "Ua lalau loa oe e Miss Hazelafila,"'i komo mai ai o Rohaka e kahamaha me ke kupale pu ana i kana aloha. "Aole na kekahi mea i hookikina wale mai ia'u, no ka'u mea e hana ai, aka owau ponoi no ka mea i kpho me' ko'u manao kuokoa, e lawe inai ia Haliaka i wahine na'u, elike me ia a'u i h&na aku ai; aka nae aale au e hilahila ke olelo ae, ua hoehaeha loa ia mai kuu uhane, i ka wa i lohe ai L kela moolelo au ame Mele Wela i hoike ai imua o ka mea a'u i kapa aku ai.he wahine na'u, a i hooiaio mai hoi ia'u, aole e hiki' ia'u ke koi aku i ke kuleana o ke kane mare maluna ona." I ka wa i lohe aku ai o Haliaka, i kela mau olelo hoakaka a Eohaka, e hoike ana i ka nui o kona makee nona, hiki hou ole iho la iaia ke hoomanawanui \ kona mau manao ehaeha. nolaila palulu ae la oia i kona mau maka, a nalu iho )a iloko ona, pehea la ke Akua i ae mai ai i na wahine ino o~ kela ano e hoolanakila i ka lakou mau hana karaima. Ua manao kuhihewa loa o Akeneki Hazelafila, nlamuli 0 ka hiki ole ana ia Robaka ke noho pu me he k.ane a he wahine, e hoea mai ana he la a Robaka e noonoo hou mai ai nona, ke hooniaka hou mai oia e lawelawe i kana mau hana maalea 110 ka hoohei ana i ka noonop o ke kanāka ana i aloha ai, aka nae, iaia i lohe maoli mai ai mai na lehelehe ponoi aku o Robaka, ua nele loa ka noonoo iloko o kela kanaka rtona, ua hoopienaia aku ka manao o ua o Akeneki, ahiki i kon.a hoopuka okoa ana liiai i. na olelo a ka mea i piha me'lea manao lapuwale: "Ua hele au a hoowahawaha loa iaia!" me ke kuhikuhi ana māi ia Haliaka. "O oe pu kekahi e Robaka a'u e hoowahawaha nei!" wahi a ua o Akeneki, me ka leo o ka wahine i ulupuni me ka huhu. "I ka hooko ole ia ana mai nae o kuu makemake, he mea uo na'u e hauoli nei ke olelo ae, ua hele au a piha me ka haaheo, no ka ike ana ua moku 1 moku liilii ke kaula nana i hauho.a ia olua, kane a he wahine, o ka mea wale no i loaa aku ia olua a elua, o ia ka hilahila, no ka mare .ana o ke kaikunane i kona kaikuahine« Nolaila e Robaka, ua hiki no ia oe ke aloha aku i ka mea i loaa mai niamuli o na hana hii.ahjla r nou ia kul.eana e. hana aku ai pela, aka np Haliaka aia ke kuni o.ka hoohilahilaia malipia ona, e hiki ole ai iaia ke ku aku imua 0 ke ao holookoa me na manao haaheo; me ia mau kikohukohu maluna o ko olua mau ino.a, e ola aku ai piua ahiki i ! ka hoi ana aku i ka lepo." | P?ar nej oe. i,ka lepo maluna o keia mau mea peh<ja. hpi oe ,wahine hilahila ole lcxa!" 1 puoho mai af o Judika Gihhati, me V ona hele a piha loa i l-ka huhu, no na olelo ino a Akeneki i lua'i mai ai, (mamuli mai o ka pilia i ka lili ame ka inaina, kuiana i kahi o ka hoka. Ua ala pono mai o Judika iluna, me ke kalele ana o kona mau ku'eku'e lima i ka uluna, aia hoi kona mau maka ke Inana pono mai la ia Ake s n6ki, me ka.piha inaiiw, a i ka wa ' a Akeneki i lohe aku ai i na olelo lioaAewa.a ka wahine 1 ma'i iaia, okalakala koke mai la kona ieo, i ka ninau ana aku: . ' , 1 "Heaha ka manap o kau mea e kamailip mai nei?" wahi a ua o Akeneki me ke aea pono ana mai o kona poo iluna, ke ano o ka mea i piha me na manao haaheo, a i hou mai la - "Aole loa he mea nana e olelo mai, ua nele ka holo ana o ke koko maemae o ka ohana PFazelafila iloko o ko'u niaii aakoko. He ohana hanohano loa ka ohana o Ha2elafiia ma ka honua nei, a o ka poe apau i hanau mailoko mai o kela ol)a£ta, aple loa he wahi kiko eleele maluna o lakpu." . (Aole i pau.) .