Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 17, 29 April 1921 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Kakoo Ka Aoao Republika

Ia R. W. Shinble i Kiaaina

Lokahi na hoa Apau o ke komite Teritore

Republika ma ka Halawai o ka Pule i Hala ma

ka Wae Ana Iaia no Kela Kulana Ko'iko'i

 

            Ma ka noho ana o ke komite Kuwaena teritore o ka Aoao Republika, ma ke akahi o ka Poaha, o ka pule aku nei i hala, a noonoo no ke kakoo ana aku i kekahi inoa, no ke kulana kaaina no Hawaii nei, i hooholo lokahi ae ai na lala apau o kela komite i akoakoa ae, i ka inoa o Robet W. Shingle, i kiaiana no Hawaii nei, ma kahi e hoohakabakaia iho ana, ma ka waiho ana mai o Kiaaina McCarthy ia kulana, ma keia mua koke iho.

            Ua nono hoomaluia kela halawai e Lurrin Andrews ka luanhoomalu o ke homite a uaiwaena mai o na lala he 24 o ke konite, he 21 i akoakoa mai. a o ke koena aku o na lala o ke komite ma na palapala hookohu hope.

ma kela halawai ae a ke komite ka Elele Lahiui Kalaniauaole Anndrews e hoakaka mai i kekahi mau mana'o pohole, uo uamua o ka booko ana aku o kela halawai i ka hana i manaoia, ua boole aku nae ka elele i ke kamailio ana i kekahi mea, we ka olelo ana aku i hoea ao oia ma kela halawai no ka makemake e ike i ka mea a na komite e hana mai ana.

            I ka hoakaka ana mai i ka hana a kela halawai i kaheaia ai, ua kamailio mai ka Lunahoomalu Andrews oiai ua haawi mua aku ka aoao Republika i na kakoo ana i ka e'ele kalanianaole i kiaaina no Hawaii nei, aka nae, aole oia e hookohuia mai ana, no ia kumu he mea maikai ka haawi ana aku o ke komite i ua kakoo ana i kekahi inoa hou.

            Me ka manawa i pau ai o na hoakaka ana a ka Lunahoomalu Andrews i ka manao nui o ke kaheaia ana o kela halawai a ke komite, ua waiho kokemai la o Senatoa John wise i ka inoa o robert W. Shingle, O ka moho ia a ka Aoao republika o kakoo aku ai i kiaaina no Hawaiinei, he noi hoi i haawi koke ia aku na kokua ana e na hoa o ke komite. Ua waiho koke mai ka Lunahoomalu Andrews i ka ninau imua o ka halawai, a koho na mea apau me na manaa lokahi no kela inoa, me ka loaa ole o kekahi mea hue i kela inoa.

Ko kuhie manao no Shingle

            Ma ka manawa i hookuuia ai kela halawai a ke komite, i ninauia aku ai ka Elele Kuhio, no kona manao, i ke kanaka a ke komite i wae ae ai a i ka koo aku ai no ke kulana kiaaiua no Hawaii nei, o kana i olelo ae ai, o Mr. Shingle kekahi o na kanaka maikai loa, he kanaka hoopono, a kupaa ma ka aoao Republika, a ma kona mau ano maikai he nui i ikeia, aole ana e nelo kona lilo i kiaaina maikai no Hawaii nei.

            No kana mau mea hoi i lohelohe ai ma wakinekona, ua hoole ae oia no kona hui kino ana me ka Presidena Harding, aka o Mr' Shingle ka i hui pu me ia, a ua hoike mai ka Peresidena i kona mauao, o ke kanaka wale no e ka Aoao republika e kakoo aku ana o kaua kanaka ia e hookohu mai ai.

Hoounaia na keiekalapa

            Ma ka manawa o ka hookuu ana o kela halawai a ke komite i hoouna ko ke aku ai ka lunahoomalu Andrews, he kelekalapa i ke Kakauolelo Fall o ke keena kalaiaina, e hoakaka aku ana no ka mea a ke komite Teritore Republika i hana ai, ma ke kakoo ana i ka inoa o Robert W. Shingle i kiaaina, a he hookahi kekekalapa ia Mr. Shingle.

            Mawaho ae o kela kelekalapa he nui a lehulehu wale o na kelekalapa mai na hui lawelawe oihana aku, na kanaka kalepa ame kekahi poe o keia kulanakauhale i hoounaia aku i Wakinekona, e haawi ana i na kakoo piha ana i ka mea a ke komite teritore Republika, i hana aku ai, ma ka wai ana ae i ka inoa o Robert W. Shingle i kiaaiua no Hawaii nei.

            Ua lilo maoli ka inoa o Robert W. Shingle i inoa ohohia nui ia no kela kulana, manuil o ka ikeia he kanaka kupono maoli oia no ke kulana kiaaina, aole mamuli o kona kupaa mahope o ka aoao Republika, aka he kanaka oia iloko o ka pohai o ka poe lawelawe oihana, a he kanaka no hoi i launa pu aku me ka papa o na kanaka haahaa, a ma kekahi olelo okoa ana ae, he kanaka oia i makaukau i na manawa apau e hoolohe mai i na manao o ka poe kuonoono ame ka poe haahaa, me kona hookae ole i kekahi mea, ma ke ano o ke kulana ame ka ili

KA MOOLELO O KO MR. SHINGLE OLA ANA.

            O Mr. Robt. W. Shingle, i kamaaina mawena o na Hawaii o "pilihale," Ua hanauia oia maloko o ke kulana kau hale o Cheyenne, Waiomina, ma ka la 10 o angate, 1876, i no laila ua piha ula ua makahiki be 45 a oi.

            Elize me ka Peresidena Harding, o ke kakau nupepa kaua hana mua, pela no ue Mr. Shingle, ma kona wau la mua o ka hoomaka ana i ka hana, no ka mea i kona mau, la kalewa nupepa kana hana mamua a mahope o ka pau ana o ke kula. Ua hoea mai oia i Honolulu nei i ka makahiki 1808 a hoomaka e hana ma Hawaii nei ma ke ano he mea hanu meahou no ka nupepa Hawaiian Star.

            Maloko o na kula aupuni helela oia i hoomaauaoia ai, a ma ka 11 o kona mau makahiki he kalewa nupepa kana hana, a mai o ka hoomanawanui ana a hui pu me kekahi mau loaa e ae ma ke anu he keiki elele no ka aha senate o Waiomina ua hoomahuahua loa ia ae kona wailuna.

            I ka is o kona mau makahiki ua lilo oia he mea hanu a kakau meahou no la nupepa Republika o Waiomina, a i ka ISai haalele aku la ia hana a holo mai ia i Honolulu nei, a lilo oia i luna hooponopono uo na nuhou oloko iho o ke kulanakauhale nei malalo o Ed. Towse, he kanaka i hanauia maloko a he kulanakauhale o Cheyenne.

            Ua hoomau aku no ko Mr. Shingle noho ana ma ia kulana iloko o ka ma hana i noho aku ai o Alatau Atkinson i hooponopono ahiki i na la mua o ka 1808, a ia manawa ua hookohuia aku la oia e ka persidena S B. Dole o ka republika o Hawaii ia manawa ma ke ano he komisina i ka hoikeike Nui Trans Mississippi i malamaia maloko o omaha.

            Ma ka manawa o malamaia ana kela hoikeike mai ma omaha oia ka manaia i hoohuiia aku ai ma mokupuni Hawaii me Amerika Huipuia, Nolaila ua hoi aku oia no Omaha a mahope ua loi loa mai no Hawaii nei ma ke ano he mea kakau no ka Nupepa Advertiser a noho lunahoohana nui ia ana a W. N Armstrong ia manawa. no na mahina pokole wale no nae ko Mr. Shingle noho hana an me ka Advertiser a mahope mai ua komo aku oia me ka hui waterhouse trust e kunei ma ke kihi o na alanui Kaiepa ame papu, ma ke ano he kakauolelo, a i ka wa i make aku ai ka persidena, oia o Henery Waterhouse, ua lilo oia i peresidena no ia hui, a me ia kulana no oia e paa nei ahiki i keia la.

            He kanaka ohohia mau oia a i haawi nui hoi i kona noonoo ame kona manawa ma ka hana kalaiaina ma Hawaii nei a ma Amerika, a i ka 1908 ua kohoia oia i lunakaainana a oia kekahi o na hoa o ke kau ahaolelo keuloko a oia ame Elia Long na moho i ahia i ka have o ka lanakila ma ke poo o ka paa haloka Republika . I ka 1909 i mare ai oia me Miss Murriel Cambell, ke kahi o na kaikamahine a ka onamiliona campbell i make, He hoa oia no ka hui mala Elks, a he hoa no kekahi mau hui lehulehu e ae, a he no komite lahui ma ka aoao Republika no na makahiki lehulehu i hala.

            He mau makahiki lehulehu i hala aku oia kekahi o na elele i manaoia i ka ahaolelo lahui ma kahi o kuhio. I kona manawa i kue ai i ka kuhio alahele ma na hana kalaiaina ennae ua hoopauia ia mau paio ana mawaena o laua, a i nei manawa ua lilo laua he mau hoaaloha pilipaa loa.

            Ma na hana hooikaika kino a lealea o Mr. Shingle kekahi kanaka i komo kukonukonu loa aku iloko iua mau hana, o ka oi aku nae oia ka hele ana i ke ki manu ameka maani polo, he kanaka akamai loa oia ma ke kau lio a no kekahi mau makahiki lehulehu i hua la ua aa mau aku oia ma na hana hookuku paani polo. He lehulehu ua hale i onaia eia, o kona home maloa o ke kaona aia mauka loa o Makiki. O kekahi home ana aia ma punaluu, a aia kekahi ma polea, Ewa. hHe hoaloha Kahiko loa o Shingle u oke Senatoa warren o Waiomina.

            Hilo, apr. 15-Aia o Mrs. Bugbee, Mrs. Robt. Pahau ame Mrs. Thes. Jensen maloko o ka halema'i o hilo nei me ka oha mamuli o ka hoku'i ana eku op ke kaa otomobile a lakou e kau ana me ke kaaahi i ka manawa e holo ana aku ma ka Mauna Kea no Honolulu. O ka mea Hilu aohe i eha ke kalaiwa kepani ame kekahi poe e iho e kau ana, oiai nae ua pau ke kaa i ko nahaha. ma ke kua o Mrs. Bugbee wai i eha loa.

Nui Na Kepani E Haalele Ana Ia Hawaii Nei

E Huli Hoi Aku Ana ma Kahi o ka 4000 Mau Kepani no ko Lakou Ainahanau

HOOKAHI KUMU NUI O KA HAALELE IA HAWAII

Mamuli ma No Ia o ke Emi o ka ukuhala me ka Pipii o ke Kumukuai o na meaai

         Ma kahi o ka 4000 ka nui o na kepaui e haalele iho ana ia Hawaii nei, a huli hoi aku Iapana, ma ka manawa maikai mua loa e loaa ana ia lakou.

         Iwaena nae o kela heluna Kepani, o na wahine ame na kamalii kekahi, a he heluna nui o lakou i hoea ae noloko o ke keena o na loaa kuloko, no ka uku ana i ko lakpou mau auhau, i na pule ae nei i hala, no ka hooponopono ana i ko lakou mau wai wai maanei nei, mamua o ka huli ana aku no ko lakou aina hanau.

         He hookahi kumu nui o ka manao ana o kela poe Kepani e haalele iho ia Hawaii nei, O ia no ke emi o ka uku hana ma na mahiko, me ka pipii o na meakuai, a ua manao lakou, he oi loa akui ka hoi ana iapana oiai no nae, aia no he kulana kupilikii me Iapana i keia la elike me ia ma na wahi e ae o ka honua nei.

         Ma ka olelo a na kanaka lawelawe oihana, he mau oihana kalepa ka lakou ma japama, ua konoia aku kekahi innu akena, e paniku i ka lakon mau oihana no ka makahiki holokokoa ana akue lawelawe ia mau oihana, mamuli mai keia o ke kulana kupilikii iloko o ka aina.

         MaKaleponi, he nui na Kepani i Huli hoi aku no ko lakou ainahanau aole nae i lilo ko lakou Haalele ana aku i kelamehamelina laumana e hoopilikiaia akui ai na oihana malaila, no ka mea ua paniia ae no ko lakou mau makalua e kekahi poe liniahana e ae.

         Ma kekahi mau lono have i hoea mai i Hawaii nei, he hookahi kumu holomoku o na Kepani i ka hoi no Iapana, o Ia no ka makemake nui o na Kepani Kahi i holomoku ai me ko lakou mau ohana, no ka imi ana i ko lakou mau pomaikai

         ma ka oleloia ua makaukau ke aupuni o Mekiko e haawi i ka aina i na Kepani no ka mahi ana, malalo o ka aelike, a he nui na kepani i lawe ae i ka oihana mahiai, i oihana na lakou malaila

KA AHA HOOPONOPONO WAI WAI HOOILINA

         ma ka Poalua nei i aeia mai ai e ka Lunakanawai James j. Banks ka hookomo ana aku i ka palapala kauoha a Mrs. Margaet Roth a o ka Hawaiian Trush Co. ka i hookohuia mai e ka aha i lunahooponopono waiwai malalo o ka bona o $15000. O Arthur E. Restarick E L. Schwarzberger a me W. Hoopai ka ka aha o ka hookohu ana i poe na lakou e koho i ka waiwaiio o na wai wai o Mrs. Robt.

         O ka Bishop Trust Co. ka i hookohuia mai e ka aha i kahu no ka waiwai o egnaty Bezook, malalo o 2500 bona.

         Ua aponoia e ka Lunakanawai J.J. Banks ka hoike moohelu wai wai no ka lua o ka makahiki a W.W. Thayer, ke kahu o na keiki oo ole a Like

         Ua apono pu ia ka hoike moohelu waiwai hope loa a J. B. Cockburn, ke kahu o Jas. Garvie, He keiki oo ole.

         Ma keia Poakahi ae, Hora 2 auwina la, E hooloheia ai na hooponopono waiwai e ka Lunakanawai Banks no na waiwai aku i koe i makemakeia e hoolohe.

HOOKU'I KE KAA OTOMOBILE ME KE KAA MOTOKAIKALA

         Ma ke kihi o na alanui Liliha ame Moi i hooku'i aku ai o SAam Kau e Kau ana maluna o ke kaa motokaikala me ke kaa otomobile e kalaiwaia ana e S. Murakami ma ka auwina la Sa bati nei, a o kahi i laki ai aohe mea i eha. I ke kaa uwila e holo ana ma ke alnui Moi ua ukali aku la o Sam kau ma ka aoao me ka hoao ana e holo ae ma ka aoao hema o ke kaa uwila, a me ia hana ana ana i hooku'i aku ai oia me ke kaa otomobile, elike me ka hoakaka a ka makai. Ua paa like laua i ka hopuia a me ke kakahiaka Poakabi nei i hooloheia ai ko laua mau hihia.

Ka hua Ole Na Hoohalahala a Ka Papa kiai

Kupale ka loio Kalana Heen No ke Kapaia Aku o Kona Keena I na Hana Alunu

KAKI O CLUNEY NO KONA KAA KE KUMU

Kuhikuhi Mai ka Loio Kalana i ke Koe Nui o na Dala o ke Aupuni Ma kela hana

         No ka paue ana ae i ne kumu hoohalalaia a ka papa o na lunakiai o ke Kulanakauhale o kalana e Honolulu nei i ke keena o ka loio kalana, no na hana alunu, elike me ia i hoomaopopoia, ma ka halawai a ka papa, ma ka po o ka ka poalua aku nei o ka pule i hala ua hoole ae ka Loio Kalana Heen, i ka oiaio o ia mau kumu hoohalahala a na noa o ka papa.

         Ma ka hoohalahala a ka papa luna kiai, e olelo ana ia, i ka alunu o ke keena o ka lolo kalana, ma o ka hoohana ponoi ana o J.C. clunoy i kona kaa otomobile, oiai oia o hana anamalalo o ke kalana, me ke kaki pu ana no ia hoohanaia ana o kona kaa'

         No kela hoohalahala nae a na lunakiai, i olli okoa mai ai ka Loio Kalana Heen, a hoike ae la, ma kahi o ka lilo o kela hana a Mr. Cluney, i hana alunu ua hoopakele ae oia i ko aupuni, mai ka uku ana aku i kekahi mau dala mahuahua, in a no ka hoolimalima maoliia o kekahi mau kaa okoa ae, e hohanaia nei ma keia kulanakauhale no ka hoolimalima.

         Ua hoahewa loa ka loio kalana heen, i na hoa o ka papa lanakiai, i ko lakou hele mua ole ana e huli i na mea oiaio na o ia hana o ka elei ana oe, inå i hana na lunakiai pela, e ike ana lakou, ua koe kekahi huina dala mahuahua ponoi ana o Clunoy i kona kaa otomobile, aole hoi i kiia aku na ka'a otomobile hoolimalima.

         I hooiaio no na mea i hanaia e Mr. Cluney, no ka holo ana i waipahu a hoi mai, he $4 a i ka $7 wale no ka Mr. Cluney e kaki ai no kona kaa, oiai nae, o na kaki o na kaa hoolimalima, mai ka $8 ka haahaa  a i ka $10.

         No ka holo ana hoi i Pearl City a hoi mai, he $3 a i ka $4 dala wale no a Mr. Cluney e Kaki ai no ka hoohanaia ana o kona kaa; oiai nae in a i na kaa hoolimalima, mai ka $8 a i ka $12 ke kaki.

         O na huakai e holo ai no waianae, waialua, Kahuku ame kekahi mau wahi okoa ae he kanono maoli na dala a ke keena o ka loio kalana e uku ai i na kaa hoolimalima, aku mamuli nae o kela hoohanaia ana o ka otomobile o Mr. Cluney, he oluolu loa kana kaki a ua koe kekahi mau dala mahuahua iloko o ka waihona o ke aupuni.

         I wahi e ikeia ai ka oiaio o kela mau hoakaka, ua kono ae ka loio kalana Heen, e hele e nana i na mea i paa maloko o kona keena, no na hoolilo o kela keena, i pili i na dala i ukuia i na kaa otomobile.

HE OLOHANI MA KE KUAI ANA MA AMERIKA.

         Nui na kanaka palaualelo nele i kahana ma kaleponi, elike me ka Mr. J.A. McCandless o ka hoike ana ae, ma hope o kona ku ana mai-ianei ma ka Poalua aku nei o ka pule i hala maluna o ka mokuahi Matsonia ma i Kapalakaki ko mai. Wahi ana, me he mea la e ala mai ana he oluhani mawaena o na wiliki o na mokuahi ame kekahi mau wiliki o na mokuahi a me kekahi mau hui uniona e ae o na moku ma ka la i o Mei, aka nae, wahi hou ana aole on a manao e loihi ana ia olohani ana a na kanaka o na moku ame na hui uniona, no keia kumu, wahi ana, ua nui a lawa loa na kanaka nele hana makaukau ma ia mau hana a ka poe olohani e haalele mai ana i hiki e lawe ia mau hana.

         O ka olohani nui maloko o Amerika, wahi hou ana, o ka olohani ma ke kuai ana, a ke mau mai la ia olohani ma na wahi apau o Amerika. Ma ke kamailio laula ana, ua loaa ka manao i na kanaka lawelawe oihana kalepa ma Amerika aole i emi iho na kumukuai a ka poe kalepa liilii a kulike me na kumukuai hoemi a ka poe kalepa hukaa, oia mau no ka pikanana iliuna o kna kumukuai, a no ia kumu, wahi ana, oia mau ka hoole o ka lehulehu i ke kuai ana no ka piupii loa.

Liho o kuhio me ka Wahine i Mau Hoa Mamakakaua

Komo na Alii Opio Iloko o ka Ahuhui o na Pukaua ma ka Po o ka La Sabati Nei

KU I KA IHIIHI KAPUKAPU NA HANA HOOLAA

Akoakoa na Lala Apau o ka Ahahui Mamakakaua Me ko Lakou Piha

         Ma ka po o ke Sabati aku ia i hala i hookomoia ae ai ke Keikialii ame ke Kamaliiwahine Kalanianaole i mau lala no ka Ahahui o na mamakakau, a ua hookauia aku hoi maluna o laua na kulana hanohano loa i loko o ka ahahui.

         Aole e kala kahiko i hoolalaia ai no ko laua komo ana aku iloko o kela ahahui, aka nae mamuli o ka loaa ole o ka manawa kupono, oiai e kaawale mau ana ke Keikialii no wakinekona, a e paa ana no hoi i na hana hooikaika kalaiaina, pela iho la i hoopanee mau ia mai ai, ahiki i ka hookoia ana aku la o ka hana, e hoolilo ana ia laua a elua, i mau lala no kela ahahui.

         Ua lawelaweia kela hana hookomo lala iloko o ka Ahahui Mamakakaua, maloko o ka home o ke keikialii ame ke Kamaliiwahine Kalanianaole, ma waho ae nei o Waikiki, a malaila ae naa lunanui ame na lala o ka ahahui iloko o ko lakou mau kahiko piha o ka ahahui.

         Maluna o na poohiwi o ke keikialii ame ke kamaliiwahine Kalanianaole na na ahuula, i aahuia e ka Moi Kalakaua i make, ame kona mau kupuna.

         Mahope iho o kela mau hana i lawelaweia, no ka hoolilo ana aku i na alii opio i lala no ka Ahahui Mamakakauua, i wehe akealai ai na rumi o kela home, no ka makaikai naa o na mea apau.

         Malaila pu ae na lala o ka Ahahui Mamakakaua o na haole, no ka ikemaka ana i na hana ma kela po, me ka hoohalaia ana o kekahi manawa me na mea e hoohauoliia ai ka manao o na mea apau.

KANONO NA HOOPA'I O KA POE KU-E KANAWAI WAIONA

         Maloko o ka aha hookolokolo federalal a ka Lunakanawai Poindexter ma ka Poalua iho nei he hapa kakini poe ha'iha'i kanawai hookapu waiona i hoopa'iia mai no lakou keia mau inoa malalo nei:

         seize yamamoto, $100 hoopa'i, $17. 50 koina o ka aha; Sanhuro Kumagi, $75 hoopa'i, $17.50 konia; Akisaburo Nasano, $75 hoopa'i, $17.50 koina; Eusakiehi, $50 Hoopa'i, $17.50 konia; C.R. Jaks $25 hoopa'i.

         Ma ke kakahiaka poakahi, ma Hilo ua hopuia e ka Hope Namuku Holt ewalu mau Kepani hanawaiona. Ua hookuuia ia poe apau i hopuia ai e ka Lunakanawai Osorio, ke komisina Amerika ma HIlo, mamuli o ka Belaia ana o ia poe apau ewalu.

PA KE POO O KA MEA HEWA OLE I KA PAUKU LAAU.

         Ma ka uwina la sabati nei i loaa ai he eha mauwale ia John Ina, mamuli o ka pa ana o kona poo i kekahi pauku laau o ka, nouia ana mai e kekahi Rukini, elike me ka hoike a ka malaki.

         I kekahi o na luina o ka moku ka huhu ana o ka luna, a oiai oia ma kahi mamao loa mai ke kanaka mai ana i huhu ai, ua hopu iho la oia i kekahi pauku laau a wala mai la, o ke kanaka okoa nae ka i pa mai ia pauku laau koe ka luina Rukini ana i huhu ai. I ka luina a o Ina ka-i pa mai ma ke poo. ua laweia ae o Ina no ka halema'i o na poino ulia a malaila i kamanaia mai ai kona wahi i eha.

Ahea Na kiure Federala Ia William C. Petersen

Pili ka Hewa i ka Lunaleka Mua o Honolulu Nei ma kekahi o na Kumu hoopii e Ku-e Ana Iaia Me ka Lokahi Ole ma Kekahi Mau Kumu

         Ma hope iho o ka hala ana o kekahi mau pule, ma ka hoolohe ana i ka hihia o william C. Petersen, ka hope  lunaleka i hopuia ai, no ka hewa lawe i ka waiwai i waihoia aku malalo o kona malu, i hiki aku ka huina i ka iwakalua-kumahiku kaukani dala a oi, i hoihoi ae ai ke kiure hookolojolo federala i kana olelo hooholo, ma ka poaono aku la i hala, e ahewa ana i ka mea i hoopiii, ma ka ehiku o na kumu hoopii.

         He ewalu mau kumu hoopii e ku-e ana ia Mr. Pertersen, oia nae iloko o kela ame keia kumu hoopii, aole he lokahi iki o na kiure, a ma ke kumu hoopii ehiku wale no i lokahi ai kela kiure, a loan no hoi ka lakou olelo hooholo.

         Ma ka manawa i hoomaha ai ua aoao a elua, a waiho aku hoi i ka noonoo anan mai i ka olelo hooholo, i loko o ka lima o na kiure, ma ka auwina la o ka poalima i hala, ahiki wale nae i ke kani ana o ka hora ewalu me ka hapa o kela po, aole no he kuikahi iki o na kiure, ma ka lakou olelo hooholo.

         Ua hoonaia aku kela papa kiure e ka Lunakanawai Vaughan no ka hokolo Blaisdell, malalo o na kiai ana a na makai o ka aha fderalal, no ka hiamoe ana ma kela po Poalima, a ua kii okoa ia aku na lolemoepo o kekahi poe kiure ma ko lakou mau home.

         Ma ke kakahiaka ae nae o ka poaono, mahope o ka noho hou ana o na kiure e noonoo i ka lakou olelo hooholo, akahi no lakou a lokahi maluna o hookahi kumu hoopii hoahewa, a ma ka hora umi o kela kakahiaka i komo mai ai lakou maloko o ke keena o ka aha federala, a ma o ka lunahoomalu la, o kela kiure i waiho mai ai oia I ka hoike, no ka lokahi ana o na kiure apau, ua pili ka hewa i ka mea i hoopiiia.

         I ka manawa i heluheluia ae ai ka hoike a ke kiure, no ka lakou olelo hooholo, ua hoohalahala koke akuuka Loio Peters, ka loio o ka mea i hoopiiia, a ma ka poakolu nei i hooloheia ai kana mau kumu hoohalahala no ka hoolohe hou ia o ka hihia.

         Wahi a ka Loio Peters, mamuli o ka lokahi ole ana o na kiure, me kekahi olelo hooholo, no na kumu hoopii mua ekolu, no ka pokole ana o na dala melalo o ka malu o Mr. Petersen, ua maopopo loa, aole i pili ka hewa i ka mea hoopiiia, pela no me na kumu hoopii hope elima.

         O ke kumu hoopii ehiku ka hoopii i lokahi ai na kiure apau, ma ka lakou olelo hooholo, ua maopopo loa, aole i pili ka hewa lawe aihue i ka mea i hoopiiia, aka he hemahema wale no ma ke ano o akana hoihoi ana i ka huina dala i hoakakaia maloko o ke kumu hoopii, o ia hoi, aole i kaho i kuleana maoli i kela mau dala i hoihoiia aku ai, aka he waihona okoa.

AKAMAI KE KIINA A KA LUNA MAKAAINANA HOOPALE

         Mamuli o kekaho hana ka i ke akamai me ka maalea, ma ka aoao o ka Lunamakaainaana hoopale o Kauai, ka wiho na a loaa he manawa maikai loa, pela iho la i aponoia ai, kana olelo hooholo, i hookomo ae ai iloko o ka hale o na lunamakaainana, ma ka auwina la o ka poaha, o ka pule aku la i hala, e kauoha ana i ke kahukula Nui MaeCaughey, o ka hoopauia ana mai ke kula kiekie mai o Hilo, Hawaii, a e hoonoho, aku iaia ma kekahi kula okoa aku, me kona ukuia me kona uku mua oiai e noho kumu ana no kela kula hilo.

         Ma ka poakolu mamua aku, ua koho ka hapanui o na hoa o ka hale e waiho ma ka papa i na hoike a ka hapanui, ame ka hapa uuku, o ke komite hoonaauao, no na mea i loaa i kela komite, mamuli o ka hoonania ana o ka Poropeka McLoughin, e ka papa hoonaauao he mau hoike hoi i loaa i kela komite mahope iho o ka huli a noii pono ana i na kumu i hoopauia ai o kela kumu kula.

         Ma ka hoike a ka hapanui o ke komite, e hoapono ana ia i ka mea a ka papa joonaauao i hana aku ai, ma ka hoopau ana ia Poropeka McLoughin, a ma ka hoike hoi a ka hapa uuku, e kauoha ana ia e hookohu hou ia keia kumukula, e hooili ana i na ahewa ana maluna o ke Kahukula MacCaughey.

         Ma ka manawa o ka waihoia ana ae o kela mau hoike a elua, ua koho he 15 i ka 13, e waihoia na hoike a elua ma ka papa.

         Me ka nana ole nae i kela mea a ka hale i hana ai, a i ka manwa hoi a ka lunamakaainana Hoopale i ike ai, ua kaawale aku kekahi mau hoa i ku ma ka aoao o ka papa hoonaauao, ua hookomo ae la oia i kau olelo hooholo, e kauoha ana e haawiia ke kauoha i ke Kahukula Nui MacCaughey, e hookohu hou aku oia i ke kumukulai hoopauia, a e hoonohoia ma kekahi kula okoa loa, me ka loaa iaia o kona uku mua.

         ua hookahahaia aku ka manao o kekahi mau hoa o ka hale, a mahope o ka hoao ana o ka Lunamakaainana Cooke e hoopanee ka hale, i ole ai e noonoo ia ka ollo hooholo, me ka holopono ole, ua kaheaia na ae ame na hoole, a holo aku la ka olelo hooholo, ma o ke koho ana a ka hapanui, he hana ku hoi i ke akamai, ma ka aoao o ka Lunamakaaina Hoopale, no ka hookoia o ka makemake o ka hapa uuku o ke komite hoonaauao, no ka hoonoho hou ia o kela kumukula ma ka oihana hoonaauao.

         He pouli ko ka mahina, ma ka po o ka poaha, o ka pule aku nei i hala, me ka ikeia o kela pouli ana ma na wahi like ole o Hawaii nei.

HAIOLELO KA ELELE KUHIO MA KA AHAHUI A NA HAWAII

         Ma ka paina awakea a ka ahuahui a na Hawaii inaloko o ke Cooke Hall ma ka poalima o ka pule aku la i hala o ka Elele Kuhio pu kekahi malaila ma ia manawa, a mamua o na hoa o ia ahuhui i haiolelo aku ai oia i kela mau olelo malolo nei: 'Ina na hawaii aole e ala ae ana a makahala no ko lakou mau pono a hoike ae i ko lakou waiwai e lilo i mau makaainana Amerika e lilo ana ko kakou mau inoa i mea waiwai ole.

         "O ka pilikia nui i ikeia mawaena o na Hawaii oia ko lakou hoolilo i ka manao o na hemahema pili kino o ke kahi i mea akeakea i ka holomua o ko lakou ola ana ma ke ano akea a launa ana, a aia wale no a nana lakou i ka lakou mau hanaponoi iho, in a he mau oihana hahna paha, aole he mea e aku nana e hana mai ana ia no lakou."

         Ua a'o pu aku ka Elele Kuhio i na hoa maloko o ia halawai he mea ponoi a he hana naauno na lakou ka hoouna ana i na kanaka maikai i ka aheolelo kuloko, aole hoi ka hoopiha aku i ka ahaolelo kuloko, aole hoi ka hoopiha aku i ka ahaolelo i na kanaka i huli pono o'e i ka mole o kekahi mau hila i hookumuia ai i laweia aku mamua o lakou, aka e koho ana lakou elike me ka pili ma ke koko a hoaaloha paha mawaena o lakou iho ame ka kanaka nana ihookomo aku ka hila i ka ahaolelo.

         Ua ko'iko'i loa kaua kalele ana malina o keia manao, oia hoi, he mea pono i ka ahaolelo kuloko e haawi i kunanoonoo hohonu ana maluna o ke kulana oia kino maloko o Hawaii nei, oiai iloko o ka manawa pokole loa ma neu mua aku e nui mai ana na koa e hoonohoia mai ana ma Hawaii nei, a e kau ana maluna o ka ahaolelo kuloko ko'iko'i o ka noonoo ame ka hooponopono ana aku i ka pono o ke ola kino o ia poe.

         "Aia wale no a hana kakou i keia mau mea a'u i hoakaka aku la, e hiki mai ana ka la e kailiia aku ai ka mana hooponopono o ko kakou aha olelo kuloko mai ia kakou aku, a he aupuni e hoomaluia ana e ka oihana hoi ke pani mai ana ma kona wahi," wahi hou a ka Elele Kuhio.

         O Henry Akina ka hoahanau o ke Senatoa Akina kekahi maloko o ia halawai, a nana kekahi mau manao paipai pokole o ka haawi ana mai, he mea pono i na Hawaii "e lokahi," aole ka hukiku ae o kela ame keia i kona mana a no ia mea, ma ka lokahi ka ikaika.

         He halawai hana pokole na ia ahahui ka i malamaia mahope iho, a o ka mea i hooholoia ma ia halawai ana e hoolakoia ka Puali Boys Scout, ka Puali i ikeia ka Hawaiian Civic Club a Troop 17 me na lako apau i kupono na ia puali.

         NEW YORK, Apr. 21 Ma ka nana aku aneane e maopopo loa ka luki holookoaia o ka lahuikanaka armenia mamuli o ke komo ana aku ia o na Bolsheviki no ke kaua ana aku ia lakou no ka lima o ka manawa, elike me ka lono kelekalapa mai ke Kuhina Nui Kaatzien mai i ke keena oihana o ke komisina kokua i na aupuni, aneane e kokoke aku i ka hikina, he lono e olelo ana ua noe aku ke aupuni ma ka aoao o ke kuahiwi Karabakah.