Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 17, 29 April 1921 — KA HUAKA'I A NA KOMITE OLA O NA HALE KAUKANAWAI NO KALAUPAPA [ARTICLE]

KA HUAKA'I A NA KOMITE OLA O NA HALE KAUKANAWAI NO KALAUPAPA

i K:ik:iuiiL (• .T. K. Mokumaia) (Hoopau ann.) oi.ii :m m:ihi'nS o i:i kaliiiH,- i loaa iii:ii ;ii lio lio mui keknhi m:ikftmaka ii :iik;ii n.iai, o ko.la iko l||iulio no ? ua !:;\vc Koke ac la au ia kulana :nnp ke nkn.'i ana o kokalii kooniin.ina i .• alakai lielo ana ia 'u ina na alanui .ileokoe, na kauia na inoa inh na al ih ;i aj>iini ia kaliua. I[c alaūui kula nb inalaila, a. ho nui .11;ii jni ino.i e ae. a komo aku la maua , ka Houio Biho]>a, he nani koia houn' n:i kaikamahiuo, he kulana īu'aeniin' . nana alui, aia au kp lululima l.i 11 •• na maUuah'nio o ka pono, e malaiua n:i ia lakou a hui ilio la au me i 1 !i:il.iialiiiio Wilikina i noho mua ai m;i 0 Kalilii. I'a īiui ko īuaua kamailio ana 110 "tīa 11!,':i i kaahope aku, oyii oia' e ake /liai 1.1. c loaa aku k:i Mea oiaio,'ua wohe A.-hi' .iku au i ua me.a īlona e ike ko\r inai ai, oiai au e k'alaiwii ana i ko i 1:i Imi!*s 0 holo ana i Knlihi aine "Mo.,nalua ,ame ko'u Voolimalirtiaia aua n hoi 0 lawe i 7ia kaikamahine i ka n.'iiikai iwalio o Waikiki, akahi 110 inaopo{io iaia ame ka mare ana o M'l ahi kaikamahine au no e malaina :itta ia Mr. Cha9AO'»Sullivan. I'a nui kona h'Āuoli i ko maua hui ; ,„.i, 110 ka mea ua lōaa iaia ka ike ~iupopo ana, oial oia e ha'i*mai aha 1 lcc kulanu 0 ia honie ame ka nui o 1,:. keiki, nie ka pilia. rije ka mea e hau--11! 1 ,ii ko lakou n«ho anii ,oiai ua niakaukau i na meā a.puu.

He nni nu liome e ku mni nnn, n 0 ki knhi o in man home, aole he nolioia, :i i ko maua hnalele nna, ia kalnia 1 imiiliiki aku ni mnun i lea Home Bn;.iu ina, lie nnni ke nana aku, o in kn i.i.m'e o nii ma.'i i lona i ka maka ha|...|i(i, un nuL maoli kji poe i knmaaina i.l'll .oini oke nīoha wale nU'u ; no, nia ;m nnio ko'n pailaka malii'ua o ka iin: ;i ke Mele ln māūn no. kō- kaliua 0 h:i ki'ikiknne liilii, he ti'i nb ke nan'a ikn, i.ini-i> ko'u nke : e nui ka'u. jnea I • ike :ii, i mnkeponoJka hele ann ui.nin 1!: 1 0 k:i ninn, i lohe wnle ia ni, oini ki lii,o]iiik(>l('i!) mni ke nlftirēle e helo i. nn ka lio kā* liānā, oiāl K'a II in.iua f 11 ee mniKann imui), .1 peln 111.• kc. '11 lohe mnn 110 kn hnle ipukuluil .. Knlauimpn. . ; . ■ j* \olailn o kou menknkau nei, Hon. Alninn nme HOll. KrritnveheiWa, mnm'iili i. ka (ihiolu 0 k'ekahi' kokuā' innlnmn ii.neknkui i knu mahina o ke 1.; a i.ti>mol)ile, aia ka ihu o ua wahi mi.kiik ia nei ke nuku !n i .ka mnknni, in.i ku'u iinnn nj<u, he pnilnka ike m'a(ili keiii, 110 kn inea, o na anuu ame n;j alu, lieahn la ia mea i ka ike nme ka 'iiakaiikaii 0 keia opio, a ku iho In maloi ma konn home, a liele nku la i kalii i ku ai 0 ka halekiikūi, i lohe wate ai i konn knulnnn. Ke malinlo In makou i ka maemne ame ke kulniln oua kukūi nei, ha'i kn .1 i ke nnnn ne, oini Jco mnkou alnkni 1 komo nku ni ma no n pii ;ina ilunn, ain nn alapii i hana pi'oia, a oiai mnkou e pii an-> me kn hana nni, 111 ekn pnupnunho p T ti, nka 0 kela ake e ikemakn, o ka'mea ia nhitia i hn-l'.-ii i k.i mnnno e pii ahiki ikeinakn ann, oiai i ko makou i I alii e hoopan ai i ko'u inoa, he nuni nani maoli keia, 0 knhi ho lioi ia o ka mea m.ilamn kuluii e hoomaha ai, ame ! ka lawelawe i keknhi ninu hnna, n i ka mnlin nnn i pii hou nku ni mkkeu > knlii e a ai ke kukui. He mii Ha me:i kupanaha a k.a īnaka <• nann ai, oiai na mea npau he hulali w.ile 110, 0 ke aniani i liana pi'oia a k(thii olepelepo ke na'na akū, ame n'a mikini imna e hooniniu, Jele •i'i.i i. konn a he mau mile ka maiiiao. " keiia kiekie mai ka honua ae hc<€23 !'-i|Mini. konn ikaikn hoolele i konn malamnlainn he 020,000. '

"i.ii mnkou e nnnn nnn i keia mea itf.an.-iha nme ko mnkou iinnn ana'niuli ' kalum mn'i, ikn monnn, i na'm»-' 11 n:t • nnni Wnle 110 ia a makou e Ike iii-i; ke pa nei kn mnknni me ka ikaika, nie ji 0 ln e wili iho ana mnluVin "'i. He like ole maoli 110 ka pn ana » '-'i m:iknni'ma kein Wnlii a makoiue nei n;e ko ka honun paa; a nin no nukai e lioi ana i kā mnkii, hoi 1 ka liema ,iluna n. ilnlo.e ki'"«'k'iiio ni, oiaj ia e ku ann, "•*' n l'" :u ' ati i kein ninu wnlii hua '• nkiii;

il/iiii'liano Knkwpapa i kn'ii ike,- . I ka Imlekukui knu mai ilunn, i'niwn liikilele ko'u moe nna, I l>n iiinlnmnlama knpannha 1 ke nouli īiini ka uwila i koiia mana' Alwwnle Mikahnla a e ku nnn, Kjlnk iln h'noka ke ku mui, l'ailnkn nkamai i ka'u ike. A he 11 i ;l ],q uinau in, n u'ai keia halekukui? (l kn linlekukui o Kalaupapn, - hoopakele'ann i ke'ola 0 na moku. He lohe pepeino wnle no ko'u, A iinhi n. ikemaka i k.onn nani. Ik'' kinnnka i kona nani, I kn Imiln m'nkeiTe]{i e ninnu nnn, Ualnmalnma k'a hikina me ke komon.'inn,

Al)inv;jlo Knlawao nie Kalnuphph, ia ka puana, '* k;i linlekukui o Kalaupapa. I; kala mai, .ua pāhee loa akti la, e n.io lmi ia mikoiniko ilio, a mea :i <ii la au i ko'n miiu lioa," ua nui hui- '; M |i.'i l»omaikai i loaa ia kakou i koia • 1 ka loaa ana he manawa e ike ai ' .' l ; 1 m.ea, i lohe wale ia' ai, a ikemaka i na mea oiaio, a ke kaena t ■"* »01 au o keia ka oi ma ka niaeniae a ana',aole no'i.pau ,na in wahi ,aia na aēkai e hoike ili:M aia ma ia mau aekai na mea ' l ,(l »o ai keia ola honua ; ana, a" pela 'ia home o ka poe e malania nei i /'i;» halokukui e liaiilana nei, i kona 1 : "ka i kona hoolele ana i mala|"il,i"»a; a ina ka maltou nieJt i ik'e ih'o »a iiui lon ko makou mahalo ika J

•' »ana i pailaka ia makou iluna " halekukui. 1 ;i huli hoi niai la niak'W'a ik'e mai 1 n:i «aap.r e hālihali ana i na ni'a-' 1 "»'. aia mau na ani' hainaka ana ka haan-i aku i ke aloha leo no la,<>iai na mea apau i kau mai. ai ! ,ll,n n ka moku ,a h\ii ih'o lii ine kuu «•'pi'na m.iikai, a oiai na.hiea apau i x;i » inai ai, i haalele iho ai ua wahi, nono aukai nei i ka hora 'eha. a oni' la nomua; -

ta i n Ji mea af>ati'e. walea ana ilnna " »« wahi iione aiikai- nei, aia nd hu"•'kai ke pehia mau la i ko'u phphli";i. "iai ua helo kahi kino, a hihi. la la, wipuu iho lfi" ilnhh o kahi pUuee, o i<o » lilo aku la ,no*la mfe ; Anoipuo, a.

puiw:i ana i kahi p.ikini e hoala mai ana o hoopiha ia Hanale .oiai aia uiakoh i kol:v piaiiawa i ko kowa o Molokai nnie O.ihu, ,a hui iho la 1110 kuu kapena maikai ,11 ninau aku la a'u i ka hora e ku ai i ke kaona, o ka hora !» o keia po.

Kc nana la au i kn waiho niai a ke kai aiiie ka imoinm mai o ke kukui o Makapuu, ā kaalo ana' makou ia Hanaunia, e kau hoola'i mai ana o Daimana Hila, ka hokua o ka ale ka i Mamala, honi aria i_ka ea lipoa o Waikiki, ke ,n'ana mai oe 'i ka naīū o ke kulanakauliaie, oiai na kukui c a nnn,Jie u'i ma--0H..110, o keknhi mea i oi loa ai o kn nani, 0 jn ke ke'a i kukuluia ai iluna e ku mai ana me kona nnlii, a na kuku'i uwila 0 na papu e lioolel6 pAu ana i ko lnkou malamalama iluna onn, nhuwale na walii v nj|nu o ,iyi' puu nei.

( Kanlo nna' in Waikiki a hone nna ka len.o.ka boe bele, a kamhooln'i mni ana kahi boe apiki, a knalo ae la ka Jiale kukui p. ke awa 0 Kou, o kn nee malie niai la no ia o ūa w'ahi nēne nei a pili nna i ka uwapo me'ka maikni.

Ōia.i nn mea apau e iho ana 110 ka uwapo, lululima pumehhna ilio ln nu me kuu kapenn mnikoi, oiai 0 kn mannwa i-ha'iia, un kulike me ka.na' i olelo mai ai, ia horn 3 hui ilio In'me ka'n lede, oiai e kali ne ann un liele n nnha ka punwai, a hoi mni la me ka pihil i k.i ,nole ninu kuia ahiki hou .i ka liomK \

Ke hoomaikni no nei au i na kotiiite oln j.mua o ke'.Ak'ua, i ko lakou ne oluolu nnn mni ia'u 110 kein hunkni, a ke liaawi aku nei au i ka'u mau hoomaikai i ka lunanui nnnn e malam'a nei ia Kalaupnp'a nme Knlwno, me na makamak.i. i launn mni ai i keln la poina ole, ame na. nnea e po'no ai keia ki.no, o ka'u leo pule, e kini n'mi ke Akua ia oukou, a in kakou hpau ma 0 Kona mann la. — >». -.1- ,