Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 17, 29 April 1921 — He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio. [ARTICLE]

He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio.

"An!e n'ii ol'Ho ana no ka ohana Hazelafila, he maernae loa ilnko o kela oh'ana. aka nou e keia WaWne liookano, aole loa he wahi koko o kela ohana e holo la iloko ou." wahi a fudika Gilihati, me he mea la, ita hauoli loh oia. i kona lilo ana i mea liana e lruaM ae i kekahi meahuna. no ka panai ana aku i ! ka' ino no ka'ino, ma o ko Akeneki lilo ana i mtfi nāna e' hōikē ae i k'a moolelo o ua o Juclikii (iilihati i ke akea. "He keu oe a ka wahine hoopunipuni ino loa; i hoike aku an ia oe ea, owau hookahi wale no ke keiki e ola nei a ame Lielia "Hazelafilāv' i 'mau mai ai no o Akeneki i ke klipale ana ma kona ao«ao. "Klike no. me ka'u i kamailio niuā aku nei, pela no au e olelo hou aku nei no ka lua o ka inanawa, aole loa he wahi hunahuna o ke koko o ka ohana Hazelafila e holo la iloko ou." , "Heaha kou ike e pili ana i ko'u ohana ame ko'u moolelo e keia wahine hilahila ole, e hoao mai nei e hapala i ko'u inoa maikai? fna aole au he keiki na Hazelafila, alaila he keiki au nawai," me ka hele nae o ka helehelena o Akeneki a haikea, me he mea la ua komo aku ka manao hoohuoi iloko ona, no ka oiaio o na mea a judika Gilibati e kamailio aku nei iaia. "He nui ka'u mau mea i ike e pili ana ia oe. Aole keia he hoohaahaa aku i kou inoa; aUa ke hoike wale aku nei no au ia oe i ka mea oiaio; o ia hoi o ka moolelo o kou hanauia ana, ua oi aku ka hilahila, mamua o ka moolelo o ke kaikamahine au i hooili aku ai i kau mau hana hoehaeha maluna oiia. O ka ir»ea oiaio loa i lohe oe ea, he kaikaihahine oe na Alika Paleka, he wahine noloko o kekahi hui hana keaka kaulana," me ka lohe pono loa o ka poe apau malokao kela rumi i keia hoakaka a Judika. Aole e hiki ia Akeneki Hazelafila ke pane koke mai i kona wa i lohe pono aku ai i kela mau olelo hope, a Judika, i aka nae i ka hala ana o kekahi mau sekpna, ia wa i pane m«li. ai oia i ka i ana mai: i "Kc kapa aku nei au ia oe e Judika i ka w.ahine hoopunipuni!" \yahi ana me ka naka o kona kino me ka haalulu,! eiā nae iloko ona, ke manao mai la oia, malia, he pololei paha ,na mea a keia wahine e hoike aku nei. ! "Ua hanauia oe maloko o'ke kulanakauhāle o Nu Ioka,"; wā,hi a Judika, me ka pāhe polōlei ole aku i na olelo a Akeneki iaja. "O.Alika Paleka kou makuahine, a o ka mea no. hoi nana i hoowalewale ia'u/ ahiki i ko'u holoj pU 1 ana me ia'a haalele i ko'u mākuāhine hān.ai, a: ieomo aku lā'niaua mā k'a hana keaka. a-o kōu makuahine leē" kumu o ko'u haulehia ana iloko o na hana ku i ka hila-i h,ili. He mau. ho.aloha maikai loa maua no kekahi manawa loihi, a tna k'a manawa i hanao mai ai o kou mkuahine ia oe, e noho pii ana maua maloko o ka rumi lioolimālima hoōkahi a owau ponoi ka mea nana i lawfe āku ia oe, i k6 - anmoe"o ka pō. māhope o hanau ana mai, a waiho ma! na anuu o ka hale o n'a keiki makuaoie, a mai kela hale mai, .i.,la,vveia mai ai oe e Mrs. Kamaki Hazelafila, i keiki. hanai. r nāna. . | "He kaikamahine no ka kela mau mea, ua make pae, a no kō laua aloha loa i ka lau.a bēbe, pela iho la i konoia aku ai ka maiiao o kela mau makua; e hele aku e huH i keiki. hou.na laua maloko o ka home o na keiki makuaole, iho ia oe i kaa aku ai malalo o kela ōhana,. a hanaiia, me he mea la* he keiki ponV lo.a na laua." "Aolē loa au e manāoio aku ana i kena moolelo hoopunipuni!". \ puōho mai k ai ua o Akeneki, me ka hoike pu ana, māi- y hCii o kona helehelena i ka h'ilahila ,ame ka ehaeha, me J ka hiki hou ole iho iaia ke ku. malie, aka holohoio iho la māloieo o kela rumi, me he mea la ua hele oia a piha loa me na manao uluhia o ka mea hehena. e lilo kou manaoio ol"e itiāi i ka'u mea e kamailio' aku nei, i kumu e kapaeia ae ai ka oiaio. Ina oe e make- ( make' ana, alaili e hiki no ia'u ke hoike aku i ka la o 4cou. hatraūiā aha, ame ka manawa o kou kaā ana aku malalo o' ka hanāf ana mai a Mrs. Ivan l Tāki Hazelafila. I wahi e pau, ai kou pohihihi, ua hiki ia oe ke hele no ka hale o n.a keikM inakua ole maloko o ke kuīanakauhāle o Nu loka, aia ma-J lokō o ka huke moolelo. na mea apau i kakauia, elike me ia au e lohe māi ana mai ko'u \Vaha aku. "Ua hoihoi aku au i.ke keiki a Alika Paleka i hanau mai ai, oia.hoi oe. ma keāumoe, o ka la 4 o ka māhina o Okato-j bi' JBō3; a ma' ka la um'r-kun>amakahi no o kelā mahina ii lawe~ak uai o \lrs. Kamaki Hazelafila i kela keiki mailoko aWii ō ieā home o nā keiki makuā ole. "He manawa pokole wale "no, mahope iho o ke kaa ana aku okelā beb'ē malālo o ka mālu o kela mau meaV ua haalele iho la laua ia Nu loka, a holo ,aku la no kāhi mamao e nōho ai, pela iho la i māopopo ole .ai i ka lehulehu, ina: pahā he keiVi ponoi. a i ōle he keiki pooole ka mea a laua e malamā ana. | "He meā hookahaha aku paha i kou maiiao, ka paanaau ( ana ia'u o ka la ame ka mah'ina o na hāna i pili loa akui ia oe, i'kou wahi wa bebe; .aka nae mamuli o na mea a'u e hoomaopopo aku nei i kou ano, o ia ka haakei, ka haaheo < ame ka piha me ka lili. ua hiki ole ia'u ke alo aē," mai ka; hoike ahā ae i Wekahi olelō oloko o ka Palapala Hemolele; 'Mamua ka haiheo. mahopē' aku'ka haiilehia; a o ka haākei he palaha aku kōlaila!"' i l ke kuu an'a iho o ka leō o Judika Gilibati, ku*malie iho la 6 Aken>ki iwaena o kela rumi, me he mea la ke ike aku la oia i ka pololei loa o na olelo a keia wahine aku nfei i pili loā aku i kortā moōlelo, a ke nana ak« iaia, me h'e mea la, e olelo okoa ae aha. Ua ahona konā make aha.' ma'mua' o ke olā anā'aku ive kekahi moofelo ku i ka iiilāhila. e hiki hou ole ai iaia ke maālo aku imua o ka poe hanohaho a waiwai. i kamailio iaia i āku i halā. "Mālia paha ua konoia mai au'e kela hōōkahi no hoī" hana i hōokikina aku ia oe e hoopoino aku i ke ola o kaikamāhine opio, oiai na 1a o k'ona manaōlana no konā kōnio iloko o"na hauoli an.a o' keia kino." wahi a fu(fikā nre k'a hoopinana anā ae i kona māu lehelehe. * "Re hofke -hōii akn nei .au imua ou, aolē loa o'u manloio i kau mōōlēlo hoopuhiphni." i okalakāla mai ai ka \keheki pane ana. me ke kuhikuhi ana aku o kōmf manainanMimā iniua o na maka ō Judik'a. "He mau olelo hōōkānaaho wale no kena au e Akeneki, o ka me'a oiaio lōa a\i e ike aku nei ma kou mau inaka. ua i ka'u moolelō, a ua komo aku ka hilahila ilokp o kou uhanē, no kou hanaiiia anā māi e kou makuahine.' "Ina ua: m'anaOio aku ati i kena moolelo, alaila ke hooih aku īiei aif i'ha ahēwa ko'iko'i'ana māluna ou, no ka hua'i ana ae i keia moolelo imua'o kēia mau mea elua, nā mēa a kuu uhane l hoowahalVāha loa'ai," me kona kuhikuhi anā inai .ia Robaka ame Haliaka. 1

. t *7 [ Huli papu mai la nae ua o Akeneki imfcā o Haiiakā, no ka mea aōle e hiki iaiā ke alo ae. oiai 'na mea oiaio e kukuluia aku ana imua onā, a pān'e mai la: / i "He mea no/na'u e hauoli nei ka olelo anā ae, ua kulike ko'u kulana me* kou, a mamuli o ia anō, aplē loa oe e lilo ana i wahine mare na Rcibaka Pilikinā, a oki loa aku hoi k,T lilo ana i halju wahine no Kiliva Hale!" • "O oe kekahi cJ na wahine haahaa loa i hanauia e kekahi mākuahine," i ioheia aku ai ka pālie ana m.ai o kekahi leo, me ka wēhe pu ia ana'mai no hoi ō ke pāni puka. a leomo ana no kekahi wahine aoo, noita paha na makahiki ma kahi .o ke kanāono, a iaia i ku pono a'e ai mamua o Akeneki Hazelafila, ia wa.i hoomaka hou mai ai e kamailio:. ! "() oe kekahi o na wahine ino loa, he helehelena u'i kou ke nana akh, he hiehie hoi kou kula'na, eia nae, na kela mau<* olelo hopē.a'u i lohe mai nei i hoopukaia ae e kou mau'lehe-' lehe', ua hoike mai ia mau plelo i kou kupono ole loa e noho iwaena o na kanaka." f "Owai oe e keia wahine, a heaha mai nei kau oloko nei o keia rumi?" i pikanana- aku ai ka Akeneki pane ana, oiai lioi o Robaka i paa aku ai i ka lima o Haliaka, no kona hopohopo o ku ino ae" a'Uanei ;o Haliak'a iluua, oi.ai ua hele ua kaikamahine nei a piha i ke pihōihoi i ka lohe ana mai i kekahi hewa ko'iko'i loa i hanai.a, no ka hooiaio ana, aole loa he pomaikai ka mea hewa, elike me ka ka Palapala 11eniolele i a'o mai ai ia kakoi), a no ka hoike ana aku ia oe i ka mea oiaio a i keia mau mea elua e noho mai nei. i "O ka wah'ine opio'au i lili makawelawela loa .ai, he wahine mare oiaio loa oia na ke kanlika e paa ana i kona lima;' a o ka mēa a ke Akua i hoolilo ai i hookahi, aōle kēkahi mea e hookaawale ae." ' •" r j He ku i ke anoano ame ke eehia kela mau olelo i hoo-' pukaia mai e kelā wahine aoo, eia nae, ua like ia me kekahi mele nani loa, i na pepeiao o ame l laliaka! Wanawpka, oiai laua e hoolohe mai ana. ; "E oluolu anei oe e ka madame e hoakaka pono mai i ka manao o kau mau olelo i hoopauia ae ai ko makoli mau po-' hihihi?" wahi a Robaka me ka jeo oluolu o ke keonimana oiaio. J "Ae; o keia wale no ke kuniu nui o ko'u hoea ana mai i nei e ka hōaloha,. oiai n.ae, aole au i haupu mua ,e halawai 1 mai ana au.me kekahi poe e ae, mawaho o ka mea ma'i nei ame kana kaikamahine," w.ahi a ka wahine aoo. me ka' nana pono ana mai ma na'maka o Robaka, a i hou mai lā: i "Ma ka'u ike aku, o oe kekahi kanaka maikai ka minoaka ana mai mc jia maka oluolu. "Ua t hooliauoliia j mai ka naau o Maleka Kalona, no ke kaa-ana ma kon,i āoao, ka halihali ana mai i ka nuhou e hooluoluia ai kou manaō) ame kau me.a aloha ileko oka hora o ka ehaeha. E lawe aku i ka mea au i kapa ai iaia he wahine mare nau, a mai ae, e alakai liewa ia kou noonoo, me-lia' mōolelo oiaio ole. i j "O ka'u wale no e kalokalo ae nei, e ukaliia ko olua mau i la o keia ola ana aku me na h.aawina pookela loa o ka han-l oli, māwaeha O ke4cane ame ka wahine. { "L ke kanakaopiō, o ka' wahine opio nona ka lima au e paa nei i keia wa,. o ke; kaikamahin'e pohol no ia a Rmile. W'anawoka, a o na moolelo -e h.apala ana i kona hahauia" anā> mai. ame kona inoa maikai, aole loa he oiaio iloko olaila.' MOKUMA XLIV. j . - 1 No ka minuk6 holookoa. mahope iho o kela mau olelo' hope ,a Maleka Kalona o ke kamailio ana mai, aia ka meha' ame ke anoano ke halii la maloko o kēla'rumi, aka na'e no' R6bakā, 'ua piha loa oia me na mahao hoomaikai. me ka 1 nana ana niai maluna ona maka o H.aliaka, v o kāna mea i' ikē'mai ai, o ia no ka liele me ka hoihoi, ka mea hoi n'āha i'hōōkapalili aku i konā puuwai. • ; . i'. j - No Akeneki Hazelafila hoi; aole he wahi mēa a onioni ae, 0 ua wāhine hoōkano'nēi; J:e ku malie lo'a la oia i kahi hōo-1 kāhi, o ia no'oē o kekahi kii mab.ala. o ka inaina, ka lili ame; ka hoowahawaha na mea i k'ukuniia aku nialunā ō kona helehelena. No Judikā Gilibati hoi, ua haule aku kona poo iluna o'ka uluna, aole e hiki iaia ke pua'i. leo mai, i kau a mea o ka piha i ke kahaha, eia nae ua hele konā mau maka hulili, nō kanā' mau mea i'lohe mai ai mai kela„wahine aku, oiai hoi o Edita e noho malie wālē māi afia nō'ma ke' kilii o,ka rumi, me kona piha ike kaumahā.. ■■- * *■ •' O Robaka nae o kela poe ka mea i hoi kona nooinoo maikai, me ka uwai ana aku i kekahi noho mma o Mnleka Kalonā, a pane aku la: ) "E oluolu oe e ka madame e noho iho ilalō ; alaila hoike piha mai i ka meahuna pohihihi, nana ē hoauheē aku i kekahi ki.kp eleele, nana i hapala mai i ke ola; ana o kuu wahii>e." J "Ke haawi aku' nei au i ko'u mahalo ia oe e ka hoaloha," wahi a Maleka Kalopa me ka leo oluolu, a me ka piha paa. rula hoi, me ka lalau an.a* māi i ka noho a Robāka i haawi : aku ai iaia, a kona noho pono ana iho ilalo, ntai r 'la e kamailio: . j "Me ke kanalu.a ole ia x u ke olelo ae, uā nana mai oukou ' apaU ia'u ma ke' ano he mea i malihini i kela ame'keia pa- j kahj o oukou; aia nae a hoea āku i ka hōpenā o ka'n moo-; lēlo ē haha'i aku ana, ia wa auanei oukou e ike iho ai, he i mea no ka au i kāmāaina ia ōukōu. ■ "He i\vakaluā-kumamakahi makahiki ii hala ak'u'nei, ma; ka 'māhina' o Novemaba akii la i p.au, ua hoi aku au a nolio: nia Hāle, ma ke ano he wahine malama no ka i bebē a l'.mile Wanawoka. He elua wale no la, mahope oj ka hanau ana mai o Emile Wāhawōk'a' i kana bebe, aia hoi! ua hōea māi Iā kēkahi haha, īiana i hoopouli ae i ko'u noo- ! nōo maik|ii e kuu māu hoa'loha; a he manawa loihi ma-, hope mai, akahi no ahiki ia'u ke hoopoina i ka mea i hanaia.i "E nōho ana i k'e'la mānawa, nlā ke ano he kaikaniahine i lawelawe no ka home o Emile W.anawoka, ō Mele Wela.! oia'ka mea nana e kiai i ka'hehe, i ko'u wa e iho'ai no ka hāle malalō no ka ai ana i ko'u mau wa ai g ka la. Ma ke ahiahi elua, mahope o ka hanauia ana mai o ka bebe, i?ā iho mai la au no na hale malalo no ko'u āina ahiahi,'eiā .nae 1 ka hoea ana i ka hapalua o ke alanuipii, ike ihō la aii uā poina kekah'i niea a'u i< manao ai e p.aa pu mai me a'u, no-j laila hoi hoy.aku la au no kā hale maluna, mē ke komo ana| aku nae maloko o kekiihi rumi, e pili kokoke ana, i'ka rumi a'n i waiho aku ai i ka bebe. . 1 ha'thāmā mawāēpā o kēla ma'u rumi ā eliia, a ma- kahi 6 kā ,: bakahaka-i ikē aku ai kun mau maka' ia Mele Wela, e h'apai'ana i ka bebe mailuna*aku o ka moej bebe. a hoomoe ae la ma kekahi wahi e ,waiho ana o na| welu, alaila hapāi māi'la he bebe okoa, mailoko mai o ke-, kahi paiki ie. e waiho ana nfawaho o lea puka aniani, a hoo-j nioe ae la maliina o ka mōe bebe, a lawe aku la hoi i ka bebe j kuu hakuwahine, a waiho aku la ilōko o ka. paiki ie. ' j "Ua helē au a piha loa i ke pihoihoi, ia'u i ikē aku ai i kela haiia a a o ka noōnoo o ka oili anā ae ilokoJ o'u i kelā manawa, o iā no ke. komo kōke ana ak v u iloko, a; kahea ae i ka nui o na kauwā, no kela h\ina kolōhe i lawe-1 laweia, a e hopuia aku o Mele Wela no. kana h.ana karaima, j āka nae, oiai e wāiho ana o Mrs. Wela iloko o ke kulana kiipilikii, hoopau ae la au 'i kela noonoo, o lilo auanei ke-. kahi māii hanā kolehe e lawelaweia āna, ke lohe aku kuu* haku i kuniu noiia e lele ai ka oili. o kona poinō no ia. , .. i "Aole nae au i ae aku e lanakila kela hana a Mele Wēla; oiai ia'u -i hoōpaii ai i ka noonōo, e kahea ae i na kokua, a e hopuia hōi ō Mele Wela no. kana hapa kolohe ino loa, hooholo iho lā au e hoōhpka āku i Wa māpāo o Mele >Wela. . '', (Aole i pau.) |