Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 18, 6 May 1921 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ke hookokoke loa mai nei ka manawa no ka uku ana aku i ka hapa mua o na auhau waiwaipaa, ma ka la 15 ae nei o keia mahina, a no ka hoonaauao ana aku i na hawaii i ke kanawai auhau hou i hooholoia. maluna o na waiwai paa, no konoia mai keia pepa e hoomalamalama aku ia kakou, i ka wa pono, i ole ai e loaa na pilikia ma keia mua aku.

Ma ke kau kuikawa o ka ahaolelo, ma ka makahiki aku nei i hala, ua hooholoia he kanawai hou, e kau ana i ka heluna waiwaiio o ka aina no ka hookuuia mai ka auhau ae, a e hoakaka maopopo ana hoi ia kanawai, i na kumu, e hookunia ai kekahi aina mai ka auhau aku.

Ma keia kanawai hou, he paakiki loa ka hookuula ana o kekahi aina, mai ka auhau aku, in a no i emi iho malalo o ka wai waiio a ke kanawai i hoakaka ai, no ka hookuuia mai ka auhau aku, in a ua kaa aku ka aina malalo o ka hoolimalima, a i ole, aole paha he nohopaa o ka mea nona ka aina, maluna olaila.

Ma ke kanawai auhau waiwai kahiko, in a ma kekahi mokupuni kahi i waiho ai o ka aina, a he mokupuni okoa kahi i noho ai o ka mea nona ia ana, aole e hookuuia ana ia aina mai ka auhau aku. aia wale no a noho ka mea nona ka aina, maluna o ka mokupuni i waiho ai kona aina.

O ka mea he aina kona ma Kaimuki kahi i waiau ai a ma Kalihi kona noho ana, ma keia kanawai hou, aole i hookuuia kela aina ma Kaimuki, mai ka auhau ae no ka mea aole ka on a nona ka aina. maluna olaila kahi i noho ai. Aole e lilo ka waiho ana o ka aina maluna o ka mokupuni hoolahi, me ka mea nona ka aina i noho ai, i kumu e hookuuia ai kela aina mai ka auhau ae.

Eia hou, in a no paha e noho ana ka on a o kekahi aina maluna o kona aina, a ua hoolimalimaia aku nae kekahi hapa o ua aina nei ia ha'i. ke kauoha nei keia kanawai auhau waiwaihou, o kela mahele o ka aina i hoolimalima, aole ia e hookuuia mai ka auhau aku, aka o ka mahele wale no e nohoia ana e ka on a nona ia aina, in a i hiki ole aku kona waiwaiio, i ka huina a ke kanawai i kouoha ai, no ka uku ole i ka auhau.

He nui na ano pohihihi ma keia kanawai hou, a keia pepa e manao nei, ke noho mai nei he helana nui o na kanaka Hawaii apuni keia Teritore iloko o ka nanea ame ka pouliuli maoli, a no ka hoopakele ana ae ia lakou mai ka noho naaupo ana, mai ka noho nanea wale ana, e kau aku ai kekahi haawe kaumaha, o ka auamo ana i na auhu ko'iko'i. ma o keia kanaway hou la, o ke a'o ikaika a keia pepa, o ia no ka hele ana ae o ka poe mea aina apau imua o na keena auhau, a ninau aku i na mea apau, i noho pouliuli ai lakou.

He alahele keia o ka palekana, eia ka auanei, i kekahi mea e manao ana, ua hookuuia kona aina mai ka uku ana aku i ka auhau, elike me kona maa i na makahiki ae nei i hala, ke kakiia aku nei oia i ka auhau. me ka maopopo ole iaia, a i ka hele ana a hala kekahi mau makahiki, i ka wa e loaa aku ai iaia o ka ike, aia na dala auhu iluna loa, e lilo ai i hana paakiki nana ka uka ana aku ia auhau, koe wale no a he mea lako mau oia i ke dala; aka no ka poe ilihune nei, e hookomoia aku ana lakou iloko o ka pilikia.

He maikai no ke kanawai me kekahi ano, o ia ka hookuuia o na aina mai ka auhau ae, ke hiki aku ka waiwaiio i ka hookahi kaukani me elima haneri dala. aole hoi no ka huina malalo iho, ua kaawale loa ia mai ka auhauia aku, aka maluna aku o kela huina ae la, malaila e kauia aku ai ka auhau; he pono nui keia no na kanaka ilihune; aka nae iloko o ia manawa hookahi. e konoia ana lakou, e nohopaa maluna o ko lakou mau aina; aole e hoolimalima aku ia ha'i no ka hula waiwai ana, ma ka hana ana pela, aole lakou i hookuuia mai ka uka ana i ka auhau piha maluna o ka waiwiio o ko lakou aina i kauia.

He heluna nui o na kanaka Hawaii e noho mai nei apuni keia Teritore, he mau aina ko lakou; ina ua maopopo pono ia lakou keia kanawai auhau waiwai paa hou, aole he olelo ana, aka in a aole i maopopo, alaila mai lilo ia maopopo ole ana, i kumu no lakou e noho pu wale iho ai no pono aku ia lakou, i na mea a lakou i pohihihi ai, e haawiia mai no auanei na hoomalamalama ana ia lakou, e alo ae ai lakou, mai ka auamo ana i na pilikia ma keia mua aku.

Ua hoomaikeike aku keia pepa i na mea e pili ana i kela kanawai auhau waiwai paahou, ma ka manawa i hooholoia ai kela kanawai, ma ke kau kuikawa o ka ahaolelo aku nei i hala, a i hoolahaia aku ai no hoi maloko nei o keia pepa; aole no nae he hewa, o ko makou kukulu kou aku i keia mea ano nui imua o oukou e na Hawaii i keia manawa, no ka mea he mau la helu wale no koe, alaia pau ka manawa no ka uka ana i ka hapa mua o na auhau waiwai, ma hope aku o ka la 14 o keia mahina, e uku ana oukou i ka ukupanee, maluna o na auhau i hala ka wa no ka hookaa ana.

Ua hoikeia mai ka lohe i keia keena, mai ke keena mai o ka luna auhau ma Honolulu nei, ua makaukau kela keena, e hoomalamalama mai i ka lehulehu, no na pohihihi i ikeia maluna o keia kanawai auhau; nolaila mai hopohopo a kanalua kekahi i ka hele ana ae malaila, pela wale no e palekana ai, a e kau hou ole ia aku ai na haawe kaumaha maluna o oukou.

E haawiia na hoomaikai ana, i ka poe i waiho ae i ka lakou mau kue ana. ma ka halawai a ka papa o na lunakiai, o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ma ka po o ka Poalua i hala aku la, maluna o ke kauoha kanawai paiena pauahi no Honolulu nei, ma o ka lilo ana o ka lakou mau kue, i kumu e konoia aku ai ke komisina nana i hoomakaukau i kela kanawai, e kahea ai i kekahi alawai makaainana no ka lohe pono ana i na manao o na makaainana, maluna o keia kanawai.

Ma keia kanawai palena pauahi hou, ua hooloihiia aku na palena pauahi, ahiki i ke alanui Houghtailing, ma Kapalama ae nei, ma kekahi aoao, a ma ke alanui Sheridan hoi ma kekahi aoao, o na wahi apau maloko o kela mau palena, ua komo ia iloko o keia kanawai.

Ma ke kanawai palena pauahi, ua konoia na on a aina, e kukulu lakou i na hale o ka papa ekahi, ame ka papa elua. mai na hale oihana, a na hale noho, a hoolimalima paha, he mau kauhale i aneane hiki ole i ka poe ilihune ke kukulu, mamuli o na kaupalena ana a keia kanawai. i na ano o ka hale e kukuluia ai.

He mea maikai ka hana ana i ke kanawai, no ka palekana o na home ame na waiwai, iloko o ka wa o ka pauahi; aka i loko o ia manawa hookahi, e nana pu ia ka pono o na wahi, kaawale loa mai na wahi lawelawe oihana aku, no keia kumu, ke manao nei keia pepa. ua kupono na kue i hoalaia mai, no keia kanawai palena pauahi hou i manaoia no Honolulu nei.

Aole i ikeia ka pilikia o ke kanawai palena pauahi kahiko e ku nei i keia manawa, o ka pilikia i ikeia, o ia no ka lawe ole i ka wai, pela iho la i nui ai na poino i kau aku maluna o kekahi mau home i pau i ke ahi; mai na hale maloko a mawaho o na palena pauahi.

Oiai nae, e haawiia ana i manawa no ka lehulehu, e hoike ai i ko lakou manao maluna o keia kanawai palena pauahi hou, ma kekahi halawai makaainana e kaheaia ana ma keia mua aku, o ke a'o a keia pepa i ka lehulehu, o ia ka hele ae ma ia halawai, no ka hoakaka ana i ko lakou mau manao kue a apono paha i ke kanawai i oleloia. e hookahua ana i ko lakou mau manao maluna o na kumu kupono.

____________________

UA NUI KA HANA NA NA LIMAHANA

Ua makemake nui ia na limahana e ka hui kanu halakahiki ma Haiku, Maui. in a he poe kanaka Hawaii kekahi, e noho nei ma keia kulanakauhale, a ma na kuaaina paha. i nele i na hana e pono 'ai lakou, pela hoi me na wahine, i makemake i na hana, ua makaukau ka mahi halakahiki ma Haiku, e hoolawa mai i ka hana no lakou e pono ai.

Ua pomaikai na limahana ma Hawaii nei, no keia manawa maikai loa i waihoia aku imua o lakou, no ka hoi ana e noho hana ma kela mahi halakahiki; me ka loaa o kekahi ukuhana maikai ia lakou no ka la, me ka hoolako pu ia mai i na hale e noho ai, ame kekahi mau mea e ae e pono ai ka noho ana o na limahana.

Aia na limahana ma amerika i keia la, ke noho mai la me ka nele i ka hana. ua kono okoa i aku na on a o na mahiko maanei nei, e lawe ae i na ko'iko'i, o ka auamo ana. i na lilo o na limahana o ka holo ana aku nei no Kaleponi, no ko lakou huli hoi hou ana mai i Hawaii nei; ma keia ano iho la, i maopopo loa ai ia kakou, aole he wahi e ae i hiki ke hoolako mau aku i na limahana elike me Hawaii nei, a ua pomaikai maoli na limahana maanei; ka poe i makemake mau e loaa na hana na lakou e lawelawe ai.

O ka pilikia e ikeia aku nei ma ka aoao o na limahana i keia la, o ia no ko lakou makemake i na ukuhana kiekie; ma ka aoao hoi o na haku hana, ke makemake nei lakou e haawi aku i na ukuhana kupono, me ke kokua pu aku i kekahi mau mea e pono ai na limahana; nolaila aia wale no a loaa na manao makee i na aoao a elua no ka pono o na haku hana ame na limahana, aole loa he manawa e ku malie ai kekahi oihana, a e hooneleia aku a paha na limahana i ka hana.

Ua makaukau na lahui e, e hopu mai i na hana i makemakeia na oukou e na Hawaii, ke hoohemahema oukou i ka hana, no ke kauka'i aku i na uku hana nunui, o ka loaa o ke dala, o ka pono o ka noho ana o ka ohana, o ka mea mua ia e noonooia e oukou, mamua o na mea e ae; no ka mea aole o ha'i aku ana ke pilikia, o oukou no e na Hawaii, ke makemake ole oukou i ka hana i waihoia mai imua o oukou.

____________________

Ua hala aku la ke komisina limahana, a ka ahaolelo kuloko i hoamana ai, no Wakinekona, no ka hooikaika ana e hoololiia ae ke kanawai hoopae limahana, i hiki ai ke hookomoia mai na limahana i Hawaii nei; in a no ka holomua o ka misiona a keia komonisa, e piha ana na oihana mikiala iloko nei o ka aina, me na limahana o na aina e mai. Nolaila ua ili iho ke ko'iko'i maluna o oukou e na limahana kupa o ka aina, ka hopu ana aku i na hana apau e loaa ana ia oukou i keia la, me ke kauka'i hou ole aku, a oi loa mai ka pilikia maluna o oukou.

____________________

Mai hoohemahema e na kahunapule, ame na luna mare apau i ka hoihoi ana ae i ka oukou hoike i ka papa ola! Ke kauoha nei ke kanawai ia lakou e waiho ae i ka hoike o ka lakou hana, nolaila o ka hooko i ke kanawai ka pono, aole o ka hoohemahema, o kau mai auanei ke ko'iko'i o ia hoohemahema ana maluna o lakou.

I kulike ai me kekahi mau lono i oili ne i keia mau la iho nei, aole ka e hookohu koke ia mai ana i pani ma kahi o Kiaaina McCarthy, a hoea iloko o ka mahina o Iulai, a o Augale paha.

____________________

Ma ka la 15 o keia mahina e pau ai ka hookaa ana i na auhau waiwai, no ka hapamua o ka makahiki mahope aku o kela la, e kauia ana na uka kuwale maluna o ka aina.

____________________

Ma ka la 18 o ka mahina o Mei nei, e holo aku ai ke komisina ahaolelo no wakinekona, no ke kokua ana aku i ka Elele Kalanianaole, no ka hooholoia mai o ka bila hoopulapula Hawaii.

____________________

Oiai e holo ana maluna o kona, kaa baikikala ma ke alanui Punahou ma ka auwina la o ka Poulua iho nei, i hooku'iia ma ai kona kaa e ke kaa otomobile, e hookeleia ana e Mrs. E. D. Kilbourne, ka wahine a Kauka Kilbourne, a loaa iaia ka eha kukonukonu.

____________________

He anaina hoomanao no ka La o na Makuahine, ke malamaia ae ana mauka o ka Luakini o Kumakapili ma keia Sabati iko. Ua makemakeia na mea apau e kau i mau pua keokeo ma ko lakou mau umauma ma ia la.

____________________

Eia ke kauka Frances Wong Leong ke lawelawe nei i kana oihana ma ka helu 1186 Alanui Alakea i keia wa makai iki mai o ke hiki o na Alanui alakea ame Beritania, a ua pau kona koena mua ma ke Alanui Ema.

____________________

E hoomanawanui mai no e na makamaka, no ka oukou mau palapala i hoouna mai ai i keia keena, ke puka ole aku ma keia helu o ke Kuokoa, mamuli mai o ka nui ole o kahi kaawale o ka nupepa.

____________________

He upu aku nei ko Honolulu nei poe e huli hoi mai ana o Mr. Robert W. Single no keia kulanakauhale ma keia mua koke iho. Oia nei ka mea i manaoia e hookohuia mai ana i kiaana no Hawaii nei.

____________________

E nanaia aku ana ke kulana maemae o ka makeke kuai i'a ma ke alanui Kekaulike e ke komite i kohoia e ka ahaolelo aku la i pau, a in a no ka hiki ole e hoaa ke kulana e palekana ai ke ola o ka lehulehu, alaila e panikuai aku ana kela makeke.

____________________

Ua olohani hou mai la na limahana ma Kapalakiko i keia manawa, a in a e loaa ole ana na lunahaoa, na lakou e hoopiha i na mokuahi. e holo mai ana no Honolulu nei, ma keia mua aku, alaila e pipii hou ae ana ke kumukuai o kekahi mau meakuai ma keia mua aku.

____________________

Ua emi hou mai nei na paona poi i keia manawa, me ka hapa loa mai o ka poi e loaa no ka hapaha. O ke kumu o keia pii hou ana ae la o ke kumukuai o ka poi, mamuli mai ka o ka hapa o ke kalo, elike me ka hoike a ka poe kalepa poi.

____________________

Ua lalau mai la no kau mau haina e D. H. Kamanapunionalani, o ka hoouna ana mai nei, no ka nane a K H. Home Lauiwaiwa; o ia hoi he kileo, ame ka nane a Z. P. Kawaikaumaiikamakaokaopua, o ia hoi Hiiaka i ka Poli o Pele. Huli hou ia mai!

____________________

E malama hou no ana ka poe o Moanalua i kuleana i ka pa ilina malaila, he halawai, ma ka auwina la o keia Sabati, me kahi halawai kahiko no, elike me ia i malamaia ai, ma na Sabati aku nei i hala; una makemake nui ia ka poe i kuleana i kela pa ilina e hoea ae ma ia halawai.

____________________

O ka ahamele me hulahula ame hula Hawaii i manaoia ai e haawi maloko o ka Odd Fellows Hall ma ka po o ka Poaono, Aperila 30, i hala aku nei, o ka pomaikai o William Kalahale, ke keiki makapo, ua hoopaneeia mai a ka po o ka Poaono, Mei 14; o ka poe i loaa ko lakou mau kikiki, ua hiki ke hele ae ma kela po. He 75 keneka ka ukukomo.

____________________

I kulike ai me na hoike i hoea mai i keia keena, e hoopau loa aku apa o Jonah Kumulae i ka hana kuai po ma keia mua aku, no ka lawe ole o ke kalo e hoolako ai i kana mau wahi kuai poi, ke hoomau wale mai nei no oia i keia oihana, no ka hoopau pono ana aku i ke koena o ka manawa o ka aelike ana i bana ai, no ka hoolako ana i ka poi ma kekahi mau wahi.

____________________ ____________________

NA MARE.

__________

Robert Kamali ia Louisa Paiaina, Aperila 18. David P. Kauhini ia Lahela K Kamakea, Aperila 19. Joseph H Kapeaumu ia Elizabeth Kealanahele, Aperila 19. Chas S. Hopkins ia Myrtle M. Fernandez, Aperila 23. John P. Roberts ia Annie Kahele, Aperila 20.

____________________ ____________________

NA HANAU.

__________

Na John H. Aki ame Emily Ikeole, he keikikane, Aperila 28. Na E. C. H. Paikai ame Mabel K. Mahelona, he keikikane, Aperila 29. Na Wm. Kamana ame Lily Kaihe, he kaikamahine, Mei 1.

____________________ ____________________

NA MAKE.

___________

L. Robinson, ma ke alanui Kuakini, Aperila 27. Elizabeth Kona, ma Magoon Block, Aperila 27. Kalaauala Lupua, ma ka HOme Lunalilo, Aperila 27. Mary Ann Kahele, ma ke Alanui Moi, Aperila 29. George Kahawai, ma ka Halema'i Moiwahino, Aperila 30. Isaac B. Akai, kokoke i ke Alanui Kukui, Mei 1. Primrose Hoke, ma ka Halema'i Kauikeaouli, Mei 2. Edward Hoke, ma ka Halema'i Kauikeaouli, Mei 3. John Kailianu, ma Magoon Block, Mei 3. Kukonahua Moku, kokoe i ke Alanui Hustace, Mei 3.

___________

ATHENS, Greece, Aperila 28.- Ua hoopukaia ae ke kuahaua i na koa Greek o na pualikoa o ka makahiki 1912, 1913, 1903, ame 1904 no ka he e ana aku e kokua i kekahi mau pualikoa o lakou e kana kue la i na koa lahui o ke Aupuni o Tureke.

___________

PALO ALTO. Calif., Apr. 29- He elua mau haumana o ke kulanui Stanford i kipakuai mai ke kula aku, no ka hewa kalewa maiona maloko o ke kahua o ka halekula.

___________

SAN DIEGO, Calif., Apr. 30.- Ua loaa ae ka lohe maanei no ka nalowale ana o ka mokukolo Conneetega o ka oihana kaua moana no ka mahina hookahi a oi oiai ia i haalele iho ai ia San Diego no kona awe hoolulu ma Guam ma ke alahele ma Hawaii.

___________

BUENOS AIRES, Argentine, Mei 1.- HE elua poka pahu i loaa aku malalo o kekahi uwapo i manaoia no ka hoopahu ana ae i awapo oiai e malamaia ana he ka'ihuaka'i e na limahana ma ka la kulaia o Mei.

___________

ROME, Apr. 7.- Ua manaoia e hoea mai ana ka Roma, ka anokulele hookahi o italia i kuaiia ai no Amerika, ma ka mahina o June.

___________

BELFAST, Irelani, Mei 1.- Ua komo aihueia ae he heluna nui o na haleleka e kekahi poe no lakou ka huiua o iwakalua me ka lilo ana aku he huina dala nui ia lakou. He hookahi kaauhi halihali ma'i i powaia, me ka laweia aua he iwakalua-kumamalua mau moe, na huluhulu, na halii pela ame na lako oihana kauka, me ke ki poka pu ia ana he ekolu mau makai a make i ko lakou wa i hoao mai ai e ke'ake'a mai i na powa.

___________

NU TOKA, Apr. 30.- He ewalu poe i make mamuli o kekahi uluaoa i puka ae maanei i keia la.

___________

CORK, Irelani, Apr. 30- Ma ka lohe i hoikeia mai maanei i keia la ua mahuka aku o Sean McSwiney, ke kaikaina o ka Meia o Cork i make mamuli o kona hoopololi ana, mai kona wahi aku i hoopaahaoia ai a Spike Island.

___________ ___________

HE HOOMAIKAI NUI.

___________

I ka Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe;- E oluolu oe e hookomo iho i ka makou hoomaikai nui palena ole, ma kekahi wahi hoomaikai nui palena ole, ma kekahi wahi kaawale o na koramu o kau nupepa, no na mea a makou e hiki ole ai ke hoopoina, i hanaia mai ia makou, iloko o ko makou wa o ke kaumaha ame ka ehaeha.

O makou, na kaikamahine me na moopuna a Mr. E. P. Aikue, i haalele mai i keia ola ana, ke haawi aku nei makou i na hoomaikai ana i na makamaka, na hoaloha, ame ka ohana, i komo pu mai hora o ke kaumaha, pela hoi na makana pua, a oukou i lawe mai ai no ka hoohiwahiwa ana iho maluna o kona kino wailua, a i ukali aku hoi i kana huaka'i hope loa no kona home lua.

E oluolu oukou e lawe aku i keia hoomaikai nui, a makou e pahola aku nei, me na manao kui'o mailoko aku o ko makou mau puuwai, a no ka kou Makua ma ka lani e haawi mai ia okou apau i na hoomaikai oi ae mailuna mai.

O makou iho no iloko o ka luuluu.

NA KAIKAMAHINE

a me na Moopuna.

___________

___________

E KOHO IA

WALTER A. ENGLE

KA PUU MUA NO O KE KALANA O MAUI

6450- Mei 6, 13, 20

______________________

E HELE MAI E KUAI I KEKAHI O NA APANA AINA EMI LOA O PAU KOKE AUANEI.

___________

E hoike aku ana au i ko'u kumu hoolaha ole iho nei iloko o ke "Kuokoa," no ka pau koke no o ka'u mau apana aina i ka lilo i kela ame keia poe like ole.

A no ka loaa hou ana iho nei o kekahi mau apana aina maikai loa ia'u ma Kalihi, ma Alanui Kapahulu, kokoke i ke kaa uwila; Palolo, Kaimuki, Kapiolani Paka, Pauoa, Puunui ame Lanakila, nolaila au e hoolaha nei.

Hoholo loa ka ilio o keia mau apana aina a e hele koke mai e koho i apana aina no oukou, mamua o ka pau ana.

___________

PAULO KALAUKA

(P. E. E. STRAUCH)

Helu 74 Alanui Moi.

KOHANA  I KAKAUOLELO NO KA HUI HOOPUKAPUKA.

REV. SAMUEL K. KAMAIOPILI

 

Ua kohoia ae nei ka Rev. Samuel K. Kamaiopili i kakauolelo no ka Hui Union Syndicate Limited. he hui i hoohuiia me ka aupuni, a e lawelawe oihana aei ma keia kulanakauhale, no keia nee ana aku.

He hui keia e lawelawe nei ma ke kuai ana i na aina ma Honolulu nei, no ke kukulu ana aku i na home, no ka poe e makemake aua e loaa he mau home kupono no lakou.

No ke ake ana e loaa ka huina kumuwaiwai i makemakeia no keia hui, ke hoomaka hou nei ke kuai ana i na mahele, ma ka $1.00 no ka mahele, e ukuia boi ma ka hookaa liilii ana, He iwakalua-kumamalima pakeneka e ukuia i kinohi, ma ka manawa e lawe ai i na mahele, a o ke koena aku, ma ka uku liilii ana i kela ame keia mahele, ahiki i ke kaa ana o na mahele i laweia.

O ka Rev. Samuel K. Kamaiopili kekahi mea e kuai nei i na mahele o keia hui, o na pohihihi apau iloko o na Hawaii, ua hiki ke ninau iaia, a nana e hoakaka pono mai i na ano apau o ka hui i oleloia, ame kana hana.

___________ ___________

KO LAIE MAU ANOAI

___________

Mr. Lunahooponopono:- Nui ke akule ma Laie, ke hoopuni mau ia nei e Mr. Logana ame kona pokii, a ua lilo maoli no laua i mau kuula no ka aina nei, o ke kumukuai o ke ia e kuaiia nei he iwakalua a umi-kumamawalu dala ka emi iho. Ke piha pono ke ie hookahi ua like no ia me ke eke piha hookahi, ma kahi o $800 ke puni mahuahua, a emi mai no hoi.

Nolaila ua loa ka aina ma ka i'a, ke emi nei na Koolau ma ke kalo a poi, aia ka pono o kekahi poe i Honolulu ia Kumalae, o Kahuku nei, oiai keia aina aole he mau lo'i kalo. Ke hoomaka mai nei ka wi nui, o ka hoomaka mai nei paha keia o ka wi i hoikeia e Iesu i Kana mau haumana, a pehea aua kakou i keia la! Ke lukuia mai ne ke aupuni o Kina ame ka honua hookoa aku ana, no ka wi ame ke ahulau ame he kaua hope loa i noho moi ia.

Na huli Koolau elua, ua holo hikiwawe ko laua nee ana, ua nani na home nani e kuku nei ma na lihi aekai, i hoomainiuia ia e na ulalaau. Nani o Kaneohe, i kona kulana mua, ame Heeia, o Punaluu ame Hauula, me he wahi maka ua'u la ka popohe mai, i loko o ka malu lau laau.

Ua kupono no, he opio kanaka u'i ka lunakanawai, ua pili pono maoli no ka ua Muakua Kokololio Laie, Kahuku Plantation, aole on a lua apuni na mahiko, aole na lepo puehu, na manienie neepapa, na ea mai ke kai mai, ahiki aku i Kawela bay; a nani pu me ka aina i ke chu a ke kai o Puaena, nee a holomua ka aina.

Ka aina i kaulana mua i na kupuna kahiko, u i hooholomuaniu hoi i ke au o na moopuna, o keia au holomua. Ua kaulana na lai elua kakahiaka ame ke ahiahi. Kela Ehukai o Puaena, ka wai puololaukalo, Kawaikumuole, Hamama ka waha o Kaena i ka makani, kela moena pawehe o Mokuleia. Hala aku la na kupuna, na lii ai aupuni, na Kamehaeha a elima, Lunalilo, Kalakaua Liliu, ka hooilina, ua lii hanau, i ahona kakou i na pua a KInoiki mo Kahalepohaku. Eia kahi pono i ua lima, oiai na la o ke ola ana.

Ko ke Koolau mau kuhinia.

JOELL K. APUAKEHAU.

Kahuku aina.

___________ ___________

KA LA O NA MAKUAHINE MA KAUMAKAPILI

___________

Oiai o keia Sabati ae, la S. o ia ka la i kuahaunia no ka hoomanao ana i na makuahine, in a paha ua make, a i ole eia no ke ola nei.

Nolaila, e hoomanaoia ana ia ma ka Luakini o Kaumakapili i ka hola 11 o ia la. O ka Makuahine Mrs. Withington ka mea nana e hoike piha mai ana i ka moolelo ame ka hookumuia ana o ia La o ua Makuahine, a e hoomanao mau ia nei hoi i na makahiki apau.

He mau mele kuikawa kekahi i hoomakaukauia no ia la mai ka papa himeni mai, Mrs. Chas L Hall ame Miss Agnes Naiwi, kekahi he mau himeni pakahi ka laua. He mau Hawaii oiwi loea- puukani o ka aina hanau, e haaheo nui ai oe e Hawaii lahui.

E hiki ae ana ke Kamaliiwahine Kawananakoa, ka Meia o ko kakou kulanakauhale nei, Hon. John H. Wilson me kana aliiwahine pu.

E hoomanao nae ka lehulehu apau e hele mai ana e oluolu e omou iho i wahi pua keokeo ma ka umauma, he hoailona ia no ua la nei o na makuahine. ke kono alohoa ia aku ka lehulehu… He mai!

Me ka mahalo,

S. K. KAMAIOPILI.

___________ ___________

Ma ka Poalua nei i pauaho hou mai ai ia keiki a Mr. ame Mrs. Edward Hoke maloko o ka Halema'i kauikeolani, nona ka inoa o Edward Hoke.

EIA MAI KA OIAIO.

___________

Mr. Solomon Hanohano, welina wale hoi kaua:- Ma kau hiwahiwa o ka la 15 o Aperila, i ike iho ai au i kekahi manao i kakauia e "Ma'i Lepera," e pili ana i ka huaka'i a na komike ola o ka ahaolelo i hiki mai ai i Kalau papa nei, ma ka la 26 o Maraki, a i ka hakilo pono ana iho i na manao o "Ma'i Lepera," me he mea la e hai okoa mai ana no ke kaona a ka moe, aia ka mano nonohua ame a hoihoi ole iloko on a no na wahi kalapu himeni o Kalaupapa nei. Ma ka apua aku no hoi o kana ha'i meahou ana, ua hoike ae oia eia no ko Molokai poe puukani i ka ola paikini, a pela aku.

Aole paha i manao o "Ma'i Lepera" o puka mai ana kekahi olelo hoomaikai a mahalo kiekie loa no na wahi kalapu himeni o Kalaupapa, mai ka makeaeoni mai a ka mea kakau kaulana o ke Kuokoa, oia hoi o J. K. Mokumaia. Ke hookukuia ae ka Mr. Mokumaia hoike me ka Ma'i Lepera, e hiki no ke hooiaioia, ua pololei ka Mokumaia, no ka mea ua hoikeia me ka puuwai hamama o ka Hawaii oiaio, i aloha i kona hoa o ka lahui hookahi iloko o ka ehaeha.

Ke olezzo nei o Ma'i Lepera, eia no ko Molokai poe puukani i ka olo paikini, O ka Molokai hea la ka ia nei o olo paikini nei! O ka Molokai paha o Pelekunu, o Kamalo paha, o ka Lae o Kalaau paha! Ina o ka Molokai o Kalaupapa, alaila ua hu loa o Ma'i Lepera i kula, aole paha oia i hele e inu wahi aila kalamuka, ko hoike mai nei o Mokumaia, ua like ka himeni ana a ko ke kaona (Honolulu) me ka uwe ana a ke kao, o ia iho la paha ke nu paikini a Ma'i Lepera e moe ole nei o ka po.

Ke haawi nei o Ma'i Lepera i ka mahalo ia Senator Kini, no kona mele ana mai me kona mau hoa ia "Imi Au Ia Oe e ke Aloha." O keia makapeni kekahi ame ka lehulehu apau o Kalaupapa nei e mahalo pu aku nei, aka nae o ka leo o Imi Au Ia Oe, o ia kekahi o na lea himeni Hawaii kahiko loa. I ko'u ninau ana i ke Kae'ae'a o Kawaihau, oia hoi o Keoni Bright, ua hoike mai oia, o ka 58 keia o kona mau makahiki o ka paanaau ana iaia o keia leo, aole nae o "Imi Au Ia Oe e ka Aloha" ka olelo. O ka olelo i paanaau iaia mai kona wa kamalii mai, o ia keia: Hui:

O oe no ka'u makemake la,

E ka ipo lei liko lehua,

O ka manu luu wai la,

Poho wai la o Kaiona.

He olo paikini maoli keia i kana nana aku, he keu nae ka pa'ipa'i o ua o Ma'i Lepera ma. He nani no nae ia i kekahi poe, ka pai wale aku no me ka maopopo ole he maikai paha, aole paha. Aia no ke puka mau mai nei ma na nupepa o Honolulu, na hoolaha ahamele, a o ka hapanui o na himeni ma ia mau ahamele, he mau himeni Hawaii kahiko loa.

He 30 a keu na makahiki o ko'u noho ana i Kalaupapa nei, a o ka'u hana no ka himeni ahiki no i keia mau la. Ua kamaaina au ia Polopeka Mekia Kealakai, a ua himeni pu. Ua halawai pu maua, iaia i holo mai nei me kana mau hokeo me na komite ola o ka ahaolelo.

Iloko o ko'u mau la himeni, ahiki i keia la, a kau no hoi kekea, aole loa au i lohe e meleia ana kekahi himeni a oli aku a himeni hou aku no me ka loli ole o ka olelo, aka, iloko o keia mau la iho la, mamuli o ke alakai ana a ke keiki kae'ae'a o Kawaihau, eia ka he hiki ko hanaia pela me ka nani maoli!

Mamua o ka holo ana mai nei o na komite, ua komo aku nei ka hoopii a kekahi poee ma'i lepera i ka lunakanawai kiekie, a i na senetoa ame na lunamakaainana no hoi, e hoike aku ana i ke kupono ole o ka hana a ka lunakanawai apana o Kalawao nei, Keoni Briht, ka hel ana e himeni maloko o ka hale kii onioni. O ka pane a ka lunakanawai kiekie ma o Senetoa Kiwini la, o ia keia:

O na mea kupono apau a ka lunakanawai apana e hana la, no ka hoohauoli a hoonanea ana a hoolaule'a ana i ka poe iloko o na kaumaha, e noho la ma Kalaupapa, aole ia he hana hoohaahaa i kana oihana. E hoomau aku no ka hauoli o ka poe ma'i lepera, aia ka ka naauao ame ka opu aloha la!

He elua mau kalapu himeni e ku nei ma Kalaupapa nei i keia mau la, ke u nei keia mau kalapu himeni no ka hoohauoli ana i na ma'i lepera, ma ka hale kiionioni no elua manawa o ka mahina, me ka uku ole, a i ka nana aku he kakaikahi no paha na kalapu mawaho e hiki ke hookelakela ae maluna o keia mau kalapu. I ka lakou mele ana, he moakaka ka olelo, he olu honehone no hoi ka leo, a piha pono no hoi na mahele like ole.

O na bula no hoi a lakou e kuupau mai ai, he maemae ka olelo, a he nanehuna ke kaona, aole he like me na hula a kowaho poe, ka pau i ka heluapaipaia o kahi umeke, kahi ipukai, ka moe opala, a pela aku.

Hoko ka hoi o keia mau mea nani e luia aku nei ia Ma'i Lepera ma, aia ka ma o ka uwabi, o ka makole koonei. Nona paha nei hookaau ana:

Aia i Honolulu kuu pohaku,

O Kealohilani kuu hoa ia,

E kala mai oe e ka Lunahooponopono pauaho ole, aole au i anoi mua e kakahe loa aku ana ka inika i ka welowelo, aka ua lawa keia na Ma'i Lepera e ike iho ai, a e lalau ai i ka lima o kou meakakau kaulana, J. K. Mokumaia, a e hoonaauao iho.

Nou no e Mr. Lunahooponopono ame kou mau keiki kikohua kepau ka we liua a neia puuwai.

DAVID ILIHIA.

Kalaupapa, Apr. 26, 1921

___________ ___________

Ua makemake nui ia na Hawaii mai na kane a na wahine, e hoi a noho bana me ka hui kana halakahiki ma Haiku, Maui. No ka ukuhana ame na hoomalamalama ana mai i na mea apau e pili ana i kela hana, e hele ae e hui pu me Sam Leialoha, ma ke alanui Hustace mauka oku o ka hale holoilole, ma ke alanui Kawaiahao, a i ole e kelepona ae ma ka helu 3767.

___________ ___________

KAPALAKIKO, Apr. 27.- Ua koho wale ia aku no aia ma kahi o 500 mokuahi no lakou ka huina limahana o 31,000 e ku wale aku ana mamuli o ka olohani haalele hana a na limahana uniona mmuli o ka manaoia ana e hoemi mai i ko lakou uka hana i umikumamalima pakeneka.