Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 18, 6 May 1921 — He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio. [ARTICLE]

He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio.

"Aole au i pupuahulu, ma ka hpike kpke ana aku ia'u iho imua o Wela, aka ke malie la au, nana i kana mau hana kuapo bebe, a iaia-i waiho aku ai i ka hebe a Wanawoka, mawaho o ka puka aniani, a hoi ae la hoi oia a noho ma ka aoao.o ka bebe i kuapoia, e moe ana iluna o ka moe bebe, o ko'u oili aku la no ia iwaho, me ka hele ana aku a *na ka holo akea, komo inai la malaila mai noloko o ka rumi e waiho ana o ka bebe me Mele Wela. "la'u i wehe aku ai i ka puka, loaa aku la ia'u o Mele Wela e noho hoola'i mai ana ma ka aoao o ka moe o ka bebe, me he mea la, aole oia i lawelawe i kekahi hana ekaeka loa; eia nae ua ike aku au i ka hele o kona helehelena a mae, i kona wa i ike mai ai i kuu komo. ana aku'ilokp, Kauoha aku la au iaia e iho no ka hale malalo me kuu ha* awi ana aku i kekahi pepa, he kuhikuhi na ke kauka o ka haawi ana mai, no ke kuai ana i no Mrs. Wan^w.oka. "I kela hala ana mai o ua o Mele Wela, kiei ( aku la au īnawaho o ka puka aniani e waiho ana ka paiki ie, o. ko'ū hapai mai la no ia iloko, ia'u i nana iho ai, ua kulike lpa ha ano apau o na bebe elua, aole e hiki ia'u ke ike iho, i ka like ole o kekahi mai kekahi inai. U'a like loa no na lole 0 kela mau bebe e komo ana, nolaila komo koke mai la ka hoohuoi iloko o'u, ua aihue o Mele i kekahi lole o ka bebe a kuii haku, pela iho Ia i kulike loa ai na lole a eltw; me konn manao e nalowale ana kāna han'a k*raima. ekāeka lon. "He hana maalahi wale no na'u ka hoiho- hpv. ana p'iu 1 ka bebe e moe ana iluna o ka moe bebē, nolokp j k'e ie', peja hoi k a bebe mailokp mai p ke ie, np ka moe hehe;, eia nae, ike iho la au'i kekahi pine kaiepa eleeie, ma ke kaiepā 0 ka hehe malihini, ma ka'u koho iHo, ua waihpia kela pinē, 1 wahi e ikeia ai kja. like ole o na bebe a elua, nolaila weh£iā mai la kela pihe kaiepa e a'u a pinpuia aku la he pine kalēpa gula, rrie ka huaolelo 'milimili', a Mele o, kā : poiKā anā, i kona wa i lawe mai ai i Va a Mrs. Wanawoka, mamuli o kona pupuahulu loa. a i ole i kā meā nāna i hōo/. limalima mai iaia no kela hana karaima, ke ike iho'i ka holopono loa o ka hana 5 laua i manao ai| oiai he ~wshj mea liili.i loa ka nalowale ana o kela pinē gula mai nā mākua aku o, ka bebe a Wanawoka.' "I ka pau ana o, ka'u kuapo ana i na bebe, hpihpi hpu aku la au i ke ie. mawaho o ka puka aniani, a kakali aku la 0 ka huli hoi mai o Mele Wela. Aole no nae 5 loihi loa kela kakali ana, huli hoi koke mai la no ua kaikarhahiivē nēi ua hele no hoi a nui ka hanu me ka pihoihoi pu, oiē hē inea la, i holo wale ia mai no eia, i kela pii ana ih'ai no ka ' * "Nana pono loa mai la oia ia'u, me ke koi ana mai e hpi hou au ilalo no ka ai ana i ko'u aina ahiahi, ua hople āku la nae au iaia, aole o'u makemake e ai a hooluiu ak-u la iaia e bele, me ko'u makemake hou ofe iaia no, kēja po. He Hjeleehlena o ka maha ka'u. i ike aku ai maluna o kōna niau maka. o kona kaha mai la no ia hele. . "No'u iho, ua komo aku la au no ka rumi e pili ko)cfe mai ana me ka rumi e waiho ai o ka bebe a kuu haku, ā ma 4ca puka aniani au i haKilp ppnp lo.a mai ai i kā Klele W>la hana. no ka poeleele o kela rumi, aofē e hiki ia Msie ke ike mai ia'u. aka p\Vau nae ke ikp aku iaia me ka mpakaka loa. Hakalia no a hoea ua o Mele Welai nowaho o )ca lanai. kahi ana i waiho ai i ke ie, 6 kona lalau iho la me kona nana ole ina paha o ka bebe kela anā o ke kuapo ana. aole paha, a hele aku la ma ka aoao mahope o ka halē, oiāi aia no malaila kekahi alapii e iho ai a hoea holaīo, me ka manao kuhihewa, o ka bēbe a kona haku wahine kaha e lawe la, oiai nae, o ka mea oiaio loa, ke hoihoi la no oja 1 ka bebe hookahi ana i lawelawe mai ai." ; Aia o, Haliaka ke hoolohe pono loa mai la j ka a Mrs. Kalona e kamailio aku nei, a i ka hooki ana jho ; o na olelo hope loa a ua wahine nei, nana mai la ua o Ha|iaka ia Robaka, alaila hilina'i niai Ia ma kona mau poohiwi, o kona hookahe aku la no ia i kona mau waimaka, aole lie mau waimaka no ka ehaeha. aka he mau waimaka o ka hpomaikai ame ka hauoli? V Puliki mai la o Robaka i na lima o kanā Haliaka alotyā, alaila huli aku la imua o Mrs. Kalona, a uinau aku la: "Peliea, aole anei he manawa mahope mai, au i hua'i ae ai i na hana kolohe a Mele Wela?" '" "Aole e kuu hoaloha. I kinohi o ko'u manao mua loa, o ia no ka hele pololei ana aku imua o Mr. Wauawokā,. a kamailio aku iaia i ka'u mau mea apau i ike ai; aka nae, māhope iho o ko'u noonoo ana me ke akahele ma kela po hiolookpa, hooholo iho la au i ko'u manao, he oi aku ka poĀo ka noho hamau loa ana, mē ke kamailio ole ae i niea. O ke kumu o ko'u nianao ana, he oi loa aku ka pojap o ka noho malie ana, o ia no' kē kuhihewa loa o Mele-Wefā t 0 ka hebe a kona haku kana o ka aihūe ana, mā ia ano ipo la, aole he poino e ili mai malūna o ua bebe nei; ina nei ho ka loaa aku o ka ike ia Mēl'e, aole i hoOkoia kana hana karaima i inakemake ai, alailā ē imi: hou mai ana oia ma na alahele apau e poino ai ka bebe a Emile Wanawoka. "I hoike aku nae au ia olua e o'u mau. hoaloha, ua hoopiha loa ia mai au me na manao hoonāukiuki, no ka hi|c? ole ana ia'u kelike i ka mea ponp mapli a'u e hana ai; nae, oiai he meahuna pohihihi kela, e hiki loa ai. ke kūe* kaaia ae ka. mea oiaio maoli, o ia hoi ke kulike loā o kf helehelena o na bebe a eluā; pelā hoi ka nianao hui, o kt ala ana mai o ka makemake e hooko aku i kekahi karainp ekaeka; pela hoi ka hopena o kela bebē mānao|a e kaa aku malalo o ka ana mai a kekahi māu mfkya maikai loa, hooholo iho 1a āu, e noho hamāu. . ' "Ua ala ae no kekahi ,noonoo iloko o'u, e hele aku ē huH ma kekahi ano malu loa, no ua mea e pili āna i kela beoē malihini, aka he hana nae ia e ala mai ai nā hoohuoi aha he nui, nolaila. ua mauao iho la au, o ka m'ea a'u i akii, ai, o ka hana pono wale no ia. I j ekolu nae.|riahina mahope mai o kela kuapo M,eb Wela i na bebe i kekahi la, hoea rijai la oia imua 0 kp'u mau haku, a hoike aku la no kona waiho mai i i hana« o kona hele aku la no ia, me ko'ii ike ole iāiā rna-, hbpe mai. a lohe paha e pili ana nōna. iloleo .o' keia mau nfakahiki loihi, ua hunakele au i kēia meahuna, nfe kp kāmailio ole aku im>»a o kekahi kino ola, ahik'i i ka hiih' hōi ana mai o ka*u" kaikamahine, o Kela ka he pule wale ae nei no i hala, a hoike mai la ia'u no na hanā hoopilileia i hookauia aku malUna o Emile Wanāwokā ame kana kaikamahine. ■. ?'U,Q. hoihoi pu mai oiā ia. limile Wānawoka me ia, lfā triea āha i malama āku ai no na ehw halā, he ku. njaoli i aloha f ame,ka kana moolepa 1 ieāmailio mai ai no na mea i hanaia aku maluna o kela

wahine; a. q ha hoppiHkia hoi i kauia aku maluna o kana kaikamahine, na kekahi kanaka*no ia . ame kekahi jie i piha, ) me > ria manao lili, ka Aieea nana i in>i i ke ala>r hele e f hoauwanaia.aku a j kela kaikamahine, mamuli o kpna | huai ana ae i ka moolelo o ke kuapoia ana- o na bebe elua. j "Nōlaila e na hoaloha, o ka manao nui, o k^'u. huaka'i i hp£s mai v nei. i keia la no ka' hoike ana aku no ia ia Judi.ka GiHbati„ aole.i holopono ka hana ana i hoolala ai e hoopoino ,ak\i iā ha'i, kela hana hookahi no hoi ana I hoolimalima akii āi. ia Mele Wela e hooko ; a no ka hooikaika ana no hoi kekahi i wahi e loaa ai.ia'u ko Mr. Robaka Pilikina Wahi i noho ai, no ka hoike ana aku iaia i. ka mea oiaio maoli. a N". nae hoea. mai'nei, hoikeia mai la ia'u, he poē kekani i hoea. nīua mai nei maloko o keia hale, nolaila, o ka hana pono wale no ia'u, o ia ke kakali ana ma kela rumi , ma\yaho, ahiki i ke kaawale ana ae o Judika Gilibati. i Oiai au e.kakali malie ana, ua hiki loa ia u. ke lohe mai i na olelo apau e kamailioia ana maloko nei; aka i kuu wa i lolie pono mai ai i Ica noke ana mai o keia wahine i ka hoinoino maluna o ke kaikamahine opio, o ko'u komo mai la no ia, me ke kakali oie aku, a loaa ia'u ka aeia mai, owau pu kekahi i kuleana i na ryea e kamailioia ana e oukou; a ia'u.ma keia wahi, pela wale no e hoauheeia aku ai nn ke haupli loa nei nae au oukou loaa ana iho la apau mea oiaio ole i ho<s,kaylanaia. e lioopilikia wale aku ana i ka noonoo o ka mea hewa ole; z> e lioihoiia mai ka hauoli maluna o ka wahine opio, ka m.ea i kuleana i na haawina popkela apau loa," me kona huli ana mai ia Haliaka, oiai ua. kāikamahine nei i holoi ae ai i kona mau waiīiiaka a nana aku la ma na maka o kana kane. "Ke hooia akii nei imua 011 e Mrs. Kalona. ua aie niaua a .el.ua ia oe,. no na mea au i kamailip mai nei, ka mea īiana i hoauhee aku i .na ao omamalu mailuna aku o maiia.'' wahi a .Robaka Pilikina, i pane aku ai me ka hele o kona leo a pilfa i.ka haalulu. "Aole loa ē' liiki ia'u ke hoopoihii i ka mea au i hana mai ai i keia la, elike me ka loihi o ko'u ola ana, no ka .mea ma.ou wale la no, i hoihoi hou ia mai ai ka manaolana hauoli iloko o'u, ka mea hoi a'u.'i manao loa ai , ua kailiia aku ia mai ia'u aku, e ike hou ol£ ai au ia mea he hauoli ma k'eia noho kino ana." ! "A\ihea olua e o'u mau hoaloha, ke hauoli loa nei au, i 110 ka lilo ana, owau ka mea nana e Uoihoi hou mai i ka ! hauoli iloko o olua," wahi a Mrs. Kaloha,. me ka hana'ana mai mr. na maka oluolu . malunn. o Robaka<, .alaila 'huli aku la imua o Ilaliaka a hooniau hou aku la i ke kamailio aria:. ''Ua papaliiaia iho ko'u haupli nou e kuu kaikamahine, j 110 ka mea, aia mau iloko, o'u ka manao aloha nou i »a wa ; apau, mahope iho o kou hooko ana aku i kekahi hana ku pi ke aloha oiaio. loa m'aluiia ,o ke kokp o kuu kpkp ame ka Yo 0. kuūj i'a O oe e ke kaikamahine opio ke 'Samaria piaio lp«i, ka mea nan;a e, hoopakele ae i ke ola o ke ka'inaiki ppip, oiai oe maī.una j o ke kaaahi.' a i haawi aku ' hoi i kau mau kpkira ahii,. me kau mau dala he nui i koha makiiahine; a ,he m.ea na kuu uhane e haupli loa nei ka ikē ana, ua hpēa mai i ka wa au. e ohi ai i kou uku makafia. no ka mea au/i hana al>;u ai np ha'r." "Ala'iīa o Mrs. Alahi ka niea nana i kiai a i malama ia'u iloko o ko'u, wa e, waiho ana ,i kekahi ma'i kulipolipo loa 'hia G^lahi;Rpka f( o, kaū ieaikamahine anei ia'?" .wahi a HaHaka me kaliLili'luii ana iho 0 kona poo. i kau a mea o 'kona :piha loa i ke kahaha. . "Ae, o ka'u hookahi wale iho no. kela, he 'kaikamahine pia; i- piHa ,rte. ka oluolu ame ke aloha i kona mti;k;Uahine ;eia i|ae eiia piba kona ola ana me na haawina hoehaeha he nui, mē kaniuhu ole, no na haawina i [kau aku maliiha ona." '% kali ,aku kp kakou manaolann, e o.i ae..ka maikai o keia mua aku,. o .ka wa i kaahope aku nei," i komo -hpii mai ai o Robaifa'ma..ke .kamailio ana. 'Ma ke ano he oohaku paepae, ē hoea mai ai i ka hookoia ana o ka*u mau , plelo, ma?T)ua ae nei a ma ke anp, .hoi, mai,ka'u wahine aku ao?.e a v u pti, np kana mau h'ana ku ike aloha ime ka lōkomaikai., a pel'a pu hoi me oe. e loaa ana ia oliia h,e, home hp olua ihp e, noho ai' 'ni'e ka oliiolu, nō'ke'koena r 'i koe b ko. olua mau, 1a ma'.ka .honua nei," "Ē f o'u mau ke haawi aku nei au<i ka'u niau 'mahalo kiekie ana ia olua, mailoko lilo.mai o kuu puuwai." alaila .hiki hou. ole .aliū, la ia Mrs. Kalona ke kamailio mai no ka mea, ke h.io/p makawalu mai la kona mau waimaka. Ma kēia manawa ,a Rpb.aka o ke kamailio ana aku, no kona haawi makana akii i home no kela wahine ame kana kaikamahine, alawa ino mai la ka Akeneki nana ana iaia. .me ke aki ana iiio o kona ku'i, ai,a hoi na maka ke hulili lai me ka piha'ihai.na, ame ka lili maluna o Robaka ame Haliakā, a no ka hiki hou ole il?o iaia ke hoomanawanui hou, oiai ua ku oia i kahi p ka hpka, a ūa hūa'iia ae hoi kekahi .mpolelo. ku i k,a hilahila e pili ana iai.a, ua anehe aku 1a -pia e hele no o ka puka e hamama mai ana, ak.a nae ae. la o Haliaka a kti ma;i la mamua, nie ka i ana mai: • "Auhea oe e Miss Hazelafila," waln ana me.ka leo oluolu, .mē ke kulana hoj o k.a. wahine u'i, "me ko'u nana j.ole, np ka nui o kau, mau hana hoopilikia a hoopoino i hookau mai ai malupji o'u; aole e hiki ia'u ke noho malie. a hookiui aku ia oe e hele 'me kena .ano uluahewa ou. Oiai loie e hil<i ia'u ke alp ae mai, ka* hopheWā ana'aku ia oe no kau mau mea apau i han.a ai; eia nae, aole loa he manao ino jloko o'u nou, Oka mea i lo.aa ia oe i keia la. o ka hopena iho la no ia o, kau mea i hana ai, elike me ka hoi hou ana aku o ka poino ihope, i ka poe na. lakou i hoolala ia mau mēa. ; "Aole.o'u. manao e.hoomaU.aku ana oe e Miss Hazelafila i kau mau hana ino. mahppe iho o koū ike ana, maluna ppnoi iho np o kou, hokua ka auamo ana i na haawina ehaeha, aka e h'pao. pe ē hooiilo i kou ola ana, ma na hana e kokua iku ana ia ha'i, a i aku no au ia oe ea, aole loa e ho- . ikeia.ae.i ke akea, na' mea a kakou apaii i lohe ai nou, i wahi. e hppkauia aku ai ka hilaliila mahma ou, aole■ loa.- ' . "Ke olelp hou aku nei aii .ia oe, elike me ia a'u i kama|.'lio?mua aku ai, aole e lilo na ulia pakaliiki pili i ka hanauja j ana mai, i mea e hokloliia ae ai anp oiaio iloko o kakou, maoli ho ma ko k?tkou mau ano pakahi iHo. Ao)e -inei e .lilo keia mau noakaka a'u i mea hooluolu aku ia oe, \ ma keia hope aku, e hoohana i kau mau kalena, kou waivvai,. ma na alahele ē loaa āi ka hauoli oiaio, ma ka har?a ina 'aku i ka maikai ia ha'i ?" t "Ua kui.'o .maoli, kela raati olelo. a Haliaka e uwaio no ka pono o .kona, enemi ino loa. a o ka poe apau ma.'ōko o kela rumi i lolie m.ai ia mau olelo, ke nana mai ta ; l, ākōu maluniā o Haliaka, me na manao Wahaha, me ka hiki ,lakou ke hoohewahewa niai i ka maemae, ame kai « Maio iloko o ka, uhane o Haliaka. ,j _ I kiiK>hi\o kela ku ana aē o Hal.iaka mamua; ma ke aqo >» āke'aj<e'a mai ia Akeueki HazelafHa, /Jua. hele ua ,o a piha maoli i ka.huhu. ūa aneane no oia e pane *riai me ka hoopuka pu i na olelo hailiili. 4 i kupono i kona ino hoowahawāha no Haliakā, aka nae i ka'manawa a Ha- , iaka i kamailio aku ai me ka ; leo oluolu, me na olelo £ .-•i.walo mai ana iaia, e H|q wal?ine maikai. ua hoauheeia iku kela inaiaa māiloko aku ona, a nohoalii iho la ka hilaīila, me ke kulou ana iho o kona poo ilalo. a i ke kuu ana kamailio ana mai/aole e hiki iaia ke patie iku. aka kaha akuja oia hele, me ke aea ole ae o kona ppo lunā. a haawi mai 1a hoi i ke aloha i kela e *nobo- ak;u ana. ' ; •' ■' (Aole i pau.) '