Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 19, 13 May 1921 — Page 5

Page PDF (1.73 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

                 NUPEPA KUOKO. HONOLULU T. H. POALIMA, MEI 13 1921

He Moolelo no ko

Helena Simoa Lanakila Ana

A ʻI OLE

Ka Hoowalewaleia Ana O Halebatona

----------------------

            Ua hookaunamahaia ko Helena noonoo ma kekahi ano no kona haalele hookahi io i kona makuahine mai oia wale mai i ko laua mau hoolilo, ua hooholo oia aole e kiʻi i kauwa nana e malama a e hana mai i kekahi mau mea no kona makuahine nawaliwali oiai oia e kaawale ana i kekahi hapa o ka la.

            Ua maopopo ia Habati Alekona e kaawale aku ana o Helena mai ka hale aku i ka hapanui o ka la, no laila hooholo iho la oia e hele ae i ka hale o Mrs. Simoa ma i ke awakea, a e lawe pu ae me ia i kekahi mau meaai ono i kupono no ka mea maʻi.

            Laia i hoea ae ai i ka hale hoakaka ae la oia no na iho, no kona hoea ana ae ia hlae me kona kono ole ia imua o Mrs. Simoa, a o na kumu nui no nae o ia hoea ana ae on a, no ka lawe ana ae no iaʻi kekahi mau meaai maikai nana, no kona ike he nawaliwali oia, a no ka hoomakaukau ana no hoi kekahi i mau meaai nana, a no ka hoopau pono ana i kana koena hana oia hoi ke kak@a ana i na moena oloko o ka rumi i pau ole i ka hanaia i ka po mamua iho, a no ke kakau ana aku no hoi i na kii ma na paia.

            Ua maikai keia mau hoakaka a ke kanaka opio i ko Mrs. Simoa noonoo, nolaila ua eleu aku la o Habati ma ke kuke ana mai i mau meaai na laua, a i ka makaukau ana o na mea apau, noho iho la laua e paina a he aina hauoli loa ia ia laua, a oiai laua e ai ana a e mahalo mai ana no hoi o Mrs. Simoa i ka ono o na meaai i hoomakaukaia e Habati, oia ko Habati manawa i pane aku ai: "Aole paha e ono ana keia mau meaai, e laa ka opihi au i hoao iho la, in a aole oe i kuihikuhi mai nei iaʻu i ke ano o ka hana ana."

            No ko Habati ano i kulike loa me kekahi kuke, he lole epani loihi no hoi kona e paa ana manuia on a, me na lima no hoi o ka palule ua owiliia mai a kau iluna, a waiho wale ua lima, ua lilo oia i mea akaaka na Mrs. Simoa, oiai he hana ia a Mrs. Simoa i ike aku ai i ua o Habati i hana oleia eia mamua aku o ka manawa i maʻi ai o Mrs. Simoa, no ka mea, i na manawa apau a Habati e hele e hele ae ai a paina pu me na lede, na na lede wale no e hoomakaukau mai i na meaai apau, o ka noho wale iho no kana kokua iaia iho, i nei manawa hoi ua hookauwa okoa oia iaia iho, a e ike iho ana no nae oe, e ka makamaka heluhelu, ma ka nee ana aku o keia moolelo, i ke kumu o kona hana ana pela. Oiai laua e paina ana i ko laua aina awakea, oia ko Habati manawa i hoike aku ai i kona noi ana aku ame ka hoki ana aku hoi i kona makamaka ia Helena i ka po mamua iho.

            I ka manawa i lohe aku ai ka lede maʻi, ua kapalili ae la kona houpo; ua hoopihoihoiia ae la oia ia manawa i ka hauoli, a no ka mea, ua makemake maoli no oia i ke kanaka aku oia ia Habati he kanaka opio oluolu, he kulana kanaka makua, he oiaio kona mau manao ke hoopuka mai, a ua ku-e aku oia ia, Robaka Egelakona, me ka hoohola paa iloko iho on a aole o Helena e mare aku ana me ia, a e hooikaika ana oia ma na ano apau e makala ia Helena aole o noonoo hou aku ia Robaka oia kana kane, a e hoopau loa oia i kona noonoo hou ana aku nona.

            Ua maopopo ia Mrs. Simoa i nei manawa he ukuhana maikai ke loaa ana ia Habati ia manaa, a he kanaka hoopono no hoi oia i kana hana, me ka haawi mau i kona noonoo maluna o ka hana, a oia iho la no ka mea e pono ai ka wahine, in a no ka lilo o Habati i hunonakane nana, a me ia mau ano maikai apau o Habati, aole no e nele ana kona hoopiiia ae ma kekahi kulana kiekie ma kekahi la e hiki mai ana a in a ua aloha iʻo oia ia Helena a lilo hoi o Helena iaia, ua manaoio oia e lilo ana no o Habati i kane maikai na Helena, a ke mare ka hoi laua la, o ka pau ana no hoi ia o kona kaumaha no kana kaikamahie, a e loaa ana no hoi ka makua o kana kaikamahine, e ili ole mai ai ke kaumaha maluna on a ma ia hope aku no ka malama hou aku ia Helena.

            He kanaka opio kupono o Habati i ko Mrs. Simoa manao iho ma na ano lehulehu, a oia nae, aole no o Habati he kanaka opio uʻi i like aku me Robata, aole no hoi i hohonu loa kona hoonaauaoia ana, clike me ko Robaka, ua loaa io no nae keia manao iaia, he la no e hiki mai ana no Habati e pii ae ai ma kekahi kulana kiekie ma kekahi oihana. ke ike oia i ka malama ame ka hoʻokele ana i kana mau loaa apau me ka hoʻopono.

            Ua hoopiha ia iho la nae kona naau i ka ukiuki mamuli o ka loaa ana o ka ike maopopo iaia o ka habati hakuhana ia manawa aole oia he kanaka e aku, aka , o ke kanaka no ana i ukiuki ai, oia o Mr. Lanakasa Halebakona, ke kana nana oia i pauaka a kaawale ai oia mai kana kane mai, a mai ka home aloha mai hoi ana i oho ai me ka hauoli, aole  oia he hakuhana wale no no Habat, aka o ko Robaka anakala pu no ia, a oia kana o ka noonoo ana iho mai oi loa aku kona hauoli in a he hakuhana okoa aku ko Habati.

            Aka, oiai aole hiki iaia ke akeake mai i ka Habati hana, a oia no hoi oia e manaoio ana e nalo loa ana no kona inoa oiaio ma ia mua aku elike me ia i ka manawa i hala hope aku, aole o Mr. Lanakasa e ike mai ana o kona inoa ia manawa o Makaleka Wilekoua no ia o na la i hala aku, hooholo iho la oia aohe mea nana e ike mai ana iaia, a in a he makemake iʻo ko Habati e lilo o Helena i wahine nana, a e hiki ana hoi ia Helena ke koiia aku e haawi mai i kona aloha oiaio ia Habati e lilo ana oia i mea kokua ia Habati ma ka pii ana aku ma kekahi anuu kulana kiekie ma ia mua aku.

            Nolaila hoolohe mai la oia i ka moolelo a Habati no kona hoi ana aku ia helena e lilo i wahine nana, ua huai pu aku la no hoi o Habati i kona mau manao apau mai ka mua a ka hope, e hoike ana no hoi i kona haulehia ana i ke aloha a pela aku me ka huna ole.

            I ka hoomaha ana iho o Habati i kana kamailio, ia manawa i pane aku ai o Mrs. Simoa i ka i ana aku:

            "Aʻole paha i maopopo mua ia oe ko Helena haulehia ana i ke aloha ia Robaka Egelakona, me ka paa o ka laua mau olelo hoopaa mawaena iho o laua mamua o ko Robaka holo ana aku no Europa," i hoakaka aku oia no keia kumu aole on a makemake e makapo o Habati no kekahi mea i hauaia mawaena o Helena ame kekahi kanaka opio okoa aku, he mea maikai i kona manao ka hoike ana aku, malia he mea ia e ike iho ai no ke kanaka opio ua paa mua ka o Helena i ka berita ma kekahi aelike me ka mea okoa, a hoopau iho o Habati i kona hilinai hou ana mai maluna o Helena.

            "Ua maopopo mua no iaʻu."wahi a ka Habati pane, me ka pii ana ae o ka ula ma kona mau papalina." Ua maopopo mua iau ko laua makemake kekahi i kekahi he manawa loihi loa mai ka manawa mai no a laua e hele like ana i ke kula kiekie; nui no hoi kiʻu lili ia Robaka ia manawa no kona hoopilipili mau me Helena," wahi hou a ke kanaka opio.

            "Pela? Alaila mai kela manawa mai no anei kou hookahua ana i kou makemake maluna o Helena a hiki no i nei manawa?" i ninau aku ai o Mrs. Simoa me kona hoopiha nui ia iho la i ke kaha ia manawa.

            "Ae," wahi a ka Habati pane,

            "Aole paha i maopopo ia oe ko laua hoopalau ana ia laua iho mamua o ko Robaka holo ana aku no Europa, ua hoopaa laua ia laua iho, eia nae, aole au i ae i ko laua hoopalauia malalo o na loina kupono nei no ia hana, a eia kekahi, o ka anakala no o ua o Robaka kekahi mea kue loa i ko laua hoopalauia, no ka mea, aohe makemake o ka anakala o ua Robaka o Helena ka Robaka wahine e mare ai." i hoakaka aku ai o Mrs. Simoa.

            He mea oiaio, aole i loaa ka ike ia Habati no keia mau mea ana o ka hoakaka ana aku la, he mea hou loa ia i kona lohe ana aku, eia mae, mamuli o keia lohe maopopo ana aku la on a i haupu ae ai oia iloko on a oia ka paha ke kumu o ko Mr. Lanakasa hoakaka ana mai iaia in a no ka lilo nei o Helena iaia e haawi mai ana o Mr. Lanakasa he umi kaukani dala ma ke ana he makana.

            Ua ala pu mai la iloko o kona noonoo i manawa malia, oia kekahi kumu o ko Mr. Lanakasa lawe koke ana ia Robaka i Europa, i mea e kaawale ai o Robaka mai ia Helena aku, i ole ai o Robaka e mare i ke kaikamahine a ka "wahine kealole," a 'o ia no paha ke kumu o kona kipe 'ia 'ana mai i lilo o Helena ia ia a nele o Robaka.

            "He makemake no au ia Robaka. He kanaka 'opio ma'ema'e a na'auao 'o ia, he kanaka makua ma kana hana a ma kana 'olelo, he hoaaloha 'oia'i'o, a he kaka'ikahi loa na kanaka 'opio a'u i 'ike ai i like me kona 'ano. Eia na'e, ma kekahi manawa i hala hope aku nei ua ha'awi mai 'o ia ia Helena i ka po'ohiwi anuanu, 'o ia ho'i, ua like 'ole kona mau mana'o ke nana iho ma loko o kana mau leka hope o ke kakau 'ana mai, me kana mau leka ma mua a ma ka ho'omaopopo iho, me he mea la ua lilo kona no'ono'o aia i ka mea e, a no kekahi manawa no ho'i i hala aku nei ua ho'opau laua i ka holo leka ana aku a holo leka mai, a i nei manawa ua kakau aku o Helena i kekahi leka e ho'opau aku ana i ko laua noho hoaloha ana.

            Lelele a'ela ko Habati na'au i ka hau'oli ia manawa no ka loa'a ana akula o keia 'ike ia ia. He 'oia'i'o 'a'ole 'o ia i 'ike pela ihola ka mea i hana 'ia ma waena o Helena a me Robaka a hiki i ko laua ka'awale ana, o kana wale no o ka no'ono'o mau 'ana he 'o ia mau no la ko laua launa leka 'ana me ka pumehana mau o ke aloha ma waena iho o laua, eie ka ua wehe ka pili ho'oko o ia loko, a ua ka'awale ke kahua mai ka nana ho'okahi e ka'a ke kahua _.

            O kana mea o ka nalu 'ana iho pehea ihola la ho'i i wehe ai ka pili, a na mea aloha i pa'a na mana'o, he mau hana kuhihewa anei kekahi i hana 'ia i ka'awale koke ai laua; 'a'ohe na'e on a kuleana e nana aku ai i ko laua ka'awale 'ana, o kana wale no e nalu 'ana o ka 'ae maika'i mai o Helena e lilo nana, eia na'e ma muli o keia mea 'oia'i'o i loa'a ihola ia ia ua ho'opiha 'ia mai 'o ia i ka hau'oli no ka loa'a ana ia ia o ka mea 'oia'i'o e pili 'ana ma waena o Helena a me kana aloha mua, a ua mana'o'i'o ihola no ho'i 'o ia ia manawa ua ka'awale ke kahua no na 'a'ohe pueo nana e ke'u.

            "A laila, mai ko Robaka manawa i holo aku i Europa a hiki ihola i ko laua ho'opau 'ana i ka holo leka, mai ia manawa mai anei ko laua ho'omau i ke kakau 'ana?" i ninau a'e ai ua o Habati i ka lede, no kona makemake e loa'a ia ia ka 'ike hohonu aku 'ia loko o ka meahuna e hana 'ia i maopopo mua 'ole ai ia ia.

            "'Ae. Mai ia manawa mai a hiki he mau pule kaka'ikahi wale no i hala aku nei, ma mua o ku'u loa'a 'ana i ka ma'i," i pane aku ai o Mrs. Simoa. "He 'oia'i'o, ua lilo kela ka'awale 'ana o laua i mea ho'eha'eha loa i ko Helena no'ono'o, a ua ho'okuapupule 'ia kona no'ono'o no kekahi manawa, a ke mana'o'i'o nei au 'o ia no ke kumu o kona uwe 'ana i ka po nei i ko manawa i noi aku ai ia ia e lilo na'u, no ka mea, ma muli paha o ia noi 'ana aku au i ho'ala 'ia a'e ai kana ho'omana'o ana no Robaka.

            "Ua ha'oha'o au i ke kumu o kona kaumaha a me kona uwe 'ana i kona manawa i komo a'e ai i loko o ko'u rumi e ha'awi i kona aloha po ia 'u ma hope iho o ko'u ho'i 'ana aku, ua ninau aku au ia ia i ke kumu o kona kaumaha ana, eie na'e ua huna 'o ia, 'a'ohe i ho'ike mai, 'a'ohe no ho'i au i ho'ohu'oi i ke kumu o kona uwe 'ana a hiki ihola i new manawa akahi no a maopopo ia 'u. 'A'ole au i 'ike ua uwe 'o ia, aka ma ke 'ano o kona leo i maopopo aku ai ia 'u ua uwe 'o ia, ua ninau aku ho'i au ia ia i ke kumu o ia uwe 'ana on a 'a'ohe na'e he ho'ike mai."

            "O in a pela ea, ke kaumaha loa nei au no ka lilo 'ana o ka'u noi ia ia i mea nona e eha ai." wahi a ke kanaka 'opio o ka pane 'ana mai, "aka na'e, i ho'ike aku no au i ka mea 'oia'i'o loa ia 'oe, e Mrs. Simoa, ho'okahi no kumu nui o ka hiki 'ole 'ana ia 'u ke huna iho i ko'u mana'o, 'o ia no keia, ua nui ku'u makemake a me ke aloha pu ia ia, a ua loa'a iho ia 'u keia mana'o in a no kona lilo 'ole nei i wahine na'u e lilo 'ana keia ola ana i mea waiwai 'ole ia 'u; e lilo mai 'o ia na'u e pono ai, ke kulike ho'i kona mana'o me ko'u, aka, i 'ole, o ka pa ihola no ho'i paha 'ia i ka nele." wahi a Habati.

            "O, 'a'ole pono ia 'oe e ho'opau wale i kou mana'olana 'ana, he ho'ike 'ana 'ia o'u i kou hohewale, me ka maka'u, honua, a i 'ole kou 'uhane nele i ke ano kanaka makua; hele imua a pa i ka leo, a no ka mea o kakou a pau ka i halawai like me na hana ho'ohoka lehulehu i loko o keia ola ana, aka na'e, he hana 'ia na kakou ka halawai 'ana aku he alo a he alo me ia mau mea alala'i mai; ho'a'o 'oe e lanakila ma luna o na mea 'ake'ake a pau, 'o ia ka hana kupono." i pane aku ai ka lede nawaliwali.

            "He maika'i no kena a'u i 'olelo maila i ka ho'olohe aku, aka an'e o ka ho'a'o ana aku e lanakila ma luna o ia mau mea, 'o ia ho'i, ka ho'a'o ana e lanakila ma luna o ka mea i lilo aku, akekahi mea i aloha 'ia, e like me a'u i aloha ai ia Helena, na ka ikaika maoli o ka uhane o kekahi kanaka koa loa, e hiki ai e loa'a ka lanakila," i pane mai ai o Habati me ke kapalili o kona ho'upo 'ia manawa.

            Ua haika loa ko Mrs. SImoa helehelena me kona mau lehelehe i kona manawa i pane aku ai," aka na'e, he lehulehu no ia mau kanaka koa a maka'i 'ole ma keia ao i puka la'ela'e mai loko mai o na ho'a'o lehulehu a loa'a ia lakou ka lanakila, ua 'oi aku ko lakou ikaika, ko lakou ma'ema'e, a no laila ua lilo na ho'a'o lehulehu o keia ao i mea ho'oikaika e loa'a ai ka maka'i 'oi a'e, a o ka po'e i ho'a'o ua lanakila lakou, a o ka po'e i ku emi hope a maka'u wale o lakou no ka p'e i ho'ohoka 'ia? 'O 'oe 'ana anei kekahi o ia po'e? O, 'a'ole. E lilo kou ho'a'o 'ia i mea no'u e ikaika ai a mai ho'opio wale i ka mana'olana."

            No ko Habati lohe pono ana akula i nei mau 'olelo ho'olana loa'a a Mrs. Simoa, akahi no a loa'a a'ela ka maha i kona 'uhane, 'a'ohe on a manawa i a'o 'ia aku ai ma mua e like me keia, a no laila ua mana'o 'o ia o kekahi keia o ua 'olelo a'o na'auao loa e kupono ai ia ia e ho'olohe a e ho'oko aku.

            No kekahi mau minuke 'elua a 'ekolu paha kona noho hamau 'ana. a laila i maila me ke 'ano kanalua no na'e:

            "Mana'o anei 'oe. Ina he ahonui a 'oia'i'o au, in a 'a'ole au e ko'iko'i mau aku ana ia Helena ma ke 'ano ho'ouluhua aku ia ia aka, o ka ho'a'o wale iho no e ho'oia'i'o ia 'u iho imua ona he kanaka a'u i kupono a e ho'oia'i'o pu aku ana ho'i imua ona no ko'u mau 'ano kupono a pau e lilo i mea aloha nana. E loa'a 'ana no anei he mana'olana no'u?"

            No'ono'o ihola o Mrs. Simoa no kana pane kupono no ka Habati ninau, ua 'ike iho 'o ia no na iho, 'a'ole on a kuleana e kauoha wale aku ai no ia Habati e mana'olana mau aku 'o ia, no ka mea, 'a'ole i ku like kona mana'o me ko Helena, a eia na'e, ma muli o ko Habati ho'ike maoli mai i ka pipili o kona na'au me kona aloha pu ia Helena ua komohia ihola ke aloha i loko on a nona, a i akula:

            "No ka'u ninau ke ho'ole aku nei au ia 'ole 'a'ohe hiki ia 'u ke ha'awi aku ia 'oe i ka mana'olana e like me ka'u i makemake ai, no ka mea, ke kanalua nui nei au i ka ho'ike mua ana aku ia mea ia 'oe. No Helena la 'ea, i ho'ike aku no au ia 'oe, he kaikamahine mana'opa'a 'o ia, he ikaika kona mau mana'o, a in a eia mau no me ia kona aloha no Robaka, ke mana'o'i'o nei au 'a'ole no 'o ia e ha'awi iki ana i kekahi lihi o kona pu'uwai no kekahi kanaka 'oko'a. Aka na'e-"

            "A pehea keia, e 'ae 'ana no anei 'oe e ho'okipa aku ia 'u ma ke 'ano he hunonakane nau?" ua hele a'ela o Habati a ke'oke'o pu ia manawa ma muli o ka pu'upu'u ikaika i ku'i 'ia mai ia ia.

            A laila nana pono maila ka wahine ma'i ia ia me ak helehelena aloha a i maila: "He 'oia'i'o a hiki mai i keia manawa ua 'ike loa 'oe me kekahi keiki pono'i la na'u, he Habati, i loko o na mahina kaka'ikahi a na ho'a'o ikaika i halawai mai me a'u, i loko o ia mau mahina ua 'ike au i kau ma'a kokua, a ua lilo 'oe i mea makemake nui na'u a hiki mai no i keia la a kaua e kama'ilio nei, ua aie nui au i kou 'ahonui a me ko'u lokomaika'i, a he ema nalu nui no ho'i 'ia na'u a hiki i keia la, he aha la ka'u uku nui e ha'awi aku ai ia 'oe."

            "O, me ka mahalo nui ia 'oe, e Mrs. Simoa, no kena mau 'olelo au i ho'opuka maila no'u, mai nana aku 'oe i ka mea i hana 'ia o ka wa i hala, ua hala 'ia, aka, nana aku kaua i na mea o keia mua aku. A eia hou, a laila he makemake no anei 'oe e lilo o Helena na'u?"

            "O helena ka'u ki'i e ho'omana mau aku ai, ku'u waiwai makamae loa ho'okahi wale no ma keia ao, no laila, o ku'u 'i'ini a me ku'u makemake nui 'o ia kona ola ma'ane'i mua aku me ka hau'oli, me ka loa'a 'ole o kekahi mea ho'eha'eha i kona no'ono'o.

            "O ka mare 'ana me ke aloha 'oia'i'o 'ole he mea no ia e ka'awale ai ma nei mua aku, a ua lehulehu ka po'e i ho'okomo a'e i na ho'opi'i okimare i loko o na aha ho'okolokolo ma muli wale no o ia kumu, no ia kumu 'a'ole hiki ia 'u ke ha'awi aku ia ia i kekahi kanaka ana i aloha 'oel ai, kekahi kanaka ana i ha'awi 'ole aku ai i kona pu'uwai; aka na'e, in a ma moko o kekahi manawa e hiki mai 'ana e lilo 'ana ia 'oe kona aloha a me kona pu'uwai pu, a laila e ho'okau 'ana au ma luna o'u i ka'u ho'opomaika'i."

 

MOKUNA XIX—Ke A'o a ke Kauka.

 

            "in a he makemake oe e loaa hou ka maikai ame ka ikaika i kou ola kino e pono oe e haalele koke iho i keia kulanakauhale a e nee aku no kekahi wahi kuaaina, kahi e loaa mai ai ia oe na ea maikai." wahi a ke kauka i kekahi la.

            He hana maalahi a mama wale no ka olelo ana e hoi i kuaaina e noho ai i loaa hou ke ola kino maikai, aka nae o na makaha e kahe mai ai na pomaikai ia Mrs. Simoa, a pela hoi me kona ikaika, ua aneane loa "e pio ka oe ah, i" a o ka Olohe o Kamaomao ka mea maopopo loa e hooweliweli mau mai ana mamua o kona mau maka.

            Ma kahi o kona hook@ aku i ke a' a koni kauka e hoi i kuaaina e noho ai, ua hoolala iho la ne lede pilikia, e hoomau no laua i ka noho ana maloko o ke kulanakauhale, me keia manao, malia, o loaa ae no hoi kekahi wahi hana mama nana o hana ai a loaa no ko laua wahi kokua liilii no ke ola ana, mahope iho o ko Helena hookuuia ana mai ke kula mai a o kekahi hana a laua o ka hoolala ana i mea e loaa mai ai kekahi wahi kokua liilii ia laua oia ka hoolimalima a loaa no hoi ka laua wahi hana, e kokua nui loa ia mai ana laua a e loaa ana no hoi ia laua ka noho hauoli ana.

            Eia nae, ua hoolaha laua no ka hoolimalima o kahi home kuahiwi, o laua ma kekahi manawa mamua aku, ahiki mai nae ia manawa, aohe mea i noi mai no ia wahi hale, nolaila o keia kauoha a ke kauka i kau mai la maluna o ko laua mau poohiwi ua like loa me kekahi puupuu lokoino loa i ku'iia mai e wiliai laua i ka eha. He kupono no paha ka hoi ana aku i kuaaina i ka nana iho a he mahuahua kahi waihona, no ka mea, he mau hoolilo nui no ko ka halihali ana aku la i na ukana.

            No ka hiki ole hoi ia laua ke noho maloko o ko laua halehana pii o ka uku hoolimalima maloko o ke kulanakauhale i haalele aku ai laua a nee ae no kekahi wahi hale uuku, aohe a laua dala e hiki ai ke hoolilo aku no ka halihali ana i ko laua mau ukana no kuaaina, aole no hoi he hiki ke hoolimalima aku i kekahi hale maloko o ke kulanakauhale no ka malamaana mai ia mau ukana no laua ahiki i ko laua manawa e kii hou aku ai, a o kekahi no hoi he mau hoolilo me na hoolilo o ko laua mau pono kino ame ne meaai, ua nui hewahewa maoli e hiki ole ai ke auamo.

            Ua hoopilihua loa ia ko Mrs. Simoa noonoo no keia mau pilikia lehulehu, a i kana nana iho ua oi aku ka hahana o keia kaua no ke ola ana mamua o ka ikaika hiki iaia ke paio aku. Hala ae ana ua pilikia a oili mai ana he pilikia, a ia manawa i kani iho ai kana uhu o ke kaumaha:

            "Aohe maopopo iki ia'u kekahi alahele e hana aku ai e puka laelae aku ai kaua ma o mailoko ae o keia mau pilikia lehulehu e hoohalua mau mai nei ia kaua," wahi ana ia Helena ma kekahi ahiahi oiai no o Habati e noho mai ana hoolohe i kana kamailio mahope o kona hoike ana aku ia Habati no ka nui o na pilikia e hooweliweli mau mai ana iaia.

            "O na wahi dala wale no i koe me maua i keia la he hookahi haneri, oia wale no ka maua mau wahi dala i koe ma keia ao e kauka'i aku ai i ko maua pono o ke ola ana aku o keia mua aku, a mawaho ae oia na wahi dala ukupanee maluna o kekahi moraki a'u e paa nei, aole nae e loaa mai ana ia mau wahi dala ukupanee ahiki i ka hapalua like o ka mahina o Okatoba oia wahi huina e loaa mai ana he liilii loa e hiki ole ai ke kauaka'i aku i ka holopono o ke ola ana maluna o ia wahi dala.

            "hoko no nae o keia mau pilikia apau, e hoike aku no au ia oe, e Habati aohe loaa iki o ka manao kanalua iloko o'u aia no he Mea Mana loa me Kona mau lima alohe ke hoomalu a ke malama mai nei i ko maua mau ola a ua ike no hoi Oia i ka mea kupono Ana e hana mai ai no maua a no ka mea ua hanai oia i na manu o ka lewa ua hanai oia a ua hoolako i na i'a iloko o ke kai me na mea e ola ai oia a ua hoolako i na i'a iloko o ke kai me na mea e ola ai lakou, ua hoolako oia i na holoholona o ke kula me na mea  e ola ai lakou. ua hoolako pu no hoi Oia i namea kolo ame na mea ulu me na mea e pono ai lakou a pehea hoi e nele ai kona kokua mai ia maua na mea ana no ia kokua i ka wa pono, a no ka mea, wahi ana, 'aole Au e haalele ana ia oukou a nele. Owau pu me oukou ahiki i ka hopena o ke ao."

            Me na waimaka helelei o Mrs. Simoa e kamailio aku ana ia Habati no keia mau pilikia ae la o laua apau. a ke noho mai la no hoi ke kanaka opio hoolohe me ka naau kaumaha ame ke helehelena o ka mea i piha i ke aloha, a e nahol ana no hoi ka ula ma kona mau papalina, eia nae, maloko o kona naau ka hauoli. no ke mea, iloko o keia hala wai o na ledeme keia mau haawina kaumaha. aole e nele ana ko laua no@oi aku iaia no kana kokua mai ia lua. a e lookoia na hoi kona makemake ma o ka lilo ana o Helena iaia.

            Ahiki mai i keia manawa aole oia i hoala hou aku i ke kamailio ana ma na kumuhana e pili ana i kona aloha a i ole hoomaka @@u aku e nonoi a i ole e hoomaopopo paha ia Helena no ka Helena ane no kana noi e lilo oia i wahine mare nana. mamuli o kona ike ana iho ua lilo keia noi ana ana mamua i mea hookaumaha i ko Helena noonoo; no Helena hoi, e hoike mau mai ana no oia i kona ano he kaikuahine. aole ma kekahi ano e ae.

            Aka ua hoomanawanui no oia me ke kupaa ame ka oiaio o kona mau manao—ua hakilo mau mai oia ia Helena ma kana mau hana ame kona mau makemake apau a e hooko mau mai ana no hoi oia me ka hoonele ole i kekahi a Helena e kauoha aku ai iaia, a oiai e loaa mau iho ana ka manao iaia aole o Helena e makemake mai ana e mare me ia elike me ka mau o ka noho lako ana o laua a e mau ana hoi ko laua noho kuokoa, eia nae iloko o keia kulana kupilikii o laua, malia o keia ka manawa e haawipio aku ai ua o Helena iaia iho i mea e hoopakeleia ae ai ke ola o ka makuahine ona.

            Ma keia manawa ke kau nei ke kauoha a ke kauka maluna o Mrs. Simoa e pono oia e hoi i kuaaina e noho ai a i ole ma kekahi wahi kokoke i kahakai in a he makemake oia e ola loihi aku, no ka mea, in a aole oia e hooko ana o kona ola no ka uku o kona hookuli, in a e hoomau iho ana oia i ka noho ana maloko o kulanakauhale iloko o kela manawa wela o ke kulanakauhale.

            Ua hiki ia Habati ke hoomaopopo a ke ike iho hoi mamuli o kaua mau mea maopopo o ka lohe ana aku mai ia Mrs. Simoa aku, he hana hiki ole ia laua ka nee ana aku no kuaaina a i ole no kekahi wahi paha ma kahakai, a ma ko Helena mau maka ana e ike mai nana e hoike maopopo ana no ia i ke ko'iko'i o na manao kaumaha iloko on a.

            Nolaila, o keia ka manawa kupono loa no ua o Habati e hoao a e hooko aku ai i ka hana ana i hoolala ai no ka hoea aku i ka pahuhopu o ka mea ana i iini nui ai a i moe ole ai hoi o kona po.

            A pehea la e holopono ai ia hana ana in a aole o Helena i aloha iaia? Ua loaa iaia kekahi manao ina no ka lio o Helena i wahinemare nana he hana maalahi wale no ma kona aoao ka hoohulihuli ana i ko Helena manao ahiki i kona haawi ana aku i kona puuwai ame kona aloha oiaio iaia. Ma na ano apau he mea pono e lilo mai iaia ka umi kaukani dala a Mr. Lanakasa i hoohiki mai ai e lilo nana, a he kahua maikai hoi no kona pii ana aku ma ke kulana hanohano, a e  loaa ai hoi ke kahua no kona mau pomaikai manawa. ua hiki loa iaia ke haawi aku ia Helena ame kona makuahine i mea maikai apau e loaa ai ia laua ke ola oluolu a hauoli ana maluna o ka ili honua.

            "E Mrs. Simoa, ua kaumaha loa au no na haawina kaumaha i kau iho maluna o olua," wahi a ua o Habati, me @e ema la he aloha menemene oiaio ka iloko on a, a oiai ke ike nei au i ko'u aloha nou, ke noi aku nei au ia oe e ae mai e kokua aku au ia oe ma ke dala."

            "O, aole oe e kokua mai ia'u me kau dala, no ka mea, aole maua i hoea aku i kahi e hiki ole ai ia maua ke apono aku i kekahi hana manawale'a, elike me ia au i hoakaka mai la, e Habati," wahi a Mrs. Simoa o ka pane ana aku, me ka hoole ana aku me kona mau lima.

            "Ina pela, e huikala mai oe ia'u no kou hoakaka ana aku la i ka mea i kulike ole me kou manao," wahi a Habati o ka pane ana mai. "No kou oluolu ame kou mau manao maikai. pela hoi au i manao iho ai e haawi aku i ko'u aloha ia oe, a nani ia ua hoole mai la no hoi oe ua pau ae la no aohe kumu e ae o ko'u manao ana iho la e haawi aku kekahi kokua ia oe ma ke dala no keia wale no, no kekahi manawa loihi i  hala aku la ua hookipa mai oe ia'u maloko o kou home nei me ka oluolu loa, a ua ike iho no hoi au i ko'u aie nui i kou lokomaikai.    

            "E pono no ia oe e ae mai ia'u e kokua aku ia oe ma kekahi ano, no ka mea. e ike iho no oe he ala apuupuu loa keia au la e hele aku ai i nei mau la. He ukuhana maikai ke loaa nei ia'u i keia mau la, a ua hoahu aku no hoi au i kekahi hapa o ko'u ukuhana maloko o kekahi o na @anak@ i ka makahiki i hala, a in a no kou ae mai e kokua aku au ia oe ma kekahi ano, me ka hauoli loa au e haawi aku ai ia kokua ia oe no ka hoopau ana ae i kou mau pilikia, no keia manao ou e hoi aku i kuaaina a i ole ma kekahi wahi kokoke aku pana i kahakai no ka hoolona ana ia oe."

            "O, aole. aole. e kuu keiki; aole hiki ia'u ke lawe mai i kau mau dala o ka hana ana me ka hoomanawanui, he mau pilikia no paha kou e hiki mai ana au i ike ole aku ai ame na dala au i hoahu ai e hoopuaia ae ai ia mau pilikia no paha kou e hiki mai ana au i ike ole aku ai ame na dala au i hoahu ai ka wahine ma'i, me kona piha loa iho ou," i pane aku ai ka wahine ma'i, me kona piha loa iho la i ke ano hilahila no ka haawi ana mai o Habati i kana dala no ke kokua ana mai ia laua, a i hou aku la:

            "Ina no ko'u make nei phew ana e hiki ai ke hookaa aku i kau mau dala?"

            "O, aloe oe e make ana," i pane mai ai ke kanaka opio me ka hooiaio mai i kana mea o ke kamailio ana mai la. "Ina no kou hele aku e loaa hou ae ana ia oe ka ikaika aine ke ola maikai elike me mamua, no ka mea ma ia wahi ana au e hele aku ana, e loaa ana ia oe ke ea hu'ihu'i. a in a no ka loaa o na meaai maikai, me kou hele mau e holoholo. e hoi hou mai ana oe ianei me ka ikaika ai i na la i aui aku."

            He mau olelo hoolana loa mai keia ia Mrs. Simoa. eia nae ua pane aku la no ka lede ma'i: "Aohe loa e hiki ia'u ke lawe mai i kekahi dala mai ia oe mai. me kuu ike iho no aole alahele e hiki ai ia'u ke hookaa hou aku aole o'u makemake e hookau hou mai i kekahi kaumaha maluna o'u, a i ole hookomo aku hoi ia'u iloko o kekahi aie hiki ole ia'u ke hookaa aku."

            "Ina owau ana kau keikikane aole oe e ike iho ana i ka ehaeha, aole no hoi oe e kamailio iki mai ana ia'u me ko keia manawa." i pane aku ai o Mrs. Simoa.

            Alaila o mai la o Habati i kona lima imua me ka piha i ka hauoli no kana mau mea o ka lohe ana ma@ ia Mrs. Simoa aku a olelo wale iho la nooia iaia iho:

            "E lilo ana oia ia'u! O Helena ame ke@ umi kaukani dala e lilo ana ia mau mea a elua ia'u."

            "Hopu aku la o Mrs. Simoa i kona lima o ka o ana mai, ame ka malie loa i hapai ae ai ua o Habati i @a lima o Mrs. Simoa iluna a hoopili ae la i kona mau lehelehe, he hana ana o ka hana ana iho e hoike mai ana i ko@a mahalo. alaila hookuu iho la.

            I ka pau ana o ka laua paina hoomaka aku @a no ua o liabati e hoopau i kana hana ma ke kakia ana i na moena oloko o na rumi, a pela hoi me ka kau ana aku i na kii maluna o na paia mamua o kona hoi hou ana aku i kana hana.

            I ka pau ana o kana hana ma ia ahiahi iho ua hoi hou mai la no oia e hoopau loa aku i kana koena hana, a ma ia manawa ana o ka hoi hou ana mai aole ana mau kamailio hou ia Helena no ka mea e pili ana i kana o ke noi ana mai ma ke ahiahi mamua iho no ko Helena ae aku e mare meia aohe no hoi oia i hoike mai ma kekahi ano no kona hoomanao ae no na mea a laua o ke kamailio ana ma ka po mamua iho, me he mea la aohe mea o ia ano i hanaia.

            Me ka leu âme ka hoomaha ole o Habati o ka hooponopono ana i kela ame keia mea ma ko lakou amu wahi, ke kau ana no hoi i na paku pale puka aniani me kekahi mau mea lehulehu e ae he nui, a iloko o ia manawa me ka hoihoi mau o kona ano ame kana mau olelo oia e kamailio mai ai. a no ka ike aku o ka lede nawaliwali ia hooponopono mai o ua o Habati ma ke ano hoohoihoi makuahonowai, ua poina ae la o Mrs. Simoa no kona ma'i ame kona mau haawina popilikia lehulehu e kau ana maluna ona ia manawa. a ua hoopiha loa ia iho la oia i ka hauoli no ka ike aku i ke kanaka opio e hana mai ana me he mea la o kana keiki ponoi oia.

(Aole i pau.)