Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 19, 13 May 1921 — He Moolelo no ko Helena Simoa Lanakila Ana A I OLE Ka Hoowalewaleia Ana o Halebatona [ARTICLE]

He Moolelo no ko Helena Simoa Lanakila Ana A I OLE Ka Hoowalewaleia Ana o Halebatona

L'a hookaumahaia ko Ilelena noōnoo ma kekahi ano no kona haalele hookahi iho i kona makuahine mai oia wale no i ka hale, a oiai e ?hoao ana laua ia nianawa e pakiko mai i ko lāiīa maii hoolil'o, ua hooholo oia aole e kii i kauwa nana e malama a e hana mai i kekahi m.au mea no kona niakuahine nawaliwali'oiāi oia e ana'i kekahi hapa 0 ka la. . Ua ma6popp iā Ifabati * Aleleona e kaaw.ale aku ana o Helena niaf ka| hale akn i ka hapaiiui o ka la, nolaila hooholo iho la ōia e hele ,āe i ka hale o Mrs. Simoa ma i kē awakea, a e lawe pu ae me ja i kekahi mau-'meaai oiio i kupono no ka mea ma'i, laia i hoea ae ai f ka h.ale hoakaka a'e la oia nona iho,'no kona hoea ana ae ia liale ine kona kono ole ia imua o Mrs. Sin)oa, a o na kuintt nui no nae ō ia hoeaiīna ae ona, no &i lawe ana ae no ia'i kekahi'mau meaai maikai nana, no kōna ike he nawaliwali bia, ; a no ka hoomakaukau ana'nō hoi kekahi i mau meaai nana, a no' ka hoōpau poiio ana i kana koena hana oia hoi ke kakia an.a i na moeiia oloko o ka rumi 1 pau ole i kaf. isb'.ināmua ihp, a no'ke kakau' ana nku no hoi i na kii ma. nā paia. Ua maikāi keia mau Hoakaka a ke kanaka opio i kō Mrs. Sinioa noonoo, nōlaila ua eleū āku la, o I'labatf m& ke kuke ana mai i mau nieaai na lāiia, a i 'kā makaukāu .ana' o nā mea apau, iho; la iaūa e paina'.a he aina haupli loa iā ia laua, ā oiai lauā'e ai āha a e mahalo' māi ana iio hoi ō .Mrs. Simoa i kā' 6tio o iia meaai.i hoomakaukauia e Haba(i, oia ko Hābāti mānawa Lpane aku ai: "Aole paha e qno ana keia mau meaai, e laā ka ōpihi au i hōap iho'la, ina aole oe i kuhikvthi thai nei ia'u i ke āno o ka hana;ana." Xo ko Habati ano i kulike loa me kekahi kuke, hē Jole epani loihi nō hōi kona e .j)aa an.a maniua ona, me iiā linia no lioi o kā palule ua owiliia mai a kaii iluna/a waiho'waU ua Hma, ua lilo oia i' piea akaaka. na Mrs. Simoa, oiai he hana ia a Mrs. Simoa i ike aku ai i ua-o Habati i hana oleia eia mamua āku o ka manawa i ma'i ai o Mrs.. Simoā, īip ka mea, i na mana'wa apau a Mabati a hele ae ai ,a paina pu me na leele, nāMia lede wale 110 e hoomakaukāu mai i ria meaai apau, o kā noho wale iho no kan.a kokua iaia iho, i nei manawa l;ōi va hōoleauwa okoa oia iaia iho, a e ike iho ana no nae oe, e ka <ftiakamaka heluhelu, ma ka nee ana akii o keia moolelo, i ke kumu o kona hana ana pela. Oiai laua e paina āna i ko laua aina awakea, oia ko Habati manawa i lioike aku'ai i kona noi ana aku ame k,a hoike ana akn lioi i kona mākemake ia Helena i ka po mamua iho. I ka manawa i 'lohe aku ai ka leele nia'i, u.a kāpalili a.e la kona houpo; ua hoōpih'oihoiia ae la oia ia manawa i ka liauoli, a no ka ūa īnakemake maoli no oia i, ke kanaka opio e lilo i hunonakane nana, a no ka me'a. lia nana mau aku oia ia Habati he kanaka opio oluolu, he kulāna kanaka iiiakua, lie oiaio kona mau manao ke hoopuka mai;, a ua ku-e aku oia ia,Robaka Egelakōna, hoohplo pad iloko ilio ona āole o 'Helēiiā e mare aku anā me ia, ā e hōoikaika ana oia ma na.ano apau e mnkāla ia e noonoo hōu.a'kU iā' RQbaka oia kaiī.a kane, a e hoopau loā oia i kona noonpo hōtt ānā#aku nona. Ua maopōpō iā ' Mrs. Simōa i nei' manawa he ukuhana maikai ke ioaā ana ia t[al3ati ia manawa, a he kanaka hpopono no hoi oiā i kāna naiia, me ka liaawi māu i kona nponōo malunā o ka hana. a ōiā iho la.no ka mea e pono<ai ka wahine, ina nō ka lilo o Mabāti i himonākāne nana, a me| ia mau ānō' inaikai apau o Habati, aolē iio e nele aiia kōna hoōpiiia ae ma kekah'i kulana kiekie ma kekahi la e hiki niai ana. a ina ua alolia i'o oia ia Helena a lilo hoi o Helena iaiā, ua nianāoio'oia-e l.ilo ana iio o Habati i kaiie maikai na neleiia. a ke māre ka liōi laua la. o ka pāū āna no lioi iā o kona 'kauniaHā no ka'na kaikaniahine, ā ē loaā ana iio hoi ka makua o kana kaikamahine, e ili ole mai.ai ke kaumaha maluna ona ma ia hope aku no ka malama hoū aku ia Helena. ' . \ He kanaka o llabati i ko Mrs. Simoā nianao iho ma iia āno lehulēhu, a oiai n.ae, aōle no o Hab'ati he kanaka ōpio ii'i i iike aku me Robata, aol.e no hoi i l\ohonu loa kona hoonaāuaoia ana, elike me ko Rob.aka, ,ua ioaa ilio no nae keia, manao iaia, he la no ē liiki mai ana riō Habati e pii ae ai ma kekahi kulana kiekie nia kekahi oiliana. ke ike ōia i ka mālainā aiiie ka >hb l okelc āna i kana mau loaa āpau ūie ka hoōpono. Ua hoopiiia ia ihō la nae kotia naau i ka ukiuki inaiuuli o ka loaa ana ō ka ike maopopō iāiā o ko ilabati hākuhāna ia niāiiawa aōle oia hē kāhaka e āleu, akā, o ke kanaka no ana i ūkiuki āi, oia o Mr. Lānakasa Halekakona, ke kanakā nana oia i pauaka a kaa\vale āi ois inai kāna kane a. niai ka lionie alōhā niai hoi ana i nolio āi me ka hauoli, aole oia he hakuhana wale no 110 Habati, ākā o ko Robaka anakala pu no ia, a oia kana o-ka nopnōo aua iho m.ai ōi loa aku kona hauōli ina he hakuhana ōkoā akū ko Habati. . Aka, oiai aole h'iki iaia ke akēakēa mai i ka Habati liana, oiai no hoi ōia ē mānāpip ana e nālo loa ana no kona inoā oiaio ma ia mua aku elike mē ia i ka maiiawa i hal,a hppe 'ku, aple o Mr. Lanakasa e ike mai ana o kona inoa. i#t nanawa o Makālēka Wilekona no ia o na la i liala aku, nooholo iho la oia āohe mea nana e ike mai ana iaiā, a ina lie niakemake i'o ko Habati e lilo o t Helena i wahine na'na, e hiki ana hōi ia Helēn.a kē' koiia aku e īiaāw\ mai i kōna ūloha ōiaio ia Habati, e lilo ana oia i mea kokua ia Haimti ma kā pii atia āku >ma kēTtāhi aikiu kulaiia kiekie ma ia mua aku. - v ' - ' -

Noiaila lioolohe mai la oia i ka 'niōolelo a Habati no kona 'ioi ana aku la'-Helena e lilo i wahine rian.a, ua huaf pu aku l.'i no lioi o ]Kabati i kona niau manao apau mai ka mua u ka hope, e hoike ana-no hoi i kona haulehia ana t ke aloha :l pela aki| me ka huna ole. . ... . «. " I ka hōomaha ana iho o Habati i" kana kamailio. ia maiiaw.a. i pane akiī ai o Mrs. Simoa i ka i ana aku: i maopopo niua ta oe ko Helena haulehiaQ.ua i kē alōha īa Rol)atka ligelakona. me ka paa o k.a laua mau r, lelo lioopaa iho o laua mamua oko Robakā hplo ; nia aku no Europa," i hoakaka aku oia 116 keia kumu •U'le ona makemake e niakapo o ,Habati no kekahi mea i hnnaia niawaena o t Ilelena ame kekahi kanaka t opio okoa aleii. he .niea maikai i koha nianao t<a hoike ana aku, malia he mea ia e ike iho ai no ke kaenaka ōpio ua paa mua ka o Helena i ka berita ma kekahi aelike me ka mea okoa, a lioopau iho o llabati i', kona hilinai hou āna māi inaluna o Helena. \ '- v \ "l)a J maōpopo mua no ia'u," vvahi;a"ka Habati pane, me kal'pii ana ae 'o kā utā mi konā māu papalina.? Ua maōpopo/mua iau kō lāua mākemake kekāhi i kek'ahi. he nianawa*loihi loa mai -ka mailāWa niai no a laua e liele Hkē aiial ke kiila kiekfe; mii nolioi ko'u lili ia Robaka ia mānawa-ho kona hoōpilipiii mau me Helena," wāhi'hou a ke kanaka opio.

''Pela? Alaila mai |<e|a mai no anei kou 1»och kahua ana i kou makemake maluna o Helēna a hiki no i nei manawa r" i ninau aku ai o Mrs. Simoa me koiia hoōpiha imi ja iho lja i ke kahaha ia "manawa. "'Ae," Wahi a ka llabati pane. "Aole paha i maopopo ia oe ko laua hoopalau ana ia laua iho m.amua o ko-Robaka holo ana aku no Europa, ua hoopaa laua ia laua iho, eia nae, aole au i ae i ko laua lioopalauia malalo o,na loin.a kupono nei 110 ia hana, a eia kahi, o ka anakala 110 o ua o Robaka kekahi inea ku-e loa i ko laua hoopalauia, no ka mea, aohe makemake o ka anakala o ua o Robaka o Helena ka Robaka wahine e mare ai." i hoakaka hou aku ai o Mrs., Simo.a. He mea oiaio, aoleri ioaa ka ike ia Habati no keia mau mea ana o ka hoakaka ana aku la, he mea hou loa ia i kona lohe ana aku, eia nae, mamuli o keia lohe maopopo ana a'ku la ona,i havip.u ae ai oia iloko on.a oia ka paha ke kumu o leo Mr. Lanakasa hoakaka ana mai iaia ina 110 ka lilo nei o Helen.a iaia e haawi mai ana o Mr. Lanakasā he umi kaukani elāla ma ke an.o he makana. . a^a } )U - lllai ' a iloko o kona noonoo ia. manawa maīia, oi.a kekahi kumu o ko Mr. Lanakasa 'lawe koke ana ia Robaka i Europa, i niea e ai o Robsika mā ia Helena akii, i ole ai o Robaka e mare i ke a ka :'lwahine ; kiela!oLe,'\a .oia no paha ke kumu o kona kipeia ana mai,. i lilo 6 Heleiia i.aiā a .nele o Robāka. "He. .makeniake no V avi ia Robaka, he kanaka opio mae- . niae a .iiaauao oia., he k.anaka makua yia kana hana a. ma l:ana olelo, he hoāloha oiaio, a he jcakaikahi loa na kanaka opio.a'u i ike ai i like me kona ano. Eia nae, ma kek.ahi mana\ya i liala hope aku nei ua hāawi mai oia ia Ilelena i kja poohiwi anuanu .oia hoi, ua like ole kona mau manao ke riana ; tbo maioko o kana mau leka liope 6'ke kakau ana mai.. mp kanā mau leka mamua. a ni.a ka heomaopopo ilio, me he.mea la ua lilo kona noonoo aia i ka mea e, a no kekahi manaw.a no hoi i hala aku nei na hoopau laua i ka holo leka ana aku a holo leka mai, a i nei nianawa ua kakau aku o Helona i kekahi leka e hoopau akii ana i ko laua nolio hoaloha ana. ■ - ' ' ae la kp Habati naau i ka hauoli ia manawa no.ka loaa ana aku. la q keia ike iaia. He oiaio aole oi,a i ike pela iho la ka me.a i hanaia mawaena o Heleiia ame Robaka aliiki i.ko lauji kaawale a»a, o k.ana vvale no o # ka noonoo mau ana he oia .mau no la. ko laua launa leka ana me ka pumehana mau o ke. aloha mawaena iho o laua, eia ka ua wej*e ka pili ho.oko-o ia loko.'a ua kaawale ke kahua m.aika nana hopkalii. e kaa ke kahuajca. () kana miea o k.a nalu ana iho pehea iho la la hoi i wēhe ai ka jjili. a na mea aloha i paa na manao. he maii hana lfuhihewa anei kekahi.i lianaia i kaawale koke ai īaua; aohe liae ona kuleana e, nana «aku ai i ko laua kaawale ana, o kana w.ale no e nalu ana o ka ae maikai mai o Helena e lilo nana, eia nae mamuli o keia mea oiaio i loaa iho la iaia ua mai oia i ka hauoli no ka loaa ana iaia o ka mea oiaio e pili ana mawaena o Helena ame kana aloiia mua, a tlfi man.aoio iho la no hoi oia ia manawa ua kaawale ke kahna nōna, aohe- pueo nana e ke'u. '' "Alaila, inai ko Robaka nianawa i hōlo aku "ai : .i Eu'ropa ahiki iho la i ko laua hoopau'&na i ka liolo leka, mai ia iiianawa niai anei ko laua hoomau i ke kakau ana?" i ninau ae ai ua o llabciti i ka ledc 4 , no kona makemake e loaa iaia ka ike hohonu' aku ialoko o ka mealmna e hanaia i niaopppo mua ole ai iaia. "Ae. mai i.a manawa rnai ahiki he mau pule kakaikahi wale no i, hala aku, nei, mamua o kuu loaa ana-Lka ma'i." i pahe aktt ai o Mrs. SM'oa.. "He oiaio, ua lilo' wale ana o laua i mea iioehaeha loa i ko He.lēna nooiioo, a ua hookiiapupiileia kona nōonoo no kekahi manawa, a ke nianaoio nei au oia no ke kumu o kona iiwe ana i ka _po nei i ko manawa i noi aku ai iaia e lilo nau, 110 ka me.a, maniuli paha o ia noi ana aku au i hoalaia aē .ai kana lioomanao ana no Robaka. "Ua ha'ōha'o. au i ke. kumu o kona kaumaha ame kona «we 4na f'koiia'.manawa' i komo ae 'ai'iloko o ko'u rumi e haawi i kona aloha po ia'n mahope iho o kou hoi a;ia aku, ,u.a ninau aku au iaia i ke kumu o kona kaumaha ana, eia nae, ūa huna oia, aohe i hoike mai, aohe no hoi au i hodhuoi.i ke kumu o kona uwe ana ahiki iho la i nei manawa a(cahi np a maopopo ia'u. Aole au i ike ua uwe oia, aka anp ° k°[ la ieo i maopopo aku ai ia'u ua ,uwe oia, ua ninau aku hoi au iaia i ke kumu <o ia uwe ana ona aohe nae hē hoike mai." . . "O, ina pela ea, ke kaumaha loa nei au no lia lilo ,ana ei ka'u noi iaia i mea nona e eha ai." wahi a ke v kanaka. opio o ka pane Ana mai, "aka nae, i hoike aku .no .aii i ka mea oiaio. loa ia o.e, e Mrs. Simoa, hookahi no kumu nui o ka hiki ole ana iau ke iho i kp',u man.ao, oia no keia, ua nui kuu makemake ame ke aloha pu iaia, a ua loaa iho ia'u keia īnanao ina no kona lilo ole nei i waliine na'u e lilo ana keia ola ana i mea waiwai ole ia'u ;e lilo mai oia na'u e pono ai, ke kiilike hoi kona. manao me ko'u; a,ka, i ole, o ka pa iho la no hoi paha ia i ka nele," wahi a Habati.

"O, aole pono ia oc e hoopsij walē \ kou manaolana ana. he lioike ana ia ou i kou ka maka'u. honua, a i ole .kou uhane nele i ke ano kanakamakua; hele imua a (ii i ka leo f <1-110 ka yiea .p kakoii apau ka. i halawai like ine iia hana hoohoka lehulehu iloko p keia ola ana, aka nae, he hana ia na kakou ka halawai an,a akli he alo a he alo me ia mau mea alalai mai; hoao oe t lan.akila maluna na mea ake'ake'a apau,, oia ka hana kupono," i pane aku ai ka leele nawaliwali. ( niaikai 110 kena au i oleio mai l.a i ka hoolohe aku, ika nae o ka hoao ana aku e lapakila maluna .o ia ninu nie.a, oia hoi, ka hoao ana e lanakila maluna o ka mea i lilo i aloha ia, elike me a'u i alohā ai ia Helena, na ka ikaika maoli o uhan<£ p kekahi kanaka koa al c oaa lanakila/' .i paqe mai ai o Hal3.ati me lee kapalili o kona houpo mfyia\va. ; ,Ua haikea loa ko Mrs. Simoigt. nie ; kona niau ( lchelehe i kona manawa i pane aku ai," a,ka na.e, he lehulehliu np. ia mau kanaka koa' a maka'n ole pva. keia ro i puka laelae mailoko mai o na hoao lehulehu a loaa ia lakou k.a ua oi aku ko lakou ikaika, ko lakou maemae. a nolaila ua lilo na hoao. lehulehu,o keia ao i. mea hooikaika e loaa ai ka maikai oi ae, a.,6 ka poe i hoao ua lanakila lakou, a o ka poe i kuemi hope a maka'u wale o lakou no iea poe i hoohokaia? Q oe ana anei kekahi o ia : poe? Q, aole, e lilo kou hoaoia.i mea nou e ikaika ai a mai hoo'pio wa|e i ka manaolana." ,No ko l labati lohe pono ana aku la i nei m.au olelo hoolana loa a Mrs. Simoa, akalii no a loaa ae la ka maha i kon<i uhane, aohe ona nianawi i a'oia aku ai mamua elike me .keia, a, nolaila ua-manao oia o kekahi keia o na oleloa o naauao loa e kupono ai iaia e hoolohe a e hooko aku. No keleahi niau minuke elua a paha kon.a.noho hamau ana, alaila i mai la me ke ano kanalua no Hae: "Manao anei oe, ina he ahonui a oiaio au, ina aole au e koikoi niau aku ana ia Helena ma ke ano hoouluhua aku iaia' aka, o ka hoap.wale iho no.ē hooiaio ia'u iho imua ona lie kanaka au i kupono a e hooiaio pu aku ana hoi "iniua' ona no l:o u niau ano kupono apau e lilo i mea alolia nana, e loaā una no anei he manaolana no'u ?" Noonoo iho la o Mrs. Simoa no kana pane kupono 110 ka Hahati tiinau, ua ike. iho oi.a hona iho, aole.ona kuleana e, kaliolia \vtle aku ai no ia Habati e manaolana mau aku oia, ;iio':-Jva.,t3ie<w aplej;i- kona 'nianao' me ko Helena,. a eia nae, mamuli o.ko. Habati hoike maoli, mai i ka -o kona'iiaau me kona aloha p.u ia Helena ua koniohia ih«> la I<e aloha īloko ona nona, a i aku la:

ke lioole aku.nei au ia oe aolie liiki ia r u ke lyiawi aku i ka nianaolafia elike ine kau i niakeniake ai, no ka me.a, ke kanalua nui nei au i ka hoike nlua i ana aku la mea ra oe. Nq Melena la ea. i hoike aku no au 1 ia oe, he kaikamahine. manaopaa oia, he ikaika kona mau | manao, a iiiii eia m.au no me. ia kona aloha* no Robaka, ke 1 manaoio nei au aole no oia e haawi iki ana i kekahi lihi o kona puuwai no kekahi kanaka okoa. Aka nae " A pehea kefa, e ae ana no anei oe e hookipa aku ia'.u ma ke ano he huponakane nau?" ua hele ae la o Habati a keokeo pu ia manawa mamuli o ka puupuu ikaika i ku'iia mai iaia. Alaila nāna pono mai la ka wahine ma'i inia me ka helehelena aloha a i mai la: "He oiaio ahiki mai i keia man.awa ua like loa oe me kekahi keiki ponoi la ua'u, e Habati, iiokn o na maliina kakaikahi a na hoao ikaika 'i halawai mai me a'u, iloko o ia mau mahina ua ike au i kaiumaa | kokua, a ua lilo oe i mea makemake nui na'u ahiki mai no i keia la a kaua e kamailio nei, ua aie nui au i kou ahoI nui ame kou lokomaik.ai. a he mea nalu nuhno hoi ia na'u ahiki i keia la, heaha Ia ka u uku nui e haawi aku ai ia oe." "0, me ka mahalo nuiia oe, e Mrs. Sinvoa, no kena mau olelo .au i hoopuka mai na no'u, mai nana aku oe i ka mea i hanaia o ka wa i hala, \ia hala ia, aka, nana aku kaua i na niea ō keta mūa aku. A eia hou, alaila ne makemake no anei oe e lilo o Helena na'u?" "O Helena ka'u kii e hoomana mau aku ai, kuu waiwai i makamae loa hookahi wale no ma keia ao, nolaila, o kuu iini ame kuu mākēpiake nui oia kona ola n:' .«ei mua aku nle ka hauoli, me ka loaa ole o kekahi me.a hoehaeha i kona noonoo. "O ka mare ana me ke aloha oiaio ole he mea no ia ē kaawale ai ma nei mua ,-iku, a ua lehulehu ka. poe i hookomo ae i ha lioōpii okiinare iloko o na aha hookolokolo mamuli wale no o ia kumu, uo ia kumu aole hiki ia'u ke haawi aku iaia i kekahi kanaka ana i aloha ole ai, kekahj kanaka ana i haawi ole aku ai i kona puuwai; aka nae. nia j maloko o kekahi maiuiwa e hiki mai aua e lilo ana ia oe kona aloha ame kona puuwai pu. alaila e hookau ana au | maluna ou i ka'u hoopomaikai.'' j MOKUNA XIX—Ke A'o a ke Kauka. "Ina lie makemake'oe e loaa hou ka-maikai ame ka ikaika i kou ola kino e pono oe e haalele koke iho i keia kulanakauhale a e nee aku uo kekahi wahi kuaaina, kahi e loaa mai ai ia oe ii.a ea maikai." wahi a ke kauka i kekahi la. He hana maalahi a mama wale no ka olelo aita e hoi i kuaaina e noho ai i loaa hou ke ola kino maikai, aka nae 0 na makjalia e kahe .mai ai na pomaikai ia Mrs. Simoa, a pela hoi n'ie kona ileaika, ua aneane loa "e pio ka oe ah,i" a o ka Ololie o Kamaomao ka mea maopopo loa e hooweliweli mau mai ana mamua o kona mau maka. h M.a kahi o kpna hookp aku i ke a'o a kona'kauka e hoi 1 kuaaina e noho ai, ua hoolala.iho la na leele piiikia, e hgomau no laua i ka noho ana maloko o ke me H;ei.a mauao, malia, o loaa ae no hoi kekahi wahi hana mama nana o hana ai a loaa no ko laua wahi kokua liilii no ke ola ana. mahope iho o ko lielena hookuuia ana mai k'e kūl.a mai, a o kekahi hana a laua o ka hoolala ana. i mea ,e loaa mai ai kekahi wahi kokua liilii ia laua, t>i.a ka hoolimalima ana aku i kahi home kuahiwi o laua ma Adironadaka, a ua manaoio laua ina no ka.lilo o ia wahi hale i ka hooliwalima, a loaā no hōi ka laua wahi hana, e kokua nui loa ia mai ana a e J? aa ana no hoi ia laua ka noīio hauoli ana. . Eia pae, ua hoolaha laua no ka hoolimalima o'kahi kuahiwi,o Jaua ma kekahi manawa mamua aku, ahiki mai nae ia manawa, aohe mea i noi mai no ia wahi hale, nolaila 0 keia kauoha a ke kauka i kau mai la maluna o ko laua mau poohiwi ua like loa me kekahi puupuu lokoino loa i ku'iia mai e wili ai laua i ka eha. He kupono no.paha ka hoi ana aku i kuaaina i ka nana iho a he mahuahua kahi waihona, no ka mea, he mau hoolilo nui no ko ka halihali ān<i aku la i na ukana. , . No ka hiki ole hoi ia laila ke noho maloko o ko laua halehanā pii o ka uku hoolimalima maloko o ke kulanakaui haalele aku āi laua .a nee ae no kekahi wahi hale uuku, aohe-a- laua elala e hiki ai ke hoolilō aku no ka lialihali ana i ko lau.a mau ukana no >ole no hoi he hiki ke hoolimalima aku i kekāhi hale malpko o ke kulanakauhale.no ka malama ana mai i.a mau ukapa no laua ahiki 1 ko laua manawa e kii hou aku ai, a o kekahi no hoi he nui ke kaki a na kaaahi no na ukana, a k.e hoohuiia ae ia mau hoolilo īne na hoolilo o ko laua mau j)ono kino ame na meaai, ua nui hewahewa maoli e hiki ole- ai ke auamo. Ua hoopilihua loa ia ko Mrs. Simoa noonoo no keia mail pilikia lehulehu, a i kana nana iho ua oi aku ka hahana o keia kaua no ke ola ana mamua o ka ikaika hiki iaia ke paio aku. liala ae ana ua pilikia a oili mai ana he pilikia, a ia m.āna.wa i kani iho ai kāna uhu o ke kaumaha: Aohe maopopo iki ia'u kekahi alahele e hana aku a} e puka laelae aku ai kaua ma o mailoko ae oj keia ni.au pilikia lehulehu e hoohalua mau mai nei ia.kaua," wahi ani ia Helena ma kekahi ahiahi, oiai no o Habati e noho mai an.a hoolohe i kana kamailio, mahope o kona hoike ana a.ku ia Habati no ka nui o na pilikia e hooweliweli mau mai iaia. f "O na walii dala wale no i koe me maua i keia l.a he hookahi haneri, oia wale no ka maua mau wahi dala i koe īnā k.eia .ao e kauka'i aku ai i ko maua pono o ke ola ana āku o keia mua akie, a mawaho ae oia na wahi elala ukupanee maluna o kekahi moraki a'u e'paa nei, aole nae e loaa mai ana ia maū wahi dala ukupanee ahiki i ka hapaiua like o ka mahina o Okatoba," oia wahi liuina e loaa mai ana ; he liilii loa e .hiki ole ai ke kauka'i aku,i ka holopono o ke ola ana maluna o ia wahi dala., "Ilok'o no nae.o keia mau pilikia ap.au, e hoike aku'no au ia oe, e Habati, aohe loaa iki o ka manao kanalua iloko o'u aia no he Mea M.ana loa me Kona mau lima aloha ke nōomalu a ke malama mai nei i ko maua mau ola. a ua ike no hoi Ōia i ka mea kupono Aiia e hana mai ai no niaua, a no ka mea, ua hanai oia i na manu o ka lewa, ua hanai pia ,a ua hoolako i na i'a iloko o ke kai nie na mea e ola ai lakou, ua hoolāko oia i na holoholona o ke kula me na mea e ola ai lakou. ua hoolako pu no hoi Oia'i na mea kolo ame na mea ulij me if.a mea e pono ai lakou .a pehea hoi e nele ai kona kokua mai ia maua, na mea ana i hana ai elike jue kona ano. O, ke kau mau aku nei no ko'u manaolana maUma o Kana mau hoopginaikai ame Kana 'nia'u )<okua i na manaw.a apau, a e hiki māi ana no ia kokua i ka wa pono, a 119 ka mea, wahi ana,%ole Au e haalele ana ia oukou a-nck£ Owau pu tiie oukou ahiki i ka hopena o ke ao." • . Me pa waimaka helelei o .Mss. Simoa e kamailio aku ana t ia Habati jio keia mau pilikia ae la o laua.apau, a ke npho mai la no hoi, ke : kanaka opio hoolohe me ka naau kauīliaha ame. jka lu-lelielena o ka me.a i piha i ke aloha, a e naliolo ana no hoi ka ula iiia kona mau papalina, eia nae. maloko o kona nwiu ka hauoli. no ka mea. iloko o keia halawāi o na lede me keia māu haawina kaumaha, aole e nele ana ko laiiH noi oi aku iaia no kana kokua mai ia laua, a e liopkoiā ana hoi kona nīakeniake ma o ka lilo ana o Helena iaia. „ ' ' 1 Ahikl m.ai 1 1 manawa aole oia i hoala hou aku i ke kamailio ana ira na kuiiiuhana e pili ana i kona aloha a i ole hoomaka lv ti aku e nonoi a i ole ē hoomāōpopo. paha ia Helena 110 k:> H'elena pāne'nō kana 'iioi e' lilo oiā i wahine mare nana. mamul'i o kona' ike 1 ānil'th~6 ua lilo keia noi ana anā mamua i mea hookaumaha i ko Helena noo-

noo; no Helena hoi, e inaii hiai ana nō oia i konn j ono he kaikuahine. aole ma kekahi'auo e ae. Aka ua no oia me ke kupaa anu' ka oiaio i 0 kona iii.au mai\ao-pua hakilo mau mai oia i;i lielena ma kana mau hana anie kona nlau ttw.kemake,apau, a e hoo ■ ko mau mai ana 110 hoi pia me ka hoonele ole i kekahi me^ a Helena e kauoha aku iaia, a oiai e loaa mau ilu». an.a ka mauao iaia.aolc o Helena e makemake' firtu ahfi< e mare tne ui, elike me ka mau o ka noho lako aiw. o laUa, a e mau ana hoi kō laua noho kuokoa. eia nae, iloko o keia kulana kupilikii o laua, malia o keia ka mana\Va ( e .haawipiu aku ai ua o Helena iaia iho I mea e hoopaieeleia ae ai ke ola o ka makuahine ona. Ma keia manawa ke kau nei ke kalioha a ke kauka malu.n.a o,Mrs. Simoa e ponp oia e.lioi i kuaaina e noho ai. a 1 ole ma kekahi wahi kokoke i kahakai" ina he makemake | oia e ola loihi ;iku, no ka mea, ina aole oia e hooko ana o | kona ola no k.a uku o kona hookuli, ina e hoomau iho ana oia i ka noho ana maloko o ke kulanakauhale iloko o kela manawa wela o ke kulanakauha!e. Ua hiki i.a Tlabati ke hoomaopopo a ke ike iho h.ii, mamuli o kana mau mea inaopopo o ka lohe ana aku mai ia Mrs. Simoa aku, he hana" hiki ole ia laua ka nee ana aku * no kuaaina a i ole no kekahi wahi paha ma kahakai, a ma ko Helena mau maka ana e ike mai ana e hnike m.aopopo ana no ia i |ce ko'iko'i o. na manao kaumaha iloko ona. Nolaila, o'kei.a ka manawa kupono loa no ua o Habati e hoao a e hooko aku ai i ka hana ana i hoolala ai no ka lioea aku i ka pahuhopu o ka mea ana i iini nni ai a i moe ole ai hoi o, kona fo. • A pehea la e holōpono ai ia liana ana ina aole o Helena i aloha iaia? Ua loaa iaia kekahi manao ina no ka liio o Helena i wahincmarc nana he hana maalahi* wale no ma kona aoao ka hoohiilihuli ima i ko Helena manao ahiki i kona haawi ana aku i kona puuwai ame kona aloha oiaio iai.a. Ma na ano apau he mea pono e lily> mai iaia ka umi kaukani dala a Afr. Lanakasa i hoohiki mhi ai e lilo nana, a lie kaliua maikai hoi no kona pii an.a aku nia ke kulana hanohano, a e loaa ai hoi ke kahua 110 kona||nau pomaikai 0 ia mua aku. ame kona ukuhana maikai e |oaa ana iaia ia manawa, ua hiki loa iaia ke haawi aku ia Helena ame kona makuahine i mea maileai apau e Joaa ai ia laua ke ola oluolu a hauoli ana maluna o ka ili honua. "E Mrs. Sihioa, ua kaūmalia loa au -no na haawina kaumaha i kau iho maluna o olua," wahi a ua o Habati, me he mea la he aloha menemene oiaio ka iloko ona, a oiai ke ike nei au i ko'u aloha nou,.ke noi aku nei au ia oe e ae niai e kokua aku au ia oe ma ke dala." "O, aole oe e kokiia mai ia'u nie kau dala, no ka mea, aole maua i hoea akū i kahi e hiki ole ai ia maua ke apono aku i kekahi hana manawale'a,.elike me ia au i hoakaka mai la, e llabati," wahi a Mrs. Simoa o ka pane ana aku, me ka hoole ana aku me kona .mau liina., "Ina pela, e huikala mai oe ia'u no ko'u hoakaka ana aku la i ka mea i kulike ole me kou manao," wahi a Habati o ka pane ana mai. u No kou oluolu ame kou mau manao maikai. pela hoi au i manao ilio ai e liaaWi aku i ko'u aloha ia oe, a nani ia ua lioole mai'la 110 hoi oe ua pau ae la no: aohe kumu e ko'u maiīao ana iho la e haawi aku i kekahi kokua ia oe ma ke dala, no keia waile no, 110 kekahi manawa loihi i hala aku 1a ua mai oe ia'u maloko o kou home nei me ka oluolu loa, a'ua ike iho 110 hoi au i ko'u aie nui i kou lokomaikai. . "E pono no irf oe e ne mai ia'u e kokua aku ia oe ma kekahi ano, no ka mea, e ike iho no oe he ala apuupuu loa e hele aku ai i nei mau Ja. He ukuhana maikai ke loa.a nei ia'u i keia mau la, a ua hoahu aku no hoi au i kekahi hapa o ko'u ukuhana maloko o kekahi o na banako 1 ka makuhiki i hala, a ina no kou ae mai e kokua aku au ia oe.ma ano, me ka hauoli loa au e haawi aku ai i« kokua ia oe no ka hoopau ana ae i kou mau pilikia, no keu manao ou e hoi a.k.u i kuaaina a i ole ma kekahi wahi ko kqks aku palUi i kahakai no ka hoolaua ana ia oe." "O, aole. aole, k-uu leeiki; aole liiki ia'u ke 'lawe mai i kau mau dala o ka hana ana me ka hoomanawanui, he m.au pilikia no paha kou e hiki iuai aqa au i ike ole aku ai. ame ua dala,au i hoahu ai e hoopauia ae ai ia mau pilikia ou," i pane aku ai ka wahine ma'i, me kona piha loa iho la i.ke ano hilahila 116 ka haawi atta mai o Habati i kana d.ala no ke kokua ana mai ia laua, a i hou aku la: , <4 Jna no ko'u make nei pehea ana e hiki ai ke hookaa aku i kau mau dala ?"' .. "O. aole oe e make ana," i j>ane mai ai ke kanaka opio me.ka hooiaio mai i kana mea o ke kamailio ana mai la. .."Ina jjo >kou hele .aku e loaa hou ae ana ia oe ka ikaika aine ke ola maikai elike me mamua, no ka. mea ma ia wahi ana ati e hele aku ana, e loaa ana ia oe ke ea hu'ihu'i. a ina no ka.loaa o.na ineaai maikai, me kou e holoholo. t hoi hou mai ana oe ianei me ka ikaika maikai o ke kino n<. kou hoomaka hou ana aku i kau hana a e holomua hou aku ana kau hana elike me ikeia ai i na la i aui aku." He mau olelo hoolana.loa mai keia ia Mrs. Simoa. ei;< nae. ua pane aku la no ka lede ma'i: "Aohe loa e hiki ia'u ke lawe mai i kekahi d«la ma.i ia 6e mai. me kuu ike iho 110 aole alahele e hiki ai ia'u ke hookaa hou aku aole o'u makemake e hookau hou mai i kekahi kaumalia maluna o'u, a i ole hookomo aku hoi ia'u iloko o kekahi aie hiki ole la'u ke hookaa* a}ai." ''lna ow'au āiia kau keikikane aole oe e ike iho ana i ka ehaeha, aole iio hoi oe e kamailio ikl mai ana ia'u elike me kela." i pane mai ai ke kanaka opio nle ka maalea. "O, he'mea okoa aku ia, ia manawa e ike iho ana au i ka like ole Joa o ka haawina e loaa ana me ko kei.i manawa," i pane aku ai o Mrs. Simoa. AlaiJa o mai la o Habati i kona lima imui me ka piha i ka hauoli.no kana mau mea o ka lohe ana mai|ia Mrs. Siinoa aku. a olelo wale iho la 110 oia iaia iho: "E lilo ana.oia ia'u! O Helena ame kel,. umi kaukani w da|a e lilo ana ia mau' mea a elua ia'u." "Hopu aku la o Mrs. Simoa i kona lima <j ka o ana mai, ame ka malie loa i hapai ae ai ua o Habati i' a lima o Mrs. Simoa iluna a hoopili ae la i kona mau lel lehe. he hana ana o ka haqa ana iho e hoike mai ana i koi 1 mahalo. alaila hookuu iho la. . I ka pau fiiia o ka laua paina hoomaka aku a no ua o Na bati e hoopau i kana hana m'a ke kakiā ai a i na moena oloko o na runii, a pela hoi me ke kau ana aku i na kii m;iluna o na paia mamua o koha hoi hou ana aku i kana h.ana. I ka pau ana o kana haiia ma ia ahiahi iho ua hoi hou mai la 110 oia e hoopau loa aku i kana koena hana, a m.a ia manawa ana o ka lioi hou ana mai aole ana man kamailio hou ia Helena 110 ka mea e pili ana i kana o ke noi ana mai ma ke ahiahi mam.ua iho no ko Helena ae aku e mare me ia. aolie 110 hoi oia. i hoike mai ma kekahi ano no kona hoomanao ae no na niea a laua o v k(Tkamailio ana ma ka po 1 mamua-iho, me he mea la aohe mea o ia ano i hanaia. Me ka eleu ame ka. hooinaha ole o Ha*bati oka hoopono- j pono ana i kela ame kei.a mea ma ko lakou mau wahi, ke ; kau ana no hoi ina paku pale puka atiianf me kekahi mau 1 mea lehulehu.e ae he nui, a iloko o ia-hianawH nie ka hoi-< 1 hoi mau o kona āno anie kana mau olelo <»ia e kain»iii<» 1 mai ai. a 110 ka ike aku o k.i ledenawaliwali ia hooponopono j mai oUa o Ifabāti ma ke ano hoohojhoi makuahouowai. ua j poina ae la o Mrs. Simoa.no konā nia'i ame kona mau haa- | wina nopilikia lehulehu e kau ana maluna ona ia manawa. | a ua hoopiha lo.a ia iho la oia i ka hauoli no'ka ike aku i ke kanaka oj»io e liana mai ana me ihe mea la o kana keiki | ponoi*"oia. , (Aole i pait) 1