Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 20, 20 May 1921 — Page 3

Page PDF (1.33 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOLAIA KA PUPULE MA KA PUPULE MA KA HUKILA ANA O NA NIHO POPO PELA KA HOOHEMO ANA I KE KOʻE LIPINE MAI KA OPU AKU

 

Ke koi nei ka poe akeakamai pili i ka uhane, he nui wale o na ma'i pupule i luna mai mamuli o na niho popo--o keia iho la ke kumu e pono ai e malama loa ia kou mau niho. Ua ike pu ia no hoi, o na ko'e i ike mau ia ke pine, hipi, puna a ko'e lipine o kekahi kumu mai ia o ka pupule. Ua oi loa aku nae i keia. He nui wale na make ma kekahi mau ma'i, no ka hoohemahema wale ia o keia mau ko'e liilii. No laila ina na loaa iki ia oe kekahi wahi manao, ua loaa iki ia oe kekahi wahi manao, ua loaa ia oe kekahi o na ko'e i hoikeia ae nei maluna, e lawe koke i ke alahele e hoopauia ai ia mea.

 

            O na hoailona maopopo loa no ka loaa ana o na ko'e, o ia no ka hemo maoli ana aku o na ko'e. Aole nae he ike pinepine ia o keia mea. O na hoailona nae no ka loaa ana o ke ko'e, o ia keia: Ka ono ole o ka ai, ke alelo keokeo, ka wela o ka umauma, ka naluea o ka naau, ka naluea o ka opu, ke kalakala o ka puu, ke kuhakuha mau, ke kihekihe mau o ka ihu, ka wali ole o ka ai, ka hu'i o ke kua me na lala, ka pohina o na maka, ka nele i ke koko, ame ka nalulu. Ka loaa ole o ka hiamoe maikai i ka po. Ka haalulu, ke ano o ka mea i loaa i ka pupule, me na ano e ae e hoike mai ana no ka loaa i ke ko'e lipine, a e auhee aku ai ke hemo ke ko'e. Nui na kane, na wahine ame na kamalii i lapaauia me ka holopono ole ma kekahi mau ma'i e ae, oiai nae o ke kumu maoli o ka pilikia no keia mau ko'e liilii mai. Ina ua manao oe, ua hoopilikiaia aku oe me keia mau ko'e o ka hana pono wale no, o ia ke kanoha ana mai i ka lapaau piha ana a ka Laxatodes, ka hua laau kaulana hoohemo ko'e nona ke kumukuai o umi dala me kanaha-kumamawalu keneka. Hapalua lapaauia, eona dala me kanahikukumamalima keneka. E hoounaia aku no ke loaa mai ka Bila Haleleka, dala kuike, a kikoo banako. Ke kuai wale ia nei no e ka Marvel Med. Co., ka poe hoolaha i ka Huaale Ti Bulgaria kaulana no ka Lepopaa. "Dept." M-5 B-963 Pittsburg, Pa. Inisua no ka puolo iwakalua-kumamalima keneka.

 

HAINA NANE

 

            Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Solomon Hanohano, Aloha kaua.--E oluolu mai oe i wahi rumi no'u o kou wahi moku kino lahilahi, i nauwe aku ai au e ike i ke kaikamahine o ka home lauiwaiwa o Waialua, a nona hoi na lei elua, ana i hooheno ae ai, i ike mai ai ka poe huli meapohihihi i ka mea kupanaha o ka aina, a ua eueu nei o ka Ehukai olalo, i hoike ae ai mai Hawaii nui akea a Lehua po a ka manu, penei:

            Eia au la he kama, he kupa, he ewe nou e Hawaii, he inoa ko'u ua kaulana, ua maheleia kuu inoa elua mahele.

            Ka mua, he kiai au no ka Mokupuni o Maui, e hooheno ana me ka Ua Paupili o Lahaina. Haia: Keoihuihu. Aka, ua lawe hapa mai nae ua eueu nei i ka hapa, o ia hoi, Ihu.

            Ka lua o ka mahele, aia au la i ka piko o Kaukonahua, ina i loaa ole au ia oe ilaila, alaila aia au ma ke komohana akau aku o Kaneohe, e nana aku ana i ke ko'a mokumoku o Heeia, i ka pa kolonahe mai a ka makana he maaa, a pela au i hea mau ia ai, na aloha elua i ka ipo hookhi.

            Haina: Aha. Keia aha, ua loaa mai mailoko mai o ka puluniu, a hiloia a lilo i kaula, a o ia kaula aha, o ia ke kaula e houia ai ka moo o ka waa, kupe o ka waa, aole keia o keia aha, o ia ka aha e houia ai ka ihu o ka puaa, i ke au kahiko, i keia au hou hoi he waea.

            I ka hoohui ia ana o na aloha elua, loaa pono ka ipo aloha. Haina piha: Kaihuaha.

            Loaa pono aku la ua kaikamahine nei o ka Ehukai o Waialua, ke hoi luuluu la i ke one o Hanakahi.

            Me ka Lunahooponopono ko'u aloha nui me kou mau limahei o ka papapa'i ko'u welina pau ole.

            Owau no me ka oiaio,

            KIHAPUU BOY.

Hauula, Koolauloa, Mei 9, 1921.

 

            Lihi launa ole mai la oe i ka hu'a palekoki o ke kaikamahine o ke Ehukai o Puaena. Hoonahoa hou ia mai!

--L.H.

 

            SALT LAKE, Apr. 21.--Ma ka po nei ka hoike ana aku a ke Kiaaina Mabey o Uta nei i ke Kiaaina Stephens o Kaleponi aole e lawe ana ka mokuaina o Uta i ka hana i hooholoia e ka mokuaina o Kaleponi e pili ana maluna o ka ninau Kepani. Ua hoakaka aku ke kiaaina aole e hana aku ana o Uta i kekahi mea hoouluhua a hoopihoihoi i ka noonoo o ke aupuni federala ame ka launa aloha ana mawaena o na lahui.

 

mai me ka hoopuka ole ia aku o kekahi palapala kuai hou aku; aka e loaa no ka mana i ua ahahui la e hoopuka hou aku i mau palapala kuai hou aku elike me ia i makemakeia e ua mea kuai nei, me ke apono ana a ua komisina nei a i ole aha kiekie nei imua ona i hoohalahala ia aku ai ka olelo hooholo a ke komisina.

 

            PAUKU 18. E mana keia kanawai a e lilo i kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana e ke Kiaaina o Hawaii; me ka apono pu ia ana mai nae e ka Ahaolelo o Amerika Huipuia, a oia aponoia ana e ka Ahaolelo o Amerika Huipuia e loaa no ia iloko o elua makahiki mai ka la aku o ke aponoia ana e ke Kiaaina.

 

            Aponoia i keia la 16 o Aperila, M.H. 1921.

 

            C.J. McCARTHY,

            Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.

 

KANAWAI 102,

[B.H. Helu 176.]

HE KANAWAI

 

E HOOMANA ANA A E HOOMAOPOPO ANA I KA HANALIA ANA, KA MALAMAIA ANA, KA MEHLEHELEIA ANA AME KA HOOLAKOIA ANA O KA HOOKAHE AU UILA NO KA HOOMALAMALAMA ANA AME KA HOONEE ANA I NA MIKINI MALOKO O KA APANA O HILO AKAU, ILOKO O KA MOKUPUNI A KALANA O HAWAII, TERITORE O HAWAII.

 

E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:

 

            PAUKU 1. Laikini. O A. L. Moses, o Laupahoehoe, Apana o Hilo Akau, Kalana o Hawaii, Teritore o Hawaii, o kona mau hoa hui, kona mau hooilina a hope ma ke kanawai, a i ole, o kekahi hui ana a i ole a lakou e kukulu ai a hoohui me ke aupuni malalo o na kanawai o ke Teritore o Hawaii, (oia a i ole o lakou ma keia mua iho maloko o keia e hoomaopopoia iho o ka "ahahui") ma keia ke haawiia nei ka mana, ke kuleana ame ka aeia e hoohana, e kui, e hoolako a hoolawa i ka hookahe au uila, a i ole i ka ikaika uila hoonee mikini maloko o ka Apana o Hilo Akau, ma ka Mokupuni o Hawaii, Teritore o Hawaii, no ka hoomalamalama ana i na alaloa, na alanui, na hale aupuni ame na hale noho, a i ole ia no ka ikaika hoonee mikini, a i ole ia no kekahi ano mea hana e ae no paha a ka ahahui e manao ai he mea pono e hana ia, a mai kekahi manawa mai a i kekahi manawa, no ka hooholomua ana i na manao o na mea i hoakakaia ae la maluna mamuli o ke apono ana a ka papa o na luna oihana na lakou e malama ana i ua mau alanui la ame na alaloa, e kukulu, a e malama a e hoohana i mau pou kupono, i mau laina, uwea, na uwea nunui, na kukui, na pou kukui, na mea lawe uila, na paipu lawe uila ame na lako a pono e ae i manaoia ai i kela ame keia manawa he kupono no ka lawe ana, ka mahelehele ana ame ka hoolako ana i ka uila i na poe makemake lawe uila malalo, ma ka aoao maluna iho a maluna ae o na alanui, na alaloa, na alahele ma ka aoao o ke aupuni o ua apana nei o Hilo Akau, ma ka Mokupuni o Hawaii i oleloia, a e hoohui ae i ua poe uwea nei, na laina ame na mea lawe uila me kekahi hale hana, kekahi hale aupuni a hale noho, me na kukui, na pou ipukukui, ame kekahi mau mea e ae me ka wahi o ka hana ia ana o ua uila nei.

 

            PAUKU 2. Na rula ame na hooponopono ana. Ma keia ke hoomanaia nei ka papa lunakiai o ke Kalana o Hawaii e hana, a i kela ame keia manawa e hoololi a pakui aku i na rula hooponopono ana i ke kulukulu ia ana o na pou ame na uwea, ka wa-hi ana i na uwea ame na loko e ae e lawe ana i ka uila, ka paeli ana i na auwaha no ka hoomoe ana i na paipu lawe uwea uila, ame ka malama ana me ka maikai i na pou apau, na uwea ame na loko e ae ame na mea apau e pili ana i ka hanaia ana ame ka hoolakoia ana o ka uila i manaoia ai ua kupono no ka malama a hoopakele ana aku i ka pono o ka lehulehu. Ina ma kekahi manawa, ua hiki ole i ua ahahui la, mahope iho o ka waihoia ana aku ia lakou o kekahi hoike ma ke kakau no kekahi manawa kupono, ke hoomaopopo a ke hooko i na rula ame na hooponopono ana elike me ia i hoikeia ae la maluna ae nei e pili ana no ke kukulu ana aku i na pou ame ka hoomoe ana aku i na uwea, ka wa-hi ana ae i na uwea ame na lako lawe uila e ae, a me ka hooponopono hou ana i na pou ame na lako lawe uila e ae, alaila o ua papa lunakiai nei o ke Kalana o Hawaii, mahope iho o ko lakou haawi ana aku ma ke kakau i ua ahahui la i hoike ma ke kakau, e ha'i aku ana i ko lakou manao e hana pela, e hoonee koke aku no ia i ka hookoia ana o ua mau rula nei e hooponopono ana i ke kukuluia ana o na pou ame ka hoomoe ia ana o na uwea, ka wa-hi ia ana o na uwea ame na mea lawe uila e ae, ka paeli ana i na auwaha no na paipu lawe uwea uila, ame ka malama ana me ka hooponopono hou ana i na pou, na uwea ame na lako e ae, a e hoohana aku i ka hooponoponoia ana o na mea apau e hookoia ai oia mau rula, a o na lilo kupono apau e pili ana no keia hoohana ana e ohi ia no ia mai ka ahahui mai e ke Kalana o Hawaii.

 

PAUKU 3. Aole e hoohihia wale na pou i na alanui, a pela wale aku. O na pou apau, na laina uila, na uwea, na uwea nunui, na ipukukui, na pou ipukuki, na mea lawe uila, na paipu lawe laina uila, ame na lako e ae i kukuluia, malamaia o hoohanaia malalo, ma ka aoao, maluna iho a maluna ae o na alaloa, na alahele ma ka aoao o na alanui, na alanui, na kuea, na alahaka, na ala liilii ame na ala aoao maloko o ua apana nei i oleloia, maloko

 o ka Mokupuni o Hawaii, e kukuluia lakou, e malamaia, a e hoohanaia e ka ahahui, ma na ano apau e hoohihia ole ae i ka maalahi o ka hele ana ma na alaloa na ala ma ka aoao o ke alanui, na alanui, na kuea, na alahaka, na ala liilii ame na ala aoao, na wahi hoi e hele mau ia ana e ka lehulehu.

 

PAUKU 4. O ka hale hana uila ame na pono ua hiki ke noii a nana ia. O ka hale hana uila ame na mea apau, na buke o ka ahahui, na loaa ame na hoolilo o ka ahahui, e hamama mau lakou no ka noii a nana ana a ke Komisina o na hana aupuni o ke Teritore o Hawaii, ame ka puuku o ke Kalan o Hawaii.

 

PAUKU 5. Na mita, na kaki ana, ke kupono ame ke ano e ikeia ai ke kupono. Ua loaa pu i ka ahahui ka mana e malama, e hoohana a e lawelawe i mau mita ana uila, a i ole i kekahi mea e ae nana e ana ka uila no ka hoomalamalma ana, ikaika hoonee mikini, a i ole ia ke au uila i hoolakoia mai kekahi manawa mai a i kekahi manawa, a e waiho aku ia mau mea ma na wahi i manaoia ai he kupono, i mea e ana ai i ka uila i hoolakoia a i ole ia e hoolakoia aku ana e ka ahahui; a e loaa pu no hoi ka mana e kaki ai, e loaa mai, a e ohi mai mai na poe apau e lawe ana i ka uila i kekahi kumukuai kupono i hookauia ai e ka ahahui mai kekahi manawa mai a i kekahi manawa.

 

PAUKU 6. Na kaki no na hoohui ana. Ua loaa i ka ahahui ke kuleana, me ke apono pu ana mai a ke komisina o na hana aupuni, e kaki i na poe lawe uila, a i ole ia i ka poe noi mai e lawe uila, i ka lilo ame ke kumukuai o na mea i hoohanaia no ka hana ana i kekahi hoohui mawaena o kahi kokoke loa i ka laina lawe uila a ka ahahui ame ka wahi i makemakeia ai ka uila e hoohanaia; maloko o ia mau lilo e hoomaopopo a e hookomo pu ia ke kumukuai o na uwea, na pou, na mea lawe uila ame kekahi mau lako e ae e hoohana ia ana, ame ka lilo o na limahana i hoohanaia no ka hooholomua ana i keia hana hoohui; koe nae keia, aole e koi ia ua ahahui la e hana, e kukulu a e malama i ua hoohui la elike me ia i hoikeia ae la maluna ae no ka hoolako ana mai i ka uila no ka hoomalamalama ana ame ka ikaika hoonee mikini, aia wle no a waiho aku ka mea noi, ina e koi ia mai e hana pela, i huina dala ma ka waiho mua ana, i ukuia ai ka hapalua o na lilo ame na mea kuai apau i hoohana ia maloko o ua hana hoohui nei, ame ka uku no ka uila no hookahi mahina.

 

PAUKU 7. Ke kuleana e paa i ka waiwai, ke kaupalenaia ana. Ua loaa i ka ahahui ke kuleana e paa, a e lawe mai, ma ke kuai a i ole ma ka hoolimalima, i na waiwai, paa, a lewa a huikau, i manao ia he kupono a no ka pono o kona a i ole ia o ka lakou hana; aka nae aole i loaa iaia a i ole ia ia lakou ka mana a kuleana e kuai i na laikini ame na waiwai o kekahi hui e ae o keia ano aia wale no a loaa ke apono ana mai a ke komisina o na hana aupuni.

 

PAUKU 8. Ka mana e aie dala ame ka bona ana. O ka ahahui, i na manawa apau ana e manao ai he mea ia e hooholomua ia ai kana hana malalo o na mea i haawiia a i hoomanaia maloko o keia kanawai, ua loaa ka mana e aie dala a e hoopaa aku no ia aie dala ana i mea e hookaa ia aku ai ia aie ame ka ukupanee maluna olaila i aelikeia ma ka moraki ana i kekahi hapa a i ole i na waiwai apau o ua ahahui nei i loaa mai malalo o keia, me ka hui pu ana aku i na laikini ame na pono e ae i haawiia mai a i loaa mai ma ka mana o keia kanawai a ina ua manaoia he mea ia e pono ai, e hoopukaia i mau bona, i hoopaaia e kekahi palapala kuai kahu o ua mau waiwai la. Aole nae e oi aku mamua o ke kanaono pakeneta o ka waiwai io o ua mau waiwai la, ke hui pu ia aku me na waiwai e loaa mai ana i ka ahahui ma ia mua aku, a ke hui pu ia me na waihona ame na loaa apau o ua waiwai la me ka nana oleia ae mai hea mai la ua loaa nei i komo mai ai, a malalo hoi o na hoakaka ana ame na kumu ana a i ole a lakou a manao ai he pono; koe nae keia, aole kekahi mea i komo maloko o, e manaoia e hana ana no ka hoonele ana aku i ua ahahui la e aie oihana, a i ole e haawi ae i na nota aie me ka hoopaa ole ia o kekahi waiwai.

 

PAUKU 9. O ka laikini aole i mana ku hookahi. Ma keia ke hoomaopopoia nei aole kekahi mea i hoakaka ia ma keia e lilo i mea e manaoia iho ai e haawiia ana i ka ahahui ka mana ku hookahi e hoolako, e kuai aku a e hoomakaukau i ka hoonee au uila no ka hoomalamalama ana ame ikaika hoonee mikini a o ua ahahui la ame ka laikini, na mana ame na kuleana e haawiia nei maloko o keia e kaa no ia mau mea apau ma na ano apau malalo o ka malu o ke kanawai e hookumu ana i ke komisina o na hana aupuni ame na hoololi e pili ana ia mau kanawai, ame na kanawai e ae apau e hanaia ana i kela ame keia manawa no ka hooponopono ana i ka hoolakoia ana o ka uila no ka hoomalamalama ana ame hoonee mikini ana a i ole i na hui e hoohana ana ia mea maloko nei o ke Teritore o Hawaii, a i ole o ke Kalana o Hawaii, a i ole i ko laua mau hope aku.

 

PAUKU 11. Ka hoopauia ana o ka laikini. Ke hoomaopopoia nei, ina ua ahahui la i oleloia e hoohala a i ole hoole i ka hana ana a hoohana, a hooko ana aku i kekahi o na mea i hoakakaia maloko o na pauku o keia kanawai, a i ole ia o na kanawai o ke Teritore o Hawaii, a i ole o ke Kalana o Hawaii, a i ole o na rula i hoakaka ia malalo o ka pauku 2 o keia kanawai, a e hoomau aku ia hoole ana a hoohaule iho i ka hana ana a hooko ana ia mau mea mahope iho o ka haawi ia ana aku e ke komisina o na hana aupuni he manawa kupono no ka hooko ana i na kauoha, a i ole i haawiia aku e kekahi luna auupni kalana a kulanakauhale paha a i ole papa, alaila o ua luna kalana a i ole o ua papa kalana la, me ka apono pu ana mai a ke Kiaaina ame ka loio kuhina, ua loaa ka mana a ke hoomanaia nei e hoopii imua o kekahi aha kupono no ka lawelawe ana i keia ano hihia e hoopauia ka lanakila e haawiia nei ma keia, ame na mana ame na kuleana apau i pili pu mai me keia; e hoopau loa ia a e kalahea ia ae ua lilo ia mau mea i mea ole.

 

PAUKU 11. Hoike makahiki. Uku i ke aupuni. O ua ahahui nei iloko o hookahi mahina mahope iho o ka piha ana o ka makahiki e waiho ae me ka puuku o ke Kalana o Hawaii he hoike e hoike ana i ka huina nui o na loaa apau no ka hoolilo ia ana o ka uila no ka hoomalamalama ame ka ikaika hoonee mikini e ua ahahui la maloko o ia makahiki i hala ae, a ia manawa pu no hoi, e uku aku i ka puuku o ke Kalana o Hawaii no ka pono ame ka pomaikai o ke kalana i oleloia, i elua ame ka hapa pakeneta o na huina loaa apau mai ke au uila i hoolila ia aku i ka makahiki mamua ae i na poe lawe uila no ka hoomalamalama ana a i ole no ka ikaika hoonee mikini paha.

 

PAUKU 12. O na waiwai apau o kela ame keia ano, e paaia ana a e hoohana ia ana ma ke ano he mahele o ua hana uila nei, i hui pu ia me keia laikini, e hookuuia mai na auhau waiwai mai malalo o ke Teritore o Hawaii, koe na mea i hoomaopopoia ma ka pauku 11 no ka manawa he elima (5) makahiki mai a mahope aku o ka hoomaka ia ana o ke kukulu ana o na hale, a i ole o kekahi halehana e ae no ka hana ana ame ka hoolako ana i ka uila.

 

PAUKU 13. O ka laikini e hoohana kupono ia; komisina o na hana aupuni. O keia laikini a o ke kanaka a hui e paa ana i keia laikini, ua kaa aku ia ma ke ano o ka hooponoponoia ame o kana mau kaki, na kumukuai ame na kaki e ae, ma na no apau, malalo o ke kauoha a ka mokuna 128 o na kanawai no ka hooponopono ana i na hana aupuni iloko nei o ke Teritore i oleloia.

 

PAUKU 14. Ma keia ke haawiia nei ka mana i ke ikomisina o na Hana Aupuni o ke Teritore o Hawaii e kauoha i ua ahahui nei, i kona mau hooilina a hope ma ke kanawai e hooloihi i kona mau laina kumu i kela ame keia manawa e ikeia iho ai he hana ku ia i ka pono o ka lehulehu, a o na mea hana apau a ua ahahui nei i oleloia ke hoohui pu ia ae me ua hooloihi a mau hooloihi nei, e hiki no ke hoikeia ae e loaa ana ka pua kupono maluna o na dala e hooliloia ana no ke kukulu ana ame ka malama ana ia mea; koe no nae keia, o na kauoha apau a ke komisina o na hana aupuni e hoomaopopoia nei maloko o keia, ua hiki no ke hoohalahalaia imua o na aha o keia teritore elike me ia i hoomakaukauia e ke kanawai.

 

PAUKU 15. O na mana e haawiia nei ma keia, e oki iho no ia a e pau loa, in o na mea i kauohaia e hana maloko o keia aole e hoomakaia ana e hana ma ka hoomaka ana i ke kukulu ana i kekahi mau hale a wahi hana e ae no ka hana ana ame ka hoolako ana : ke au uila no ka hoomalamalama a ikaika hoonee mikini, a i ole ia ma ke kukulu ana i na pou ame ka hoomoe ana i na uwea maluna o ia mau pou, a i ole ma ke kukulu ana i mau paipu lawe uwea uila ame ka hoomoe ana i na uwea maloko olaila, ma kekahi o na alaloa, ma kekahi o na alaloa, na alanui ame kekahi mau wahi e ae no ka lawe ana aku i ka au uila no ka hoomalamalama a ikaika hoonee mikini, a e hoolilo pu iho ma ke dala maoli no ia mau hana i huina dala aole e emi iho malalo o elima tausani dala ($5,000.00) iloko o hookahi makahiki mai a mahope mai o ka la o ke aponoia ana o keia kanawai e ka Ahaolelo o Amerika Huipuia.

 

PAUKU 16. O ke Teritore o Hawaii, ke Kalana o Hawaii, a i ole o kekahi mahele aupuni o laua, ma ka waiho ana ae i hoike ma ke kakau i ka ahahui no eono mahina, i haawiia ma o ka mea mana la e hana pela, a ke hoomanaia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii, ua hiki ke kuai i na waiwai apau o ua ahahui nei, me ka hoomaopopo pu ia no nae o na aie apau e ku ana ia manawa no ia waiwai.

 

O ka huina e ukuia aku ai i ka ahahui no ia kuai ana, e hoomaopopoia no ia mea e ke Komisina o na Hana Aupuni, aka aole nae ua huina la i oi aku maluna o ka waiwai io o na waiwai e hiki ke auhau ia, a i ole ia o ka lilo o ka hookumu ana ame ka hoohana hou ana i na mea i poino, me ka laweia ae o na lilo o ka hoemi waiwai ame na lilo no hoi o ia hoohana hou ana. O ka waiwai io o ka laikini ame ka manao no ka puka mau o ka ahahui aole loa ia mau mea e noonoo iki ia i ka hooholoia ana o ka waiwai io o ka huina e ukula aku ai.

 

Ua loaa ka mana i ka ahahui a i ole ia i ka mea e kuai ana e hoohalahala imua o ka aha kiekie o Hawaii mai ka olelo hooholo mai a ua komisina nei o na hana aupuni ma ka waiho ana aku i hoike ma ke kakau e hoopii hoohalahala ana me ke komisina iloko o elima la mai ka la mai i hoopukaia ai ka olelo hooholo. Alaila e lilo ia i hana na ke komisina o ka hooia koke aku imua o ka aha kiekie i ka moolelo o kana mau hana, e hoike aku ana ma ia palapala hooia i ka huina waiwai i koi ia mai e ka ahahui, ka huina waiwai i koi ia mai e ka mea e kuai mai ana, ame ka huina waiwai elike me ia i hooholoia ai e ke komisina. E hoopili pu ia aku me ua palapala hooia nei na kope o na pepa apau na palapala ame na olelo ike maluna olaila i hookahuaia ai ka olelo hooholo a ke komisina, ame ke kope o ua olelo hooholo nei. I ka manawa e noonooia ai o ua hoopii hoohalahala nei, ua hiki no i ka aha kiekie ma kona aoao, ke lawe mai a imi hou aku i mu olelo ike hou i makemake ia e hookomo ia e kela ame keia aoao ku-e.

 

Iloko o eona mahina mahope iho o ka hoomaopopo a hooholoia ana o ke kumukuai elike me ia i hoakakaia ae la maluna, e ukuia aku no ua kumukuai nei i ka ahahui, a mamuli o ia hana ana o ka laikini e haawiia nei ma keia, ua pau iho la ia a ua mana ole, a o na waiwai apau loa o ua ahahui nei e lilo mai i mau waiwai no ka mea kuai aku me ka hana ole ia aku o kekahi mau palapala kuai hou; aka nae, e haawi aku no ua ahahui la i mau palapala kuai i ka mea kuai aku in a e koi ia mai e ua mea kuai nei, me ke apono ana mai nae a ke komisina a i ole ia a ua aha nei i hoohalahalaia aku ai.

 

PAUKU 17. Ua hiki ke hoololi ia a hoopau ia ka laikini. Ua hiki i ka Ahaolelo o Amerika Huipuia, a i ole ia i ka ahaolelo o ke Teritore o Hawaii, me ke apono ana mai a ka Ahaolelo o Amerika Huipuia ke hoololi a i ole ia hoopau loa i keia kanawai.

 

PAUKU 18. E mana keia kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana e ke Kiaaina o Hawaii, me ka apono pu ana mai nae a ka Ahaolelo o Amerika Huipuia; a e loaa ua aponoia ana la e ka Ahaolelo o Amerika Huipuia iloko o elua makahiki mai ka la aku o ke apono ana a ke Kiaaina.

 

Aponoia i keia la 16 o Aperila, M. H. 1921

 

C.J. McCarthy,

Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.