Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 20, 20 May 1921 — He Moolelo no ko Helena Simoa Lanakila Ana A I OLE Ka Hoowalewaleia Ana o Halebatona [ARTICLE]

He Moolelo no ko Helena Simoa Lanakila Ana A I OLE Ka Hoowalewaleia Ana o Halebatona

Xo Helena hoi. tio kona ike mai i ka hoihoi o na maka o kona makuahine. a i kana nana m;ii me he mea la o kela mau la no o ka makuahine e ola maikai ana, ua hoolana ioa ia ae la kona manao, a ia llabati hoi i hoi aku ai no kona wahi ma ia ahiahi ua hoolana loa ia ae kona'manao no Ka hookoia <> kona makemake no ia mua aku me ka maopapa loa. Uoko o kela mau la loihi o ka hooilo e hoea mau ae ana o Habati i ko Helemi ma hale, a e hookipa mau ia aku ana no hoi oia me ke ohaoha e Mrs. Simoa, no ka mea ua manaoia oia ia manawa o kekahi oia o na lala o ia ohana.

I Ua ike maopopo o Habati ia manawa ua kuhaiki na leele, J ua emi loa mai ka laua mau wahi elala i koe no ka hoopai kele ana ae ia laua mai ka make mai i ka pololi a pela hoi i me ka hiki ia laua ke uku aku i ko laua mau hoolilo no kela ame keia mau mea e pono ai ka noho ana, nolaila, ua haawi niai la oia i kana mau kokua ia laua, me ka manao o He- ; lena ka uku e kaa ai kana mau (lala o ka hoolilo ana, ina nei no ka lilo aku o llelena iaia. j L'a lehulehu na liaawe kaumaha o na leele ana i hoomama { ae ai mai ko laua mau poohiwi ae, ua hoomamaia ae na j naau kaumaha o na leele mamuli o kana m.au kokua lehuf lehu ia laua. ua hoea mai i kela ame keia manawa n.a meaai. ! a no ia mau hana lokomaikai ana ua kono mauia aku oia ' e hele mai e paina me na leele i na auina la Sabati apau. I L r a lilo pu oia i keiki elele na keia mau lede, ua lilo pu I i mea hooponopono, ma kekahi man mea, i ke ano o ka j noho ana o na lede; ua lilo pu i mea hoopakele i na lede ! mailoko ae o na pilikia nui e hiki mai ana, a no keia mau liana maikai a llabati ua loaa ka manao i na lede aole liiki ia laua ke ola me ko Habati lilo ole i mea makaala a hoopakele mai ia laua. A eia nae. iloko o keia mau hana maikai a pau a Habati e hoike mai ana aole manawa iki ana i hooheu hou mai ai i ke kamailio ana malnn o kana noi mua ia Helena, ua uumi loa oia me ka hoomanawanui ia mea iloko iho ona. o kona noonoo ia manawa a pau ma kana mau liana maikai apau e hoikeike mai ai i na lede e ike iho, ai laua i kona manao. o kona lilo i mea nui i ko na lede noonoo oia kana i hooholo ai e hooko mau aku, me ka hoololi ole ae i niea e loaa ai ka hopena ana i iini ai, oia hoi ka lilo 0 Helena ame kona puuwai iaia, a pela hoi me na dala kipe a Mr. Lanakasa he umi kaukani, elike me ia a Mr. l.anakasa i hoohiki mai ai iaia. ina no ka lilo o Helena iaia e lilo pu mai ana kela umi kaukani dala. Pela ko lakou noho ana ahiki wale i ka hoea ana mai o na la omamaka o ke kupulau, hoomaka mai la ka pumehana ana o na wahi apau o ka aina, no ka mea ua hala aku na la anu loa o ka hooilo. a pela hoi me na kuaaua eloelo, a i ka ike ana o na kanaka ua pumehana mai noho ana o na kuaaina ua hoi aku la lakou i ko lakou mau liome kuaaina. L T n pii mau ae la ko Mrs. Simoa ola kino i ka maikai, aole nae i ka ikaika nei e kupono ai iaia ke hana aku. a ma keia manawa ua loaa oia i kekahi kunu ikaika loa a i lilo ai hoi ia ma'i i mea hoopihoihoi hou i ko Helena noonoo. oiai nae, ua haalele ua o Mrs. Simoa i kahi moe. a ua hiki hoi iaia ke holoholo maloko iho o ka hale i ka hapanui o ka manawa. a ua hiki no hoi iaia ke lawelawe i kekahi maū hana liilii mama, e laa ke kuke ana ame ka hoomaemae an4 ialoko iho o ka hale. Aka nae i ka hoea ana mai o ka mahina o Mei, a hoomaka mai la na la loloa o ke kau me ka wela pu, ua ikeia aku' kona helehelena i ka mae mai me ka maopopo loa, a oiai e hele mau mai ana no hoi kona kauka e nana iaia i kekahi | manawa, ua loaa ka nianao hopohopo i ke kauka. a olelo mai la i ua o Mrs. Simoa e pono oia e nee mai kela wahi iku a e hoi i kekahi wahi kuaaina e nolio ai no ka poho o kona ola kino. '♦O. aoh- loa. na loaa ia'u keia manao me he mea la he makuahine ponoi oe no'u, a no ia kuuui he hana pono na'u ka hana ana aku i kekahi mea maikai nou i kuu manawa z ike aku ai ia oe iloko o ka pilikia," wahi a Habati. j Alaila aea ae la na maka kaumaha o Mrs. Simoa iluna a. nana mai la ia Habati me ka makemake nui iloko ona, a ma ka helehelena o ke kanaka opio ana o ka ike ana mai ua hooiaio koke iho la no oloko o kona naau ia manawa no j ka oiaio o na olelo a Habati o ke kamailio ana mai; ua mao-| popo ia Habati kana mea e kamailio mai ai—ua paa kona; manao e hooko i kana mea i hoolala ai e pahele i ka 1100- j noo o ka lede aoo. ka mea nana ke kaikamahine, nolaila pii j ae la ka ula ma kona mau papalina a lamalama aie la kona j helehelena no ke kuio o kona manao. ; 'Kc manaoio nei au i kau mau mea apau i kamailio inai ] ;i ." i pane aku ai ka lede nia'i. me he mea la aneane loa oia e haawi aku i kona ae no ka hooko ana aku i ko Ha|»ti manao. Alaila, mahope o ka hala ana o kekahi manaf u a o kona noonoo ana, i hou aku la: "Aole, he mea hiki f ole na'u ka liaawi ana aku i ko'u ae no kekahi mau hoo--1 ponopono ana o ia ano." ; O ka leo kaniuhu i piha me ke kaumaha e kokua ana i ka olelo hooholo a Mrs. Simoa ka mea nana i hoike aku ia Habati he iini nui kona e paulele aku maluna ona no kana kokua i haawi mai ai iaia iloko o ka pilikia. jloko o ka nui o ke kaumaha ame na hoao iliwale niai. ,-like uie ia i loaa iloko o ko ua o Mrs. Simoa ola ana. e.ia •■īae. oia mau no ka paa o kona manao no ko Ilelena pono. \ole 011 a makemake e make—aole pono iaia e make a e laalele hookahi iho ia Helena oia wale no ke hakaka no <o«a man pono o ke ola ana ma keia ao. E pono oia e ,la aku. wahi ana o ka i ana iho iaia, ahiki i kona ike ana , ku 1a loaa ko Helena pono o ke ola ana ma keia ao. a hoi ka mea kupono nana oia e malama mai. \ eia nae. me iii ike maopopo no ona i ka mole o ko lfclena aloha no Robaka e hiki ole ai iaia ke makala mai. ma ia ano he han.g. paakiki ka hoololi ana i kona nianao a iiiare aku i kekahi kanaka okoa, aole maloko o kekahi manawa pokole. aka. he manawa loihi aku no mamua o kona l,ooholo ana 110 ka mare. Ua ike iho oia iaia īho 1 keia manawa me ke kuio loa o ' manao. e hiki ana no ia Helena ke ike iho i kona aloha ia Habati a e lilo aku ai oia i wahine na llabati i kekahi la. ki nae he hana ia i hiki ole iaia ke hoakaka aku i kona 1 inao imiia o llabati a i ole ia Helena pah'a ia manawa. '" no Habati iho aia mau ia manao iloko ona i na mannwa 1 u ua ike oia i ka holopono o kana mau mea i hoolala ai a i P |ki ia manawa, a e hoomau aku ana no oia i kana hana 1 iki i ka hookoia ana o*kona makemake, aole e pio ana i' n noonoo. a aole no hoi e moe lealea ana kona po ahiki Hookoia ana o ka hopena anU i iini nui ai \ >1 e oia i manaoia ma ka manawa ana o ka hoolala ;ma i i kona manao imua o Mrs. Simoa e apono ana o Mrs. "•iUn e iawe i kekahi dala mai iaia mai; he oiaio īna e ae %v ina o Mrs. Simoa ia manao ona e kam ana kana aka

ma-lu, aka. ua ike mim no o Mrs. Simoa i ka hope o kona manao, nolaila oia i hoole mai ai.

I hoolala mai oia ia manao imua o Mrs. Simoa me ka manao e punihei aku ana o Mrs. Simoa, oiai he manawa ia no Mrs. Simoa ame Helena aia iloko o ka.pilikia kuhohonu loa, a o kekahi no hoi, i hoolala mai oia ia manao no ka hoike ana mai iaia he kanaka opio lokomaileai.

He la Sabati kekahi la ae, a ua hooholo o Habati i kona manao e lioao ia Helena ma kekahi ano, a ua paa kona manao e noi mai ia Helena e hele pu me ia i ka holokaa maloko o ka paka, a nolaila e hoao ana oia no k.a hookoia o kona haawina laki a laki ole paha ina e hiki ana.

Ma ke kakahiaka Sabati ae ua noi mai la oia ia Helena e hele me ia i ka holokaa maloko iho oka paka. I kinohi ua hoole o Helena, no koiia manao he hana maikai ole nāna ka haalele ana i kona makuahine oia hookahi wle no ko ka hale, aka i kona hoakaka ana aku i kona manao i ka makuahine, hoakaka mai la ka makuahine ua hiki no iaia ke noho hookahi i ka hale me ka pilikia ole. he hana maikai ole nana ka hoole loa ana aku i ko Habati makemake, nolaila ua haawi mai la o Helena i kona ae i ka manawa hope.

I ka holopono ana o keia manao ua lioi hou aku la o Habati i kona hale a .ma ka hora eha o ia auwina la i hoea hou ae ai oia i ka hale o Helena ma. a oiai he oaheahe maikai ka makani ia auwina la. a he la owelaweia loa no hoi ia. a ua ano uiha maoli no i ka ua niea o ka nui o ka wela, ua hauoli loa o Helena i kona laweia aku e hooholoholo i kaawale aku ai oia mai na alanui lepo aku o ke kulanakauhale, a mai ka liale aku hoi i hahana i ka wela, a komo akn ma na alanui i malumalu i na kumulaau maloko'o ka paka. ,

la laua i haalele iho ai i ka hale i aku la o Habati i ua o'Helena e hoopau oia i kona mau manao uiha ā e hoopoina aku hoi i na manao uluhua a maluhiluhi o na hora i kaahope aku, a e hoohauoli ae oia iaia iho, a ke noke mau aku la no hoi ua o H.abati i ke kamailio me na olelo hoohauoli a hoolana marao. e luia aku ai ko Helena mau manao pilihua a kaawale mai iaia aku.

Oiai laua e holo ana ma ke kaalio aole i hoopu-a iki aku ua o Habati i kekahi manao e kau koke ana no i kona umauma ia llelena no kona ike iho he hana hoomahuahua a;ku ia i ke kaumaha iloko o Helena. no ka mea, o kana mea nui e noonoo nui ana ia manawa oia no ka hoopiha ana aku ia Helena me na mauao hauoli. āohe makemake o Helena e maalo ae kekahi mau ao hakumakuma hookaumaha noonoo mamua o kona alo ia manawa.

Aka nae. i ka hala ana o kekahi hora hookahi o ko laua holokaa ana ma kekahi aoao maikai loa o ka paka i piha me na kumulaau nunui e luhe ana na lala ma o a maanei. a he hu'ihu'i 110 hoi ke aheahe makani e pa mai ana mai ka malumalu mai o ia mau kumulaau, alaila hoohuli hou ae la oia i ke poo o ka lio 110 ka hoi ana aku no ke kulanakauhale. no kona manao o ka manawa maikai loa ia ana e hoopuka aku ai i ka mea nui e moe lolii ana iloko o kena puuwai ia Helena. Eia nae, aole ia he hana maalahi nana ia manawa; iaia e noonoo ana no kona hoopuka aku i kona manao imuā Helena ke kapalili mua la kona houpo, o kela helehelena hauoli ona mamua iho ua mae ia manawa, oia no oe o ka pua i loaa pono iho i ka wela o ka la. a hoomaka iho la kona ano hookuoo me ke ano mumule a piha noonoo ia manawa. "Heaha kau mea e noonoo la, e Habati?" i ninau aku ai o Ilelena, i kona manawa i ike aku ai i ko Habati mumule. Ua maa loa oia i nei inanawa i ke kahea aku i ka inoa o ke kanaka opio ma ka inoa llabati, mamuli kekahi o kona lohe mau aku i ke kahea ae o kona makuahine iaia ma ia inoa. aole hoi ma ke ano hoohanohano aku, "Mr. Alekona." Mahope o ko llelena ninau ana aku ua mihi hou iho la oia no kona kikoola loa ma ia ninau ana aku, 110 ka mea ia llabati i huli mai.ai e nana iaia he helehelena kaumaha ke naholo ana ma kona mau maka, a e hoike okoa mai ana no nae i ka mea maloko loa aku o na keena huna o kona puuwai, aia he alolia nui maloko olaila nona. "1 nalu iho la hoi au me ka ninau iloko iho o'u, ina paha ua oi ae kou makemake ia'u i nei manawa mamua o na mahina eono i hala hope aku nei," wahi o ka pane a ke kanaka opio, oiai oia e kilo pono mai ana i ko Helena helehelena me ka manaolana iloko ona e loaa aku ana kekahi haina hoolana inanao iaia. 1 ua o Habati e nana pono mai ana ia Helena pii ae la ka ula o ke ano paweo ma ko Helena mau maka, a i haina nae no ka Ilabati ninau, i aku la: "Ile oiaio he makemake 110 au ia oe, a 110 ka inea, pehea hoi auanei e nele ai ko'u makemake ia oe me ia nui hoi o kau niau hana kokua i haawi manawalea mai ai ia'u ame kuu makuahine nawaliwali iloko o ko maua mau la kupilikii au no hoi i ikemaka ai? He hana lokoino loa paha hoi na'u ka haawi ole ana aku i kekahi manao maikai nou me ia ike 110 i ka nui o kau mau hana maikai ia maua iloko 0 ko maua mau la o ka pilihua ame ke kaumaha, o ka oi aku oia hoi kela manao maikai au o ka hoike ana aku ia mama ma ka la aku la i nehinei. oia hoi kou hoike ana aku iaia no kou makaukau e haawi aku i dala iaia no ke kokua ana aku i kona mau pilikia," wahi a Helena, mahope o kona hookaulua iki ana a liuli aku la kona alo- i kahi e 110 ko Habati nana pono loa aku iaia. "O, mai m 01100 aku oe 110 ia haawi ana aku au i ko makuahine i ke dala, no ka mea, ua 11001100 iho au o ka hana pono wale 110 ia a'u e hana aku ai i ko'u inanawa i ike aku ai aia oia iloko o ke kupilikii. eia nae ua kahamaha koke aku la o Helena i kana kamailio 110 kona makemake ole e lohe hou aku i kekahi mea e pili ana ia mea a i aku la: "He mea pono ia'u ke haawi aku i ka'u noonoo nui ana maluna o ia niea, a no keia kumu 110. i lohe mai oe, ua makemake au e kamailio no ia mea, eia nae. aohe maopopo ia'u ma ke ano hea la auanei au e hoomaka aku ai i ke kamailio ana maluna o ia kumuhana, a ua ike iho 110 hoi au me ka maopopo loa i ka hiki ole ia'u ke ike i ke alahele niaikai a'u e haawi aku ai i ka'u hoomaikai ia oe. "Ma ka'u hakilo mau ana aku i kou ano ame kau hana i kela mau la aku nei ahiki 110 i nei manawa ua liaawi maoli ! aku oe i kou noonoo ame kou manawa maluna o na hana j e hoomamaia ae ai ko mama mau kaumaha, aole ia mama j wale 110, aka ia'u pu kekahi, ma ke no ke hoomopopo iho. [ me he mea la he keikikane ponoi oe na mama a he kaikui'nane ponoi hoi oe no'u, a e manaoio mai oe i keia a'u e ' hoike aku nei ia oe, ua oi aku ko'iwhoomaopopo ame ko'u 1 mahalo no kau mau hana maikai i hana mai ai mamua o ka huaolelo wale 110 e hoike aku ai imua ou. ( Iloko o keia manawa aj)au a Helena e hoakaka aku ana i kona' manao imua o Habati, ke nana mau mai.la o Habati iaia ine ka helehelena o ka mea i piha i ke aloha oiaio. O ka iini nui iloko ona e lilo oia i hunonakane na Mrs. Simoa, a ma ke ano nae e lilo oia i kāikunane no Helena aole ona makemake ia noonoo, e lilo oia i kane na Helena oia kona iini nui. "E Helena," wahi a ua o Habati. i ka hoolnaha ana iho o ka Helena kamailio ana, "he oiaio ua oi aku ka waiwai o I kou makuahine maniua o na mea apau a kekahi keikikane ' e hana aku ai nona. Ma ka hoike ana aku ia oe i ka mea i oiaio ua nui ko'u hilinai me ke aloha pu iaia me he makuai hiue ponoi la no'u. ua pipili loa ko'u naau iaia mamuli o ! kona mau ano maikai lehulehu, a e oi loa aku ana ko'u ' hauoli ina e ae mai ana oia e lilo u i keiki nana; eia hou, aole e hooinanaia mai ana ko'u makemake ina ma ke ano kaikunane wale no ko'u pili aku ia oe, aka ma ka mea i oi aku i ko ia.

"Ke lioike aku nei au i ka oiaio a o ka oiaio wale no apau ua aloha au ia oe me kuu naau apau, ua niakemake au c lilo oe i wahinemare na'u, a e lilo hoi au i kane nau ina e ae mai ana oe e haawi ia oe iho na'u. O, e ae mai ana anei oe e lilo na'u? Ua hiki ia'u ke haawi aku i home maikai nou, aole nae i keia manawa, a e malama pu no hoi au iko makuahine elike ka maikai loa a'u e ike ana. E Helena, e pane mai, e ae ana anei oe e mare mai ia'u, a e lilo au i kanaka hauoli loa maluna o ka ili honua?" Me ka helehelena haikea o Helena o ka hoolohe ana aku inei mau olelo apau a Habati e huai pau mai la i kona aloha iaia, me ke kulou mau nae o kona mau maka ilalo, me ke kaumaha no hoi maloko o kona naau 110 kela ame keia huaolelo e puka mai ana mai ko liabati waha mai. Aole oia i aloha iaia, a ua ike iho no hoi oia aole 110 e hiki iki ana iaia ke aloha aku, a no ka mea. ua piha mua no kona puuwai i ke -aloha i ka mea e, a aole keena iloko o kona puuwai no ko llabati aloha. Ua lilo na olelo apau a Habati e hoike mai ana no kona aloha iaia i mea hoala ae i na hoomanao ana iloko o Helena no Robaka Egelakona, ua oi liou ae la kona aloha ia Robaka mamua o kekahi manawa i hala aku, ka manawa ana i hooholo ai e hoopoina loa ana oia i na hoomanao hou ana aku no ua o Robaka, a oiai nae ua lioopau aku oia i kona manao hou ana aku ia Robaka he niea aloha oia nana, ua ike iho la nae oia me ka hoomaopopo lea, i ka hoopoinoia o kona manaolana ame ka hauoli hoi ana i iini nui aku ai e hiki mai ana ia mau la o ka hauoli, nolaila ia manawa ua piha4oa oia i ka inaina a ua hoole loa i ka noonoo hou ana 110 ia inea lie mare me kekalii mea okoa aku. Ua makemake oia ia Habati ma ke ano he hoaloha, aole ma kekahi ano e ae; ua hoike aku o Habati i kona oluolu ame kona mau manao maikai aole ma ka olelo wale no, aka, ma ka hana pu kekahi, no ia kumu aolie ona makemake e hoike aku i kekahi huaolelo awahua e elia ai ka noonoo 0 ka mea i haawi mai i kana kokua ame kona manawa no ka hoopakele ana ae ia laua ma o kona pane kamako okoa ana aku aohe keena iloko o kona puuwai no kona aloha, a aohe no hoi lie manawa iki ma ia mua aku e lilo aku ai oia 1 wahine nana. laia i noonoo iho ai no ia mau inea ua nui ka eha maloko o kona naati a 110 keia kumu, ina hoi oia e hoike aku ana i kona manao hoole e haalele mai ana paha auanei o Habati ia laua, a o ko laua nele no ia i kekahi mea nana e kokua mai, a oiai aohe o laua hoaloha hookahi maloko o ke kulanakauhale ia. manawa, hele loa laua i kahi o ka pilikia; ina paha hoi he hoaloha e ae hoi kekahi ina la ua loaa kekalii mea a laua e hiki ai ke haawi aku i ka laua hilinai ana maluna ona no ke kokua mai ia laua iloko o ka wa pilikia, elike me ko laua hilinai ana aku i ko laua pono maluna o Habati ma kekahi mau mea i na manawa aku i liala. "O, e Habati. ke makemake loa nei au ina aole oe i hoike iki mai i kekahi mea e pili ana i kou aloha no'u," i pane aku ai o Helena me ka piha o kona naau i ke kaumaha. "No ke aha iho la hoi kou mea o ke kaumaha ana?" me ke kulou ana iho o ua o llabati ilalo e nana i na maka o Ilelena. "No ka niea, aole hiki ia'u ke panai aku i kekahi aloha ia oe 110 kou aloha, elike me ia au i lioakaka niai nei." i pane aku ai o Helen'a.

"Aole? O, he huaolelo lokoino maoli ka hoi kena au i hoopuka mai la, e Helena;aolc paha oe i hoomaopopo mai la i ka hohonu o ko'u aloha nou, he aloha hiki ole ia oe ke hoohewahewa iho; he aloha ikaika e halawai aku ai me kekahi mea i hiki ole ke ke'ake'a mai, o na mea alalai apau mamua o ke alahele e hooliloia aku ana i mea ole. he aloha hoi i hiki ke hoomanawanui me ke kunukunu ole ina e hana mai ana oe i kekahi mea e ehaeha ai au e hookau mai ai maluiia o'u, iiia e hiki ana e loaa ia'u kekahi manaolana no koli' lilo mai ia'u i ka manawa hope." **0, aole hiki ia'u ke liaawj aku i kekahi manaolana o ia ano ia oe—aole loa e hiki ana iau ke mare aku ia oe; e Habati, no keia kumu, aohe au i aloha ia oe." wahi a }lt~ lert'a o kg. pane ana mai, me na waimaka e haale mai ana ma kona mau lihilihi maka, no ka mea, ua lilo na huaolelo a Habati o ke kamailio ana mai la i mea nona e eha ai me ka walania loa o kona naau. No kekahi manawa ko Habati hamau ana iho, a hala ia manawa, alaila i mai la me na huaolelo haahaa loa me ke kuio: "E Helena Simoa, e kamailio aku ana au ia oe me ka moakaka ame ka maopopo loa e liiki ole iho ai ia oe keJioohewahewa. Ua maopopo ia'u i nei manawa ke ano o ko olua ola ana. Ua maopopo ia'u kou hooikaika ana me na popilikia lehulehu me ke akenui iloko ou e puka laelae akli olua ma kela aoao o na popilikia; ua ike au i kou hoopi; hoihoiia me ka piha i na manao kauinaha no kou makualiine aloha; ua maopopo ia'u kou liana ana me ka hooikaika me kou wahi kino nawaliwali me ka lioao e noho mau maloko o ke kula a e hana i na mea lehulehu, he mau mea nae i kupono e hanaia maloko o kou home, a ia'u i noonoo nui iho ai no keia mau popilikia o olua ua hookaumaha nui ia mai ko'u noonoo 110 ke ku kaawale mai a olua mai me ka haawi ole aku i na kokua e hoopakeleia ae ai olua mai keia mau mea hookaumaha mai apau i ko olua ola ana, he mau haawe kaumaha maoli i hiki ole ia olua ke auamo, 110 ka mea ua oi aku ke ko'iko'i mamua o ka mea hiki ia olua ke hookaawale aku. "Wahi au i ōlelo m.ai nei, e Helena, ua makemake 110 oe ia'u. E hoonui ia aku ana ia makeinake iloko 011 ina e hiki ana ia oe ke haawi mai i manawa nui no'u e kanu aku ai ia makemake a nui iloko ou. E ae mai oe e lilo i wahiae mare na'u; e ae mai oe na'u e hoolako aku ia oe ame ko makuahine ma nei mua aku. a ma ia ano e hookaawiileia aku ai na manao pilihua e pili ana i ke elala ame na mea e ae e pino ai ke ola ana, aohe a olua kaumaha hou ana iho, no ka mea, na'u e auamo i na kauniaha apau. "īna no ko ae maikai inai, alaila e hoouna akU ana au ia olua e hoi i kuaaina e noho ai iloko o keia kau wela, a i oie elik'e paha ka loihi me ka olua e makemake ai, no ka hoolana ma'i ana i ko makuahine; oiai olua e noho ana ma kuaaina he manawa hoi ia no'u e hoomakaukau ai 1 kekahi home maanei 110 olua, a ia olua e hoi hou mai ai ianei 1 ka haulelau me ka ikaika ame na ola maikai, ke manaoio nei au e lilo' ana ia ola i loaa ia olua i mea hoohauoli nui īa kakou apau, a ia manawa e hoohauoli Hke ia ana kakou apau. lleaha kau pane 110 keia mau hoakaka aku la a'u ia oe. e Helena?" MOKUNA XX—Ka Olelo Hooholo Hookaumaha. Iloko o ka nui o ka llabati mau olelo o ia huai ana mai l a niamua o Helena, hookahi wale no hopunaolelo ana i komohia mai ka makemake iloko o Helena, oia hoi, "e hoihoi aku no au ia olua i kuaaina 110 ka hoolana ma'i ana i ko makuahine." Ua poina iho iaia iho—kona mau kaumaha, kona manao ku-e aku ia Habati no kona manao e mare mai iaia, a pela hoi me na mea e ae apau, a maluna wale no o kona makuahine kana noonoo nui ana ame ka hauoli hoi e loaa ana iaia ina no ke ola maikai ae a hoi hou mai ka ikaika 1 ke kino o kona makuahine. , Mai ka manawa mai a ke kauka o ka hoike ana mai aole loaa ana ke ola maikai i kona makuahine aia wale no a hoi i kekahi wahi kuaaina e noho ai, mai ia wa mai .ka loaa mau ana o ka manao kaumaha iaia; ma kekartii manawa ua inoino loa kona noonoo a kuapupule maoli no kona aloha i kona makuahine—no ka hoopoinoia o ke ola o ka

makuahine iiia e hoomau iho ana ko 0 0 ke kuUnakauhale wela iloko o na la īknki o k kokoke mau mai ana. .. . Ahiki mai i nei inanawa aole alahele e ae ana e ike ak ana no ka palekana o kona makuihme, a elike me ke ano ame ka hana a ke kanaka pololi e hopu hewa wale aku ana oia i kela ame keia mea kupono ke ai i mea e P l "*. kona opu, pela okoa iho.la no o Helena iloko o ke.amau minuke, ua iini loa oia e hopu aku i kekahi mea c P keleia ae ai kona makuahine mai ke kulana kupilikn a . aka, pehea la e loaa ai, koe wale no kona haawi ae i 01 ae ia Habati, aka, he hana paakiki no ia ana e hana ai. O, he mea hauoli no ka ike ana aku i ka helehelw» I>°lioma a hakiea o kona makuahine ame kona k,no * wali hoi ua hoihoi hou ia mai kona mau ano o na lai ma mua aku: kohu mai no hoi kona ili ,"!a nia. kona mau papalina, lamalama inai na maka, ;i mainua aku hoi kaina wawae ma ka liele ana. I-leaha la ka waiwai o ke ola ana iaia ina aole kona makualiine me ia ma keia ao? No keia nooiioo i ulu ae la iloko ona naka wale ae la no kona kino. O, aohe ona kemake oia hookahi wale no ke ola aku ma keia ao - pono e mau aku ke ola ana o kona makuahine aloha, aka pehea e hiki ai iai ke kaohi mai i kona ola ma aole.e \ianaia kekalii mea e hoopakeleia ae ai ia oia.'' . "Pehea la. e Helena, ua loaa mai anei kau pane; i ninau mai ai o Habati, mahope o ka hala ana o kekahi manawa loihi o kona noonoo ana me ka i*oho hamau no kekahi mau minuke i lwla. Aohe pane koke aku o Ilelena a hala kekahi manawa. Ē noonoo ana, oia ia manawa he elua aoao oka nniau. lik anei iaia ke mare aku i ke kanaka ana i aloha o»e ai. * anei iaia ke kuai aku iaia iho a lilo i kauwa kuapaa i k mea okoa. no ka mea, ua ike iho oia ia manaw.a o kona Jiopen.a ana ia he kauwa ke haawipio wale aku no oia laia iho i mea e hoopakeleia ae ai kona makuahine . Eia hou, i Icana noonoo iho he hana maikai ole nana ka mare ana aku i kekahi kanaka no ke kokua wale ana no 1 ke elala i kona makuahine, a iaia i noonoo iho a> no la mea ulu ae la ka hilahila iloko ona a pii -ie la ka ula ma kona mau papalina no kekahi manawa, no ka mea, ma kona manao iho o na elala a Habati e haawi mai ana 1 kona »™kuahine, he mau dala kipe a i ole o ke kumukuai paha īa e lilo aku ai oia ia Habati. O kekahi inanaoi i ulu ae iloko ona aneane e pau ko Kcbaka makahiki o ka hele ana ma na aina e, a e huli hoi mai ann oia, a malia e hui hou ana laua, a ia manawa e hoakakaia ai na manao hoohuoi kuhihewa mawaena īho o laua ahiki i ka maopopo ana o kekahi i kekahi, a hoopauia ae na manao inaina kuhihewa a e hoi hou ae ana ko laua maikai elike me na la mamua aku. "No kau ninau ia'u, e Habat, no ka'u pane ke maopopo ole nei ia'u. Eia no ka mea i maopopo loa iau i nei manawa, aole hiki ia'u ke ae aku i kou manao. +O f pehea la oe iaa mai ai e noi ika wahine i aloha ole aku īa oe. me ka haka pono aku o ko Ilelena mau maka maluna o Habati. "Pehea la, aka, e lilo ana nae oe na'u-—e a'o aku ana au La oe ahiki i kou.ike ana iho i ke aloha ia'u.. O kau hana wale 11 o oia ka liaawi mai i maiiawa lawa kupono no u e hana aku ai,' ? wahi a Habati me ka niano kuio. "Manao anei oe e hiki ana no i ka puu\vai o kekahi mea ke a'oia ahiki i ke aloha ana ma ke ano au i makemake ai? wahi a ka Ilelena ninau, me ka aneane ana iho e maule, me ka minoaka pu ana aku nae. "Aole? E kuu hoaloha. e hiki ana. ke aloha ke hookomoia aku iloko o kekahi mea ma ka hoomau a hoomaamaa ana aku: aole hiki ia aloha ke hookikina maoli ia aku, aole no hoi ma ke ano e hoowalewale aku ai ia oe a i kekahi mea okoa āku paha. aole ia he liana hoonaaMao maoli aku, ina e haiia aku ana au ma kekahi ano kupono ole ua alakai hewa au i ko'u uh.anc a i kou uhane pu, o ke aloha oiaio mamuli no ia o na hana niaikai, na olelo maikai, a ma ni manao miikāi. "E lielena," w.ahi a Habati o ka pane ana iho, "no kou aloha anei i kekahi mea okoa aku, i hoole mai ai oe i ka'u noi ?"

Aohe pane aku o Helena a hala kekahi manawa, aka. i kona noonoo ana iho he oi aku ka pane ana aku i ka mea oiaio loa, i hoopauia aku ai ko Habati kanalua, i aku la: "Ke manao nei au ua aie au ia oe ma kekahi ano, oia hoi, no kau mau kokua i haawi mai ai ia'u ame kuu mama aloha 11 e manawa loihi i liala aku nei ua haawi aku au i kuu naau kuu uhane ame kuu noonoo apau i kekahi mea, aole au e hoike aku ana i kona inoa, he kanaka opio i haawi mai no i kana kokua ana ia'u a i hoopakele pu ae hoi ia'u mai kekahi pilikia nui ae. "Aohe hoopalau i lianaia'me ia kanaka opio, elike me ia e liana mau ia nei, aka nae, ua loaa na ana jna na aoao a elua, ina no ka paa o ko maua mau manao no ka marc ahiki i ka pau ana o ka makahiki hookahi ia manawa e hooholoia ai ko maua mare. "Aka nae, mamua o ka pau ana o ka makahiki hookahi, ua hooiaioia mai ka hoololi ana o kela kanaka opio i kona manao, no ia kumu, ua hoopau aku au i ko'u lioomanao ana nona me ke noi pu aku iaia e hookuu mai ia'u mai na aie a mai na koi ana mai apau, a mai ia manawa mai ua manaoia ua pau ia manao hoopalau mawaena o maua. a ina he mau hoomanao ana mai kekahi ana maluna o'u nana ia e noonoo." I ka hooki ana ilio o ka Helena hoakaka ana i na mea i hoikeia ae la maluiia ua haikea kona helehelena elike me kekahi apana lole keokeo i hoopiliia aku ma kona mau papalina, no ka mea ua wehe hou ia ae na mea hoehaeha i kona noe.noo ana i kanu ai a ua nalo, a ia manawa ua hoi hou mai na hoonianao ana no Robaka me kona hoehaeha nui ia no kona hoopau ana i kona launa ana me Robaka, ka mea hookahi ana i aloha ai. a i paa ai hoi kona manao o'ia kana kane e hina ai kona kino. "Mmuli o kau mau hoakaka i hoike mai la e Helena i maopopo aku la ia'u ka inoa o ke kanaka au i haule ai i ke aloha," a ke paila 1a ka inaina ame ka lili iloko o Habati no ka lilo ana o ko Helena aloha i ke kanaka okoa, aole hoi iaia. "Ia kakou no maloko o ke kula i ike mua aku ai au i kou haulehia ana i ke aloha i kela kanaka opio, a o ka inoa 0 ua kaiiaka opio la oia no o Robaka ua ike au 1 kona lioohihi ia oe, a niai ia manawa mai no ko'u hoomaka ana e lili iaia. "He mea oiaio anei ia au i hoike mai la mai ia manawa mai no kou hoomaka ana e aloha ia'u a e lili hoi ia Robaka ?" wahi a Helena o ka ninau ana aku me ke kulou o kona poo ilalo. "Ae, a no ka mea. owau pu kekahi i haulehia i ke aloha ia oe, a. mai ia manawa mai no ho"i kou makemake mau ana e lilo oe na'u, a ua ulu ae no hoi kekahi manao ino iloko o'u e hana ajcu i kekahi mea e poino ai o Robaka i kum'u e lilo ai oe na u. aka, ua uumi wale iho no au ia manao iloko o'u, a oiai ua loaa oe ia'u i nei manawa, nolaila ke ike nei au o keia ka manawa maikai loa e lilo'ai oe nā'u ina no kou ae maikai mai. ' "Elike me iaau i olelo mai nei ua hoopau aku oe i kou noho aloha ana me ia. oia anei? Alaila ua hana mai anei oia i kekhi hana hoopunipuni ia oe a ua lilo aku kona noonoo ika mea okoa? Aolie o'u manaoio ia haalele ana mai la ona ia oe, no ka mea, he manaoio nui ko'u he kanaka maikai oia ma naano apau, ina hoohiki oia e hooko i kekahi hana e hooko aku ana oia, a pehea la oia i hoololi mai la i kona manao? (Aole i pau.)