Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 21, 27 May 1921 — He Moolelo no ko Helena Simoa Lanakila Ana A I OLE Ka Hoowalewaleia Ana o Halebatona [ARTICLE]

He Moolelo no ko Helena Simoa Lanakila Ana A I OLE Ka Hoowalewaleia Ana o Halebatona

i "■ * ' ■ Aolie pane aku o Helena a hala kekahi manawa, a no ko Heiena mumule loa i hou mai la ua o Habati: "E oluolu ana anei oe e hoike mai ia'u i ka manawā hea la ko olua hoopau ana i ko olua launa hoaloha ana?" wahi a Habati mahope o kona hainau ana no kekahi mau mii^uke. "He mau mahina lehulehu i hala aku nei ko maua hpppau aua i ka holo leka aku a holo leka.mai mawaena o māua." i pane aku .ai o Helena. "Alie, akiila, ua lohe mai ka paha oe aole oia e hoi mai ana a hala kekahi ma)cahiki hou aku iaia ma na aina e? Qia anei ke kumu o ko olua hoopau ana i ka holo leks ana?" me ka nana pono ana mai o Habati ma na maka o Helena. "Aohe a'u mea i lohe mai o~ia ano," i pane ae ai o Helena, oiai nae aia ka walania iloko o kona naau ia manawa 110 kona hpopau ana aku i ko Robaka noonoo hou apa mai nona, a ke kau nui la hoi kona manaolana ia manawa 110 ko Robaka ma hoi koke mai. "Aohe o Robaka e hoi mai ana; he leka ka i loaā ae ia Mr. Laiki, ka lunahoohana nui a Mr. I..anakasa, maj a Mr. I.anakasa mai e olelo ana e hni pu aku ana )aua me kēkahi poe e liolo makaikai ana i Norevvai ame Suedena, a niahope aku e holo makaikai ae ana lakou i Aigupita a i ka Aina Hemolele, a mailaila mai a i Kina ,a hala loa mai i lapana, a mailaila e hoi loa mai ai, no ia mau huakai makaikai a laua e liala ana he makahiki okoa liou a oi ia laua ma na aina e." Aole hiki ia Helena ke hun|t ihp i kona maij inanao ku.riki a uluhua 110 ko Robaka hele loihi loa, o kekahi mea nana i hoopiha loa mai iaia i ka inaina oia kona hoomahao mau ae'o Makoli ana no paha auanei kekahi e hele pu ann me Robaka ma ma kela huakai makaikai, a pela me makuahine. Uā hooinaopopo oia me ka hooiaio iho ina 110 ko Ro haka hoi koke mai e hoopauia ae ana no na niea hoohihir a hoopohihihi i ko laua noho ana me kona makuahine, ua hiki ia Robaka ke hana mai i kekahi mea e hookaawaleia aku ai nn kaumaha mai a laua aku; ia manawa 6 ka iini nu\ iloko ona oia ka loaa o kekalii mea e hoopauia ae ai kona > mau'manao kaumaha, eia nae, mamuli o keia mau mea a Habati o ka hoike koke aiia mai la iaiai e hala ana he makahiki okoa ia Robaka ma e hele makaikai aku ai i ria aine, e, ua laweia aku la ka manaolana hope loa mai iaia aku ne kona ike koke aleu ia Robaka, a i kana nna aku ia mua nru he mea la he ao panopano a hakumakuma wale 110 o ke kaumaha ke kau mau m.ai ana mamua aku o kona. mau maka. Alaila heaha la ka mea e koe iho ana me ia? O kona noho malie wale iho no paha ,a nana aku i ka pio o ke kukui e kona makuahine, a ia manawa oia e ike iho ai oia hookah', wale no ma keia ao e hakoko ana no kona pon6 iho, iwaena hoi o ka hune kuhohonu hiki ole iaia ke hoolake, nona iho. koe wale 110 kona hana aku i kekalii hana i mer; e loaa ai kona ola o ka noho ana. He mau minuke kupilikii' īoa ia nona i kona noonoo iho. He oiaio he hana kana e nana aku ana imua no ka loar mai o kekahi kulana ma ke ano he kumukula no kekah hana akamai i ka manawa e ho,omajica ji>pu ai ke kula jīpkc 0 na mahina haulelau, aka nae he ma|u mahina l.ehulehu a?c«, 110 ia i koe*e kali aku ai mamua o iea loaa ana mai o ia kii lana hana i.aia. Ia manawa mamuā mai ahiki ia manawa !' heaha ana la kana hana ? Me ka maopopo loa e miake āna oia i ka pololi, a i ole i k.a make maoli f)aha. O, i kāna nana iho nona e waiwai ole ana ke ola nona! he mea pohihihi maoli ke ola ana npna mai ka īnoe bebe\ mai a i ka lua kupapau! Ina he wahi hoaloha hookahi kona e hiki ai la iaia ke holo aku iloleo o kona malu iloko o ka wa pilikia e haalelc\ ana lakou i na wahi kaulana like ole ma na aina e, aoie oi? ! kahi ana m.ea e nana akii ai 110 kona pono, koe wale no k« kanaka opio ma kona aoao e noho pu ana me ia maluna o, ke kaalio, eia nae ke ike iho la 110 oia iaia iho aohe ona kuleana e kaukii'i wal.e aku ai no i kona mau pono o ke ola an?. maluna o kana kokua mai ma ke dala a e hoole aku āi hor 1 ka mea hookahi wale np a ke kanaka opio i noi niai a'; iaia. " Ua maule kona naau me ka ma'i pu oiai oia e hoouoo anp 55 no keia mau mea, naluea kona opu a nalulu inai lā kon? poo, a hoomaopopo iho la oia i ke ko'iko'i o tia pilikia e kau mai ana malūna ona, me ka loaa ole he manaolana ne; ka loaa o ka palekana iaia. ' r Ua hikiwawe ko Habati ike maloko iho ona i ka nui o na t mea e hoehaeha ana i ko Ilelena noonoo, nolaila ua ho.ola- 1 naia ae la kon.a manao malia o.ike iho ua o Ilelena i ka nuij 0 kona mau pilikia a ia manawa oia e hooholo iho ai a ha-f r»wi aku i ka ae no kana noi. "He huaka'i makaikai loihi ana kela a Mr. Lanakasa ma-; e hele ai a he huaka'i waiwai loa 110 hoi, no ka mea, e ike? na iakou i na wahi kaulana like ole ma na aina e, aole oia wale, aka, e loaa pu ia lakou na ola maikai mamua ko lakou huli hoi ana mai no ka home," i hoomaka liqu ai o Habati e kamailio oiai, i loaa aku ka Helena pane kupono 110 kana mau mea o ke kamailio'ana mai e pili ana^ 1 ka Mr. Lanakasa ma hana i ai. I "Owau ptf kekahi i makemake e hele makaikai i ike aku^ i na wahi like ole o ke ao, eia nae, aohe i loaa ia'u ka haa-J wina laki, aohe elike me Robaka he anakala ona milionao ko i ala e hele pu ai me ia, a e uku aku ai hoi i na bila no ; ,i na hoolilo o ka hele ana, a i ole hooliio «aku paha iaia i i'iina nona ke make oia; ina paha no'u ia anakala ame ia kona hele makaikai i na aina e hookahi ko'u hele pu ana me ia, a i kona manawa e make aku ai e lilo ana au i hoo--ilina no kona mau waiwai apau. "Aolie i maopopo ia'u ke kumu o kou hookaa\vale ana mai a Robaka mai," Wahi hou a llabati, i kona manawa i nana mai ai ia Helena. oia mau np kona noho mumiiie, "aka nae, ke manao nei 110 au aole nia kou aoao ka hewa, aka aia 110 ma ko Robaka, me he mea Ja ua hoolalau aku la oia me kekāhi mea okoa, a ua lilo kona noonoo ia mea hou a ua poiiia loa oia i ka noonoo ana mai la nou; ina no kona ike K 'mai he kaikamahine ilihune oe, alaila ūa manao rijai oia ia; oe he wahi'ne.i kuponp ole nana, o ka waliine i like ka Waiwai me koiia kana i manao ai, a ina hoi ua loaa iaia kekahi kaikamahine hou ana i aloha ai a oi aku mamua o.u, ina oia ianei e hele koke aku ana au imu.a ona a hoakaka aku iaia no kona kupaa ole. mamuli ou/' "E oluolu oe mai kamailio hou kaua no ia mea," i noi ae ai o Helena, no Jcoua makeinake ple e hoomau akii 0 Habati i ke kamailio aiia iaia'iio Roba)ca; ia manawa me be mea 1 a i kana nana iho e aneane anā.oiae kuapupule no ke kamailioia aku p kekahi mea i hopppho.ia ai Hona mau manaolana o ia mua aku. "Pēla rio; ke manao nei au aohe no o'u k,ulfcajia ,e kanVfi-

ilio ai i kahi mea e piji ai)a ia hana, aka njae, e Helena. e ike iho no oe i ka nui ō ko'u ike i ke o na hana i hanaia nou, a nolaila a6le hiki īia'u ke ku nana wale aku no me koV jke aku i ka nui o kou hookaujnahaia a hana ole aku au i kekahi e fioopakeleia ae ai oe, a i ko niakuahine hoi-e: emi mau aku ana kona ola kino'i keia ame keia la.

"Ina no kou ae mai e mare kaua, a e haawi mai ana hoi i ka pono o ko'u aku ia oe, ke hoohiki aku nei au imua ou na'u e liookele aku i na hana apau e hoopakelei| if. $i olua iloko o ko'u mau lima, na'u e hana aku elike me kau e xkē ana he māu mea pono ia e hanaia aku ai no olua, oia hpl'n&'u e huli aku i kekahi hokele maikai no olua e hoho āi niie ka oluoīu, aiaila hoihoi aku ia olua i kuaaina ahiki i ke ola maikai ana o ko makuahine a hoi hou mai kona .ikaika me ia. E hanaia kekahi mea nona e

pono ai i nei manawa, aohe pono e kali." AUi)a> poho ppjō|.ei ap la q Helena iluna. ame ka helehelei}s o jca i ka i]aau f i ae la: Ea. e Habati, ua īiui loa kau mea i kamailio mai la e hiki ole ai ia'u ke hoomatia\vanui iho. Ua ilihune loa anei au ame kuu makuahine e kauka'i aku ai a na kekahi ahahui malama ola e malama mai ia maua?" i hooho ae ai oia me ka leo q ka j pil)a me ka ehaeha. "Q, lleleī}a ? lpa mai la oe i kp'u manao. O ka'u i hpakscā'aku nei aole ia ma ke ano e hoihoiia aku ana olua a'ihalaiō o īea malama ana mai a kekahi ahahui malama oia; ; 'lia āloha āu ia olua a elu.a, ua wehe hamama mai olua i tta ipuka o ko olua home ia'u, a pela hoi me ko plua mau piuiwāi, he kanaka nele au i ka hopie atne nu hpaloha, a ke nei no ho| au i ke kaana pu ana i ka'u Hala hope loa me o)ua i ko olua wa e komohia aku ai iloko 0 ka pilikpa elike. me keia." "Hē oiaio he kanāka puuwai hamama no oe me ka piha lokomaikaij e Habati,'''i namunamu liilii iho ai o Helena, me na waimaka e haale mai ana ma kona mau lihilihi, M a ua inakemake np hpi au e haawi aku i kekahi panai lawa kuponp loa no !a mau Kana lokomaikai japau au ia maua, oia maoli ko'u. manao f aka ua mamao loa nae ia mai ko'u inana ->ku e hilel ole ai ia'u ke hooko aku ia manao." "Eia ke kanalima dala maioko o ko'u pakeke, e ae ana -.nei oe e ip. n}au e Helena, a e hele aku me kp m.akuahine n|a jcekahi kuaaina i keia pule?" a anehe ii|i.q la kpna hma e napao iloko o kona pakeke no ka lalau ana iho "i kana eke dala. "Aple. aple īoa a.u e lawe mai ana i kekahi keneka mai ia pe mai," i pahe ae ai o Helena me ka hikiwawe, me ka pii ae la q ka ula ma kona mau papalina. "A, alaila ua hana hewa aku la anei au ia oe?" i hooho ae ai o Habati, "e manaoio mai oe i ka'u aohe o'u c ; ahewā maj ana oe ia'u np'keia mea a-'u i hana aku la, oia anei ?" "Hoahewa aku ia oe? O, aole, a no ka mea, o oe wale no ko'u hoaloha, a pela hoi me ko mama maloko o keia kulafIjLU, a p k ehe.a hoi auanei au e hoahewa wale aku ii ia pe no kau hana alpha' a manao maikai i hoike mai la. «a iiolaila aple hi\ci ui ipaua ke hookaawale aku ia oe." llōpu mai la o HaSati i ko Helena lima a puliki ili,o lr a paa loa me ka nana ponp mai i ko Ilelena mau maka a 1 iqai la: "A, ke ike nei au i ka loaa ana he wahi keena uuku ma 'ke ki.hi o.kou puiiwai no'u ina no —" a hoomaha iho la oia m.e he mea la tia ilihia iho la paha mamuli o kekahi ma uao aloha. ",Ua l.oaa ia oe a oi aku mamua o kahi keena uuku wale 'no tria ke kihi o PV ,u >yai," i pane aku ai o Melena: "o kou āloha apie kou lokomaikai au i hoike mai la i keia la na mea 'na laua i hpoia;o mai i kou ano maikai e 'riki oie ai ke hoohewahewaia a i hoonipaa iho la hoi i ko'u mau īnanap paulele nui maluna ou i oi aku niamua e i hala mainua. 4 e ''He oiaio anei ia, e Heleiia? Ina pela ke manaoio ne' tu e oi aktj ana ka mi?a e loaa ana ia oe ina oe e ae mai \na ia'u e hoap. 0, ina.no hoi e hiki ana ia oe ke ae ma', i mare p>e a'u e ike iho ana no oe i ka hookaawal.eia aku: 0 na mea hooieaumahā apau i kou noonoo mai a oe aku, a 7 k«a iioloppnp ?na no iioi ia o na mea apau." Na.ka ae la ko Helena kino ia manawa a ninau ihp la: 'No ke aha la hoi oia i hoomau mai ai i ke kamailio ana maluna o ke kumuiiana a hoouluhua i ka • noonQQ ?" ";Ua m;aQpppQ. i'o anei ia oe?" wahi a Helena o ka ninau ina ae me ka lep ano kpnakona, "u,a maopopo io anei ia oe e hjf]ki ajia* no ia oe ke noho hauoli me ka >yahine i aloha 7le ak 4 tj ia ojjf, a i >lpha aku nae hoi i kekahi mea okoa?" Aas:i ino la o Ifabati i kona mau ku'i no k.ekahi manawa, i kona manawa i lohe maopopo aku ai i ka Ilelena ni.iaji, np jka uumi ajia iho i ole e puka mai na olelo hailiil! na; kona wāha māi mamuli'o kona piha lo.a I ka lili ia Roi?ākj& Egelakona. Ia pianawa aiieane e pauaho mai ka hoomanawanui ia Habatv mai hiki pa|ia iaia ke u,umi mālie iho ina aole o i plelo. aku u.a aloha oia i ka iijea okoa. "Ke ike a)ku nei aia no kou tiijlinai ame kou al.oha ma 'una p ka mea pkoa, a nolaila aole au e hoouluhua wale hou "ikii a.na ia oe n?a o ka hookikiua wal.e ana aku iip me na 1 3jelp i k.ulike ple me kou makemake. Ē ae mai nae oe e 'ioike aku au i keia mau hjuaoleJo pe; ua aloha au ia oe .ne kuu naau apaii; inea hiki ole ia'u ke h.ana aku nou l.ame kou makuahine; a ke makemake loa nei' no hoi au e I mare me oe, akā, ke hoole loa mai nei nae hoi oe. ! "Ina np kp.u mare ine a'u, 9 kuu makemake mau oia no ka ike aku īa oe e lioho mai ana me ka hauoli maloko o ko'ii hQme i kela ame keia la; e hoolako aku ia oe nie na apau e hauoli ni kou manao, me ko'.u hoouluhua ole a(cu iā oe ma na mea e pili ana i kau aloha mua, ahiki i kou ike ana iho i kou aloha no'u. ''E no.onop mii iho oe 110 keia mea 110 kekahi mau la 1 i ka manawa ; e loaa ai kou tnanao maikai, alaila hoike mai ia'u, o na mānao elua hea la kau i makemake loa ai a i appno ai hoi, no ka mea, he mea pono e hana kokeia aku kekani m ( ea no ka pono o koii makuahine. A oiai oe e noōnoo ana ea,. .aole au e hokai wale hou aku, ao-le no hoi e hoala .lip.u mai i.*na hoomanao aiia no keia kumuhana a'u o ka hoike ana aku la ia oe. P.ehea l.a keia i kou ina nao, e Helena?" Ma )c,eia manawa uo hoohuli ae la ko laua kaa ma ke alanui e hōea aku ai i ka ha)e kabi a Helena ma e noho an.a ,ia a i ka hooki ana iho o ka ua o Habati nuu olelo, ku iho la no hoi ke kaa mamui o ka puka o ka hale mii la oia ia Helena ma ka lele ana mailuna aku o ke kāa, a i ka haule ana aku o Helena ilalo, haawi aku la ua p Habati i kona aloha ajiiahi a hoohuli aku Ia i ke kaa a holo aku la rae ka maku'e ame ka hulili hoi o kona mau maka. "He haawina pakalaki maoli ana ko'u ina e lilo ole mai an .ā kela umi a Mr. Lanakasa ia'u, a pela lioi kaikamahine paakiki," wahi ana o ka namun.amu Hilii ana iho i ka manawa ana o ka hahau ana aku-i ka lio m.e ka īkaika no ka hoomaaiili ana iho i kona inaina kohu ole. īa H,el.ena e pii malie aku ana ma ke alanuipii o k<~> l' lllsl vvahi hpnje liaa.haa, me ka noonoo nui oia o ia pii ana aku 510 ple)p apau a Habati o ke kamailio ana mai iaia oiai lāua malunā o ke kaalio, he helehelena kukona a liaikea kpna i? nianawa, a nia kona mau maka lie kaumaha ke nana "O, aole hiki ia'u ke a,e aku i kona manao! O. e Robaka, Kohaka, oiai ua hoopunipuni ,niai oe ia'u, eia nae, oia mau ho ko u aloha ia oel Aia maluna wale iro ou ko'u aloha n.ui t np ka maiiawa pau .ole! Aole e lilo ana na hana maikai a

-r. n 111 i 'i- i ... ! V > T aloha a yabati * hana.mai nei no maua i mea e hoololiia ae' ai kuu niai a oe niai," i naniunamu» wale iho ai no ua o flelena iaia iho, a na ka waimaka no e hiolo. laia e hookpi]io aku ana i kana ki i ka puka ki o ka puka 0 kona rumi moē lohe aku la oia i ke kunu ana mai o kona īiilileuahine, me ka ikaikfc j "O, ikaika maoli ka hoi kela kunu o mama," wahi ana ! iaia iho. "L> aoie o'u makemake e make aku oia. He ala-1 hele e 'ae anei kekahi e hoopakeleia ae ai oia niai kela ina'i mai?" la hemo ana mai Q„jja puka, alaila ike aku la oia i kona makuahine e noho maluna o kona noho paipai nui. me ka haikea lo«-i o kona helehelena, me ke ailiili wale no hoi o konā hanu no ka paupauaho i ka ikaika loa o ke kunu. | "Pehea oe, e mama?" i ninau koke aku ai oia.'a lele aku la e honi i ka makuahine me ka halo'ilo'i o na waimaka ma kona mau lihilihi. "Ua lilo keia kunu i mea hoopaupauaho loa ia'u. eia nae. ke ano hu'ihu'i iki mai nei hoi, a ke lana nei ko'u manao e akakiui mai ana paha hoi keia kunu," wahi a ka makiiahine. "o,'ke kaumaha loa nei au no ko'u haalele hookahi ana iho nei ia oe i ka h.ale nei. mai oi aku no ka pono ina no au 1 hoole aku nei i ka Hahati kono," wahi a Helena o ka pane ana aku me ka leo o ka niea i piha i ke kaumaha ame ke aloha kuio no kona makuahine. "Aohe waiwai o kou noho ana mai—ua hauoli no au i kou hele ana e hoomaha ia oe, a ke manao nei au ua loaa ia oe ka hauoli ma kela hele ana aku nei a olua i ka holokaa, no ka mea o ka liana kuj)ono !oa ia 11011 ,ina no kou 'ioho mai aohe no he mea hiki ia oe ke hana mai no'u. Ua loaa anei ia oe ka maha ame ka hauoli'no kela hele ina aku nei a olua e holokaa?" i ninau mai ai ka niaknahine. "Ae, ua hauoli loa au 110 kela hele ana aku nei a'll i ka holokaa, a ua loaa no hoi ia'u ka maha o ka noonoo ma kekahi ano, a ua honi aku nei no hoi i na ea hu'ihu'i oloko o ka paka, a hauoli 110 hoi na maka i ka ike akuM ka uliuli o na lau la.au me ka malumalu oloko o ka paka, me ka loaa mai o na ea hu'ihu'i maikai, aka nae, ma kekahi ano ua hoomahuahuaia mai ko'u kaumaha. O ka'u e noonoo nei he mea pono a maikai nou ka hele ana e holokaa maloko o ka paka, i loa.a mai ia oe na ea hu'ihu'i a malia o lilo ia 1 mea hoomama ae i kena kunu ou. He makemake pu 110 hoi kekaīii o'u e ike aku oe i kela paka, oia kekahi o na wahi liani maloko o kei.a kulanakauhale, a o kahi 110 hoi ia. 1 koonei poe e hele mau ae nei e hoomaha," walii a Helena. ine kona kamailio ana aku ma ke ano e hoohoihoi aku ai i ka noonoo o k.a makuahine. 110 ka mea aole ona makemake e ike mai ka makuahine ika nui o t ka ehaeha maloko o konli naau ia manawa.

'la pau ana no o kaiia kamailio ana,.a no kona hopohopo 0 ike niai auanei ka makuahine i ke ano kaumaha o kona helehelena, haalele koke iho-la oia i ka mnkuahine a holokiki aku la noloko o kona rumi. no ka wehewehe ana ae i kona mau aalui o ia hele ana i ka holokaA a hoi awiwi mai !a 110 ka hoomakaukau ana i ka laua mau wahi meaai no ka aina. ahiahi, no ka mea ma ka helehelen.a mae a haikea v> ka makuahine ana o ka ike ana aku mamua ona e hoike mai ana no ia iaia 110 ke kupono o ka loaa aku o ke kahi mau meaai maikai iaia. Kia nae, i ka makaukau ana hoi keia o ka laua mau me.a ti, a he nui no hoi na mea ono a ka "maka ke ike iho, e iele ole ai no k.a hae ae o ka puu ke ike aku ia mau meaai . tohe no nae he ai nui mai o ka makuahine, kakaikahi loa kana mau meaai o ka hoopa ana iho a o kona oki ae la no ia. Ia pau ana no o ko laua aina ahiahi ua hoi koke aku l.a 10 oia e hiamoe, aole nae, no ka hiamoe i'o, aka no ka hoomah;i wale 110, no ka mea, i kela ame keia manawa e lohe' :nau aku ana'o Helena i kona kunu mai. me ka 'huli ana na o a maanei o kona moe, ame ia ano wale no oia o ka noe .ana a aneane e ao a eia 110 ka pili ana o kona mau uh'ika a 11 a kokpke i ka pili o ke ao. a no ka hiki ole iaia ke hiamoe maikai ua lilo ke l<unu i mea hoouluhua loa i : <ona noojjdo a ia'maiuiwa i lohe aku ai o Helena i kona hoopuka ana ae i nei mau huaolelo: "O, he pono ia'u ke hana aku ia mea —aohe alahele e ae; 2 hana aku ana au ia mea! Aole o'u makemake e ike aku e make ana oia; o, aole au e ae aku ana e make oia! " No Helena ka manao o nei mau olelo a Mrs. Simoa o ka hoopuka ana ae. 1 ke alaula o ke kakahiaka e hoomaka mai ana ka 1a e pahola i kona malamalama akahi no a pili kona mau maka !ne ke kanioeoe mau no nae o keia mau huaolelo iloko o kona 1010. MOKUNA XXI—Ko Helena Ae Ana Ma ka Poakahi ae ua hookaumaha loa ia ko Ilelena noonoo me ka maopopo ole iaia o kekahi mea pono ana e hana ai; aole hik'i iaia ke hoihoi mai i ke kikowaena o koiia mau noonoo apau maluna o kana hana. a no ka ike ana mai o na kumukiila .ana i keia ano e ona, ninau mai la ina paha ua loaa oia i ka nia'i. Ua lilo ka hoohuoi o na kumukulii ana i kona ano i mea hooikaika wale ae la no non.a iaia iho no kekahi manawa, i ole oia e manaoia mai ua ma'i oia, a i ole ua lilo j)aha kona mau noonoo "i Manua i ke au a ka Hewahewa." eia nae, aolie i loihi loa i«-i ano makaala ona a hoi hou mai la no na :io panopano hakumakunia o ke kaumaha maluna ona, elike me maniua aku, a ua pih'a oia i ka mahalo i ka manawa i pau koke ai o kana ma.u hana maloko o ke kula, a hookuuia mai la oia e hoi. "E mama, aole anei he alahele e ae e hiki ai ia kaua ke huli aku i data,'i hiki ai ia kaua ke hoi aku i kela wahi home o kaua ma ke kuahiwi Aclironadaka 110 keia kau wela? No kaua ponoi 110 ia wahi hale, a oiai aolie a kaua uku ana aku i kekahi uku hoolimalima, e hiki ana ia kaua | ke noho malaila me ka uuku loa o ko kaua mau wahi hoolil.o, ina e hi.ki ana e loaa mai kekahi mau dala ia kaua 110 | ka uku ana aku f ko kaua mau hoolilo o ka hoi ana ilaila," o keia ka Helena o ka ninau ana aku i ka makuahine oiai laua e ai ana i ko la.ua aina ahiahi. % "O ka'u mea no ho.i ia o ka noonoo ana iho nei i keia la ia ol.ua i hele aku nei i ka holokaa," wahi a ka makuahine ! o ka pane ana mai, me ke kani pu ana iho o kona leo uhu o ke kaumaha, no ka mea. he mau hora lehulehu kana o ka noonoo ana ma kekahi alahēle a pela hoi ma kekahi alahele, i mea e hiki ai ia laua ke nee aku no kekahi wahi no ka pono o kona ola kino. . "Eia wale no ka'u alahele ei ka noonoo ana, oia hoi, e kuai aku i nei mau lako hale o kaua apau, ame ia mau dala e loaa mai ana ia kaua mai ia mau waiwai mai e hiki ai ke uku aku i na hoolilo o ko kaua nee ana aku. eia nae, ma ia kuai ana aku. e iilo aku ana np kekahi mau dala no ka uku komisina o ka mea r.ana e kuai aku. a e koe liilii loa ma* ana paha ua wahi dala ia kaua, ua like no ia hana me ke kiola maoli ana aku no ia mau waiwai, a i ka inanawa J e pau ai o ia m ui wahi dala, alaila e huli hou aku ana no ! kaua i alahele hou, i mea e loaa mai ai kekahi mau da.la 1 hou ia kaua, iv»a no ko kaua manao nei e hoi hou mai ianei ! i>,ka manawa o ka hautelau. O kekahi alahele a'u o ka nooI noo ana oia kn moraki ajia aku i kela wahi apana aina o kaua ame kahi hale e ku ana maluna iho. "O, he hiki loa 110 i& ia kaua, a manao au oia ke «'ilahele. mai/eai a. ka.ua e hana aku ai i mea e loaa mai ai j ke dala," \vahi a Helena o ka pane ana mai ; me ka lamalama

ae la o kona helehelena ia nianawa. "He kupanaha 110 ka vlu ole ana ae oia mafjaQ iloko o'u. A ina aole ka nirfraki aku i kela wahi hale ame ka aina, aole anei no hoi e pon" 0 kela moraki no hoi au e paa nei ke kuai aku?" "O, he hana hiki no ia, eia wale no, ina hoi no k;i hn<ilil«> aku i kela moraki e poho ana paha auanei kaua, no ka men. e lilo pu ana me ka ukupanee. Aole o'u nianao <>ia ke aki hele maikai e hana ai, eia ko'u manao, e aie aku m> kaua 1 eha a i elima haneri paha <lala i ka mea dala, a o kela walu apana aina ame ka hale ke hoopaa aku malalo o ka mr.i dala k a me ka ukupaa nae o kela inoraki a'u e |)a«< nei e uku liilii aku ai ia huina a kaua e aie aku ai ahiki 1 ke kaa ana "E hoihoi na lako hale ame ua ukana kauniaha v ae apau a kaua ma kekahi hale me ko kaua uku man aku i -.a h«n»limalima o ia hale, no ka mea. ina nei no ko kaua m:«nao • hoi hou īnai ianei ua hiki no ia kaua ke kii hou aku ia mau lako o kaua a lawe mai i kahi a kaua e noho aku ai. Nui iho la ko Helena hanu ia manawa, no kona iini l<»a e loaa kekahi alahele e hiki ai e loaa mai i dala ia kuia, o 1 ko laua kaawale koke mailaila aku oia ka maikai i kona manao, 110 ka mea, ua lilo na olelo a Habati ma ke ahiahi mamua iho o ke noi ana mai iaia i mea nona e elia loa ai. "O, maikai maoli ina no hoi kaua i noonoo i keia mea mmua; ina pela a ke kakahiaka nui o ka la apopo liele aku uu e hui me kekahi kanaka hoO]>ukapuka waiwaipan. a k\i kakuka pu me ia no ka mea e hana aku ai," wahi a Heleiu me ka helehelena hoihoi, oiai oia e nana pono mai aua i n.i I maka haikea o ka makuahine. Ma kahi o ko Helena hele aku i ke kula ma kekahi kaka j hiaka nui ae, elike me kana hana mau mamua aku. na ho<> I ko aku o Helena i kana olelo ma o ka hele ana aku v hui ine kekahi kanaka hoopukapuka aina, ana o ka Tohc aua. n ma hope o kona haawi ana aku i na palapala e hooiaio ana i k'kuleana o kona makuahine i kahi apana dina ma ke kuahiwi Adironadaka, hoakaka aku 1,1 oia i ke kumu o kona hoea aiia aku ,oia hoi he makemake oia e loaa mai ona mau ha neri dala ia laua. 1 ka pau ana o keia liana ana me ka boroka. hoi aku la oia a hoike aku la i ka makuahine i na mea apau ana i kukakuka ai me ka hoioka, a no na la ekolu ko l.iua kakali ana mai no ka loaa aku o ka pane a ka boroka, a no ia loaa ole aku hele okoa hou ae la no ua o Helena e hui me k i boroka ma ka auwina la o ka Poaha, a ua hookaiunaha loa ia kona 11001100 i ka manawa i hoakaka mai ai ka boroka aolie mea hiki iaia ke hana mai no ka ua o Helena noi. Wahi a ka boroka o ka hoakaka ana ni.'ii iaia ua lehu lehu ka kana poe mea dala o ka hele ana aku e hui, a<»lir nae hookahi men i aa mai e hoaie i kana dala no kekahi apana aina i ma'mao loa mai ke kulanakauhale aku. a ua hoolana mai 110 nae ua boroka la ia ljelena malia paha r h<>lopono ana 110 kana hana maloko o kekahi mau j>ule hou aku, ina e hoomanawanui iki ana laua. a i ole mahina a mau mahina 110 paha, mamua o ka hiki ana e loaa ke dala. Ua piha loa ko Helena naau i ke kaumaha no nei hoa kaka a ka boroka iaia, no ka mea, ia mau la ke iho mau aku la ka makuahine i kalii o ke kulana nawaliwali loa, aka. aolie mea hiki «'aia ke hana aku; hoi aku la oia i ka hale me ka naau pilihua. Heaha ana la ka mea liiki iaia ke hana aku? Ma ke alahele hea la oia e liuli ae ai ? Poniuniu ae la kona poo iaia ' h 111 i aku ai e hoi no ka hale; kaumaha kona mau kain.i wawae, kaumnha kpna mau maka me ka aneane mau e uwe iho, eia n.ae, aohe wahi waim.aka a kahe mai. He haawina pakalaki niaoli no kona, walii ana o ka n<><» noo ana iho, o keia ka niapawa ana i hoomaonopo iho ai i ke kumu o ka ulu ae o ka manao kolohe i kekahi poe <• aihue no ka pono o ka lakou poe i aloha ai. ua haawipio aku •a'poe i ko lakou mau inoa maikai i mea e loaa ai ka p<>n<» anie ke ola i ka poe a lakou i aloha ai,.oiai lakou e n«»ho ?jin iloko o ka hune ame ka nele. Ma kona manao iho aneane no e loaa iaia ka makemake e aihue i ke dala ina e hiki ann iaia ka ike i kahi e loaa ai ia mea i makemake loa ia. Ua lilo keia manao i mea honkaoallli i kona houpo, he karaima ino maoli ia e liana ai oi.ii 'ie mau lima 110 kona a he noonoo maikai 110 hoi e hiki ai iaia ke huli aku i kekahi hana, i mea e loaa mai ai ke dala ana e kuko ana. Ia manawa nee ae la oia i ka akaaka me ka haalulu j>u o kona kino. No ke aha la oia e aihue aku ai. oiai ua hiki iaia ke haawi aku iaia iho i ka mea i makemake mai iaia i w.ihine, a o ka loaa no ia o ke dala me ka hapala ole ia <> 'eona inoa, a e hiki ai hoi iaia ke malama aku i kona makualiine? . Heaha la ka waiwai o kona akaaka ana, o ke karaima īna i manao ai e hookomo aku iaia iloko o ka pilikia a«»le ia he hana e loaa ai iaia ka hauoli, aka, he pio ana oiu na ke kanawai, a ina no ka holopono ole o kana aihue ana. oloko o ka halepaahao ana kon.n e nolio ai 110 kekahi nianawa i nuaoj)oj)o ole iaia ia man^wa. Haalulu ae la kona kino iaia i noonoo iho ai 110 ia h<><» pa'i e kauia mai ana ina nei no kona aihue. a me ia haa iulu o kona kino i hoi aku ai oia me ke ano hikaka ahiki 1 ka hoea ana aku i ka hale.' a ia hoea ana aku ana e n<»li<> mai ana o Habati me ka makuahine, a e pa«l riHn ma ko ua 0 Hal>ati lima kekahi pola i piha i ka ohelo pnpa me k<kilima, a ua o Habati o ke kuai aiia niai a hooniakaukau no Mrs. Simoa i ko ua o Helena manawa 111 a kahi e. He hoea mau ae o Hahali i ko ua o Helena ma hale i na la a pau, a i na manawa no hoi a pau ana e h.ele ae ai he -'iana hala ole nana ka lawe pu ana ae i kekahi meaai na ka wahine ma'i, e laa na luiaai, na pua nani, ka' waina anie kekahi 111 au meaai ono e ae. Ahiki ia manawa N aohe ua o Hahati i lu>opu-n iki hou ae i kekahi mea e pili ann i kana kumuhana <> ki leamailio ana ae ia Helena i ke Sabaii mamua iho. eia nae, ma kana mau hana e hoolako ae ttna ia Mrs. Simoa me na mea maikai e hoohauoliia ai kona noonoo, he mopopn l<»;i kona hopoho]»o no ko Mrs. Sitnoa kulana ma'i ina 110 l«.na hoohali hou ae i ke kamailio ana 119 ia kumuhana. Ma ka Poalima mai ua nawaliwali maoli o Mrs. Simoa e hiki ole ai iaia ke haalele iho i kona moe a e lawelawe hoi nona iho, a no ia pilikia ko'iko'i o ka makuahine ua hiki <>)e ia Helena ke liaalele hookahi iho iaia i ka hale. Ma ka Poaono ae oia m?iu 110 ka nawaliwali, a ua hoomahu.ihua loa ia aku hoi ka piiikia ma ia la o k<> ka Poalima, no ka mea he hahana loa ka wela o ia la. a he aea hoopilikia loa hoi ika poe i loaaia ano ma'i, aia Habati 1 hoea mai ai ma ia ahiahi iho, ua hiki iaia ke ike mai me ka m«iopopo loa ia Helena ua piha loa oia i ke kaumaha ame ka hopohopo no ke kulana mai o kona niakuahiiie. l'a hiki ole i ua o Helena ke kamailio itiai me ke ano kuoo. nie ka ha'nha'u uwe ole, o ka helehelena o ke dia i eha oin ka Habati e ike aku ana ma'kona mau inaka. Ua lawe pn mai o Habati he pahu kilima hnn n,i Mrs. Simoa, a he ku no i ka menemene ke ike aku i ka make make ame ka iini nui iloko ona e ai ia mea hu'ihu'i. "O, lie 0110 maoli keia, ke ike nei no hoi au i ke k'upon » i ko'u m.ikeinake. ma-u aku ka puu i hele a ikiiki," wahi ana. "O hu'ihu'i maoli! Ua lilo keia i mea hoala ae la ; ka'u hoomanao ana no kela ululaau hu'ihu'i mahope aku o keia wahi hale, a pela hoi\ me kela ululaau m.ihai 0 ka muliwai, a pela hoi me ka wai o ka muliwai. iloko o na la I wela loa elike me keia ua like\a hu'ihu'i o ka wai malaila Ime ka h<iu. Ke hoomauao la no anei oe. e Helena, i kela j wahi muliwai, -kahi a kaua e hele mau ni e hoopiha i un i omole wai inamua o ka wai ma ka hale ?" j '*Ae; ke hoomanao nei no au," wahi ake kaikamahhu helehelena a naau kaumaha e noho mai ana nana iaia mr ka oni ole. ! (Aole i pau.) _ _