Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 22, 3 June 1921 — Page 5

Page PDF (1.67 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Moolelo no ko

Helena Simoa Lanakila Ana

A I OLE

Ka Hoowalewaleia Ana o Halebatona

 

            "O, he keu iho la ko‘u makemake i nei manawa ina e loaa ana kekahi wai hu‘ihu‘i mai kela muliwai mai," i hoomau mai ai o Mrs. Simoa ikana kamailio ana, "a ke manao nei auaneane aku la no hoi e pala ka ohelopapa maloko o kela aina hanai holoholona mo ke kuahiwi Panata, a pela pu me ka ohelo laau. O, e Habati, in a no kou hiki ma kela puu, aole e nele ana kou makemake i ka ike aku i ka pala mai o kela mau huaai ma kela ame keia wahi me ka Adiro-

nadaka!"

            I kona hooki ana iho i ke kamailio ana, he uuku ola kana kilima o ka ai ana iho, a hina hou aku la iluna o ka uluna no ka maluhiluhi a nawaliwali loa me ke kani pu ana iho o kana uhu, ke uhu a ke mea i pau ka manaolana, a ke noo-noo la hoi o Helena, no ka nui o ka makemake o kona mahuahine e hiki hou i kela wahi home kuahiwi o laua, i hele aku ai oia iloko o ka ululaau kahi ana e hele mau ai i ka holoholo no ka hoomaha ana, a lohe aku hoi i ka owe maia ka wai o kahi muliwai, kahi a laua e kii mau ai i wai e inu.

            Noi aku la o Helena i ka makuahine e hookuu mai iaia no kona hoihoi ana aku i ke pa kilima iloko o ka halekuke,no ka mea, ua hiki ole hou iho la iaia ke noho loihi malaila a e lohe a e ike aku hoi i ka auwe ame ke kani mai o ke uhu kaumaha a kona makuahine, a maloko o ka halekuke i loaa aku ai ua o Helena ia Habiti ma ia hope iho, i ko Mrs. Simoa manawa i pauhia aku ai i ka hiamoe, a e loheia aku ana no hoi ka nonolo mai o kona puu.

            "O, e Helena, e hoopau oe i kau uwe ana." i noi iho ai oia me ke kulou ana iho ilalo a paa iho la i na lima haalulu o Helena, a hamohamo iho la me ka malie loa. "E hoolohe mai ow, a no ka mea, he nuhou maikai ka‘u e hoike aku ana ia oe. Ua hana aku au i kekai hana me ko‘u kauoha ole ia mai e hana aku, aka ua mano no nae au ua ponono ia hana ana a‘u.

            "Ua holo aku nei au i Ioka i keia auwina la, a ma kekahi aina hanai holoholona a mahiai, ilaila au i lohe mai nei i kekahi hale hoolimalima eono dala o ka pule, pau pu na liho o ka noho ana ilaila ame na lilo o na meaai.

           "Ua noi aku nei au no kekahi mau rumi hamama a nui o ke ea, oia na rumi kupono no ko makuahine e noho ai,, ua hoole mai nae oia ia noi a‘u a in a e makemake ana oe i nei manao a‘u i hoakaka aku la, alaila hoike aku au ia Mrs. Naita, ka wahine a ke kanaka nona kela hale, ma ka Paokahi. E ae mai oe ia‘u e hana aku i nei hana no ko okua pono. Aole anei oe e ike iho ana he mea pono loa ia e hanaia aku ai no kou makuahine?" wahi a Habati me ka manao kuoo o manaoio oiaio no ka pono o Mrs. Simoa.

            Aohe a Helena pane no keia mau hoakaka aku a Habati ke kulou la no oia ilalo a na ka waimaka no e hiolo. Aia o Hibati maluna o kona mau kuli kahi i kukuli ai maluna o ka papahele ma ka aoao o Helene ia manawa, a no ke kau mau aku o ko Helena lima maluna o kona, ua hoopiha loa iho la o Habati i ka hauoli no ke pale ole aku o Helena iaia, apo mai la kekahi lima o ua Habati ma ke puhaka o Helena, huki aku la i ke poo o Helena a kau maluna o kona poohiwi, a paa iho la elike me ia ahiki i ka loaa ana ae o ka maha ia Helena, a akakuu loa mai la no hoi kana uwe ana.

            No ka ike o Helena o Habati wale no ko laua hoaloha ia manawa, a o ka mea wale no hoi i hiki e haawi aku ia laua i na kokua i ko laua manawa o ka pilikia, aohe on a pale aku ia Habati ia manawa, a hala naw kekahi manawa, alaila aea pono ae la kona mau maka iluna, holoi ae la i na waimaka e kiheahea ana ma kona mau papalina a i iho la:

            "Lokomaikai maoli no oe e Habati ia maua iloko i keia wa kupilikii loa!" wahi ana o ka mahalo ana iho: "ua piha noonoo maoli no oe o ka holo ana aku nei i Ioka i keia la no ka huli ana i hale no maua e noho aku ai! He mea oiaio keia a‘u e olelo aku nei ia oe o ka hoaloha e kokua mai ana iloko o ka manawa pilikia a nele, oia ka hoaloha oiaio, elike me oe e Habati."

            "Alaila e ae mai ana anei olua e hoi aku i kela wahi e noho ai, e Helena, no ka manawa?" i ninau iho ai o Habatti. "E hoike mai oe i kou ae, i hiki ai ia‘u ke kelekalapa aku ia Mrs. Naita e hoomakaukau mai i kela hale no olua e hoi aku ai."

            Aohe pane koke ae o Helena, o ka ula nae o kona mau papalina kana oka hoike ana ae. Aohe a ua o Habati hoakaka mai no ka mea e pili ana i ko Helena ma pani aku i kana mau dala e hoolilo aku ana no ka hoolimalima ana i kela hale ana o ka huli ana ma Ioka, aohe no hoi o Helena haupu ae no ia hoihoi hou aku o kaua i ka ua o Habati mau dala mahope. Eia nae, ua lilo keia manao o Habati i hoakaka mai la no ka haawi mana walae ana mai ma ke ano aloha i kana mau dala no ke kokua ana ia laua i mea hoehaelia loa i ko Helena noonoo, ia manawa ke ulu mau la ka hilahila iloko on a, he hana maikai a piha aloha loa keia i haawiia aku la ia laua, eia nae, o ka noonoo ana ae no ka hiki iaia ke pani hou aku i ke Habati mau dala e hoolilo aku ana, he mea hoehaeha loa iho la ia i kona noonoo ia manawa.

            Hookahi wale no alahele e hiki ai iaia ke hana aku, oia hoi e nana aku aia i nei hana aloha o lokomaikai o Habati, ma ke ano he aia no laua, aia a hiki i ka manawa e loaa ai o ka laua dala, ia manawa e hoihoi aku ai i ka Habati. Eia nae, ma ke ano heana la e loaa ai ke dala ehiki ai ke hookaa aku? He ninau pohihihi loa ia iaia ia manawa. Haalulu ae la kona wahi kino i ke manawa ana i pale ae ai i ka lima o Habati e apo aku ana iaia ia manawa.

            "Eono dala o ka pule, alaila ua like ia me umi-kumamalua dala no maua e elua no ka pule hookahi a e noho aku ana no hoi maua a komo loa iloko o na la o ka haulelau, a mawaho ae o ia mau hoolio aia na lilo a ae, aia hoi ka hoihoi ana aku i nai mau lako hale i kekahi hale hoolimalima a he mau lilo nui no ia e uku aku ai." wahi ana i noonoo iho ai.

            "E Habati, ma ka‘u noonoo ana iho la e hiki ole ana ia maua ke uku ia oe no kau mau hoolilo apau, ke kanalua nui nei au no ia mea: i ka nana aku he hana ko‘iko‘i maoli ia i ko‘u manao, a eia nae, ke ike aku nei au, elike me kau i olezzo mai nei, he mea pono loa no mama ke hoololi i kahi noho: he oiaio he hana pono i‘o no ia, aka o ka ninau, pehea ana e hiki ai ia maua ke hookaa aku i kau mau dala nui e hoolilo ana no nei nee ana aku o maua?"

            "O, e Helena, mai noonoo iki oe ia mea he aie ia no olua, no ka mea, aloe o‘u makemake e uku mai olua ia‘u no keia mau hoolilo a pau, aole o‘u makemake e hoihoi hou mai olua i ka‘u mau dala o ka hoolilo ana no ko olua pono,"wahi a Habati. Ua ike oia i kahi e hoi ai kana mau dala oia no ka lilo mai o Helena i wahine nana, a ke are ka hoi oia ia Helena la, o ka loaa mai no ia o ka umi kaukani dala a Mr. Lanakasa i hoohiki mai ai e haawi mai ana iaia, ke hookoia kona makemake, o ka pau no ia oia mau

hoolilo i ka hoi mai.

            Nana pono aku la o Helena i ua o Habati me he mea la e ninau aku ana ma ke ano hea ana la e hookaaia aku ai kana mau dala."Aohe a olua hoihoi hou ana mai i ka‘u mau dala o ka hooliko ana, koe wale no a hooko ole ia mai ke alahele a‘u i hoakaka aku nei ia oe, oia hoi, kou haawi mai ia oe na‘u a na‘u ka malama ana aku ia oe ame ko makuahine," wahi a ua o Habati me ka leo oluolu loa.

            Kulou iho la ko Helena mau maka ilalo ia manawa no kona lohe ana aku la i naolelo a Habati o ka pane ana mai la la manawa ua hiki‘aku oia i kahi kuhaiki loa e hiki ole ai iaia ke alo ae mai ka haawipio ana aku iaia na Habati. Ia manawa ua ike iho aia me ka maopopo loa i ko alua pilikia maoli, a ua makuakau oia e haawi pio aku iaia iho i ke kanaka e noi mai ana iaia, o kana mea nui

wale no ia manawa e noonoo ana o ka ike aku i kona makuahine ua hoi hou mai kona ola maikai me ia.

            "E Habati, ua maopopo ia oe a ua lohe pono aku no hoi oe i ka‘u i olelo mua aku ai ia oe, aoia keia, e hiki ana no anei ia oe ka mare i ka wahine i aloha ole aku ia oe?

            "Ua pane aku au ia oe no ia mau kumu ke‘ake‘a apau mamua. a no kaehe la oe e ninau hou mai nei ia‘u no ia mea?" i pane aku ai o Habati. "O, in a e haawi mai ana oe, e Helena ia oe iho nau. e lolo ana au i kanaka hauoli loa maluna o keia honua! Aole loa oe e minamina iho ana mahope no kou mare ana ia‘u; aole au e hoonele ana ikekhi mea au e makemake mai ai, e lilo ana kou ola ana i ola hauoli loa me ka loaa ole o kekahi mea au e kaniuhu iho ai, a o kau mau mea apau e makemake ai e hooko mau aku ana au."

            Ma keia manawa a Habati e kamailio mai ana iaia ua hele ae la ko Helen Helehelena o haikea, no ka mea. ia manawa ua pihi loa oia i ka hilahila ame ke kaumahe o ka naau, a eia nae ua hooholo oia i kona manao aole e apono aku i ka ua o Habati malama mai iaia me kona makuahine me ka pani ole aku i kekahi uku lawa loa no ia lokomaikai i hawaiia mai ai ia laua.

            "Aohe alahele e ae," wahi a ua o Helena o ke uhu ana iho me ke manao kanalua no iloka on a; "in a e law aku ana oe ia‘u malalo kanalua no iloka on a: "in a e lawe aku ana oe ia‘u malalo iho la o ia mau ano a‘u i hoakaka aku nei ia oe, alaila e lilo no au iwahine hoolohe a kupaa mamuli ou elike me ka maikai loa a‘u e ike ana, koe nae kuu puuwai."

            Ke hauoli la ko Habati naau ia mauawa no new pane a Helena, aohe nae he hoike mai i kekahi hiohiona mawaho e ikeia aku ai ia mea huna iloko o kona naau. Ua lanakila oia i ka manawa hope, pela kana o ka noonoo ana iho. He kaua loihi no nei ana o ka hakoko ana me ka loaa no o na ke'ake'a he nui, o keia lanakila ana nae i loaa iho la iaia he mea kaumaha no ke noonoo iho ma kekahi ano, no ka mea aole oia i lanakila mamuli o na manao maikai nei, aka mamuli wale no o ka halawai ana o Helena ame kona makuahine me keia pilikia ko'iko'i, in a no koHelena halawai ole nei me keia pilikia, aole loa e hooko iki ia ana kona makemake, aole o Helena e haawi mai ana iaia iho iaia.

            Ua aloha oia ia Helena me kona uhane apau in a no aole o Helena i aloha mai iaia: mamuli o keia ae ana aku la o Helene e lilo nana ehaaheo loa ana oia no kona lilo ana i wahine nana, no ka mea, he kaikamahine huapala o Kelena a he naauao pu, a ke lilo ka hoi o Helena la iaia, o lilo pu mai me ka umi kaukani dala a Mr. Lanakasa i haawi mai ai, he pomaikai nui loa ia ikana noonoo iho, e noho ana oia me kana wahine iloko o ka hauoli, a oiai e paa mau ana kona lima i ka hana ia manana, a nona hoi kekahi uku hana maikai loa e loaa mau mai ana, ua lawa loa ia e noho ai me ka hauoli, me ka ike ole ia mea he nele a he pilikia paha.

            Ina no ka hoea mai o keia mau pomaikai, wahi ana o ka noonoo aua iho, na ia mua aku no ia e malama nona iho.

            "E kuu aloha, o keia kekahi o na manawa hauoli loa ia loaa ia'u a'u i mano ole ai mamu, el haawi mau aku ana au i ko'u noonoo ame ka'u malama ana maluna ou, e ike iho ana no oe i kou hilinai mae ka lelepau mai o kou aloha maluna o'u. Nolaila, ano, e hoike maopopo mai oe i ka manawa hea au e ike iho ai ua lilo oe na'u?" a hooki iho la ka ua o Habti kamailio ana, me ka leo nae e haalulu ana a Helena e ike iho ana nona iho, uailihia loa ua o Habiti no ka piha i ka hauoli.

            "I ka manawa au e makemake ai," i pane aku ai o Helena, me kahi leo liilii loa.

            "O, alaila ua pono, o ko kaua hoohui kokeia ae oia ka oi aku o ka maikai, no ka mea, o ka hana pono e hanaia i nei manawa aohe pono e hoopaneeia a kekahi manawa aku, no ka mea, aole i ikeia aku ka lolo ana ae o ke au o ka makani. Eia no ko'u mamaoio ma ia olelo ana aku la a'u, ua ike oe eia ko makuahine iloko o ke kulana nawaliwai loa, nolaila, o kona lawe kokokeia aku i Ioka mailoko aku o keia kulanakauhale wela oia ka oi aku o ka maikai nona."

            "Ae, oia ko'u makemake," wahi a Helena o ka pane ana ae. "O, in a no hoi e hiki ana ke lawe koke aku iaia i ka la apopo aia ka oi aku o ka maikai."

            "Aole paha e hiki, no ke mea, aole paha e makaukau koke mai ana o Mrs. Maita no olua iloko o ka manawa pokole loa, manao au ehiki ana ia ke hanaia, oia hoi ka hale, a makaukau ma ka Poalua, in a nae e hiki ana ia Mrs. simoa ke loaa ka ikaika kupono no ka lawe ana aku iaia ma keia hauka'i loihi. A pehea la, e Helena, e ae ana no anei oe ma ka Poalua kaua e mare ai?" wahi a Habati o ka ninau ana mai.

            "Hiki no in a o kou makemake ia," wahi a Helena.

            Lamalama ae la ko Habati mau maka no ka hauoli a i mai la:"

            "Ke manzo nei au e aeia mai ana no au e koomaha ma ia la, no ka mea he mea ano nui hoi keia e hiki ole ai ia Mr, Laiki ke hoole mai. Ma ke awakea o ia la kaua e mareia ai, a me ke kaaahi o ka auwina la no o ia la e holo aku ai au no Ioka, eia nae, ia manawa hookahi e hookaumahaia ana no ko'u noonoo no ka haalele iho ia olua mahope nei, aka no nae e hoi hou mani ana no hoi au ma ka Poaono,"

            Alaila hoakaka mai la ua o Habati no na mea e pili anan i ka holo aku on a no Ioka ame ka Helena ma hana hoi e hoomakaukau ai no laua iho, no ka nee aku, a ua hooholo iho la nae laua ia manawa aole e hoonuinui wale aku i ka laua kamailio ana ika makuahine, o lilo ia i mea hoomahuahua aku i ke pihoihoi iloko on a a hoonui hou aku paha i kona ma'i.

            Mahope o ko laua noho ana aku ma kuaaina no kehaki mau la, wahi a Helena, e holo hou mai ana oia i ke kaona i kekahi la a loaa oia a na laua e hoihoi aku i na lako hale apau i kekahi hale hoahu, a makaila e waiho ai ahiki i ka manawa e makemake hou ia aku ai.

            Eis hou au hooholo pu iho la laua ia manawa he mare ko laua o lakou wale iho no, me ke kono ole aku i kekahi poe okoa mawaho ae o lakou, o ke kahuapule wale no ke ike i na mea e hanaia ana ma ia la, a mahope o ka pau ana o ka mare, alaila mai ka hale aku no lakou e holo pololei ai no ka hale hoolulu kaaahi, a mamua o ka napoo ana o ka la e hoea aku ai lakou i ka hale i hoomakaukauia ma Ioka.

 

MOKUNA XXII-Ka Hoopuhiliia Ana o New Papahana

            Ma keia, olelo hooholo iho la a laua i paa ai o Helena malalo o ka aelike no, ka make, o kona hooko wale aku no ka hana i koe. Ua hoohiki ku nae oia e mare me kona lehe lehe, aole me hona puuwaim elike no me kana oka hoike ana aku ia Habati.

            Mahope o ko kaua hoi hou ana ae noloko o ka rumi hookipa, loaa aku o Mrs. Simoa ia laua ua ala ae a e moe ana no nae maluna o ka moe, mamuli paha hoi o ka loaa ana iaia o ka hiamoe maikai ua polapola maoli kona au maka i ka laua nana aku, a oiai e noho mau ana no ka hauoli iloka o Babati i amanawa, o kona hele aku la no ia a rmua on a a koakaka aku la no ko Helena ae ana mai e mare laua, a noi aku la i kona apono ana mai no ia mare aku o laua.

            I na aohe nawaliwali loa o ka wahine ma'i, ma kona kino ame kona noonoo, aole no e nele ana kona ike iho i ae wale no o Helena ae mare me ua o Habati no kona ike i kona ma'i, a me ka hooikaika, wale no o Helene i kaohi ai i kona mau manao hoole, no ka mea, ma ka nana mai a ka makuahine ma na maka o Helena, ua hiki loa iaia ke ike mai ua kaumaha loa oia, a ua ae wale no oia no ka nana aku no kona pono.

            I ka pau ana o ka Habati mau olelo imua o Mrs. Simoa ua piha loa ka wahine ma'i i ka hauoli no na mea apau i hoolalaia e Helena ma, a ua haawi mai la oia i kona ae me ka maikai, oiai nae, o kana mea no ia o ka noonoo ana e kihi mai ana ia hopena, ma muli o kona ike iho i kona kulana nawaliwali ame ko laua hune pu e hiki ole ai ia Helena ke hoomanawanui. Hookahi nae ana mea o ka hoole ana mai oia ke Helena ma mareia ma ka Poalua a holo aku no Ioka ma ia la.

            "Aole paha e loaa ae ana ia'u ka ikaika kupono e heleaku ai ma kela huaka'i loihi iloko o kela mau la kokoke loa, no ka mea, e ike mai no hoi olua la eia no au ke waiho nei me ka nawaliwali loa, a eia no hoi kekahi, aole e hiki ana ia kakou ke hana aku i kekahi hana me ka awiwi, oiai ha hana nui no keia la o ka hoihoi ana aku i keia mau lako apau i kekahi hale hoahu."

            "I hoolala mai nei maua i keia no ko maua nana aku no kou pono, no kou kaawale koke aku i kekahi wahi kuaaina oia ka oi aku o ka pono no kou ola kino, i ole oe e noho mau iho maloko o keia kulanakauhale a ka wale nui wale," i pane aku ai o Helena.

            "Pela no, aka, aole anei ou ike iho ua loli mai nei ka pa ana a ka makani ma kela hora aku la i hala, a ke manaoio nei no au iloko o keia mau la kakaikahi aku e loaa ana no ka oluolu maikai mai o ke ea, a no ka mea, aole i haule iki mai na kuaua o ka mahina nei o Mei a hala ae nei kekahi manawa lohim a ua hala loa no hoi new manawa ihope loa new me ka haule ole mai o ia mau kuaua.

            "He manaoio ko'u ina no ka haule wahi kuaua ia mai e loaa ae ana no ia'u ka ikaika maikai. Eia hou, he nui a lehulehu na mea liilii ame na lako hale e opeope a e hookomo aku ai iloko o ka pahu a hoihoi aku i kekahi wahi e maluhia ai ia mau mea, ina no ko kaua hele nei i kuaaina a hala ke kau wela, a oiai ua ike no au e hoao ana no o Helena e hana a e hookomo i na mea apau iloko o na pahu me ke kupono, eia nae he makemake no au e nana aku i kana hana ana mai i na mea apau i kuhikuhi pono aku au i ka hookomoia ana o kela ame keia ma kahi kupono elike me ka'u e makemake ai. O ka'u e manao nei aole pono kakou e hele mamua ae o ka Poaona."

            Aohe ku-e aku o Helena i ka manao o ka makuahine, no ka mea, ua ike no oia he mea hoouluhua aku ia iaia, nolaila ua hamau loa oia, oiai nae aia na manao pihoihoi iloko ona o ke kaawale koke aku o kona makuahine i kahi e elike me ka makemake o ke kauka, oia kana mea nui e noonoo ana, no ia kumu wale no oia i haawi ku ai i kona ae e mare me Habati.

            "Aole o'u makemake e holo kakou ma ka Poalua, a oiai ua hoolana loa mai la olua i ko'u manao no ka hoi aku i kuaaina, a ke lana mau nei ko'u manao e hookoia aku ana ia manao, no ka mea, o ka mamaolana he ola, ke hauoli loa nei au a ke ike nei no hoi i ka loaa ae la o kahi ikaika iki iloko o'u."

            "Nolaila, mamuli o keia mau hoakaka a Mrs. Simoa ua hoopaneeia ka mare o Helena ma a ka Poaono mai ma ke awakea, a e hoike ia aku hoi ia Mr. Naita, ka wahine a ke kanaka nona ka hale ma Ioka, e hoea aku ana lakou ma ia la, a e hoomakaukau mua mai oia i ka hale no ka hoea aku o na malihini.

            Hookahi mea iwaena o nei poe ekolu i kaumaha a i hoohoka loa ia kona noonoo, oia no o Habati , no ka hoohui koke ole ia ana o laua ma ke berita maemae o ka mare ma ka Poalua, no ka mea, he makemake loa oia e maopopo iaia ka lilo o Helena iaia, a pela hoi me ka umi kaukani dala a Lanakasa.

            Eia nae, aole mea e ae e hiki ai iaia ke hana aku, o ka hoolohe wale mai no i ka manao o ka mea waiwai, o ka Mrs. Simoa olelo hooholo he olelo mana ia e hiki ole ai iaia ke maua'e wale aku, a no ia ike ano i kona hoke, i mai la nana e hana na hana e ae apau mawaho a mai hookaumaha o Helena ame kona mkuahine i ko laua mau noonoo no ia mau hana.

            Eia nae, mahope o, kona hoi ana aku, ua hamau loa o Mrs. Simoa me ka noonoo nui, a i ka manawa a Helena i kokua aku ai iaia ma ka hana ana ikona moe a hoomoe aku la iaia iluna o ka moe, a e aneane ana hoi o Helena e haalele mai iaia a hoi aku noloko o kona rumi moe, apo mai la oia i ka a-i o ke kaikamahine a huki iho la ia Helena ilalo, a i ae la:

            "E ku milimili, ua maopopo no anei ia oe, o ka hana au i hana iho la oia hoi kou ae ana e mare, ua hana oe ia me ka noonoo ame ka naauao, elike me ka maikai loa au e ike ana? He make i'o no anei kekahi oloko au e mare me kela kanaka opio?" wahi a kaua ninau me ke kuio.

            "Ae e mama, ua maopopo loa ia mea ia'u." wahi a Helene me ka loa oluolu loa, alaila kulou iho la oia e honi i ka helehelea nananakea o ka makuahine e waiho ana iluna o ka uluna.

            "Aole anei i awiwi loa ka hooholoia ana o ka olelo hooholo no ko olua mare ia?" i ninau hou ae ai ka mama.

            "Aole i hikiwawe loa, pela ko'u manao, no ka mea, no kekahi manawa loihi aku nei no hoi i kamailioia ai keia mare mawaena o maua aole nae au i haawi aku i ko'u ae, ma keia manawa wale iho la no au i haawi aku ai, no ke kumi ko'iko'i hookahi wale no, i loaa ka mea nana kaua e malama mai, in a paha i kou wa ikaika e hiki ana ke lawelawe i ka hana, aole loa au e ae iki aku ana, aka e ike iho no oe i ko kaua kulana i nei manawa ua nele kaua, a hui pu iho me kou nawaliwali, ua poli kaumaha maoli kaua. Aohe olelo hooholo maopopo i hanaia e maua no ka mare mamua akahi wale iho la no i keia po," i pane iho ai o Helena, me ka hoao ana e akaaka iho, eia nae, maloko on a ke hoole mau la oia i kona hoohuiia aku me Habati.

            Ua maikai keia pane a Helena i kona manao, nolaila, elike me ka bebe i luhi a i makemake loa e hiamoe, pela okoa iho la no ka makuahine ia manawa, o kona huli aku la no ia i ka paia me ke kani ana iho no nae o kana uhu, a he manawa pokole loa ma ia hope iho pauhia loa ia iho la oia i ka hiamoe.

            Ma ia po ua hiamoe maikai loa o Mrs. Simoa ahiki i ke ao ana, a ma ke kakahiaka nui ae ua maikai maoli kona helehelena me ke koineine pu ae o kona kino, ho ano hou i loaa iaia mamuli o ka hu'ihu'i o kekahi makani e pa mai ana ma ka moana.

            Ua hooholo o Helena i kona manao me keia manaws w hoopau loa i kona hele hou ana aku i ke kula, nolaila, ma ke kakahiaka Poakahi ae, kakau i ho la oia i kekahi palapala a hoouna aku la i ke kumupoo, e hoakaka aku ana i na kumu e hiki ole ai iaia kehoomau i ka hele ana aku i ke kula, oia hoi'ka nawaliwali o kone makuahine ame ko laua hoomakaukau no ka hoi aku i kuaaina e noho ai no kekahi manawa i maopopo ole iaia, a e hoike pu aku ana no hoi i ka nui o kona minamina no kona hoopau koke ana i ka hele aku i ke kula.

            I ka pau ana o keia hana, o kona hoomaka koke iho la no ia e hoomakaukau ma ka hookomo ana i ko laua mau aahu kupono iloko o ka pahu, ma na mea hiki ia laua ke lawe o ka nui aku o ko laua mau pono aahu ua hookomo aku la oia iloko o kekahi pahu a laua e haalelo iho ana.

            la manawa ua pii mau ae la kaikaika o ka makuahine, elike no me kana i olelo mua ae ai in a e loli mai ana ka pa ana a ka makani a e loaa ana hoi kekahi mau kuaua, he mau mea kokua nui loa mai ia i kona ma'i e loaa ae ai iaia ka ikaika, a pela i'o no ka mea i ikeia. Aohe i loaa iki ia laua kekahi ino nui, oiai nae he mau la omomalu loa kekahi, a he mau wahi kuaua kakaikabi ka i hoomau iho i ka honua, a no ia loaa ana ae o ka ikaika ia Mrs. Simoa, na komo pu aku la oia me Helena ma ka hooponopono ana i ko laua mau pahulole, ka hookomo ana i na mea i kupono ole ia laua mau pahulole, ka hookomo ana i na mea i kupono ole ia laua ka lawe i loko o kekahi mau pahu, a pela hoi me ka hoomakuakau ana i ko Helena aahu e mare aku ai.

            "E Helena, e mareia oe me ka aahu keokeo o pono ai," ma ke kakahiaka nui keia o ka Poalua, ma ka manawa a laua e hooponopono ana i ko laua mau aaho o ke komo ana i ka hooilo a waiho aku, a o na lole kupono no ke kau wela oia ke hookaawale a lawe pu aku me laua. "Aole lole kupono e ae nou e komo ai o ke keokeo wale no, nolaila e hoomakaukau aku au ia lole nou."

            Aohe o Helena i haawi i kona noonoo maluna o ke lole ana e komo aku ai no ka la mare o laua, ua makemake oia e hoopoina loa ia mea, o ka piha mau o kona manawa i ka hana epalaka ai kona noonoo no na mea e ae oia ka mea i kona noonoo, me he mea la heaha la ia mea he mare iaia.

            "O, e mama, mai hookaumaha oe i kou noonoo, no ke ano o ka lole a'u e komo ai ma ka Poaono, no ka mea he mare hoi ia o kakou wale iho no, aohe poe e ae e hele mai ana, o ke kahunapule wale no, nolaila, o ka lole no e loaa ana ua lawa ia: e i hoi e he poe kekahi, e nema mai ai lakou i ko'u lole, a eia hou, aohe a kana dala, a aohe no hoi he manawa e humuhumu aku ai i lole, a eia no hoi kekahi, aohe i'u makemake e hoonui wale ake iko kaua mau hoolilo no ka pono o ia la mare,' 'wahi a Helena.

            "Ua maopopo no la'u ia mea oia hoi, ua hoohaikiia mai ko kaua manawa e hoomakaukau ai, a ke ike aku nei no hoi au i kou hoihoi ole mai no ia la, me he mea la he mea ole wale no ia ia ow, aka, aole no nae au e ae aku ana ia oe e mare iloko o kekahi lole e ae, o ke keokeo wale no.

            "Aia no hoi kela lole keokeo au a'u o ka humuhumu ana mamua, a aole nae hoi i paa, o ka palekoki olalo ka i paa koe ka lake ke, o ka mea wale no i koe o ka lakeke oia ke kala ame ke alo, me ka hana ana ae i mau lihilihi me ke kahi mau wahi a o ka paa no ia. Ke manao new au e hiki ana no ia'u ke hana ia a paa me ka hoonui ole mai i kekahi pilikia ia'u, no ka mea, ke ike nei hoi au i ko'u maikai maoli i nei manaws," wahi a ka makuahine.

            Aohe ae o Helena i ka makuahine e humuhumu i kinohi, aka nae, no ka nui paakiki loa no o ka makuahine ua hookuu mai la oia iaia e humuhumu elike me kona makemake; aohe makemake o ka makuahine iaia e mare me kekahi lole e ae, no ia kumu oia i ae mai ai i ka manao o ka makuahine, a ma ia humuhumu ana no hoi o ka makuahine i loaa hou ae ai iaia he wahi ikaika iki ahiki i kapaa ana.

            No Habati ua hiki loa ke ikeia aku kona hiha i ka hauoli, no ka mea, iaia e hoea mai ai, he mau olelo hoolana manao wale no kana e kamailio mai ai i ka wahine ma'i a ia Helena pu no kana e kamailio mai ai i ka wahine ma'i a ia Helena pu no hoi, a i kela ame keia manawa no hoi ana e hoea mai ai e lawe mau mai ana oia i kekahi mau meaai, na huaai, ame na bo-ke pua.

            Mahope o ka haalele ana iho o ua o Habati ia Helena, ua kamoe pololei aku la kana hele ana no ka hale keleka lapa, a hoouna aku la i kekahi olelo ia Mrs. Naita e kauoha aku ana e hoomakuakau mai i ka hale no ka hoea aku o Mrs. Simoa, ka wahine ma'i me kana kaikamahine no ia hale.

            O keia kana kelekalama: "E lilo ana o Helena Simoa i wahinemare na'u ma ka hora 12 o ka Poaono, june 1-Habati Alekona."

            O key no kana kelekalaina like o ka hound ana ia Mr. Lanakasa ma Parisa a ma ka Paokolu ae i loaa mai ai iaia ka pane ma ke kelekalapa mai a e hoakaka ana penei:

            "Mahalo nui. Ua kelekalapa aku nei au ia Mr. Laika e hoahu aku maloko o ka Banako Lahui Ekahi i ka huina dala i hooholoia mawaena o kaua, no kou kikoo ana aku, ke hoike aku nae oe iaia i kou laikini mare.- Mr. Lanakasa."

            E ike iho ana no oe, e ka makamaka heluhelu ma keia, aole e nele ana ko Habati hoopiha ia me ka hauoli nui, e ike pu iho ana no oe aole e nele ana kona uluhua loa no kona kali aku a hala kekahi mau la, no ka mea, elua anna mau manu i iini loa ai e komo mai i kona poli, ka mua o Helena Simoa, a ok ka lua, oia ka umi kaukani dala kipe a Mr. Lanakasa o ka hoohiki ana mai e lilo nana, ke mare oia me Helena.

            Ma keia kakahika Poakolu i loaa mai ai o ke kelekalama a Mr. Lanakasa, hele aku la ua o Habati e ike ia Mr. Laiki ke kakauolelo poo o ka hui a Mr. Lanakasa, a hoike aku la oia iaia emareia ana oia ma ka Poaono e hiki mai ana, a noi pu aku e hana oia ma kekahi mau hora mahope aku o ka manawa e pau ai o ka hana ana no ka hoopiho ana i ka manawa i haule iaia, a ia manawa like hoikeike pu aku la i ka palapala ae mare ia Mr. Laike.

            I ka ike ana mai o Mr. Laiki i ka palapala laikini mare ua haawi koke mai la o Mr. Laiki i kona ae me ke kali ole, a ia manawa hookahi no hoi i hoike mai ai o Mr. Laiki iaia no ka loaa ana mai o kekahi kelekalama iaia mai a Mr. Lanakasa mai e kauoha ana e hoahu aku oia i ka huina o umi kaukani dala maloko o ka banko no ko ua o Habati kikoo ana aku, a e hookoia aku ana ia kauoha a Mr. Lanakasa eia mamua o ka pau ana o ka pule.

            "He kanaka opio laki maoli no oe, e Mr. Alekona," wahi a Mr. Laii o ka pane ana mai iaia, "no ka loaa ana o ka lokomaikai ia oe mai kou hakuhana mai ma ke ano he makana no kou mare ana."

            Aohe pane aku o Habati no ia mau olelo a Mr. Laiki, ke olu loa ala nae oia no ia paiia nai on a, He hapalua hora mahope iho o ko laua kamakamailio ana haawi mai la o Mr. laiki i ua o Habati i kekahi bila dala, ma ke ano o kana makana ia.. meka i pu ana mai ua hiki iaia ke hoolilo aku i na dala apau elike me kana e makemake ai no ka pono o kana wahine e mare aku ana, a haawi pu mai la no hoi i kana mau kalokalo ana ae i na lani e hahaiia ko laua mau la o ka mare ana e na pomaikai he nui ma ia mua aku.

            Ma ia mau ahiahi mai e hoea mau ae ana o Habati i ka hale o Helena ma elike me mamua aku no ke kokua ana i ka ledema ka hooponopono ana i na ukana, a ma ke ahiahi Poalima ua pau na mea apau i ka hookomoia iloko o na pahu a ua makaukau no ka nee aku ma kekahi auwina la ae oia ka Poaono, mahope o ka pau ana o ko laua mare.

            Ua paa ko Helena lole mare i ka humuhumuia a Mrs. Simoa me keia manawa, i hakalia wale no i ka hiki mai o ka manawa no ka mare. No Helena hoi ua nui kana mau hana ma o a maanei a ua hoopoina loa oia i ka noonoo ana no na mea e poli ana i ko laua mare.

            Ma keia manawa o kela kono puipui a ka lawai'a on a na hele mai a palanaiki loa me ka nananakea pu o kona helehelena a ke nana aku ua like me kekahi uhane mamua o kekahi mea hino me ka i'o ame ke koko.

            (Aole i pau.)