Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 23, 10 June 1921 — Page 2

Page PDF (1.38 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

olaila i laweia ai ka haawi maamau ka lieluna i hoakakaia e ke Kanawai 154 o na Kanawai o ke Kau o 1921, no ka uku o na poa pulumihale; aka nae, o ka heluna haawi mua ia ana pela aole e oi aku maniua o eono tausani dala ($6,000.00).

 

            Pauku 3. E mana no keia Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana.

 

            Aponoia i keia la 26 o Aperila, A.D. 1921.

C.J. McCARTHY,

Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.

 

KANAWAI 186.

 

[B.S. Helu 30.]

 

HE KANAWAI

 

E HOOLOLI ANA I KE KANAWAI I KAPAIA "HE KANAWAI E HOOMANA ANA A E HOOMAKAUKAU ANA I KE KUKULUIA ANA, KA MALAMALA ANA ME KA HOOHANAIA ANA O KEKAHI ALAHAO A MAU ALAHAO MA NA ALANUI MALOKO O KA APANA O HONOLULU, MOKUPUNI O OAHU," I HOOHOLOIA E KA AHAOLELO O KA REPUBLIKA O HAWAII, MA KA LA EHIKU O IULAI, HOOKAHI TAUSANI EWALU HANERI KANAIWA-KUMAMAWALU, A E HAAWI ANA I LAIKINI I KA HUI HONOLULU RAPID TRANSIT AME AINA E HOOHANA I ALAHAO MA NA ALANUI MALOKO O KA APANA O HONOLULU, E HOOMAOPOPO ANA I KA LAWELAWELA ANA O IA MEA AME KA HOOMAPPOPOIA ANA O KE KUAILA ANA O IA ALAHAO E KE KULANA LAUHALE AME KALANA O HONOLULU.

 

Oiai, o ka ahaolelo ka Republika o Hawaii, ma kekahi kanawai i hooholoia ma ka la ehiku o iuali, hookahi tausani ewalu haneri ame kanaiwa-kumamawalu, ua hoomana aku ma ia kanawai ia Clinton G. Ballentyne ame kekahi poe e ae, ko lakou mau hoahui, ame ko lakou mau waihona, a i oleia o kekahi ahahui e kukuluia ana malalo o ke kanawai, e kukulu, e malama a e hoohana i kekahi alahao a mau alahao alanui maloko o ka apana o Honolulu, Mokupuni o Oahu; a

Oiai, malalo o na hoakaka ana a ua kanawai la, ua kukulu e ua o Clinton G. Ballentyne la i oleloia ame kona mau hoa i hui e like meia i hoakakaia ai e ua kanawai la, a ua kapaia aku ka inoa o ka Honolulu Rapid Transit and Land Company, a na ua hui la, mai ia la mai e hoohana nei ma kauoha a ua laikini nei; a

Oiai, ma ke kanawai okana aina o Hawaii a ka Ahaolelo o Amerika Huipuia i hoomakaukau ai no ke Teritore o Hawaii, i aponoia ma ka la 30 o Aperila, hookahi taisana eiwa haneri, ua hoomaopopo pu iho ma ka pauku 73 o ua kanawai la i ua laikini nei i oleloia me kekahi mau mea e ae, e aponoia ana ia mau mea a e hooia ana hoi, in a e loaa mai ke aponoia ana e ka Peresidena o Amerika Huipuia; a

Oiai, ua loaa maiia aponoia ana e William Mckinley, Peresidena o Amerika Huipuia, ma ka la iwakalua-            kumamalima o Iulai, hookahi tausani eiwa haneri, no ua laikini nei i oleloia e paa ia ana ia manawa e ua hui nei i oleloia o ka Honolulu Rapid Transit and Land Company; Nolaila, ano,

 

E hooholoia e ka Ahaolelo o ke Taritore o Hawaii:

 

            O ke kanawai a ka Repubalika o Hawaii i hooholo ai ma ka la ehiku o Iulai, hookahi tausani ewalu haneri ame kanaiwa kumamawalu, i kapaia, "He kanawai e hoomana ana a e hoomakaukau ana i ke kukuluia ana, ka malamaia ana ame ka hoohanaia ana o kekahi alahao a mau alahao ma na alanui maloko o ka Apana o Honolulu, Mokupuni o Oahu," i aponoua e ka Peresidena o Amerika Huipuia malalo o ka mana o ke kanawai e hoomaopopo ana i ke kukuluia ana o ke aupuni no ke Teritore o Hawaii, i aponoia ma ka la umikumamakolu o Aperila, hookahi tausani eiwa haneri, e kakoo a ehooia ana i ke aponoia ana o ua laikini nei, me ka loaa pu ana mai o ua aponoia ana, ma keia ke hoololiia nei a i heluhelu ai penei;

 

            PAUKU 1. Na hoakaka Ma na wahi apau maloko o keia kanawai e hoopukaia ana keia mau huaolelo, e homaopopoia no e loaa ka mana a me ka manao e like me ia i hoakakaia maloko o keika nei, koe wale iho no in a ua ku-e loa ia hoomaopopo ana i ka manao e ae o ia mau huaolele.

 

            O ka huaolelo "alahao" e hoomaopopia a e ike ia iho ka manao o nakaa apau, na kaa lawe ohua bus ame na kaa lawe ukana o kela ame keia ano, in a paha e hoohana ia an maluna o na alahao a i ole ma kekahi ano e ae, na ha oke alahao, ua alahao, na alaloa ame na pono, na lako, ame na mea hoohui e ae apau loa ehoolakoia aku ana no ke alahao maluna o na alaloa, na alaloa ame na wahi e ae maloko o ka Apana o Honolulu maluna o ka Mokupuni o Oahu, ame ka aina apau, ka hale hana uila, na hale e ae, na wahi e kukuluia ana e ka hui, na mikini na, laikini ame na waiwai e ae apau o kela ame keia ano e noho on a ia ana a e malamaia ana, e hoohana ia ana a e lilo ana i mea hooholomua i ka hana a ua hui nei o ka lehulehu e like me ia i hoomappopo ia maloko o keia kanawai.

 

            "Honolulu a i oleia " Apana o Honolulu, e hoomaopopoia a e manaola o kela wahi apau o ka Mokupuni o Oahu i komo iloko o ka apana hokolokolo, hoonaauao, a auhau, ehoomaopopoia nei e ke kanawai i keia manawa o ka Apana o Honolulu a i oleia o "Honolulu Apana."

 

            O ka huaolelo "hui" makeia e hoomaopopoia a e manaoia o ka Honolulu Rapid transit and Land Company, a i oleia o kona mau hope a waihona, na poe e paa ana ika laikini e haawiia nei maloko o keia.

 

            O ka huaolelo "Komisina" e hoomaopopoia a e manaoia o ka Komisina o na hana aupuni o ke Teritore o Hawaii, a i oleia o kona hope a i ole o kekahi komisina i ano like aku me kei komisina e hoomanaia ana mamuli o na kanawai o ke Teritore o Hawaii.

 

            "Papa o na Lunikiai" ma keia ke hoomaopopoia nei a e manaoia o ka Papa o na Lunakiai o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, a i oleia o kona mau hope aku, a i ole o kekahi mana aupuni o ia ano e kau kahawai ana no ka hope aku o ua kulanakauhale a kalana nei o Honolulu i oleloia.

 

            PAUKU 2. Ka haawi ana; ka hoohana ana i na alahao alanui ame na kaa law ohua ame na kaa e ae, ma keia e hoomanaia nei.

 

            Ma keia ke haawiia nei ka mana i ka Honolulu Rapid Transit and Land Company, he hui Hawaii, a i kona mau hope a waihona, no ka manao e lawe ohua mao a maanei, e kukulu, e hoomoe iho, e malama a e hoohana i alahao, ma ke alahao hookahi ala a i oleia elua ala, a i oleia kekahi mahele ma ke ala kahi a o kekahi mahele ma ke alalua, me na kee nawahi nui o na kaa, na wahi hoohuli kaa, na pou, na uwea, na paipu lawe uwea uila malalo o ka honua a i ole ia maluna ae, ame na lako a pno e ae o kela ame keia ano e manaoia ai i kela ame keia manawa he kupono no ka hoohanaia ana me ka lawelaweia ana o ia alahao, ma ka aoao, a maluna iho o ia mau alanui, na alaloa ame na wahi e ae maloko o ka Apana o Honolulu, Teritore o Hawaii e like me ia e paa ia nei e na alahao o ua hui nei i oleloia, a ma na aoao a maluna iho on a alanui e ae, na alaloa a me na wahi e ae maloko o ua apana nei o Honolulu, a ua l@i nei e makemake ai e hooliamaia, a i loaa mai ka mana mamuli o kekahi noiana a ua hui nei a i aponoia hoi e ke komisina mahope iho o ka noii ia ana aku no ia koi, a mahope iho hoi o ka hooloheia ana ma ke akea o ua nou la, a i oleia e like me ia i kauoha ia e ke Komisina e like me na mea i hoomaopopoia maloko o keia; a ua loaa pu no hoi ka mana i ua hui nei no ka, pono o ua alahao nei ke kuleana e hana, e kukulu, e hoohana, e hoomaemae a e malama i mau hale hana uila, i mau hale, i mau hale nunui, ame na kikina, na kaa, ame na pono a lako e ae apau i manao ia ai he pono no ka hooholomua ana i ke kukuluia ana, ka hoolakoia ana ka hoohanaia ana ame ka malamaia ana o ua alahao la i oleoia, a e kuai e kukulu, e malama a e hoohana i ua uila la a ame kekahi ikaika hoonee mikini e ae e like me ia i hoomaopopoia mahope iho nei no ka, pono o ua alahao la kona mau lako a me kona mau pono no ka hoohana ana i ua alahao la i oleloia, a no ka hooholomua ana no hoi i ka hana a ua alahao la i oleloia ma na wahi i manaoia ai e kukulu a e hooloihi aku i ua alahao la a i ole mai kekahi wahi mai e hohana i mau kaa nunui lawe ohua a ano kaa e ae paha e hooholo ole ia ana maluna o na alahao no ka lawe ana mai i na ohua e like me ia e aponoia ana a i ole ia e kauohaia ana e ke komisina; koe nae hoi keia, e hiki no i ka papa luna kiai malolo na kanawai e ku nei i keia manawa a i ole o kekahi kanawai e hooholoia aku ana ma keia mua aku ke hookaawale ae i kekahi mau alanui a mau bulewada i hoomaopopoia ai aole loa e kukuluia kekahi alahao maluna o ia mau alanui a bulewada, koe wale no no ka oki ana maluna o ia mau alanui me ka manao e holo aku ma kekahi alanui e aku.

 

            Ua hiki no ke lawe ia ka ikana maluna o ua alahao nei i oleloia maluna o na alanui i kela amekeia manawa ame ke ano no hoi e hoomaopopo ia ana e ka papa luna kiai ikela ame keia manawa.

 

            Ua oaa i ka hui ka mana e kaki, e ohi mai , a e lawe mai, no kaahai ana i na ohua ame ukana, i uku kupono e like me ia i hoomaopopoia ai i kela ame keia manawa a i hooholoia ai e ka hui me ke apono ana mai a ke komisina, a i ole na ke komisina e kau ia mau kaki, eia nae ia kaki ana a ke komisina, e hoomaopopoia e kau ia i mau kaki e lawa kupono ai kalilo kupono o ka hoohana ana, i hoohui pu ia me ka auha@ ame kekahi huina kupono ma ke ano puka maluna o na waiwai a pau loa o ua hui nei i oleloia a e hoohana maoliia ana e ua hui nei no ka hana ana i ka hana pili aku i ka lawe ana i ka lehulehu.

 

            PAUKU 3. Ka mana e lawe i ka waiwai ma ka hoopii hookolokolo ana. Ke haawiia nei i ka hui ka mana, a ma keia ke hoomanaia nei oia e lawe mai a e hoohana ae i ke kuleana lawe aina a waiwai ma ka hookolokolo maluna o na waiwai paa, no na wahi emoe aku ai ke alahao iloko o, maluna, mao, malalo, a maloko aku kekahi waiwai paa aina manaoia ua makemakeia no ka pono o ua hui la.

            O keia mana e haawiia nei ma keia pauku, e hoohanaia no ia e like me ka hoohanaia ana o ia mana e na alahao e ae malalo o na kuhikuhi ana a ka pauku 725 o na kanawai i hoponoponoia o Hawaii, 1915, a ma na ano no hoi a pau e pili aku ana i ke kuhikuhi ana a na kanawai maa mau o ke Teritore, aka mahope wale no nae hoi o ka loaa ana mai ma ke kakau o ka ae ana a ke Komisina i ka huina nui o ke kumukuai o na aina e makemakeia ana e lawe ae, a oia huina i manaola, e haawiia no e ke Komisina mahope iho o kona noii ana ia mea, a me ka hoopuka pu ia ana aku o ka lohe in a poe a pau he kuleana ko lakou ame ka lehulehu me ka loaa pu o ke kuleana i ua poa nei a i ole ia i ka lehulehu e hoolohe ia no ia noi lawe aina.

           

            PAUKU 4. Ka ikaika hoonee.

 

            E hoohanaia keia alahao e ka manao ka uila, ma na uwea paha maluna ae o ka honua, a i ole ia malalo o ka honua, a i oleia ma na bateri a i ole ia ma kekahi mau enekini e hoohanaia ana e ka mahu, a i ole ia ma kekahi ikaika hoonee mikini e ae a ka hui e manao ai i kela ame keia manawa he mea pono e hoohanaia, me ka loaa ana mai no nae o ka ae a aponoia e ke komisina mamua ae; koe mae keia ua hiki no ke hoohanaia kekahi hapa o ua alahao la e kekahi ano ikaika hoonee mikini a o kekahi hapa e kekahi ikaika hoonee mikini e aku, me ka loaa ana mai no nae o ke apono ana a ke komisina mamua ae; e kow hou aku no keia, aole kekahi enekini i hoonee ia e ka mahu, e like me ka maa mau i ike ia no a kaaahi, a aole kekahi enekini, kaa a mea e ae maloko mai olaila e pika mai ka uwahi, ka mahu ame kekahi mau mea e ae a puka mai na ea hohonu e ae ia e hoohana maluna o ua alahao la maluna o na alanui iloko nei o ka apana o Honolulu.

 

            PAUKU 5. Kukulu ana- Na lako.

 

            (a) O ke alahao, me na lala a apau meria hookuina, e kukuluia ia me ka maikai ame ka paa kupono a e malamala e like me ka malamala ana o na mea oia ano ma ke ano hou o keia manawa, a ma ke ano no hoi e hoopilikia ole ia aku ai o ka heleia ana o na alanui, na alaloa ame na wahi e ae maluna olaila e hoomoeia aku ai o ua alahao nei.

 

            (b) O na kaa e lawe ana in a ohua, e hanaia a e hoohana ia ma ke ano no ka pono ame ka oluolu o ka hele ana o na ohua, a me ko lakou maluhia , a e hoolakoia me na pale aoao o ke ano hou loa, ame na palaka kupono, na kukui ame na lako kuhi ame na helu, kupono, na papa e kuhikuhi ana i kahi e hele ai o ke kaa, a o keia mau apau e hanaia me ke apono ana mai a ke komisina.

 

            (c) O na alahao apau aole e oi aku ke akea maluna o eha kapuni ame ewalu ame hapa iniha mawaena o na hao ala.

 

            (d) Na ka hui e uku na lilo ame na poho apau a e hoopakele i ke Teritore ame ke Kulanakauhalae a Kalanao Honolulu mai na koina no na poho, na koi, na koi poho ame na lilo e ae i ulu mai mamuli o ke kukuluia ana ame ka hoohanaia ana o ua alahao la, a e uku no nalilo a pau o ka hoomaemae hou ana i na alanui maloko olaila i kukuluia ai ua alahao la, no na wawahiia ana o ua alanui la no ke kukulu a hoohanaia na aku o ua alahao la i oleloia.

 

            E hoomakaukau ka hui i na mea apau e kupono ai ka hoohana ia ana o ka uila ame na pale uila, ame na au uila hoihoi hou ia mai, ma na ano apau e hoopilikia oleia aku ai kekahi mea, a i ole i mea e hoopilikia ole ia aku ai na paipu wai, na paipu lawe mea ino, na paipu lawe ea a i ole ia o kekahi waiwai e ae oloko nei o ke Teritore o Hawaii, a i ole o ke Kulanakauhale a Kalan o Honolulu, a i ole ia i kekahi kanaka a hui mai na poino a e uku ae ina poho no na koi pho koina no na koi poho, a hoopii koi poho eulu mai ana malalo o kana mau hana ana pela.

 

            (e) O kekulana ame ke ano o ka hao e hoohanaia ana e ka hui no ke kukulu ana a hoomoe ana i na alahao like, ame keano ka hoomoe ia ana o ia mau hao, e hanaia no ia me ke apono ana mai a i ole me ia i kuhikuhi ia ai ai kauohaia ai e ka papa luna kiai.

 

            (f) I ka hoomoe ia ana o ke alahao, aole e oi aku mamua o hookahi pauku alanui, a in a o ua pauku alanui i oleloia ua oi aku ia mamua o hookahi tausani kapuai, aole e oi aku mamua o hookahi tausani kapuai o kekahi alanui e pahi ia no ka hele ana o ka lehulehu i ka manawa hookahi, a e hoohanaia aku keia hana a hiki ia aku a oi aku mamua o keia loa ke ae mua mai nae ka papa luna kiai.

 

            (g) O na uwea lawe uila apau, e hoomaopopoia ko lakou kiekie aole e emi iho malalo o 16 kapuai maluna ae o ke alanui, a e hoolako pu ia me na uwea kiai. O ka nui a me ka wahi e kukuluia ai ua mau uwea la keano o koo lakou kiai ia ana e na uwea kiai, a me ke ano o ko lakou paaia ana ae, e apononoia ia e ka, papaluna kiai a i ole a hanaia e like me ka ka papa e kauoha ai; koe hou no keia, aole i manao ia kekahi mea e hoakakaia nei maloko o keia hakina pauku e papa aku ana a i ole ia e hoonele aku ana i ke komisina i na mana i haawiia ia komisina maloko o na hoakaka a ka pauku 13 o keia kanawai.

 

            (h) O na kauoha a pau, na koi, na kuhikuhi ana, ame na apono ana pau a papa luna kiai, e kaulike a e hoopilikia wale ole aku.

 

            PAUKU 6. Ke kuleana e hoomoe ala ai ma ke alanui.

 

            (a) O ka mana ame ke kuleana e haawiia nei ma keia i ka hui, ke haawiia nei maluna o na kumu, ma ke ano a me na hohaiki ana e like meia i keia manawa a i ole e like me ia e haawi ia aku ma keia mua aku e ke kanawai o ke Teritore o Hawaii e pili ana i ke ano o ke kukulu ana ame ka malama ana i ua alahao alanui la, a e koi ia nei kahui e hoko pono i keia pauku e like me ia e homaopopo ia nei.

 

            (b) Ua loaa ka mana i ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu e hoiliwai, e hookomo i na paipu lawe mea ino, e uhau pohaku, e halii pohaku a i ole ma kekahi ano e ae e hoomaiki ae, e hoololi a hoomaemae i kekahi a i ole i na alanui ame na alaloa apau kahi e hoomoe a kukuluia ai o ua alahao nei i oleloia, a aole e hooneleia ae ia mau kuleana nei mai ua kulanakauhale a kalana nei; aka o kekahi hana i hanaia no ka hoopono ana i ua kuleana nei, e hana ia ma ke ano e hoopilikia ole mai ai i ua nei la i oleloia, a i ole ia in a aole e hiki ke alo ae i ka hoopilikia ana, ma ke ano e hoopilikia ana me ka uuku loa. Ina o ua hana la, ka hoiliwai ia ana ka hoomaemae a hoololiloli hou ana maluna o ua mau alanui nei a alaloa e hoohuikau a hopilikia aku ana i ka iliwai a me ka wahi e moe ana o ua alahao nei, alila o ka hui, mahope iho o ke kauohaia ana aku e ka papa luna kiai, ma kona lilo ponoi e hoololi ae i ua alahao la i hiki ai ke hoopauia ae ka pilikia i ike ia a i ku like ai me ka iliwai, ka hoomaemae, hoololiloli a hoanohou. E hoopau ia ka hana ana no ua hololi la ioko o kekahi manawa kupono mai ka loaa ana mai o ua kauoha la mai ka papa luna kiai mai, a na ua papa la e hookau mai ka nui o na la no ua hana la.

 

            ©Mamua iho o ka hoomoe ana o ka hui i ke alahao maluna o kekahi alanui a alaloa maloko o ke Kulanakauhale ame Kalana o Honolulu, e hoomaopopo mua ae ia i ka iliwai i makemake ia no ua alanui a alaloa la mai ka papa luna kiai mai, a e haawi aku no hoi ka papa luna kiai i ka ike i makemakeia maloko o kekahi manawa kupono. E kulike ua alahao la a ka hui me ka iliwai oke alanui a i ole o na alaloa maluna olaila e moe ai ua alahao la, e like hoi me ka iliwai i haawiia aku ai iaia e ka papa luna kiai, a aole loa i ae ia ka hui e hoololi ae ia iliwai me ka loaa ale mai i ua hui la ma ke kakau mai ka papa luna kiai mai ke kuleana e hana ai pela.

 

            Ua loaa i ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu ke kuleana e hoololi i na laina ana iliwai o kona mau alanui a alaloa i kela ame keia manawa e ike ia iho ai he mea e pono ai ka lehulehu, a i ole no ka pomaikai a holomua o ka lehulehu, a i oleia no ke pale ana aku i na poino e ili mai ana maluna o ka lehulehu; a o ka hui hoi, i ka manawa e kauoha ia aku ai e kapapa luna kiai, e hoololi ae ia i kona alahao i kulike ai me ka, laina hou ame ka iliwai hou ma ka hana hou ana i kona alahao a i ole i kona mau laina. E hooko koke ia keia kauoha e like me ka hiki ke hanaia maloko o kekahi manawa kupono mai ka la aku e hai ia ana e ka papa luna kiai.

           

            E uku aku ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu i ka hui no na lilo apau loa i uku ia e ua hui la no ka hoololi houia ana o kona alahao ke hoopukaia aku ia kauoha hoololi iloko o umi makahiki mai ka manawa mai o ka kukulu mua ia ana o ua alahao la e koi aku nei e hoololiia.

 

            (d) I ka manawa a ka hui e hoomoe ai i kona alahao maluna o kekahi alanui i hoonoho pohaku mua ia, e hoonoho hou iho no

 

Eia I Honolulu Kuu Pohaku Kahi I Luakaha Ai.

 

            Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, ke Alakai Solomon Hanohano, ka ipukukui pio ole i ka makani, aloha ahiahi kaua a hui hou aku:--- Ma koahiahi o ka Poalima, Mei 20, i hiki mai ai au e ike i ke kaona, a e ike i ke kapitala kaulana o Honolulu, kuu pohaku. He hauoli nui koʻu, na maka ke nana aku, i ka huikaulua o na kaa. Eia au kahi kiu hulihuli meahou o na Koolau kahi hoonanea ai me kaʻu aliiwahine.

            Ma ka Poaono ae, ua iho aku la makai o ke kaona e holoholo ai, a hui no me koʻu mau hoaloha, ma ke keena kope, o na aina, pau no , huli hoi no ka makeke, loaa no ke aku nui, kau i ke kaa no Mokauea ka pahu hopu, kahi o koʻu ohana.

            He oluolu ka noho ana o Kalihi, eliko aku me Home Lauieic. Ma ke kakahika ae, la Sabati, ua hoonaue aku la i ka halawai Kula Sabti, mauka o Kalihi, hui aku la ne koʻu mau hoa, iloko o ka apo hookahi, lululima, hiki i ka wa kula, na ninau Kula Sabati me na haawina, aia ma Oihana, ma ka mokuna i heleuheluia ai, i komo mai ai na ninau a ka makou kumu, William Isaaka; nolaila, e hookomo ana au i keia ninau, a penei ka ninau:

            Ua ae anei o Petero ma i ke noi a Simona, e haawi aku i keia mana i Ioaa ai ka Uhane Hemolele. O ka pane a na hoa, aole. Pauku 20, 21, aia ilaila ka haina i ku ai.

            Nolaila, ua lawa keia mau hoakaka pokole, a hookuu na hana o ke kula Sabati, hoomaha iki, e hoomaka ka halawai nui.

            Himeni, pula ia e Enoka, himeni hou, ku mai o Po@a Opio, ka persidena a kahea mai la iaʻu, a o ka olu ia o kahi kiu o ka haiolelo, he oiaio, ua ku kaʻu haiolelo maluna o Simona, ua manao e loaa iaia ka mana i ke kuai aku me ke dala, aole nae, ua hooleia kona makemake; e lilo pu kau dala me ka make, o ia iho la no ka haina.

            He kilokilo ka Simona oihana, he kanaka naauao, a hookuu kaʻu helouma, hoi e noho. Mahope o koʻu manawa, kahenia na misiona o Nu kilani e haiolelo maoli, a he uʻi a nani na manao i hoikeia mai ma ka olelo haole, e hoike mai ana he 6000 ka poe i komo i ka ekalesia, ma ka laua hoike mai, he poe naauao, a manaoio nui lakou, mai na makua a na keiki, ia laua no piha ka manawa, a hookuu me ka himeni ame ka pule.

            Poakahi ae no Puuhale kaʻu misiona, Poalua ae no ke keena o ke Kuokoa, hui pu me a lunahooponopono o ka mupepa, Solomon Hanohano, me kona hoa hana pu, Mr. Nakila, ua kukaʻiolelo me laua, a hookuu.

            Poakolu ae, ma kahi o koʻu kaikuahine, Mrs. Elena K. Palea, Kui me lakou me ka hauoli, me na keiki a koʻu mua me ke aloha pumehama.

            Poaha ae no ke keena o A-i, ka haku o ka pa papa, kuka me ia me ka oluolu, a hooholo nana e kukulu i wahi home iluna o ka aina, pau malaila, kipa e ike i ka ohana o kaʻu wahine, oia o Mr. Wm. Kahlbaum, keki lalawai o Koiuiu, a pulelo aku i Waimanalo, i Koolau, a nana i hoiko mai ia maua ua kuai a hoolilo loa aku i kona aina i ka halu mahiko o Waimanalo he $730, ekolu-hapaha eka, o ia kahi ana e noho nei o koiuiu, he $4000, ua kuai no, a ua koe mai no iaia hapalua eka, kahi o kon a home e ku la, a eia kaʻu pane iaia, a pehea ana oe e hoponopono ai i keia mau dala au e waiho ai i ka banako, a i ole i ka paeaina paha.

            E oluolu oe, ka ke Akua, ka Kaisala, he oiaio kelam ae au i kau, a penei ka hooponopono ana: Ko honolulu $4000, lawe $400 waiwai hapaumi, koe iaia $3600; ko Waimanalo he $730, lawe waiwai hapaumi, he $73, koe iaia he $627; ka huina nui o ka waiwai hapaumi i haawiia ma ka lima o Smith Opio ka Paeaina, ma kona lima he $473; kow aku aia no iaia kahi hiipei ai.

            O key may dal i hoikeia ae la maluna, ua wahoia ma ka lima per@sidena paeaina, o ka ekalesia o Kesu Kristo o ka Poe Hoano o na La Hope Nei, o ka huina o na dala iaia e paa nei he $4227, koe ka aina e waiho la ma Kahuku, ua oo ke ko, a e wili ana iloko o keia mahina ae, a ua makana mai ia mau he wahi aloha a nui a la wa a hu, me ka hookipa ana ia maua me ka maikai ma kona home, ke kalo kalo ae nei au i na lani e mau kou ola a loaa na pomaikai hou.

            Nolaila, ke manao nei au ua lawa keia mau meahou o ke kaona nei, o uluhua mai auanei na keiki hoonoho hua o ka halepaʻi, ame ka Lunahooponopono o ke Kuakoa, ua lawa keia, a oili hou aku.

            Ke hoomaikai aku nei au a nui loa i na keiki o ke keenapaʻi, me ka ma halo nui.

            Owau iho no me ka oiaio, ke kiu hanu meahou o na Koolau,

W. K. Apuakehau

Mokauea, Kalihikai, Mei 28, 1921

 

            NEW YORK, Mei 31-- Ua apo@ola e ka ahahui a na on a moku Amerika ka olelo hooholo a kana k@te, e koi ana e hoem@a mai ka uku hana i 15 pakoneka a e hoole ana i ke komo ana iloko @ kekaumoa ma kekahi mau aelika m@ na limahana uniona e holo ana maluna o na moku.