Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 23, 10 June 1921 — Page 3

Page PDF (1.40 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H., POALIMA, IUNE 10, 1921.

MA KE KAUOHA

 

PUNI NUI KE AKULE MA WAINIHA, KAUAI.

 

            E Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha pumehana pu kaua:

            --E oluolu mai oe i kou ahonui ame kou lokomaikai, e hookomo iho ma kahi kaawale o na kolamu o ke kino lahilahi o ka hiwahiwa a ka lahui Hawaii, i kahi poomanao e kau ae la maluna, i ka hoomanawanui o keia opio Hawaii ma ka oihana lawai'a.

            I ko'u hiki malihini ana mai i keia aina o Wainiha nei, i ka mahina o Novemaba, la 5, 1920, ahiki iho la i ka la 11 o Mei, 1921, ua puni iho la i keia opio Hawaii hoomanawanui, kekahi hoopuni akule nui ana, i hoopaaia ke akule iloko o kekahi pa uwea iloko o na la elima, i hiki aku ka nui o na i'a i ka hookahi mano me na lau elima eme na kaau keu, ma ka helu Hawaii, a he eono kaukani hoi a oi aku ma ka helu a ka haole.

            E ike mai oukou e na opio Hawaii, o ke koko hookahi, i ka hoomanawanui o keia opio Hawaii i kona pono ame ka pono o kona ohana ponoi, he hookahi wale iho no oia ame na kokua aku a kona mau hoahanau ame na makamaka ma ka huki pu ana i na upena, ame ka mea kakau kekahi i kokua pu e hoike nei i ka oiaio o keia mea.

            He keiki puuwai hamama, aole oia kamailio wale mai, o ko'u ike maka keia a'u e hoike nei i kekahi mau puni i'a liilii ana iho nei i keia mau mahiua aku nei i hala.

            I ka manawa e puni ai ka i'a a hukiia ka upena iuka o ka aina he mea maa inau i ka poe huki upena, o ia hoi na kane, na wahine ame na kamalii, i ka manawa o lakou e huki ai i ka upena, in a lakou e ike ana ua hei ka i'a i ka upena, e wehe ana no lakou ia i'a na lakou iho, me ka nana ole i ka mea nana ka upena, aole no nae he pane aku o keia keiki Hawaii opio, ua hookuu aku oia e hana elike me ko lakou makemake, ua hoomanawanui no keia opio.

            Eia no kekahi hoomanawanui o keia opio Hawaii, o na olelo hooiloilo a na kamaaina o keia aina o Wainiha ame Haena nei, e olelo ana e lawai'a wale no keia keiki opio Hawaii i ka i'a ma na kai o Haena nei, aole e loaa ka i'a iaia.

            I keia la, heaha ka mea i ikeia, i ka hana a keia opio Hawaii, ke paa nei ka i'a i a upena uwea a ke kanaka opio Hawaii hoomanawanui, a ua loaa laia ka hua o ka hoomanawanui ame na pomaikai. Pela no ka Palapala Hemolele i hoike mai ai, o ka mea hoomanawanui ahiki i ka hopena, e loaaiaia ke ola mau loa, no na mea pili uhane ia, a no ke kino hoi keia, ua hoopomaikai mai ke Akua iaia mamuli o ka hoomanawanui.

            E hoomauia ke ola o keia opio Hawaii ame kana mau hana maikai.

            Imua e kuu i'o ame kuu koko e na opio Hawaii, e hoomanawanui me ka pauaho ole, elike me keia opio Hawaii o k lahui hookahi ka hoomanawanui.

            Owau no me ka haahaa,

            J. P. K. NAWAIELUA O HAENA.

            Mei 16, 1921.

 

 

LIHIKAI O PUUHALE

 

            Mr. Solomon Hanohano, ka pukaua kualana o ka Nupepa Kuokoa, ke kiai naue ole, ka mea iaia ka ipukukui uwila, nana e hoolele nei apuni na moku, me oe a mau ko'u puuwai, ame na keiki pu hoi o kou keena pa'i:--E oluolu mai i kou ahonui palena ole, e omau iho i keia hooheno e kau ae la maluna, a na kou lokomaikai e hipuu iho, i ike mai ai na makamaka heluhelu, e ake e ike i na meahou o ke kaona i ka huikau a na kaa i ka oni a na moku.

            Lohe olelo wale no ko'u i ka home nani o Puuhale, ka haukapila o ka lehulehu. Lehulehu na hoa hookuuia, mamuli o ka malama makai ia e ka lokomaikai o ka papa ola.

            Laau kaulana chaulmoogra,

            Imua na kini a lanakila,

            Ke Akua no ke kokua,

            Malamaia ka maluhia;

            I hui pu me ka ohana,

            Haliu aku i na Lani,

            I loaa mai na hoomaikai,

            He kula loa o Kalihi.

            Mea ole i ke kono a ka manao.

            E aloja ahiahi kakou,

            A hui pu ma ke kelepona,

            Ke pa mai nei e ka Moae,

            Ka makani o ka aina.

            He kaona nui Honolulu,

            Ke kikowaena Hawaii nei.

            Haina ka puana o ka nane,

            Ka Lihikai o Puuhale.

            Hakuia e ke kiu o ka eheu kani o na pali hauliuli o ke Koolau,

                                                            W. K. Apuakehau.

            Mokauea, Honolulu, Mei 29, 1921.

 

 

WASHINGTON, Mei 31. --Elua mau kanaka i make a he umi-kumamakolu i eha i loko o ka manawa e malamaia ana kekahi hana hoomaamaa hoopahuma ka lewa iho ma Aberdecn, Merelana. Iloko o ka manawa e hoomaamaaia ana ka hoohaule ana iho i kekahi poka pahu maka lewa ua hooku'i kekahi poka pahu i kakaa mai ka mokuea iho i kekahi hoeuli a pahu ae la.

 

 

Na Kanawai Ahaolelo Kau o 1921

(Mai ka aoao 2 mai)

 

ia i ua alanui la mawaena o kona mau alahoa, a i ole mawaena owaho o na hao in a he holo palua ke alaho ame hookahi kapuai aku mawaho aku oia wahi, a e hana ia no hoi ia hoonoho pohaku hou a iliwai me ke alanui a alaloa a e kulike hoi me ka hoonoho pohaku mua ana mamua iho o ka hoomoeia ana aku o ke alahao; a e hoomoe ia no hoi ke alahao a iliwai pu ka hao me ke alanui a alaloa, a emalama mau ka hui i kona alahao a me ka hapa o ke alanui mawaena o ia mau alahao ma ka hoomaemae a hoomaikai mau ana e like me ka makemake o ka papa luna kiai; a pela pu no hoi e hana ai ua hui la i ka hoomoe ana i kona mau alahao in a aole maluna o na alanui i hoonoho pohaku ole ia mamua, i ka manawa e hoonoho pohaku ia aku ai o ia mau alanui, a pela pu no hoi e malama ai i ua mau alanui la me ka maikai mahope iho o ia hoonoho pohakuia ana mai o na mau alanui la i hoonoho pohaku mua ole ia e like me ia e makemake ia ana e ka papa luna kiai; koe nae keia, ua loaa i ka papa luna kiai ke kuleana e apono ai i kekahi ano hoonoho e ae maluna o ua mau alanui la e hiki aku ai ke hoomaemae ia ua alahao la i ka manawa e makemake ia ana e hana pela. O na hoomaemae ana a pau e kauohaia ana e ka papa luna kiai, e hoohana ia no ia e ka hui oloko o kekahi manawa kupono mai ka la aku o ua kauoha la e oleloia nei i hoopukaia ai e ua papa nei e oleloia nei.

 

            (e)        Ina manawa a pau e hoohanaia ai no ka hoomaemae ana i na alanui e ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, e hoohalike aku no ka hui i ka hana ana i ka lakou mahele o ka hoomaemae ana o ko lakou alahao e like me ke ano o ka hoomaemae ana a ke Kulanakauhale a Kalana la, e pili ana i ka hoomoeia ana ame ka hoomaemaeia ana o ua alahao la e like me ke kauoha a ka papa luna kiai.

 

            (f)        O ka wahi e hoomoe ia ai o ua mau alahao la maluna o na alanui alaloa, oia no na wahi a ka papaluna kiai e apono aku ai. Ina he mea e pono ai a e pomaikai ai ka lehulehu, a i oleia he mea e hoopakele ae ai i ka, lehulehu mai na popilikia mai ka hoololiia ana o kekahi alahao i hoomoe mua ia, ua hiki i ka papa luna kiai ke kauoha e hoololi ia ka wahi e moe ai o ua alahao la. Oia hoololi ana e hana ia ia iloko o kekahi manawa kupono mai ka la o ka hoopukaia ana aku o ua kauoha la e ka papa luna kiai.

 

            (g)        Ina ka hui e hana ole a i ole ia e hoomaopopo ole i ka hooko ana i kekahi o na kauoha e haawi ia aku ana i ua hui nei e like me ia e hoomaopopoia nei maloko o keia pauku mahope iho o ka hai ia aka aku i ua hui nei ma ke kakau keia hooko, ole ia o kekauoha, a i ole hana ole i ka mea a ka papa luna kiai i makemake ai e like no me ia e hoomaopopo ia nei maloko o keia pauku, ua loaa i ka papa ke kulena ma ka hana ana i kekahi olelo hooholo e hoike ae ua ikeia ka hui ua ku ka hew iaia, a iloko o kekahi manawa ma hope iho o elima la mai ka manawa o ka haawiia ana aku o kekahi palapala e hai aku ana i ua hui la i ko lakou ikeia ana ua ku ka hewa, a o ke kope o ua palapala la e waiho ia aku ma ke keena poo o ua hui la, alaila o ka hoonoho pohaku ana, ka hoololiloi ana, ka hoololi ana i ka wahi e moe ai ke alahao, ka hoomaemae hou ana ame ke hoano-e hou ana i ke kulana o ua alahao nei e like me ia i makemake ia ai e hana ia mau mea e na paahana a ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, a o na lilo apau e kikoo ia aku no ia a e uku ia mai no e ua hui nei, in a no he mea ia e hele ai imua o na ahahookolokolo o ke Teritore.

 

            (h)        Mai na kauoha mai apau a ka papa luna kiai e waiho ae ai e like me ia i hoakakaia maloko o ka mahele (f) o keia pauku, koe ka wahi o ia mahele e kamailio ana no ka hoomaka mua ana, a mai na olelo hooholo hoahewa a ua papa nei e oleloia nei no ka hana oleia o ka hana e kauoha ia nei, ua loaa ke kuleana i ka hui e hoohalahala imua o ke komisina a i ka manawa e hoohalahalaia ai e lilo no ia hoohala ana i mea e hoopau ai i ke kue ia e ka papa no ka hooko ole ia o ka lakou kauoha a i ole ia e ke Kulanakauhale a Kalana malalo o ka mahele (g) o keia pauku a hiki i ka manawa e loaa mai ai a i ole e hoopukaia mai ai o ka olelo hooholo e keia komisina maluna o ka ninau e hoohalahalaia ana.

 

            PAUKU 7.     Ka Hoohana ana.

 

            (a)        Na a'ena alanui. I ka manawa e ike ia iho ai he mea kupono ka a'e ana aku maluna o ke alahao o kekahi hui alahao e aku, ke hoomana ia nei ka hui e kukulu a e hoomoe iho. malalo o kona mau lilo ponoi, i a'ena kupono a e lawe ae i na hao i mea e holopono ai ia a'na; aka o ka hanaia ana o ia a'ena ame ka laweia ana ae o ia mau hao e hani i e mea e hoopilikia ole aku ai i ka honomua o k lawelawe hana ana a ia hui e aku; a mahope iho o ka hana ia ana o ia a'ena, o na lilo apau o ka malama ana e kaana like ia mawaena o keia hui me ka hui nona ke alahao i a'eia aku.

 

            (b)        Na kaa, na kaa hoohana ame na kaa bus, etc. E hoomakaukau mau ka hui i na manawa apau loa i mau kaa e lawe kupono ai, i mau kaa hoonee a mau kaa bus ame na kaa e ae o kela ame kaia ano no ka lawe ohua ana e lawa pono ai ka hana a ka hui e like me ka ke komisina e apono ai, e makemake ai a e kauoha ai no ka hooholomua ana i ka pono o ka lehulehu, ame na kaa e ae i hoomaopopoia no ka lawe ukana ana e like me ia a ke komisina e apono ai a i ole ia e kauoha ai e hoolako ia.

 

            ©         Ke ana holo. O ke ana holo o na kaa, na kaa hoonee ame na kaa e ae a ka hui, e like no ia me ka mea i aponoia i kela ame keia manawa e ka papa luna kiai.

 

            (d)       Na rula ame na hooponopono ana. E hookau ka hui i mau rula kaulike a hooponopono kupono e pili ana i ka malamaia ana ame ka hoohanaia ana o ua alahao la maloko a maluna o na alanui a alaloa i oleloia. A oia mau rula a hooponopono ana apau loa, e ku no ia malalo o ke apono ana mai a ke Komisina.

 

            (e)        E hoomaopopoia ka uku kuikawa no na kamalii. Ua hiki no i ke Komisina ke kau mai i mau ana uku kuikawa no na kamalii malalo o na hooponopono ana a ia komisina i manao a he pono mai ia manawa mai a ia manawa aku; koe no nae keia, o na keiki kula malalo o umikumamawalu makahiki, ma na la kula, e uku lakou i ka uku i like me ka hapalua o ka uku maa mau.

 

            (f)        Ka lawe wale ana. Aole kekahi mea e lawe wale ia, koe wale no na luna nui ame na limahana o ka hui ame na lala o ka oihana makai o Honolulu ame na lala o ka oihana kinai ahi, oiai lakou ma ko lakou manawa hana a e komo ana i ko lakou mau lole kulana oihana, a oia lawe ohua uku ole ana no nae, e kaa no ia malalo o na hooponopono ana a ke Komisina.

 

            (g) Ka hoole ia ana o ke kuleana e kau ma ke kaa i kekahi poe. O kela me keia mea e malama ana i ka malu o kekahi kaa, bus a i oleia kekahi ano kaa e ae no ka lawe ohua, ua hiki no ke hoole aku i ke kau ana mai o kekahi ohua e hoole ana i ka uku ana mai i kona uku kaa a i ole ia i kekahi kanaka ua ona a i ole i kekahi kanaka a mau kanaka paha e hoohaunaele ana, a i ole ia i kekahi kanaka i loaa i ka mai kau a mai lele, a ua loaa ke kuleana e hoolele aku a i ole e hoolei aku mai luna aku o ia kaa, in a ma ke ano limanui ua hiki no, i ua kanaka a mau kanaka la.

 

            (h)        Ke kuleana o ke alahele. O na kaa apau e holo ana maluna o ke alahao i kulike me ke kanawai i kukuluia maluna o na alanui alaloa a wahi e ae, ua lilo ia lakou ke kuleana mua o ke alahele, koe wale no keia e lele ae keia kuleana i ko ka puali makai o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, a i ka manawa o kekahi pauahi, e kaa mua na mea hana kinai o ka oihana kinai ahi o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu.

 

            (i)         Keena oihana ma Honolulu---wahi noho o na Luna nui. Inamanawa apau, e malama ka hui i keena oihana no ka lawelawe ana i ka lakou hana o ua hui la ma kekahi wahi maloko o ke kulanakauhale o Honolulu i hiki aku ai i ka lehulehu ke hele aku me ka hoopilikia ole ia; a o na kanaka apau, mawaho ae o na luna nui alakai hana, e malama ana a e hoohana ana a e alakai ana i na hana a pau, a me ka hapanui o na luna alakai o ka papa hooko, e ike lakou he poe noho paa ma ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, a o na luna alakai apau o ka papa hooko i poe kupa lakou no ke Teritore o Hawaii.

 

            PAUKU 8.      Ke kuleana e kuai aku ai i ka laikini ame na waiwai o na hui e aku. Me ka loaa pu ana mai o ke apono ana a ke Komisina i ke kumukuai, na hoopaa ana ame na mea e ae apau e pili ana no ka hoolilo ia ana mai, ua loaa i ka hui ka mana e lawe mai, ma ke kuai ana paha a i ole ma ka hoolimalima ana paha, in a waiwai apau ai oleia i kekahi hapa o na waiwai paa a waiwai lewa, na kuleana, na pono, na laikini, o kekahi hui alahao e aku, a i ole ia o kekahi hui hana ikaika hoonee e aku, a i ole ia o kekahi hui o ka hana a ia hui a i ole o kekahi mahele a ka hana a ia hui ua ano kulike aku me na mea e hoomanaia nei maloko o keia kanawai, a o ua mau waiwai la, na kuleana, na pono a me ia laikini ua makemake ia no ka hooholomua ana i ka manao o keia kanawai, a i ka manawa e lawe ia mai ai, e paa ia no, malamaia a e hoohana ia malalo a i kulike ai me na kuhikuhi a keia kanawai.

 

            PAUKU 9.      Ka hoopuka ana ame ka hoolilo ana i na mahele kea. Ua hiki i ka hui, me ke apono ana mai a ke Komisina a malalo o na rula ame na hooponopono ana a ia komisina, ke hoonui ae i kona mau mahele kea no ka hoolilo ana no na hana hookumu, ma ka hoopuka ana ame ke kuai ana i mau mahele kea hui hou aku, ma kekahi kumukuai aole e emi iho malalo o ka waiwai io o ke kea hookahi; koe no nae keia, o na bona ame na nota i hoopuka muaia a o ke kala i loaa mai ma ia hoopuka ia ana o ia mau bona hoolilo ia no na hana hookumu, ua hiki no ke uku ia ia mau bona ame ia mau nota mailoko mai o na loaa o ke kuai ia ana o keia mau mahele hou, ke aponoia no nae e ke komisina, ma ke ana waiwai io i like aku ka huina me ka huina o ia mau bona a nota aie i hoopuka mua ia e ua hui nei.

 

            PAUKU 10.    Na moraki, na bona, na nota ame na aie e ae. Ua loaa i ka hui ka mana me ke apono mua ana mai no nae a ke Komisina, no ka hooholo mua ana aku i na hana i manao ia maloko o keia kanawai, e, a in a e kauoha ia e ke komisina e like me ia i hoakakaia mahope iho nei o keia, no ka hoonui ana aku, ka hoolohi ana aku, ka hoolaula ana aku ka hoomaemae hou ana ame ka hooakea hou ana, e aie dala a e hoopaa aku no ka ukuia ana aku o ia aie ame ka ukupanee no ia aie ma ke ano moraki i kekahi hapa a i ole ia i ka waiwai no apau o kona mau waiwai a ma ia moraki ana, ua hiki ke hookomo pu ia keia laikini, a no ia mau hana no ua hiki ke bona ia ka hui ma ka ano moraki ma ka haawi ana aku i kekahi palapala kuai kahu maluna o na waiwai apau e like me ia i hoike mua ia ae nei. O ua moraki la a i ole o ua palapala kuai kahu la, ua hiki no ke hui pu ia maloko olaila me na waiwai apau i hai ia ae la maluna ae, na waiwai hou aku a i oleia ke kuleana maloko na waiwai hou aku e loaa mai ana i ka hui ma kekahi mahope iho, ame na loaa komo ame na loaa e ae apau mai na waiwai mai o kela ame keia ano, a e hookomo pu ia no hoi maloko olaila kekahi mau mea a ke komisina e hoomaopopo mai ai e like me ka lakou i manao ai he kupono ke hana ia no ka hooholomua a me ka malama ana i ka waiwai o na poe a pau i pili i ka uku ia ana mai o ka ukupanee ame ke kumupaa, ka kuleana paa i ua hui alahao la ame na waiwai e ae, ka hiki ole ana ke uku, na mea e hana ai no ka hoopau ana ae i na poino, ke paniku ana, ke kuleana o ka mea paa moraki a i ole o na kahu malalo o na mea apau ame kela ame keia mea a ua komisina la i manao ai he mea pono e hana ia no ka pomaikai ame ka pono o na poe apau maloko o ia mau mea. Koe nae keia, aole kekahi mea maloko o keia pauku e manao ia he mea e hoopau ai i ke kuleana o ka hui i ka haawi ana aku i mau nota no ka hoopaa ana i kekahi aie, me ka loaa o ka waiwai hoopaa aie, a i ole o ka loaa ana mai i ka hui ke kuleana aie e ae me ka hoopaa waiwai e ae.

 

            Ua hiki no i ke Komisina ke hoomana i ka hoopuka ia ana o kekahi mau bona a i ole nota aie no ka manawa no ka hoomakaukau ana i mau dala no ka hoonee mua ana i na hana a ua hui nei, a e hoomaopopo a e kaupalena i ka manawa ame ka ukupanee e uku ia no ia mau bona, a e hoomana pu i ka hookaawaleia ana o kekahi huina dala hookaa aie mailoko mai o na loaa a ka hui no ka uku ana aku i ua mau bona nei, na nota ame na lilo e ae o ka hoonee oihana ana.

 

            PAUKU 11.    Na Hookuina, na Hooloihi ana, na Hoonui ana, na Hooakea ana ame na hoomaemae hou ana

            Ua hiki no i ka hui ke hana a i ole ia lawe i mau hookuina hou i hooloihi ana, hoonui ana ae, hooakea a hoomaemae hou ana i ua alahao nei i kona mau lako ame na wahi hana apau e pili pu ana me ua alahao nei me ke apono ana mai a ka komisina, a e hana ia mau mea i ka manawa, mahope iho o kekahi hoolaha ma ke akea ame ka loaa o ka manawa e hoolohe ia ai ma ka akea, e kauoha ia mai ua hui la e ke komisina, a i ka manawa e hana ia ai pela a e lawe ia mai ai pela, a i ole in a na hai e hana mai a lawe mai, mai ia hope mai e malamaia e ia, koe nae keia e like me ia i hoomaopopoia ma keia hope iho nei; ao ka hoonui ana ame ka hoolaula ana ae i ka hana e hanaia aku e ka hui, e hanaia no ia e ua hui ke kauoha ia mai e ke komisina; koe nae keia, aole ua komisina la e kauoha e hana pela, koe wale no keia mahope iho o ka hoolohe ana imua o ke akea, ua hiki i ke komisina ke hoomaopopo iho, o na loaa apau a ka hui mao ka malama a hoohana ana i ua hookuina, hooloihi, hooakea a hoolaula nei o ke alahao a i ole o na hana e ae i hoomaopopoia maloko o keia kanawai ke hui pu ia ae me ke koena iho o ua alahao la a me ka hoomaopopoia no ka hoopiiia ana ae o ka uku kaa, e lawe ana ia mau mea e uku in a lilo hoohana kupono apau o ka hoohana ana i na hana o ua hui la me ka loaa pu o kekahi wahi puka kupono maluna o na waiwai apau o ua hui nei ke hui pu ia aku ka lilo o ua hookuina, hoonui, hooloihi, hooakea a hoomaemae hou ana nei i hoohana maoli ia no ka pono o ka lehulehu.

 

            O na hookuina ame na hooloihi ana ame na hooponopono hou ana i hana ia a i hoolako ia e kekahi poe e ae, aole e lawe ia mai aia wale a hoolilo mua ia mai i ka hui, a i ka manawa no hoi a ke komisina mamuli o kekahi noi i waiho ia aku ia lakou, a mahope iho o ka hoolaha ia ana e waiho ia ana keia nenaui ke akea, ia manawa la e hoomana mai ai ke komisina, a aia no hoi a kupono ke kukulu ia ana o ia mau mea me ka maa mau o ke kukuluia ana o na alahao e ae.

 

            Ina, mahope iho o ka hana ia ana o kekahi hookuina, hooloihi, hoonui a hana hou e ae, e ikeia iho ana, mahope iho o ka hala ana ae o kekahi manawa kupono, aole e lawa ana ka loaa o ka hui, me ka lawe pu ia mai o ka noonoo ana no ka hoopii uku kaa, e uku i na lilo hoohana apau me ka loaa pu ana mai he wahi puka kupono maluna o na waiwai a pau o ka hui i hui pu ia aku me ua hookuina, hooloihi, hoonui, hooakea, a hana hou nei e hoohana maoli ia ana no ka pono o ka lehulehu alaila e ae aku ke komisina i ka hui e hoopau i ka malama ame ka hoohana ana i kekahi hapa a i ole i na mea apau loa no o ua mau mea nei i lawe ia e like me ka ike a hoomaopopoia iho i ka hana kupono e loaa mai ai na loaa kupono i ka hui.

            Ua loaa i ke Komisina ke kuleana e kauoha e hoohana ia kekahi hookuina, hooloihi, hoonui a hana hou malalo o na aelike a e hoolahaia ae ma ke akea ke kalahea e hoike ana ua makemake ia e hana ia mau hana make aelike.

 

            O keia âme keia hookuina, hooloihi, hooakea hoomaemae a hana hou e hana ia ana a e lawe ia mai ana me ka hoolilo ia o ke dala no ka hookumu ana ia mau hana, e uku ia ia mau mea e ka hui mailoko mai o ka loaa o na mahele kea i kuai ia, no na bona ame na nota, e like me ka mea e hoomanaia ana a e kauohaia ana e ke komisina, a ma ke ano o ka uku ana i ae ia e ke komisina; koe nae keia, o ke kuai ia ana o na mahele kea aole e kuai ia a emi iho malalo o ka waiwai io o ia mahele kea; a koe hou no keia, aole ke komisina e ae e hoopuka ia na bona a i ole na nota aie e ka hui; koe wale aia a haawi mua ia i ka hui ke kuleana e hoao e loaa ke dala no ka hoohana ana i keia mau mea iloko o eono mahina ma ke kuai ana aku i na mahele kea, a koe hou no keia, in a o ua mau bona la a me na nota aie e kuai ia aku no ka huina i emi mai malalo o ko lakou waiwai io, o ka like ole me ka waiwai io e hookau ia aku no ia maluna o na loaa o ka hui ma ke ano he lilo no ka hoohana ana i ua alahao la ma ke ano e apo noia ai e ke komisina. Ina he mau bona ame na nota aie ke hoomanaia e ke Komisina ua hiki no lakou ke uku ia ma ka hoopukaia ana o na mahele kea o ka hui e like me ia i aponoia e ke komisina ma ka huina waiwai io o ke kea hookahi i huina hoi i , kulike aku me kahuina i loaa mai i ua hui nei no ke kuai ia ana o na bona a me nota aie.

 

            PAUKU 12.    Ka uku makahiki i ke Kulanakauhale a Kalana. I ka mahina o Ianuari o kela ame keia makahiki, e uku, aku ka hui i ke Kulanakauhale ame Kalana o Honolulu i elua ame hapa pakeneta (2 1/2%) o kona mau loaa apau mai ke alahao mai no ka makahiki i hala ae mamua.

 

            PAUKU 13.    Ka mana o ke Komisina.

 

            Ma keia ke haawi ia nei i ke komisina ka mana ame ke kuleana ma ke kauoha ana e hooponopono, e kau a e hoololi i na uku kaa, i na kaki, na hoohalikelike ana, na rula ame na mea hana maa mau i hanaia, i kaki ia, a i hoomaopopoia e ka hui, ke ano o ka hoohana ia ana o ke alahao ame na waiwai e ae apau o ka hui e pili ana i ka pono ame ka maluhia o ka lehulehu, ke ano o ka malamaia ana o na waihona ame na buke, na huahelu ame na palapala, ame ke ano o ka malama buke ana, na loaa maluna o na waiwai o ka hui, ke ano o ka lawe aie ana mai e pili ana no ua alahao la a me ka hoohana ia ana o na dala i loaa mai ma ia aie ana ame na loaa ponoi o ka hui, a e hooponopono i kona mau waihona a lawelawe waiwai kona kulana oihana waiwai me kekahi hui a kanaka okoa aku, kona hooko ana i na kanawai apau e pili ana i ka lawelawe oihana ana i hanaia e ke Teritore ai ole e ke aupuni makua, ame na kanawai o kona laikini ame kona mau kumukanawai o ka hui i hoopili ia me ke aupuni kona mau rula na hooponopono ana, na hana maa mau ame kana mau hana e ae ame na ano apau o kela ame keia e pili ana i ke kulana ame ka lawelawe oihana ana mawaena on a ame ka lehulehu, kekahi poe kanaka a hui e aku, a e hana no hoi i na hana apau i hoomaopopo a i hoomaopopo ole ia maloko o keia pauku a i ole me ia i hoopili pu ia mai me keia, no ka hoohana ana i ua mana la a o ia mau mea apau ke kauoha ia nei, ke hooponopono ia nei ke hoololiia nei ma ke ano e loaa mau ke kaulike i na manawa apau loa ame ka loaa puana aku i kahui ka, puka kupono maluna o na waiwai apau o ka hui e hoohana ia ana no ka pono o ka lehulehu, a oia mau kauoha apau e haawi ia no mahope o ka hoolohe ia ana ma ke akea a i ole ma kona manao ponoi iho no maluna o na hoohalahala. Koe wale no keia, he hookahi wale kaki uku kaa maloko na wahi i noho paa ia e na kanaka maloko o ke kulanakauhale o Honolulu.