Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 23, 10 June 1921 — He Moolelo no LEOLA DALE a i ole Mai ke Kulana Nele a i ka Waiwai-Na Aloha Elua i ka Ipo Hookahi. [ARTICLE]

He Moolelo no LEOLA DALE a i ole Mai ke Kulana Nele a i ka Waiwai-Na Aloha Elua i ka Ipo Hookahi.

"Owau i'o ka haku ame ka ona o ke Kakela Lome nei, malalo o ka mana o kekahi palapala kauoha hooilina, i hanaia e Sr. Geofere, a ke kauoha aku pei au ia Mr. Foda e hoike ae i kela palapala i keia manawa!" Aia na maka o na mea apau maluna o Mr. Foda kahi i nana ai, me ka piha hoi o na mea apau me ke kahaha, me ka hookoino okoa ia ana aku o na manao hoohuoi ilōko o lakou, ua hehenaia paha o Pilipo Daika, eia nae aole he hookahi o lakou i hiki ke kamailio, koe wale qo ke kakali ana aku, o ka ike i ka palapala'kauoha hooilina. r "Aole imua o ka poe apau maloko nei o keia rumi, a aole no hoi keia he manawa no ka nana ana i kela palapala," i pane ae ai o Mr. Foda. "Heaha hou iho auanei ka mea e hoohakalia ai, akahi hoi ka hoonaukiuki i ke koi paakiki mai o keia kanaka lapuwale, e ike i ko'u kuleana/ «wahi a Pilipo, me kona noke okoa ana ae i ka akaaka. I kela manawa i wehe ae ai o Mr. Foda i ka palapala kauoha hooilina mailoko ae o ka pakeke o kona kuka, a wehe ae la i na opi o ka palapala me ka paa ana no iloko o kona lima, alaila pane ae la: "Ua hoea mai i ka manawa e ikeia ae ai ka mea oiaio loa. O keia palapala e paa nei iloko o kuu lima, oka palapala kauoha hooilina hope loa ia i hanaia e Sr. Geofere, 'ua loaa aku keia palapala ia'u, maloko o ke keena waiho buke, oiai au e nana ana no kekahi mau pepa maloko o ka ume." Ua hoopuiwa loa ia aku o Kikila, i ka lohe ana mai i na hoakaka a Mr. Foda, 110 ka mea ala koke mai la no ka hoohuoi iloko ona, no kela po ana i ike ai, i ka oili ana aku o kekahi mea mailoko aku o ke keena waiho buke, au no e ka makamaka heluhelu e hoomanao nei, i ka noke ana o Kikila i ka huli i ka inea komohewa, me ka loaa ole ma kela po. "Maloko i'o anei o ke keena waiho buke i loaa aku ai kela palapala kauoha hooilina?" wahi a Kikila me ka pii o ka ula ma na papalina. "Ina okala i hanaia ai o kena palapala, a mamua koke aku nei no, ina aole a kakou mea e kamailio ai no ia palapala, aka ua hanaia ma la 15 oka inahina o lanuari, o ka makahiki koke aku nei no i hala, he elua makahiki mahope mai o kela palapala kauoha e hoolilo ana ia Miss Dale i hooilina no na waiwai apau o Sr. Geofere," me kona huli ana ae nana ia Leola.

"Ina o keia ka mea oiaio, alaila aole o'vi kuteana i koe i keia kakela ame na waiwai e ae o Sr. Geofere," wahi a Leola, me kona noho okoa ana iho ilalo. "Auhea oe e Mr. Foda," i pane mai ai o Kikila, "ina o keia i'o ka palapala kauoha hooilina hope loa a Sr. Geofere, aole o MisS Dale e ku-e aku ana ma kekahi ano 4 O kei anei ka'u mea e kamailio ae ai?' me kona hawanawana ana iho ma ka pepeiao o Leola. Aole e hiki ia Leola ke pane ae, no ka mea, ua like pu kela nuhou i hoikeia ae iaia, me he mea la, ua houia aku kekahi pahi oilua ma kona puuwai, a o ia nae ka Kikila i kamailio hou mai ai: ■ r » '*E oluolu anei oe e Mr. Foda e hoike mai, owai ka hooilina o na waiwai o Sr. Geofere maloko o kena palapala?" "Maloko o keia palapala kauoha hooilina hope loa a Sr. GeOfere, e hooili ana ia i na waiwai paa ame na waiwai lewa maluna o Pilipo Daika." Ku ae la o Leola iluna, eia nae aole he hiki i kona mau wawae ke ku malie alaila noho hou iho la oia ilalo, ua hele hoi kona kino a piha i ka haalulU, owai hoi ia mea haalulu ole, i ka ike iho, ua kailiia aku na waiwai apau mai iaia aku iloko o ka imo ana a ka maka. 4< o Pilipo Daika anei ka hooilina maloko o kena palapala?" wahi a Kikila me kona piha me ke kahaha, me ka alawa ana mai hoi o kana nana ana ia Mr. Kaluka, ka loio. "Ae, pela ka mea e paa nei maloko o keia palapala," i hooiaio aku ai o Mr. Foda. "E oluolu anei oe e hoike mai i ka la, i hanaia ai o kena palapala kauoha hooilina?" i ninau hou mai ai no o Kikila. "Ua hanaia keia kauoha, ma ka la 15 o lanuari, o ka makahiki aku nei i hala." "Owai na hoike i kakauinoa maloko o kena palapala e Mr. Foda?" i mau mai ai no o Kikila i ka niele ana. "He elua mau hoike i paa ko laua mau inoa maloko nei, oia o Keoni Uilama ame Ede Kalaina." / i "Eia no anei o Keoni Uilama ke ola nei?" i komo mai ai o Mr. Kaluka ma ka ninau ana. "Ua make kela kanaka, aka no ka lua nae o ka hoike, ke [ ola nei no oia," wahi a Mr. Foda. | "Ke ola nei paha oia, aole .paha, aole he maopopo oka hopena o kela kanaka," i kamailio mai ai o Kikila. "Heaha ke kuleana o keia kanaka e komo hokai mai ai ilokō o keia hana?" i pikanana mai ai ka Pilipo kamailio ana.

"Auhea oe e Pilipo Daika, he kuleana ko'u e kāmailio ai maluna o keia palapala kauoMa, ma ka aoao o Miss Dale, ua loaa ka mana ia'u e kukakuka pu ai me Mr. Foda, kona loio. I hoike aku au ia oe e Mr. Daika, he kuleana ko Miss Dale i na waiwai apau o Sr. Geofere, a ke kapa aku nei au ia oe i ke komohewa, a uja ili aku ke ko'iko'i maluna ou ka hooiaio ana mai i ka pololei ame ka lalau o kena palapala i hanaia." Aohe pane hou mai o Pilipo Daika, aka ke kulohaloha wale la no oia, a no ka mea, ua pololei loa na olejo apau a Kikila i kamailio aku ai iaia, aia wle no a hooiaioia kela palapala imua o kekahi aha hookolokolo, alaila iaia ke koi mai i kona kuleana i na waiwai apau o Sr. Geofere. "He hookalii wale no hoike e ola nei, i kakauinoa i kela palapala, a ma ke kanawai, aole loa e lilo kekahi palapala i kakauinoaia e hookahi hoike, i mea mana, a ke ninau au i ka manao kanawai 0 Mr; KkliikA; oia kekahi o na loio kaulana o Ladana." 4< Ua pololei oe e Mr. Kinikele," i p&ne ae ai o Mr. Ka* luka. "He mea maikai e ninaninauia o Mr. Kalaina no kana ike, e pili ana i keia palapala kauoha hooilina i hanaia?" Hooholo ae la o Mr. Foda i kekahi lima ona, ma kona lae, a i mai la: "Ua ninaninau mua au ia Mr. Kalaiqa ma ka po nei, aole mamuli o ko Pilipo makemake, aka mamuli 0 ko'u manao ponoi, no ka mea ua ake maoli no au e ike 1 ka mea oiaio." "Ma ka uninau ana i kela kanaka, heaha kana mea i h.oi-; ke mai ai ?" i ninau hou mai A o Kikila^ "He oiaio wale no kana mau mea apau i kamailio ma : ai, me ka lilo o ka'u mau ninau hooiauwili imua ona, i mea ole, aka e ku mau ana oia maluna o na mea oiaio apau i hanaia e kela kanaka," i pane aku ai o Mr Foda, alaila ku ino ae la oia iluna a pane mai la: "Ma ke ano owau ka loio o Miss Dale, aole o'u makemake e hoomauia aku na kamailio ana maluna o keia ku--muhana. Ke hoole loa nei au i ka oiaio ame ka pololei o keia palapala kauoha hooilina, a ke hoole pu nei au i ka pane hou ana aku i kekahi mau ninau i pili i keia palapala Ke olelo hou ae nei au, ma ke ano he.loio no Miss Pale,

ua makaukau au i na wa apau, no ka hooko ana aku i na mea apau, a ka loio o Mr. Dailp e waiho mai ai īmua 011, ina no P ka waiho ana aku i ke.a palapala kauoha ho°,l,na imua o ka aha, no ka hooiaio ana, a ma kekahi ano e ae paha," alaila opiopi ae la «a o Mr. Foda i ka palapala a hookomo iho la iloko o ka pakeke o kona kuka Ma kela wahi ikuae ai o Leola īluna, a pane mai la. I hookuuia mai au e haalele iho ialoko ne> o ke.a keena, ~a oi aku na mea e kamilioia ne. mamua o ka mea h,k. la u ke hoomanawanui iho." . . . "O kena anei kou manao e Miss Dale? 1 pane mai ai o Pilipo Daika, me ka pahola ana mai o kona mau hma imiu, a i hou mai la: . "Ke uwalo aku nei au īmua ou e Miss Dale, e hoiiioi hou i kau mau mea i noonoo niua ai e hana aku. Eia no ke Kakela Lome, ame na waiwai e ae apau malalo o kou malu; o ka mea wale no' a'u e nonoi aku nei īa oe, o la kou hooko ana i kau hoohiki i haawi mai ai ia'u, no ko'u lilo aku i kane nau, ma iaano, ke hookuu a ke haalele loa nei au i ka'u mau koi o na ano apau, maluna o keia mau waiwai, i paa maloko o ka palapaU kauoha hooilina, .e waiho la malalo o ka malu o Mr. Foda. M Nana mai la o Leola me na maka hookokoe maluna o Pilipo no ka mea aole he wahi lihi hoihoi iki iloko ona. no kela mau olelo a Pilipo, alaila huh ae la ua kaikamahine nei imua o Kikila a pane aku la: "E lawe aku oe ia'u e Mr. Kmikele mailoko aku o keia keena," wahi ana, me he mea la, e waiho okoa mai ana un kaikamahine nei iaia iho malalo o na hoopakele ana a Kikila, mai na hana hooHaahaa mai a Pilipo Daika. Ke ike aku la o Pilipo i ko Leola ano, a ke lohe pu aku la no hoi i na olelo i kamailioia ae ia Kikiia, ia wa i pane hou aku ai o Pilipo: "He nani ia, aole he pane mai ia oe mai e Miss Dale, no ka'u mau mea i kamailio mija aku nei ia oe, nolaila, ke waiho nei au i ka'u koi, no ko'u kuleana i keia kakela ame na waiwai apau loa q Sr. Geofere, elike me ka mana o kela palapala malalo o ka malu o Mr. Foda," alaila lalau aku la ua o Pilipo i kona papale, me ka manao e haalele iho ialoko o kela keena, a huli hoi aku no kona home* imua o ke alo o kona kaikuahine, e kakali mai la, o ka hoea aku o kona kaikunane me na nuhou no laua e hoohauoliia ai. Mamūa nae o ke ku ana ae o Pilipo Daika iluna, ua pane e mai la o Mr. Kaluka, ika i ana mai: "Ke kauinaha loa nei au nou e Mr. Daika, no ka mea ma kahi o ka loaa ana o ke koi ia oe maloko o kela palapala kauoha o ka nele ame ka hoka na haawina e halawai akU aila me kau mau hooikaika ana apau, no ka noho mana inaluna o na waiwai o Sr. Geofere. "I hoike aku au ia oe e Mr. Daika, aole loa he wahi lihi kuleana iki au e koi mai ai i keia mau waiwai, no ka mea he puahiohio wale no na olelo apau, maloko o kela palapala a Mr. Foda e paa mai la. Ke hoike aku nei au imua ou, a imua hoi o Mr. Foda, ma ka aoao o ko'u liaku nei," me ke kuhikuhi ana ae o kona lima ia Kikila, ke waiho aku nei au | i ka'u koi, aole he mea kuleana e ae i keia mau waiwai, aka o Mr. Kinikele wale no," alaila hele aku la oia imua, a waiho aku la i kekahi mau palapala, maluna o ke pakaukau, a imua hoi o ke alo o Mr. Foda.

"Heaha ka manao o keia mau palapala?" i hooho ae ai o Mr. Foda me ke kahaha. "He koi kena ma ka aoao o kuu haku nei SKikila Lome, ma ke ano oia hookahi wale no ka mea i kuleana i keia kakela ame na waiwai apau o S>r. Geofere i make. E loaa iho ana ia oē, ka palapala hoike e pili ana i kona hanaii ana, ame kekahi mau palapala e ae, e hooiaio ana i ka pololei o kana koi no kela waiwai," wahi a Mr. Kaluka, me ka pahola ana ae o ka minoaka ma kona mau papalina. "O Sr. Kilika Lome anei keia? Ea, he hana hoopahenehene anei keia au e Mr. Kaluka ia kakou?" wahi a Mr. JFoda me ka puliki ana ae i kona mau lima ma kona poo, a hilinai aku la ihope o kona noho. "Aole keia he hana hoopahenehene, aka no ka hoopau ana ae nae i kou pohihihi ea, o keia keonimana, a haku hoi o'u, oia hookahi wale iho no ke keikikane a ke kaikuaana o Sr. Geofere i make; nolaila e ike mai oe, fta pololei kela inoa i kau aku maluna ona o Sr. Kikila a o ka hooilina hookahi wale no i kuleana i keia mau waiwai apau." No kela mau hoakaka a Mr. Kaluka, huli aku la ka nana ana a na mea apau maluna o Kikila, me he mea la he akua lapu oia i kela mau sekona, ke puliki la hoi o Leola ia Mrs. Wekela, aka no Kikila nae, aole ona wahi mea a onioni ae, no ka mea aia wale no kona noonoo maluna o Leola, ke kaikamahine a kona puuwai, i haulehia ai i kq aloha. "Aole loa he wahi lihi kanalua iki, no ka oiaio a pololei o ka'u mea e koi nei ma ka aoao o kuu haku, o na pepa apau a'u i waiho aku la imua ou, ua hooiaio wale ia no, a ke paa nei maloko o na moolelo, e kanalua ole ai i kekahi aha hookolokolo ke haawi mai i ka pono, ma ka aoao o kuu haku nei. "E nonoi aku ana nae au i kau mau kuikala ana mai e Mr. Foda, no keia waiho ana aku la a'u i keia koi, iloko oka manawa au i manao mua ole ai; he mau mahina ae nei 1 hala, ka wa kupono loa e hoea aku ai kena mau palapala imua ou, aka nae ua hauhoaia mai ko makou mau lima, mai ka hooko ana aku i kela hana, mamuli o ko Sr. Kikila manao ponoi; pela iho la i noho pouliuli ai oe ame ka poe apau ma keia wahi, aka nae ua maopopo no ia oe e Mr. Foda ke ano o ka moolelo o ko kakou mau kupuna, aole ia malalo o kekahi kumu e ae, aka.no ke aloha mai no, elike me ko kakou mau moi i hala, e hele ana iloko o ko-lakou kulana haahaa o ke ano kauwa." "Akahi a hookaakaaia kuu mau maka, he koko i'o o kn ohana Lome ke holo nei iloko o keia kanaka opio!" wahi , a ,^ r ,: nie ku okoa . ana ae iluna ' aia lloi ke ha ' •o ilo'i mai la na kumu waimaka mai kona mau liliililii mai, a pane hou mai la: "Pehea no la au i naaupo loa ai, i hiki ole ai ia u ke hoomaopopo aku i na ano o keia kanaka opio! E hele aku au imua ona, a apo mai iaia, me Iw keiki la na'u!" alaila hele mai la oiā imua, me ka liopn ana aku i ka lima o Kikila, oiai hoi ua kanaka opio 11 ei <' kukuli ana ma ka aoao o Leola, a e peahi mai ana hoi k;i Haku Baumona, i ke kaikamahine opio, no ka mea, ua ku a maule maoli o Leola, aole no kona minamina i ka lilo aku o -kona mau wai\vai i ka mea c, aka no kona piha i k-i hauoli. ° "Uoko o kela manawa koke no i loheia aku ai ke kani ma mai o na meakani, aia hoi ka \eo% na bele ke kani ku'i lua mai la, me ke anoano, ke loheii aku la na leo huro «« ia kanaka, e hoopuni ana mawaho o ke kakela, a o ia k:i Mr. Kalauka i ku ae ai iluna. a i mai la: "Ua hoike mua aku nei au i ka lohe i ke kahunapuU' 1 : a Kauka Kona, no kela nuhou hauoli, pela kakou e lol" 'iei i ka leo o na .meakani ,a i na leo huro o ra kanaka, a mamua auanei o ka' napoo anā o ka la i ka ilikai, e ku'i iku no ka lohe ma na kihi apau o ka aina, no ka oili am niai o ka hooilina o ke Kakela Lome." Ua hoopiolokeia aku ka noonoo o ka poe apau e noh-■» ina maloko o kela keena, ua hoopoina loa ae la lakou i na mea e pili ana no Pilipo Daika, no ka mea, ua nohoalii iho la ke kahaha ame ka hauoli pu iloko o kela manawa hookahi, a ia Pilipo Daika hoi i ike iho ai i kona ku maoli i ka hilahila, ka hoka ame ka hoaa, ku ae la oia iluna, m> ka manao e nihi malie aku ahiki i ka hemo ana iwaho " ke kakela, ua pāa mai la nae kona poohiwi ika hopuia. ilaila huli aku la ua kanaka nei imua o Kikila a pane aku la: . (Aole i pau.) _