Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 24, 17 June 1921 — Page 5

Page PDF (1.67 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKO A, HONOLULU, T., H., POALIMA, IUNE 17, 1921.

 

He Moolelo no ko

Helena Simoa Lanakila Ana

A I Ole

Ka Hoowalewaleia Ana o Halebatona

 

            "Ia maua i hoea aku ai i kona rumimoe, ua nuku ino mai la oia ia‘u me na olelo hoohilahila like ole, me ka hooweliweli pu mai e kiola ia‘u ma ka puka aniani, no ko‘u hele ana mai e hakilo i kona wahi i noho ai. Wahi ana o ka olelo ana mai ia‘u, e hele ana oia i kekahi wahi mamao ma keia la no kekahi manawa, a mai noonoo aku au nona no kona hele hou mai e ike ia‘u a hala kekahi manawa.

            "Ua noi aku au iaia e hoike mai ia‘u i kona wahi e hele aku ana a pehea ana la ka loihi o ia manawa ana e hele ai i kekahi wahi, aohe nae oia i hoike mai, a no kona piha loa paha i ka inaina, a i mea paha no‘u e hoike aku ai i ko‘u huhu me ka lili iaia, ua hoike okoa mai la oia ia‘u e mareia ana oia ma keia la.

            "Ua hoike aku la au iaia he makemake au i dala no ka hoopau ana ae i ko‘u mau pilikia, oia hoi ka uku hoolimalima o ka hale a no ko‘u mau aahu no hoi kekahi ame na mea e pono ai ka bebe, aohe o‘u noonoo nui no‘u iho, a no ia nonoi ana aku a‘u me ka hopohopo ole. kii aku la iloko o ka ume a haawi mai la i kekahi mau dala, aole i ka nui, aka ua lawa nae ia e hoopauia ae ai kekahi mau pilikia o na la i hala ame ia mua aku.

            "Iaia i wehe mai ai i ka ume a huki mai la iwaho ua haule iho la kekahi apana pepa iluna o ka papahele, aohe nae oia i ke iho ia haule ana. I ka‘u nana aku me he mea la he kelekalama, ia manawa ua hoalaia ae la ko‘u manao makemake loa e kii aku, i loaa ia‘u ka manao o ia kelekalama ia manawa hooholo iho la au i ko‘u manao e lilo mai la apana pepa ia‘u. O ko‘u ku ae la no ia iluna a hele aku la a ku ma ka aoao o ua o Habati oiai oia e helu ana i na dala pepa ana, a kau iho la i kuu wawe maluna o ka apana pepa. I ka manawa ana e ki hou aku ana i ka ume ua hoohaule iho la au i kuu hainaka ilalo, a i kuu manawa i kulou iho ai e lalau ua lawe pu ae la au i ua apana pepa la me kuu hainaka.

            "Ia‘u i haalele iho ai ia hale, a oiai au ma ke alanui, hele aku la au a ma kahi o ke kukui uwila ma ka pou, a wehe ae la e nana i ua apana pepa la, a he oiaio, elike me ka‘u i hoohuoi ai i kinohi i kuu manawa i ike aku ai i ka waiho iluna o ka papahele he kelekalama ua pololei ia koho ana a‘u. Eia ua apana pepa la, a e heluhelu iho oe.

            Huki ae la oia i kekahi wahi leka a haawi aku la ia Helena. oia ka manawa i kaawale aku ai na apana pepa apau mai iaia aku a ia Helena.

            O keia ka manao maloko o ke kelekalama mai a Mr. Lanakasa mai o ka hoouna ana ae ia Habati Alekona a e heluheluia elike me keia:

            "Me ka mahalo nui. Ua hoike aku nei au ia Mr. Kaiki ma ke kelekalapa e hoahu aku maloko o ka Banako Lahui Ekahi i ka huina dala a kaua i hooholo ai no kau kikoo ana aku ke hoike aku nae oe i ka laikini mare iaia. H. Lanakasa."

            Alaila ua hoolimalima maoli ia ka o Habati Alekona e mare mai ia‘u," i hooho ae ai o Helena mahope o kana heluhelu ana iho i ke kelekalama me ka hele ae la o kona helehelena a keokeo pu ia manawa ke ano o ka mea e make aku ana.

            "Pela i ka nana aku." i pane aku ai o Mele Wadale. "Aohe i maopopo ia‘u na mea apau a Mr. Lanakasa i manao ai ma kana leka a me ke kelekalama, aka nae, ma ka hoomaopopo iho aia no he hana kupanaha i hoolalaia i makemake loa ai o Habati e kiola ia‘u a e mare aku i kekahi wahine okoa a oia mea okoa i ko‘u koho iho oia no oe, no ia kumu i hooholo ai au i ko‘u manao e huli i ka mea oiaio e pii ana i nei hana a Habati ma elike me ka hikiwawe e loaa ana ia‘u a oia ke kumu ko‘iko‘i loa la o ko‘u hoea ana mai nei imua ou i keia la.

            "Ua kakali au ia Habati ma kekahi wahi o ke alanui, no ka mea, ua noonoo mau au e hele mai ana no oia e ike ia oe, alaila hookolo mai mahope on a ahiki i ko‘u ike ana i ka hale ana e komo mai ai. pela iho la i loaa ai ia‘u ko olua wahi e noho nei. Ua hele a nui ko‘u makemake e ike ia oe i ka po nei, aka no kona aumoe loa o ka hele ana mai ianei, aole hiki ia‘u ke haalele i ka bebe i ka hale, nolaila, i kuu kakali ana mawaho o keia hale a hala he hora, a no kona hoi koke ole, o ko‘u hoi hou no ia i ka hale.

            "E ike iho ana no oe nou iho i ka lilo o ka po i manawa hele ia e a‘u no ko‘u makemake no e maopopo ia‘u ka mea e hanaia ana e Habati, no ka mea ua koho wale no au he makemake oia e mare me oe i keia la. pela iho la au i aa ai e hele mai ma ke ano mahaoi imua ou, no ka hoike ana aku ia oe i na mea oiaio apau, a nau ia e ike nou iho i ka mea e hana aku ai, a o ko‘u manao hope, oia keia, ke noi aku nei au imua ou no kau kokua ana mai i mea no Habati e mare mai ai ia‘u ina e hiki ana e hana aku oe elike me ka hiki ame ka mea pono au e ike ana.

            "O, e Miss Simoa," mahope o kona hoomaha iki ana iho no kekahi manawa, alaila haka pono mai la ia Helena me kona lima e pupuu ana me he mea la e pule ana, a noi mai la: "me ka nana ole aku i na hemahema i hanaia o ka wa i hala e huli ku-e mai nei ia‘u. e hoike aku au ia oe i ka mea oiaio aole au he wahine hewa, ae, ua hana au i ke kuluihewa, aka nae, ua aloha au iaia me kuu uhane apau a oia mau no ia aloha iloko o‘u nona, me kuu nana ole aku i kana mau hana lokoino a aloha ole ia‘u, ua hilinai kuhihewa aku nae au maluna o kana mau hookiki hoopunipuni, eia nae, aole oia i hooko mai ia mau olelo hoohiki ana.

            "Aole o‘u makemake e hoolilo ia‘u i wahine auwana a hana aku hoi i na hana e hoohilahila ai au o kuu makemake e lilo au i wahine i mareia, a e ola aku hoi i ke ola mahaloia, a e hoolilo hoi i ka‘u bebe i keia la i wahine mahaloia ma nei mua aku, elike me ka kekahi makuahine @ makee ana no ka pono o kana keiki e makemake ai," whai a Mele. me ka halo‘ilo‘i mai la o na waimaka.

            "ke manaoio nei no au pela, e Mele Wadale." i pane aku ai o Helena, "a ke manaoio nei no hoi au i kau mau mea apau i kaniailio mai la." me kona piha loa iho la i ke aloha i ka wahine i hoopoinoia a i hoopauakaia hoi e Habati.

            "Ke manaoio nei au he manaoio no ko Habati e mare mai ia‘u a e malama mai hoi mamua o kona haalele ana ae ia Bokekona no Nu Ioka nei, a me he mea la i kona halawai ana me Lanakasa, ua kipe maoli ia oia i mea no Habati e mare ai ia oe, no kekahi kumu i maopopo ole ia‘u, malia o oe no paha ka i maopopo ia mea. Ina no kona mare mai ia‘u i nei manawa, e hauoli like ana maua, a e lilo ana no hoi au i wahine hilinai a aloha pu aku iaia, nolaila la ea, e Miss Simoa, e oluolu mai ana no anei oe e hoohana aku i ka maikai loa au e ike ana ma ka hoohulihuli ana mai i kona noonoo maluna o‘u, i mea nona e ae mai ai e mare me a‘u? E ae mai ana no anei oe e kokua mai ia‘u? Ina no kou hooko aku ia manao, elike me ka loihi o ko‘u mau la o ke ola ana, pela mau au e nana aku ai ia oe ma ke ano he hoaloha oiaio, me ko‘u haawi mau aku i ka‘u mau hoomaikai maluna ou!"

            Oiai o Helena e hoolohe aku ana i keia mau leo noi a ka wahine i hoopoinoia, ke iho makawalu la na waimaka ma kona mau lihilihi. Ua piha loa kona puuwai i ke aloha me ka menemene pu no ka wahine opio u‘i i hooneleia i ka makuahine no kekahi mau makahiki lehulehu a i nei manawa hoi ua ikaia oia ma ke alahele poino o keia ola ana elike me ka ika heleia ana o ka moku pe‘a a mahu ole a ili iluna o na pukoa o ka poino mau loa a nahaha, ka mea hoi nona ke kulana poino i oi aku mamua o kona me ia nana ole iho on a i kona ilihune, a oiai he nele no hoi oia ia manawa aohe mea hiki iaia kekokua aku me kona makuahine i na mea e pono ai no ke kokua ana aku i ka wahine poino.

            He mea kupanaha no hoi ma ka Helena nana aku ka hookau nui ole ana aku o nei wahine opio i hoopoinoia i na ahewa ko‘iko‘i maluna o Habati, ka mea nana oia i pauaka, elike me ka kekalu poe e hana ai, oiai ua nui ka Habati mau hana hoopunipuni a oiai no hoi o Habati e hoolala ana me kona ike ole i ka mea e kaawale loa ai oia mai iaia aku.

            Ua maopopo loa i aHelena, ma kana noonoo ana iho, ua kipeia o Habati e Mr. Lanakasa me kekahi huina dala nui i mea e mare ai o Habati me ia, ina e hiki‘ana ia mea ke hanaia a ua loaa pu ia Helena ka manaoio ua hanaia ia hana i mea e kaaawale ai; ia manawa ua piha loa o Helena i ka hoowahawaha ia Mr. Lanakasa ma o aku o ka mea hiki iaia ke hoakaka ae, no ke kuiou ana o ia kanaka ko‘iko‘i a hanohano a haahaa loa, no ka hooko ana i keia hopena, ma o ka hoolilo ana i ka hauoli o na puuwai elua ma ia hope aku i mea ole.

            "Ina o Mr. Lanakasa ka mea nana‘i hoolala i keia hana i mea no maua me Robaka e kaawale ai, he la no e hiki ami ana e lanakila ai au maluna o kana mau hana, a e ahuwale ae ai hoi kana hana kipe a hoowalewale ia Habati," wahi a Helena o ka namunamu liilii ana iho.

 

Mokuna XXIV – O Helena me ka Makuahine

 

            "Ae, elike me kau noi e Mele, e loaa aku ana ia kokua ia oe; mai keia la aku e lilo ana kaua i mau hoaloha oiaio. E hana aku ana au elike me ka ikaika ame ka ike i loaa ia‘u no ka hoopololei ana ae i ka hewa i hanaia aku ia oe e Habati," i pane aku ai o Helena me ka manopaa iloko on a e hooko aku i kana mea o ke kamailio ana mai la.

            "O, lokomaikai maoli no oe ia‘u!" wahi a Mele, me ka hiolo iho o kona mau waimaka. O ka‘u e manaolana nei a e manaolana mau aku ana pela ahiki i ka hookoia ana o kau mea i iini ai, aole e hoehaehaia kou puuwai, aole hoi e hooliloia kou ola i mea hoopoinoia elike me ko‘u, ma o kou haawi ana mai ia Habati na‘u. He aloha ui i‘o no anei kekahi iloko ou nona?" wahi hou a Mele.

            Minoaka iho la o Helena no nei ninau a Mele, aohe nae h@ pahe koke aku. Ina paha i hiki ia Mele ke ike mai i ka inoino o ko Helena helehelena oiai ua o Mele e kamailio mai ana i kana moolelo walohia e pili ana i kona hoowalewaleia ana e Habati, ame kona hanaia e Habati ma na ano hoohaaha apau, e hoomaopopo iho ana no oia aohe ia mea he aloha iloko o Helena no Habati, aole wahi lihi iki o kona puuwai i lilo aku iaia; in a i maopopo i ua o Mele no ko Helena halawai wale ana no me ka pilikia ke kumu o kona ae ana e mare me Habati, in a la paha aole oia e ninau mai.

            Me ka nana ole aku nae ia mau ano maikai ole o Habati, ina no i aloha aku oia ia Habati me kona puuwai apau, oia like ana no kana olelo hooholo, aole no oia e hiki ana ke mare aku iaia, mahope o kona lohe maopopo ana i na hana ino hewa loa a ua o Habati i hana ai ia Mele.

            A eia nae, o ka mea nana laua e kokua mai i na la aku i hala aneane loa e kaawale mai ia laua aku mamuli iho la o nei lolo ia manao mua ole ia. Eia hou, he mea pono iaia e huli aku ma kakahi ano i mea no laua e pono ai, me ke kaukai‘i hou ole aku a na Habati e malama mai, elike me ka ikaika ame ka manao koa e loaa ana iaia.

            Mahope o ka hala ana o kekahi manawa o ko Helena noonoo ana, i mai la:

            "E Mele, no kau ninau no ko‘u aloha ia Habati, a no ka hoopilikia ia paha o ko‘u puuwai a no ka hoopoinoia paha o ko‘u ola no ka mare ole aku me Habati, aole loa kekahi o ia mau mea e loaa ana ia‘u, aole no hoi au e ike iho ana i kekahi hopena poino, i hoike aku au ia oe i ka mea oiaio, i hoopauia ae ai na manao pihoihoi mailoko ae ou.

            "No kekahi manawa ae nei ka ma‘i ana o kuu makuahine, a mawaho ae o ia pilikia i loaa ia maua, ua lilo pu mai a maua aku ko maua mau waiwai apau, a ua pau pu no hoi me ka mama hana e loaa ai ko maua pono o ke ola ana. Iloko o keia manawa i halawai ai maua me no popilikia ua haawi mau mai o Habati i kana kokua ia maua, ma ke dala a ma na meaai, ua like loa oia me he keikikane ponoi la na mama, a ua like no hoi oia me kakahi kaikunane ponoi la no‘u, no ka mea ua nui kana malama ia maua.

            "Aole hiki ia‘u ke hoike aku ia oe pehea la ka loihi o ko Habati a oia ana mai e Lanakasa e hana me ka maalea loa i nei apana hana ana o ka hana ana mai no maua, elike me ka hoike a ka leka ame ke kelekalama a kaua i ike iho nei, apela hoi me ko Habati makemake nui i ke dala.

            Ua hoike mai oia i kona makemake e mare mai ia‘u no kekahi manawa loihi a i nei manawa akahi no au a ike maopopo ua hoolala mua ka oia me Mr. Lanakasa i nei hana mamua o kona hoike ana mai i kona manao ame kona makemake e mare mai ia‘u.

            "Ma ko‘u manao koho iho ua kipeia mai oia e Lanakasa me kekahi mau dala nui, no ka mea, ma ka oleloia he kanaka waiwai loa ka kela la o Lanakasa, a ke ike nei no hoi au me ka hoomaopopo pu he hoowalewale kiekie loa ia iaia ma o ke kipe ana mai ia Habati. He kanaka maikai o Habati ma ka‘u mau mea i ikemaka, ua nui kona kokua mai ia maua, aole au i manao he kanaka hewa loa oia me ia lohe aku nei no o‘u mai a oe mai i ke ko‘iko‘i o kana hewa i hana aku ai ia oe ma o kona hoowalewale ana a haule ana oe i ka hewa.

            "No‘u iho ahiki i keia la, e hoike aku no au ia oe i ka mea oiaio, aohe ia mea he aloha iloko o‘u nona, elike me ka kekahi wahine e haawi pau aku ai kona naau i kekahi kanaka; ua hoole mau aku au iaia i na manwa apau ana e noi mai ai no ka mare ana aku iaia, ahiki i ka manawa hope loa a‘u i ike iho ai aohe a maua wahi dala i koe, oia hoi he pule wale aku nei no i hala, ma ka manawa ana i noi mai ai ia‘u he mea pono e hanaia aku kekahi mea no ka pono o  kuu makuahine, no ka mea, ua ike aku au ua nawaliwali loa mai oia, a i loaa ai ka mea nana e kokua mai ia maua, pela au i haawai aku ai i ko‘u ae ma ka lehelehe, aole me kuu puuwai.

            Ua pinepine no manawa a ke kauka o ke kanaoha ana mai e nee maua no kekahi wahi kuaaina, aole e noho mau maloko o keia kulanakauhale wela, pela wale no e hiki ai e hoi hou mai ka ikaika i kuu makuahine, a ua apono aku maua ia manao on a, eia u@ ka pilikia, aohe a maua dala e hiki ai ke uku aku i na h@ilo o ka nee ana aku, a pela hoi me ka hoolimalima o kal@ maua e noho aku ai.

            "I kuu noonoo ana ua oi a@ ko‘iko‘i o ko‘u nana aku no ka pono o kuu makuahine i mea nona e ola ae ai; elua keia mau pilikia nui e ku mai nei mamua o kuu alo, o ka nele i ke dala ma kekahi aoao, a o ka nawaliwali hoi o kuu makuahine ma kekahi aoao. Mamuli o keia mau pilikia ko‘iko‘i elua ku iho la au a noonoo no ka mea pono a‘u e hana aku ai i mea e hoopauia ae ai keia mau pilikia, nolaila hooholo iho la au i kuu manao e kuai aku au ia‘u iho ia Habati ma o ka mare ana aku iaia, ka hoaloha hookai wale no a‘u e nana aku ana nana e kokua mai ia maua iloko o keia manawa pilikia kuhaiki loa, aole me kuu hoihoi maoli, aka, mamuli wale no o keia mau kumu ae la.

            "Ma keia la i hooholo ai maua no ka nee ana aku no Ioka, a ma keia la no hoi i hooholoia ai ko maua mare, a i ka manawa e pau ai ia mare, alaila nee koke aku no loka wahi a Helena.

            "O, pilikia maoli ka! Alaila aole ka paha auanei e hiki ana ia olua ke hele i nei manawa, pela ana anei?" wahi a Mele o ka hooho ana ae me ke kaumaha. "Ina aole oe e mare ana ia Habati, alaila e hoopau ana paha auanei ko olua hele la?"

            "Oia ka mea i maopopo ole ia‘u i nei manawa." wahi a Helena, aka mai kamailio kaua no ia mea i nei manawa. Ma ko‘u manaoio na ke Akua no e malama mai ia maua elike me Kana i ike ai he pono, nolaila e waiho aku i na mea apau Nana e hana mai elike me Kona makemake." wahi a Helena.

            Aohe i pau pono ia mau olelo iaia i ke kamailioia ae mahala maikai mai la kona helehelena, me he mea la o na mea hookaumaha i kona noonoo apau o na minuke mamua iho ua kaawale mai iaia aku.

            "Ua maopopo aku la ia oe no mea apau i nei manawa, e Mele, a ke hoike aku nei au ia oe aole e lilo ana i mea e wala@ia iho ai ko‘u noonoo ke hoopauia keia mare mawaena o maua, a no ka mea, aole no oia he kane na‘u i aloha, ua ike au no‘u iho aole au e ae iki ana e mare me Habati in a no ko maua noho lako nei, no ko maua komo wale ana no iloko o ka pilikia i ae aku ai au e mare me ia me keia manao, i loaa ka mea nana maua e malama mai, a ke manaoio nei au ua hoounaia mai oe ianei i keia la no ka hoopakele ana ae ia‘u mai keia pilikia ae, a mai ka hooneleia ana hoi o ko‘u hauoli nui o keia mua aku.

            "E noi ku ana au ia oe e waiho mai i keia mau leka a elua me a‘u: he oiaio he mea pili wale no ia‘u na manao i hoakakaia maloko o keia leka ame ke kelekalama mamua o kekahi mea okoa e ae: e hiki mai ana he manwa e makemake loa ai au i keia mau palapala no ke kokua ana mai ia‘u ma kekahi ano i mau mea hooiaio ma ko‘u aoao, a no ka mea, he hana hewa kiekie loa ka i hanaia mai no‘u, e Mele, e hoomaopopo iho oe ia mea nou iho.

            "Ua hoike mua aku nei au ia oe na Mr. Lanakasa ponoi i hoolala i keia mau hana i mea e kaawale ai au mai a Robaka mai a e mare aku ai au ia Habati, a e hiki mai ana ka la e paio aku ai au no ko‘u pono a no ka pono hoi o ka mea au i aloha ai me kuu uhana apau," a hooki iho la o Helena i kana kamailio ana me ka haloi lo‘i mai la o na waimaka ma kona mau lihilihi.

            "Mahalo nui ia - O, me ka mahalo nui ia oe, e Miss Simoa! Ua hoomama loa mai la oe i ko‘u uhane kaumaha mamua o ka mea hiki ia‘u ke hoakaka aku ia oe, a na ka lokomaikai o na lani e kokua mai ia oe ame kau," wahi a Mele me ka leo o ka mea i piha i na manao eehia.

            "O, e Mele Wdale, i hoike aku la au ia oe i keia mau mea no kuu hilinai aku ia oe e nalo ana keia mau mea apau a‘u i hoike aku la, aole o‘u makemake e kamailio wale aku oe i keia mau mea i kekahi mea okoa aku i hoike wale aku nei no au ia oe i mea nou e ike mai ai i ko‘u kulana i nei manawa, nolaila la ea, e nalo hoi keia mea huna ia oe," wahi a Helena.

            "O, e Miss Simoa, e manaoio mai ia‘u aole loa au e huai iki aku ana i kekahi o keia mau mea a‘u o ka lohe ana iho nei, a ke haawi hou aku nei au i ko‘u mahalo nui ia oe no kou hoike ana mai i na mea oiaio apau.

            "E paa aku oe i kena leka ame ke kelekalama pu - ke hauoli loa nei au i ka haawi aku ia mau mea ia oe," a hooki iho la noloko o kona rumi no ka hookomo ana aku iloko o kana pakaukau kakau a ki aku la a paa ia mau palapala.

            "E noi aku ana au ia oe e hookuu mai ia‘u no kekahi mau minuke no ka hele ana aku e kiei ia mama, he makemake au e nana aku in a paha ua ala o mama, a in a ua ala oia ea, alaila hoomakaukau aku iaia no keia hele aku o maua," wahi a Helena.

            "Ua pau ae la no ka‘u hana o ka hele ana mai nei e ike ia oe, nolaila e hoi no paha au," i pane aku ai o Mele, a hoeu pu ae la oia ia manawa no ka hoomakaukau ana e hoi.

            "O, aole: makemake au ia oe e noho iho maanei, no keia kumu, ua hiamoe hoi ka bebe, hookuu aku iaia e hiamoe, aole no hoi paha au hana nui e manao iho ai ka hoi koke ana aku?" i ninau mai ai o Helena.

            "Aohe koe wale no e hele aku ana au e huli hale emi mai o ka hoolimalima @ oka mea, ua kauoha mai o Habati ia‘u i ka po nei e huli aku, aole oia e haawi hou mai ana a nui ke dala elike me ia ana e haawi mai ai i na manawa aku nei i hala." wahi a mele o ka pane ana aku me ka halo‘ilo‘i o na waimaka ma @ona mau lihilihi.

            Hoopinana ae la o Helena i kona lehelehe a pii pu ae la ka ula ma kona mau papalina no nei pane ana aku la a Mele.

            Komo koke iho la ka hilahila iloko on a i ka manawa ana i noonoo iho ai i kona ae wale ana ku e hoopomaikai ia mai oia me ke dala ana i kuleana ole ai, o keia wahine opio ka mea kuleana a pela me ka bebe ana. Ke mahalo la nae oia ia manawa no ka hele kino ana mai o keia wahine opio imua on a i kamanawa kupono loa e lohe ai oia i na mea apau mamua o kona mare ana aku me Habati, a mamua hoi o ka hala ana o ka manawa kaupono e hoopakeleia ae ai oia mai kekahi hana kuhihewa mi e hiki ole ai ke hoopau ae ia hana kuhihewa iloko o na la apau o kona ola ana.

            "O, in a pela, mai hele aku oe e huli hale hou i keia la; e noho iho oe me maua maanei, a e lilo oe i malihini na‘u ahiki i ka Pakahi, no ka mea ke makemake nei au e ike in a e hiki ana e hanaia kekahi mau hooponopono ana no kou noho mau iho ma keia hale."

            "O, lokomaikai maoli no oe! Pehea ana la e hiki ai ia‘u ke haawi aku i na hoomaikai ia oe no ka maikai au e hana mai nei no‘u? Aole au i manao mua me nei iho la ka nui o ka maikai au e hana mai ana no‘u aole au i manao mai nei e hanaia mai ana kekahi mea o keia ano no‘u elike iho la me keia; no ka hapanui o na wahine opio la ea, elike me kou ano e makemake ole ana lakou i kekahi mea hoopilikia wale aku i ko lakou noho ana, ia oe nae, ke kaua mai nei oe ia‘u e noho pu aku ahiki i ka Poakahi. O, pehea la au e @oomaikai aku ai ia oe?" wahi a ka wahine opio i hooilihiaia iho la kona noonoo ia manawa.

            "Pela no, aka, e nana iho oe i ko bebe a nou pu no hoi kekahi aloha o‘u, a ke manaoio nei au aole no oe i ko‘iko‘i loa ka hewa elike me ko ke kanaka i hoole maopopo mai i ka malama ana i keia bebe a ia oe pu, o kona kuleana ia o ka malama mai ia oe ame ka bebe ana i huli iho ai a loaa, eia nae, me he mea la aole wahi aloha iki iloko on a no olua? He bebe u‘i maoli keia e hauoli iho ai kona naau i ka ike iho e nana iho i kona wili oho piipii e kau la ma kona lae. O, he u‘i maoli no oia! Owai kona inoa au i kapa ai?"

            "Aole a‘u inoa kupono i noonoo ai no ke kapa ana iho maluna ona e Miss Simoa, aohe ona inoa i keia manawa, o bebe wale no kona inoa ia‘u i nei manawa, no keia m@ao aia au a ike aku i ko‘u mua, a maopopo ia‘u ke kahua ikaika no ka malama ana iaia ia manawa au e kapa iho ai i inoa," a hooki iho la ka wahine opio i ke kamailio ana, me ka hiolo pu iho o na waimaka ma kona mau papalina, me ka hauhau pu o kona mau lehelehe, ame kela nanaina no hoi o ka minamina me ke aloha oiaio iloko o kona puuwai no kana mea aloha he keiki e kau ana ma kona mau maka.

            "Ina pela, weheia ae ko papale; e noho ana oe me maua @ohookahi a elua paha la, nolaila e hookuu mai oe ia‘u a e hele ae hoi au e nana ia mama," a nana ae la oia i ka manawa ma kahi uwaki e ka uana maluna o ka pahuume, a ike aku la he hapaha hora koe kani ae la ka hora umikumamalua, a hoomanao ae la o ka manawa ia e hoea mai ai o Habati me ke kahunapule no ka mare ana ia laua.

            Haalele iho la oia i ka rumi me ka hikiwawe loa a hele awiwi aku la noloko o ka rumi a ka makuahine e moe mai ana a loaa aku la ka makuahine e hiamoe ana no. I ka hele mahe ana aku a ku ma kona aoao kau iho la ola i kona lima me ka mama loa ma ka papalima. Ia manawa oni ae la ka makuahine a nana ae la iluna iaia me ka minoaka ana ae, no ka mea, ua hoomaopopo koke ae la no oia i ka mea nana i hoopa iho la iaia.

            "Ua kaia loa ia iho nei ka paha au i ka hiamoe ea, oia anei?" i ninau ae ai ka makuahine me ke ano hikilele. "Ua hoea mai nei anei laua? O keia anei ka manawa? O, u‘i maoli oe, e Helena, iloko o kena aahu keokeo. Kupono loa kena lole ia oe a ke nana aku nei au u‘i maoli oe me ke kupono loa o kena lole nou e mare aku ai." wahi a ka makuahine o ka mahalo ana ae.

            Noho pono ae la oia iluna o ka moe, a i ka nana aku ua loaa ka maha iaia mamuli o kela hiamoe ana, a ke kau mau mai la hoi kaua nana ana maluna o ke kino me ka aahu keokeo e ku aku ana mamua on a, me kona hoomaopopo ole mai nae i ke ano e o ka helehelena o ke kaikamahine.

            "Aole i hoea mai, e mama, he hapaha hora koe kani ae ka hora umi-kumamamalua," i pane aku ai o Helena me ka leo oluolu, oiai nae koina puuwai e kapalili ana no ka piha i ka ukiuki ia manawa no ka manao ana e noonoo ana e hoike aku i ka makuahine.

            "E mama, e ninau aku ana au ia oe: pehea la in a e hiki ole ana ia kaua ke hoi aku no kuaaina, he hana hoohoka nui anei ia ia oe, ke hele ole aku i keia la?"

            "Kupanaha no kau ninau mai ia‘u no ia mea; ua makaukau hoi ko kaua hele aku i keia la me ka maopopo loa, ke ninau mai nei nae hoi oe i na ninau. Heaha kou manao ma kena ninau ana mai la au?" Ua hoopihaia aku ka makuahine i ke kahaha me ke pahaohao pu no nei ninau ana aku la a Helena, a oia kana o ka noonoo ana iho he mea hewa anei kekahi i hanaia e hiki ole ai ia laua ke hele aku.

            "Haikea maoli kou helehelena e Helena, a he kamahao no hoi kou leo i ka‘u hoolohe aku. Heaha keia, he hana hewa anei kekahi i hanaia?" i ninau mai ai ka makuahine me ke kahaha nui.

            "Mai hoohikileleia kou noonoo e mama," i pane aku ai o Helena. "He nuhou ka‘u e hoike aku ana ia oe, aka nae me ka nana ole aku i ka hoohoka ia o ko kaua manao a e hoopanee hoi ko kaua hele aku no kekahi manawa, ke manaoio nei au he nuhou maikai no keia e hookahahaia aku ai no kou noonoo.

            "O ia nuhou oia keia a mai kahamaha mai oe, o ka hoolohe wale mai no ahiki keia manawa, aka ke makemake nei no hoi au e hoike aku ia oe i na mea apau mamua o ka hoea ana mai o Habati ma."

            Alaila, me ia mau no o kona mau lima e apo aku ana i ka makuahine hoakaka aku la oia me ka awiwi loa ame na huaolelo pokole loa hoi, i na mea oiaio ana o ka lohe ana mai a Mele Adale mai, aole nae oia i hoakaka aku i kekahi mea e pili ana i ka leka ame ke kelekalama a Mele i haawi mai ai iaia.

            Ma kekahi ano aohe o ua o Helena makemake e hoakaka aku i kekahi mea e pili ana ia Mr. Lanakasa, a i ole hoopuka ae paha i kona inoa imua o kona makuahine, aole no hoi on a makemake e hoakaka aku i kekahi mea e pili ana i ka MR. Lanakasa hewa nui i hana ai e ku e mai ana iaia, a pela hoi i ua o Helena he hana hewa i hoolalaia no kekahi manawa i hala aku.

            Ma ke ano kaholo a mama wale no oia o ka hoakaka ana aku no ko Mele kumu o ka hoea ana ku i ko laua hale, maopopoai iaia ko Habati mau manao ame kana mau hana a mamuli o ka Mele mau mea o ka hoike ana mai iaia i epa no Mele, ame ke kumu o ko Mele hoea ana aku no ka waiho ana aku i kana noi in a no ka aeia aku.

            "O, e Helena, aole au i lohe i kekahi mea hoohilahila elike me kena au i hoike mai la iloko o ko‘u ola ana!" i hooho ae ai o Mrs. Simoa, mahope o kona lohe pono ana aku i na mea apau mai a Helena aku. "Eia nae, aneane no e hiki ole ia‘u ke hooiaio aku i kena moolelo, a no ka mea i ka‘u nana aku ia Habati he kanaka oia e aa ole ana e hana i kekahi hewa o kela ano, he kanaka hoopono a oiaio oia, ua maopopo ia oe kona mau ano maikai apau.

            "Ua ikemaka oe i kona maikai ia kaua, ua kokua mai oia ia kaua iloko o ko kaua mau manawa pilikia i hala ahiki no i nei manawa, he kanaka opio keonimana oiaio oia i ka‘u nana aku mawaho a maloko o kona naau, e hoao ole ana e hana i kekahi karaima elike me kena au i hoike mai la, he kanaka phia noonoo oia no ko kaua mau pilikia a hoopoina i kona mau pilikia ponoi iho. Ua maopopo lea no anei ia oe he kaikamahine kela i hele mai la me ka manao maikai, aole hoi me ka manao e lilo oia i mea hookaumaha mai @ kaua a e kaukai mai hoi i ka pono o kona ola ana ia kaua?"

            "O, e mama, ke hoike aku nei au ia oe i ka mea oiaio loa, ua maopopo ia‘u kona mau ano maikai, he wahine oiaio oia ma ka olelo a ma ka manao, a aole no hoi oia i hele mai nei i ko kaua hale me ka manao e hookaumaha mai ia kaua me kona manao no kaua oia e malama aku, aole no hoi oia i hele mai nei ma ke ano he wahine opio makilo, aole loa.

            "Ua hoike mai nei oia ia‘u i na mea oiaio wale no apau e pili ana no Habati, a na hooiaio mai oia i ko Habati pau aka ana iaia, a ma ka‘u nana aku nei aole oia he wahine opio i hele mai nei ma ke ano e hoopilikia wale ia kaua me kona manao no kaua oia e malama aku, aole.

            "He wahine opio u‘i oia, a ma kana mau olelo ua hiki ia‘u ke hooiaio iho he wahine opio oia i hoonaauao maikia ia a he wahine makee i kona inoa maikai ame ka pono o kana bebe, a ua hoike mai ne ino hoi oia i kona hewa, he hana kuhihewa a hemahema ana o ka hana ana, a ina imua ou oia e hoakaka mai ai i keia mau mea apau a‘u e hoakaka aku nei ia oe, e loaa pu iho ana no ia manao ia oe, mahope iho o kou ikemaka a kamailio pu ana me ia," wahi a Helena.

            "O, he mea hookaumaha maoli ka kena i ka noonoo! Ke maopopo ole nei ia‘u ka‘u mea e kamailio aku ai, a e noonoo iho ai hoi," wahi a ka makuahine me ka helehelena kaumaha pu, no ka mea ua hilinai piha oia maluna o Habati, a mamuli iho la nae o keia moolelo ana o ka lohe ana aku la, he puupuu ikaika maoli keia i kana noonoo iho no kona hoopunipuni ana e Habati, a ua haawi aku hoi oia i kona hilinai me ke kuhihewa loa.

            "Auhea oe, e Helena, hookahi wale no mea nana e hookaumaha nei i ko‘u noonoo, oia hoi kona haha ana i kela hewa, a o ka lua oia ka hoohokaia ana o kou manaolana me ka hooko ole ia aku o na mea apau a kakou i hoolala ai."

            "O, no‘u iho," wahi a Helena. "aohe a‘u mea e minamina a e kaumaha iho ai paha no ko‘u mare ole aku iaia, elike me ka pili o ia mea ia‘u ma ke kino, ma ka hoike ana aku ia oe i ka mea oiaio loa ua piha au i ka hauoli e noho aku la i nei manawa mamua ou no ko‘u kaawale ana mai kela kanaka pauaka mai, no ka mea, aole au e mare aku ana ia Habati ma keia hope aku."

(Aole i pau.)