Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 24, 17 June 1921 — Page 3
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
HAPAIIA KE ALAHAKA HAKI O KANEOHE.
Ma ka Poakahi nei i hapaiia ae ai ke alahaka konakalika haki o Kaneohe i haki ai mamuli o ka pooia ana o na kia e ka ana malalo ae o ia alahaka e ka wai kahe ku i ka weliweli o Dekekaha aku la i hala, a kona iliwai inoa malalo o na hooponopono ana a ka Enekinia Fred Ohrt, o ke aupuni kalana o Honolulu. O ha hookoia ana iho la ia o kana mea o ka hoakaka ana ae i ka papa o na kunakiai ma kekahi manawa i hala aku nei he kiki no ia alahaka haki ke hapai hou ia ae a hona iliwai mua. I ka manawa e pau ai na hana e hanaia mai la no ia alahaka e hoomaka hou aku ai ka holoana o na kao maluna o ia alahaka, elike me ka ka Enekinia Ohrt hoakaka.
Aohe mau poino nui o kela alahaka, kahi a ka onekinia, koe wale no kahi i haki ai, o ka hana nui wale no oia ka hapai ana ae a loaa ka iliwai mua ame ka hana ana i mau pou hou malalo ae o haki ai. O ke kumu o ka haki ana o kela alahaka, elike me ka hoakaka a ka poe i ikemaka ua haahaa loa kela alahaka, a i ka manawa i laweia mai ai na kumulaau nunui, ka opala ame na mea e ae mamua o ke alaheleo ka wai a paa i na kia malalo ae o kela alahaka, ua hooke ka ikaika o ka wai maluna o kela mau kia ahiki i ka lilo ana o ia mau kia, a i ka lilo ana oia ka manawa i haki ai ke alahaka konakalika mawaena konu, o kahi i laki ai, oia ka palaha loa ole ana o ke alahaka ilalo o ke kahawai, ua hookui na wahi i haki ai a me ia paa ahiki i ka hapaiia ana mai la.
He mau pule aku nei i hala ka hooplalaia ana o ka hana no ka hapai ana i kela alahaka, me na kolu nunui hoopii i hoonohoia malalo pono ae o ke alahaka i hoopiiia ae ai a loaa ka iliwai, eia nae, ma ka oleloia he kapuai ka ke kawa mawaena o na poo kahi i haki ai.
Ua hoike ae ka Enekonia Ohrt aole e makaukau ana ia alahaka no ka holoia e na kaa a hala ne inahina okoa, no na kaa kalakanunui keia me na ukana kaumaha, a no na kaa mama mai me he mea la e aeia ana no ka holo ana maluna o ia alahaka maloko o na pule ekolu.
PALAHO WALE MAI NO KE KALO MALOKO O NA LO'I
Mahope iho o ka hoolahaia ana ao he mahina i hala aku nei, no ka pau loa o ka hana ana i ka poi i na Pake wale no, me ka poo hou ana ae o ke kumukuai o ka poi a emi iho hoi na paona, ua loaa ae kekahi lono i ka ahahui a ua Wahine o ka Home he mau aina mahi kalo lehulehu ka i oo ke kalo maluna o kekahi mau aina i onaia e ka Waiwai Bihopa ma ke Awawa o Manoa, aohe nae he huhukiia, ua ku ke kalo a poho iwaena mahinaai, elike me ka hoike i waihoia ae e ke komite uana i huli pono imua o ka papa alakai a ka ahahui ma ka Poakahi nei.
Maloko o ka hoike a ke komite o ka hoihoi ana ae i ka papa alakai o ka Ahahui a na Wahine o ka Home, ua kuaiia kela mau kalo apau maluna o kela aina e kokahi hui Pake, a ua hele aku ia hui e kuia kalo hou ma kekahi mau wahi, me ka huhuki a hoohana ole i na kalo i loaa mua ia lakou. Ua hoike ae ia ahahui i kona manao e waihoia ae ana na hna imua o na lunakiaime ke koi pu ae e lawe koke ia kekahi keehinahana e hoopauia ai nei hana imi pom,aikai a hoopilikai a na Pake malu na o ka poi. .
I nei manawa ke kuaiia mai nei ka poi ma ka ewalu paona i ka hapalua. Mamua aku nei heono paona no ka hapaha. Iloko o ka manawa e kaawale aku ai o Mrs Sherman, ka peresidena a ia ahahui, o Mrs. St. C. Sayres ke hana ana ma kona wahi ma ke ano he hope peresidena.
Ke oni mai nei ka ahahui a na wahine haole, a pehea hoi ka abahui a na wahine Hawaii.
AHAHUI PAEAINA O KA HOOMANA NAAUAO O HAWAII.
Ke hoikeia aku nei na ekalesia apau o ka Hoomana Naauao, mai Molokai Maui, Hawaii ame kona mau ahahui apau, i kuleana ia aha i hoikeia ae la maluna, no ka hiki ana mai me na makaukau pihi i kuleana no ia aha i hoikeia ae la maluna. E noho ana ka Aha Paeaian o ka Hoomana Naauao o Hawaii i Iulai 25, 1921, ma Oahu nei.
Me ka haahaa,
A.K.IOKIA,
Kakauolelo o ka Paeaina ame Papa Kahu Waiwai o ka Moomana Naauao o Hawaii.
WASHINGTON, Iune 7.-He bila ka ka Lunamakaainana Miller o Wakinekona o ka hookomo ana aku i ka hale o na lunamakaainana i keia la e hoolala ana no ko ke aupuni kuai i $5,000,000 ka waiwaiio ma na meaai no ka haawi ana aku ma o a maanei mawaena o na Pake pololi o Kina.
KA EKALESIA O IESU KRISTO O KA POE HOOANO O NA LA HOPE NEI MA AUWAIOLIMU
Kula Sabati, hora 10:00 a 11:30 a.m. On a haawina e kulaia ai, ma ka olelo Hawaii ame ka olelo Beritania. Anaina pule nui, hora 12 a 1:15 p.m. Halawai Hui Opio, hora 7:30 a 9v p.m. Na haawina ma ka olelo Hawaii ame ka olelo Beritania. He mau haawina kuikkawa kekahi. 6454-Iune 3.10.17.21.
MA KE KAUOHA
Na Kanawai Ahaolelo Kau
o 1921
(Mai ka aoao 2 mai)
O kela ame keia mahele kulanakauhale ma o kona meia, lunahoomalu o ka papa o na lunakiai, a i ole poo mana hooko e ae, mahope o ka hooholoia ana o keia olelohooholo e kona papa o na lunakiai e kauoha ana pela, ke Teritore o Hawaii ma o ke komisina o na aina aupuni a i ole e kona hooilina ma ka oihana, a i ole e ka aupuni o Amelika Huipuia ma o kekahi lunaaupuni kupono i hoomanaia no ia hana.
O ke kahua e hooholoia ai na auhau no ka uku no ka hoopaa ana o na pomaikai ame na kuleana i hoikeia maluna ae, ma kahi o ka helu waiwai, o kona waiwaiio i loaa i ka aha aina a ma kahi o ka auhau no ka noii ana i ke kuleana i hiki e auhaui amalalo o na hoakaka a ka Pauku 3241 o na Kanawai i Hooponopono Houia o Hawaii, 1915, oia auhau oia no ka heluna oiaio e aeia mai ana e ka aha i ka mea noii ma ia mea.
O na hoakaka e pili ana i ka hoopaa ame na palapala hoolilo o ka aina i hoopaaia e pili no i ka hoopoa ana ame na palapala hoolilo oia mai pomaikai ame na kuleana.
PAUKU 3. E mana no keia Kanawai i kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 27 o Aperila, A. D. 1921.
C. J. McCARTHY,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 209.
[B. H. Helu 380.]
HE KANAWAI
E PILI ANA I KA OHI ANA I NA UKUAUHAU I HOOKAA OLE IA.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. E like me ka hikiwawe o ka manaoia ana he kupono mahope o ke aponoia ana o keia Kanawai, o na poe lunehelu auhau apau a puni ke Teritore o Hawaii e hoomakaukau a e waiho mai i ka loio kuhina i kekahi hoike paupono e hoike ana i na inoa o na poe ukuauhau i uku ole i ko lakou mau auhau, e hui pu ana me ka heluna oia mau aha i uku oleia, ame na hoike e ae apau e pili ana no ia mau mea e like me ke koi ana aku a ka loio kuhina a maluna oia mau mea e hoopiiia aku ai no ka ohi ana i na auhau i hookaa ole ia.
PAUKU 2. Ma keia ke hoomanaia aku nei ka loio kuhina a ke kuhikuhiia aku nei e hoolimalima i hope hou ma kekahi uku mahina aole e oi aku mamua o ekolu haneri me kanalima dala ($350.00) no ka mahina hookahi a o ka hana wale no, malalo o ke kuhikuhi a ka loio kuhina o ka hoopii koke aku me ka hikiwawe ma na ano apau no ka loaa ana o na ukuauhau apau i hookaa ole ia e like me ia i hoikeia maloko o ka hoike i hoikeia maloko o ka Pauku 1 o keia Kanawai.
PAUKU 3. O ke heluna o eono tausani dala ($6,000.00) a i ole o ka heluna e kupono ana, ma keia ke hookaawaleia nei mai na loaa laula ae o ke teritore no ka uku ana i ka ukumahia@ o ka hope hou oia ano ame na hoolilo e ulu ae ana mamuli o ka hoopii ana, a oia waihona e hooliloia maluna o na palapala kikoo aie i aponoia e ka loio kuhina. O na heluna apau e hooliloia ana malalo o keia haawina e hoihoi hou ia aku no iloko o ka waihona laula o ke teritore mai na ukuauhau paa i ohiia ilokoona kalana like ole ame ke kulanakauhale ame kalana ma ke ana like o ka ohiia ana o na auhau uku ole ia maloko oia mau kalana a i ole kulanakauhale ame kalana paha ame ka heluna o na auhau hookaa ole i ohiia iloko o ke teritore e like me ia i hoikeia maloko o ka hoike i hoakakaia maluna ae maloko o ka Pauku 1 o keia Kanawai.
PAUKU 4. Na ka loia kuhina e hoomakaukau a e waiho mai i hoike i ka Ahaolelo o Hawaii i ke kau e noho mai ana e hoike ana i na heluna dala i ohiia malalo o keia Kanawai, na heluna dala i ohiia malalo o keia Kanawai, na heluna i ohi ole ia ame na kumu o ka hiki ole ana, a e waiho mai ana i ke noi in a paha e hiki ana e hoopii hou aku no na koena i koe e like me ka hoike i hoakakaia maloko o ka Pauku 1 o keia Kanawai a i ole e holoiia ae paha mai na buke auhau ae ame kana mau kumu no ia mau noi oia ano.
PAUKU 5. E mana no keia Kanawai i kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 27 o Aperila, A. D. 1921.
C. J. McCARTHY,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 210.
[B. H. Helu 384.]
HE KANAWAI
E HOOMAOPOPO ANA I HAAWINA NO NA UKUMAHINA AME NA HOOLILO O NA MAKAIKULA MALOKO O KA APANA O HONOLULU, KULANAKAUHALE AME KALANA O HONOLULU.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii :
PAUKU 1. O ka papao na lunakiai o ke Kulanakauhale ame Kalana o Honolulu ma keia ke hoomanaia aku nei a ke kuhikuhiia aku nei e hookaawale i keia mau heluna malalo iho nei no ka uku ana i na ukumahina ame na hoolilo i ulu ae mamuli o na makaikula maloko o ka Apana o Honolulu, Kulanakauhale ame Kalana o Honolulu, i hookohuia e like me na hoakaka a ka Pauku 288A o na Kanawai i Hooponopono Houia o Hawaii, 1915, e like me ia i hoololiia:
No ka Makahiki.
1. Ukumahina no ekolu makaikula, ma ka $125.00 o ka mahina pakahi………………..$4,500.00
2. Malama ana âme na hoolilo o na okomobila.. 900.00
3. Kuai ana i elua okomobila Ford, hookahi o laua e hookaawaleia no ka hoohanaia ana e ka makai wahine… 1,510.00
PAUKU 2. E mana keia Kanawai i kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 27 o Aperila, A. D. 1921.
C. J. McCARTHY,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 211.
[B. H. Helu 388.]
HE KANAWAI
E PILI ANA NO KA HOOPAKELE ANA I NA IʻA AME NA MEA ULU ILOKO O NA WAI O KE TERITORE O HAWAII.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O na poe apau, hui, ahahui a i ole ahahui i hoohuiia e waiho ana, a i ole e kauoha ana e waihoia maloko o kekahi o na wai o ke teritore i ke kianapauka, paudapu a i ole me na mea hoopahu e ae no ka makemake ana e make ka i'a a i ole no ka lawe ana i ka i'a, a i ole e lawe ana, kuai, hoomake, a i ole luku i kekahi i'a o kela ame keia ano mamuli o na mea hoopahu, a i ole e paa ana iloko o kona kino i kekahi i'a i loaa mamuli o na mea hoopahu, a i ole e waiho ana, a i ole e kauoha ana e waiho, a i ole e hoolei ana a i ole e waiho ana, a i ole e ae ana e hoolei a i ole waiho, a i ole e haawi, a i ole e waiho ana ma kahi e hele ia ana a i ole iloko o na wai o ke teritore i kekahi aila petroleum, wai awaawa, aila honua a i ole aila ta, lampblack, aneline, asphalt, bitumen, a i ole o na ano aila apau i loaa mai mamuli o ka petroleum a i ole na on a aila apau, a i ole na mea kiloiia, na wai a i ole mea paa mai kekahi wahi hoomaemae aila mai, hale gas, hale hana hooluuili, aila, na hana o na wai like ole, hale wili a i ole wahi hana o na ano apau, a i ole lupapa, mea koikahi, apana papa, koena papa, a i ole o na mea i hooleiia o na hale hana, a i ole puna keokeo, na mea inoino e ae, a i ole koena hao, a i ole o na mea hoopoino e ae, ma ke ano nui e lilo ae i mea hoopilikia i na i'a a i ole na mea ulu e ku ana malaila, ua ku i ka hewa mikamina, a e hoopaiia ma ka hoopai dala aole e oi aku mamua o elima haneri dala a i ole ma ka hoopaahao no na la aole e oi aku mamua o hookahi haneri me kanalima, a i ole ma na hoopai no a elua dala ame hoopaahao, e like me ka manao o ka aha ; a o na hoopai dala apau ame na haalele bela i hookauia aku a i ole i ohiia no ke kue ana i na hoakaka a keia pauku e ukuia aku no iloko o ka waihona o ke teritore no ka pomaikai o ke komisina i'a ame na manu a ma keia ke hookaawaleia nei no na makemake a ia komisina i oleloia. Aka nae, aole kekahi mea maloko o keia Kanawai e manaoia he hoololi a i ole he hoomama ana ae i ka Pauku 693 o na rula ame na kuhikuhi o ka papa komisina o na awa o ke teritore.
PAUKU 2. E mana no keia Kanawai i kona aponoia ana.
Aponoia i keia la 27 o Aperila, A. D. 1921.
C. J. McCARTHY,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 212.
[B. H. Helu 395.]
HE KANAWAI
E HOOKAAWALE ANA I HAAWINA NO KA POMAIKAI O W. S. WOND.
Oiai, o W. S. Wond ua hoomau a ua hana me ka pauaho ole no ke aupuni o ke Teritore o Hawaii mai ka makahiki 1878 mai a hiki i ka makahiki 1892, a ua loaa i ka mai oiai oia e lawelawe ana i kana mau hana ma ke ano he mea lawelawe no ke teritore ; a
Oiai, ua lawelawe oia ma ke ano he lunakanawai apana elua no Waialua mai 1905 a hiki i keia manawa, me ka uku ole ia ; nolaila
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O ka puuku o ke Teritore o Hawaii ma keia ke hoomanaia a ke kuhikuhiia aku nei e uku aku maluna o na kikoo dala i hoopukaia e ku lunahooia o ke teritore i ka heluna o kanakolu dala ($30.00) i kela ame keia mahina ia W. S. Wond, a e hoomau i ka hana ana pela no ke koena o kona ola ana ; aku nae, o ka mea nona keia ukuhomau malalo o keia Kanawai aole e aeia e unuhi i ka heluna i hoakakaia maloko nei in a o ka mea ukuhoomauia ke paa nei i kekahi kulana ukumahina o ke Teritore o Hawaii a i ole o kekahi mahele kalaiana paha on a.
Oia mau uku ana ma keia ke hookaawaleia nei mai loko ae o na dala i loaa maloko o ka waihona puuku o ke teritore mai na loaa laula mai.
PAUKU 2. E mana no keia Kanawai mai a mahope aku o Iulai 1, 1921.
Aponoia i keia la 27 o Aperila, A. D. 1921.
C. J. McCARTHY,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 401.
[B. H. Helu 401.]
HE KANAWAI
E HOOLOLI ANA I KA PAUKU 1251 O NA KANAWAI I HOOPONOPONO HOUIA O HAWAII, 1915, ELIKE ME IA I HOOLOLIIA AI E KE KANAWAI 33 O NA KANAWAI O KE KAU KUIKAWA O 1920, E PILI ANA I KA AUHAU.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O ka Pauku 1251 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1915, e like ma ia i hoololiia ai e ke Kanawai 33 o na Kanawai o ke Kau Kuikawa o 1920, ma keia ke hoololi houia aku nei ma o ka pakui ana aku i pauku ma kona hope, i poohou e heluhelu ana penei :
"Malalo o keia Kanawai o ka huaolelo 'home' e huiia no ia me na hale i hoolimalima ia e ka on a aole i oi aku mamua o hookahi rumi i kekahi mea hoolimalima, a pela no hoi in a he aelike kekahi no ke kuai i ka aina ame ka hale i home i hookomoia iloko o na buke kope mamua aku o Ianuari 1 o kekahi makahiki, malaila e aelike ana ka mea kuai e uku i na auhau apau oiai oia e kuai ana ia wahi. Eia kekahi, aole ke kane ame ka wahine e ae ia e hookuu aole e uku i ka auhau o na home i on a pakahi ia e laua, koe wale no a ua kaawale ko laua noho ana, in a pela, ua loaa ia laua ke kuleana e hookuuia, a na laua no e puunauwe mawaena o laua pakahi ia mau home e like me ke ana waiwai. A pela aku no hoi, aole kekahi mea e noho ana maluna o kekahi wahi, o kekahi hapa e hoohaina ana ma ke ano he halekuai, e ae ia e hookuu me ka uku auhau ole."
PAUKU 2. E mana no keia Kanawai i Ianuari 1, A. D. 1922.
Aponoia i keia la 27 o Aperila, A. D. 1921.
C. J. McCARTHY,
Kiaaina o ke Teritore o Hawaii.
KANAWAI 214.
[B. H. Helu 402.]
HE KANAWAI
E HOOLOLI ANA I KA PAUKU 3164, 3169 AME 3223 O NA KANAWAI I HOOPONOPONOIA O HAWAII, 1915, AME KA HOOPILI HOU ANA ME IA HE PAUKU HOU I IKEIA KA PAUKU 3224A, E PILI ANA I KA HOPAA KAKAU IA ANA O NA AINA.
E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:
PAUKU 1. O na pauku 3164, 3169 ame 3223 o na Kanawai i Hooponoponoia o Hawaii, 1915, ma keia ke hoololi ia nei a i heluhelu ai penei:
"Pauku 3164. Khu malama no ka manawa. Mahope iho o ka hoihoi ia ana mai o ka hoike ame ka loaa pu ana mai o na hooia kupono o ka hooko ia ana o na kauoha apau i hoopuka ia ma ua hoike nei, ua hiki no i ka aha ke hookohu aku i kekahi kanaka i loaa ole kona kuleana iloko o ka hihia e noho kahu ae no ka manawa no na keiki oo ole a no na kanaka a pau malalo o ka pilikia, no na kanaka aole malaila ia manawa, a i ole i ike ole ia ko lakou wahi i noho ai, a i ole ua kaawale mailoko aku o ke Teritore i manao ia he kuleana ko lakou iloko o ka waiwai e hookolokolo ia ana. O ka uku o ke kahu a i ole o ka agena na ka aha no ia e hookau mai a e uku ia uku ma ke ano he lilo no ke aha, a i ole ua hiki no ia ke hooholo pu ia aku ma ke ano he koina no ka hihia e waiho ana imua o ka aha e like me ka ka aha mea i manao ai he pono ke hana ia.
"Pauku 3169. Ka hoopau wale ia, ka unuhi ia ana ame ka hoololi ia ana. Ina e ike ka aha o ka mea noi aole on a kuleana maoli iluna o ka waiwai e koi ia nei e hoopuka aku ka palapala kakau kuleana, e hookomo ia no i olelo hooholo e hoopau ana i ka palapala noi a e hoopuka ia ua olelo hooholo la me ka ike ia iho no he hiki no ke hoopii hou ia aku ma kekahi hapa paha a i ole ia ma ka pau loa no, a in a aole e hoopuka ia ka olelo hooholo pela, alaila ua paa loa ia olelo hooholo i ka hoole ana aku ike kuleana o na mea hoopii, ko lakou mau hooilina a hope ame ka aina malalo o na ninau no ka pololei o na olelo ike i waiho ia ae imua o ka aha a maluna olaila i hoopukaia ai ua olelo hooholo la. Ua hiki no hoi i ka aha, i kona manao ana, e koi aku i ka mea hoopii e noi mai ana e unuhi hou aku i kana palapala hoopii a i ole e hookomo mai i mea okoa aku i mea hoopii, e aelike mai e paa no oia malalo o ka hopena o kekahi o na mea e hana ia ana i hookolokolo ia ai a hooholoia, a oia aelike ana e mana no ia maluna o na poe apau, ko lakou mau hope ame ka aina pu.
"Pauku 3223. Ka hookolokolo ana maluna o ka ninau lilo mai ma ke ano hooilina ame kuai. I ka manawa e make ai kekahi mea aina i hoopuka muaia aku ka palapala kakau aina, ua hiki no i kona hooilina a mea i kuai mai, a i ole i kekahi o kona mau hope ma ke kanawai, no ka pono o na poe ana i aie aku ai, a i ole o ka hooponopono waiwai a kahu waiwai, a i ole poe e paa ana i kekahi palapala hooko aie a kaki e ae maluna o ua waiwai la no ua poe hooilina la ko lakou mau hooilina aku a hope ma ke kanawai, a i ole ia o kekahi hooilina mea kuai mai, kahu malama waiwai a hooko kauoha o kekahi hooilina i make a i ole mea kuai i ke kuleana o ua hooilina nei i make a i ole ia o ka hooilina a mea kuai mai o kekahi on a e aku i make, iloko o kanakolu la mahope iho o ka make ana o ua on a nei, in a ua make kauoha ole oia, a i ole mai ka hooholo ia o kona palapala hooilina ame ke koho ana i ka hope, in a he hope kekahi, malalo o ua palapala hooilinia la, in a ua make oia me ka waiho ana mai i palapala hooilina, e noi aku i ka aha no ke kakau ia o ka palapala aina ame ke kuleana o ka mea i make maloko o ka waiwai o na poe e ae i hai ia ae maluna ae e like pu me ke kuleana ame ka hapa o kela ame keia pakahi o lakou. E hoohiki ia ka palapala